ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ Γενικές διαπιστώσεις. ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ Η ανάγκη για συνεχή βελτίωση. ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ Βασικές αρχές-στόχοι

Transcript

1 SEVESO ΙΙΙ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΥΓΕΙΑ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΣΚΕΨΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΩΝ REACH, CLP-2015 & Εθνική Συνάντηση Εργασίας (Workshop) Ευρωπαϊκού Προγράμματος PROTEAS ΑΘΗΝΑ, 27 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2015 ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΣΕΡΚΕΔΑΚΗΣ ΗΛΕΚ/ΓΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ ΣΕΠΕ Η ιστορία μέχρι το : Flixborough, Ην. Βασίλειο 1976: Seveso, Ιταλία 1982: «Seveso» 1984: Bhopal, Ινδία 1986: Basel, Ελβετία 9 /9/1996: «Seveso II» 2000: Baia Mare, Ρουμανία 2005: Buncefield, Ην. Βασίλειο 2012/18/ΕΚ: «Seveso ΙII» Η ανάγκη για συνεχή βελτίωση ΔΕΔΟΜΕΝΑ Οι εξελίξεις στην επιστήμη Αυτοματισμοί Συστήματα διαχείρισης Μελέτες ουσιών Η συσσώρευση εμπειρίας Μαθήματα από ατυχήματα Ανθρώπινος παράγοντας ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΔΙΑΡΚΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ & ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Γενικές διαπιστώσεις ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (MARS) Ατυχημάτων Μεγάλης Έκτασης (ΑΜΕ) ~650 ατυχήματα & παρολίγο ατυχήματα μεγάλης έκτασης καταγράφηκαν ~70% αιτία η αστοχία του management ~10% προκάλεσαν καταστροφή στο φυσικό περιβάλλον ~66% προκάλεσαν τραυματισμούς ή θανάτους Γενικές διαπιστώσεις (MARS ) ΑΙΤΙΕΣ Ανεπαρκής σχεδιασμός & συντήρηση Ανεπαρκείς αποφάσεις Παραβίαση αρχών ασφάλειας (έλλειψη «κουλτούρας ασφάλειας», γρήγορη λύση) Ανεπαρκής εκτίμηση κινδύνων-επικινδυνότητας ΚΙΝΔΥΝΟΙ Εσφαλμένες ενέργειες Ανεπαρκείς αποφάσεις (σχεδιασμού-συντήρησης) Βασικές αρχές-στόχοι ΑΡΧΕΣ ΟΔΗΓΙΩΝ SEVESO Απαιτήσεις σχεδιασμού-διοίκησης (ασφαλής τεχνολογία, ασφαλής διοίκηση) Σχέδια έκτακτης ανάγκης (πολλαπλασιαστικά φαινόμενα, χρήση γης) Επιθεωρήσεις (διυπουργική ομάδα) (βελτίωση επιπέδου ασφάλειας) Πληροφόρηση κοινού 1

2 Μεταβολές (1) Κανονισμός (ΕΚ) 1272/2008 για την ταξινόμηση, επισήμανση και συσκευασία των επικίνδυνων ουσιών και μειγμάτων (CLP ) υλοποιεί το παγκοσμίως εναρμονισμένο σύστημα ΟΗΕ (GHS). (Ενημέρωση κατηγοριών επικίνδυνων ουσιών σύμφωνα με GHS) Επέκταση του πεδίου εφαρμογής, (πχ. προηγούμενο «επιβλαβές» ταξινόμηση γίνεται «τοξικά» για ορισμένες ουσίες οι οποίες εμπίπτουν Seveso). Μεταβολές (2) Αυξημένη πρόσβαση στην πληροφόρηση και τη δημόσια διαβούλευση σχετικά με εγκαταστάσεις Seveso (έγκαιρη, σαφής και πλήρης χωρίς να ζητηθεί, δυνατότητα προσφυγής στη δικαιοσύνη) Διατήρηση και αποσαφήνιση των ισχυουσών διατάξεων - με έμφαση την προστασία του περιβάλλοντος και την ενδεχόμενη ενσωμάτωση με παρόμοια νομοθεσία Η στενότερη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων αρχών Θέσπιση αυστηρότερων προτύπων για τις επιθεωρήσεις των εγκαταστάσεων Μεταβολές (3) Υπάρχουσες εγκαταστάσεις Seveso Στις υψηλού ορίου σχεδόν χωρίς αλλαγές Στις χαμηλού ορίου μικρές αλλαγές Υπάρχουσες εγκαταστάσεις μη Seveso ενδέχεται να γίνουν εγκαταστάσεις Seveso (GHS/CLP και REACH προγράμματα Progress - ιδίως με υλικά που αναταξινομήθηκαν ως R50/53) Η Ακολουθώντας τις οδηγίες των Οδηγιών SEVESO 82/501/EC 18187/272/88 87/216/EC 96/82/EEC SEVESO ΙΙ 88/610/EC 105/03/EEC 77119/4607/ /560/ /613/ /613/ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ Να λαμβάνουν ΟΛΑ τα αναγκαία μέτρα για την πρόληψη των ατυχημάτων μεγάλης έκτασης και τον περιορισμό των συνεπειών τους στον άνθρωπο και το περιβάλλον. Να αποδεικνύουν στις αρμόδιες αρχές, όποτε ζητηθεί, ιδίως κατά τις επιθεωρήσεις, ότι έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα. Η εφαρμογή Το «κρίσιμο σημείο» ΜΕΛΕΤΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Η μελέτη ασφάλειας πρέπει να είναι: Πλήρης (όψεις κινδύνων & συνεπειών) Σαφής και περιεκτική (χωρίς παρερμηνείες & ελλείψεις) Ελέγξιμη (πληρότητα, εφαρμογή, αναθεώρηση) Πρακτικά αξιοποιήσιμη (σε περιπτώσεις συμβάντων) 2

3 Η εφαρμογή Πολλαπλασιαστικά φαινόμενα (domino) Το «ουσιαστικό σημείο» ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Εκτός από τη μελέτη ασφάλειας υπάρχει και η πραγματικότητα. Στοιχεία επιθεώρησης Προετοιμασία Επιτόπια επιθεώρηση Συνεργασία με την εγκ/ση Σύνταξη έκθεσης Αρμοδιότητες Γνωμοδοτεί επί των Μελετών Ασφάλειας Συμμετέχει στη Διυπουργική Επιτροπή Συμμετέχει στις Επιθεωρήσεις-Ελέγχους Παρέχει συμβουλές για την Πρόληψη Ατυχήματος και σε περίπτωση Ατυχήματος (αντιμετώπιση, μείωση συνεπειών, επαναλειτουργία) Συμμετέχει όποτε ζητηθεί η συνδρομή του από οποιονδήποτε συναρμόδιο φορέα Η εφαρμογή (1) Το Υπ. Εργασίας Κοιν. Ασφάλισης & Κοιν. Αλληλεγγύης: Γνωμοδοτεί επί των Μελετών Ασφάλειας Με βασικό στόχο την προστασία της Υγείας και Ασφάλειας των εργαζομένων. Δίνοντας ιδιαίτερη σημασία σε διαδικασίες, συστήματα (τεχνικά και οργανωτικά). Επισημαίνοντας ελλείψεις (τυπικές αλλά και ουσιαστικές). Ζητώντας πρόσθετα στοιχεία και εφαρμογή πρόσθετων συστημάτων (τεχνικών και διοικητικών). Η εφαρμογή (2) Το Υπ. Εργασίας Κοιν. Ασφάλισης & Κοιν. Αλληλεγγύης: Συμμετέχει στη Διυπουργική Επιτροπή 1. Για τη διαμόρφωση κατευθυντήριων οδηγιών για τη σύνταξη των μελετών ασφαλείας σχετικά με την εκτίμηση των επιπτώσεων από ΒΑΜΕ στο εργασιακό περιβάλλον (δυσκολία εκτίμησης) το περιεχόμενο και τη δομή των Διαχειριστικών Συστημάτων Ασφάλειας 2. Για την επίλυση προβλημάτων εφαρμογής Η εφαρμογή (3) Για τον έλεγχο θεμάτων Υγείας & Ασφάλειας των Εργαζομένων (Υ+ΑΕ) στα πλαίσια της νομοθεσίας για την πρόληψη των Β.Α.Μ.Ε. Λειτουργία των θεσμών (Υπηρεσίες Τεχνικού Ασφάλειας και Υγείας) οργανωτικό σχήμα της εγκ/σης Προστασία των εργαζομένων (σε συνθήκες κανονικής λειτουργίας & σε έκτακτες καταστάσεις) 3

4 Η εφαρμογή (4) Εκτίμηση επιπτώσεων στο εργασιακό περιβάλλον Εκπαίδευση Ενημέρωση των εργαζομένων (πλήρης, ανάλογη με τα καθήκοντα, κατάλληλη, επικαιροποιημένη και διαρκής) Καθοδήγηση και παρακολούθηση των εργαζομένων στην εφαρμογή μέτρων Υ+ΑΕ Ευαισθητοποίηση σε επικίνδυνες καταστάσεις & ενέργειες και ανασφαλείς συνθήκες Η εφαρμογή (5) Υλοποιημένη δομή των Διαχειριστικών Συστημάτων Ασφάλειας Τήρηση αρχείων επιθεωρήσεων & αναθεωρήσεων για τα συστήματα της εγκ/σης Έλεγχος συστημάτων που έχουν σημασία από πλευράς ασφάλειας (συστήματα ασφάλειας, συναγερμοί διαδικασίες απομάκρυνσης) Σχέδιο Επιθεωρήσεων Η εφαρμογή [] (6) Το Σχέδιο Επιθεωρήσεων, περιλαμβάνει: α) γενική εκτίμηση των σημαντικών ζητημάτων ασφαλείας β) κατάλογο των μονάδων που καλύπτει το σχέδιο (πιθανά πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα domino, εξωτερικές πηγές κινδύνου) γ) διαδικασίες προγράμματα τακτικών έκτακτων επιθεωρήσεων δ) διατάξεις για συνεργασία διαφορετικών αρχών επιθεώρησης Πρόγραμμα Επιθεωρήσεων Η εφαρμογή [] (7) Ελάχιστη συχνότητα ελέγχων ή πρόγραμμα ελέγχου με βάση την επικινδυνότητα Χρονικό διάστημα μεταξύ επιθεωρήσεων για εγκ/σεις άνω ορίου 1 χρόνος για εγκ/σεις κάτω ορίου 3 χρόνια εκτός αν η αρμόδια αρχή έχει καταρτίσει πρόγραμμα επιθεωρήσεων με βάση συστηματική εκτίμηση των κινδύνων ΑΜΕ στη μονάδα. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης Επανέλεγχος εντός 6 μηνών Τα συμπεράσματα της επιθ/σης και τα προτεινόμενα μέτρα αποστέλλονται εντός 4 μηνών στον φορέα εκμετάλλευσης Πρόγραμμα Επιθεωρήσεων Η εφαρμογή [] (8) Η συστηματική εκτίμηση των κινδύνων των μονάδων βασίζεται τουλάχιστον στα ακόλουθα κριτήρια: α) στις πιθανές επιπτώσεις των συγκεκριμένων μονάδων στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον β) στο ιστορικό της συμμόρφωσης τους με την οδηγία. Λαμβάνονται υπόψη και σχετικά ευρήματα επιθεωρήσεων στο πλαίσιο άλλης νομοθεσίας της ΕΕ. Έκτακτες επιθεωρήσεις διενεργούνται, το ταχύτερο δυνατόν, για διερεύνηση σοβαρών καταγγελιών, μεγάλων ατυχημάτων και «παρ ολίγον» ατυχημάτων, περιστατικών και περιπτώσεων μη συμμόρφωσης. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΟΔΗΓΙΩΝ SEVESO Η εμπειρία μας από την εφαρμογή νομοθετημάτων της οικογένειας SEVESO, έχει δείξει ότι η πρόληψη των ΒΑΜΕ είναι ένα πολυδιάστατο πρόβλημα που προϋποθέτει: Γνώσεις υψηλού επιπέδου σε πολλούς επιστημονικούς τομείς Εμπειρία από τη δυσκολία εφαρμογής θεωρητικών προβλέψεων στην πρακτική τους έκφραση. Συνεχή προσπάθεια ανταλλαγής προβληματισμών και διάθεση συνεργασίας. Υψηλό αίσθημα ευθύνης και καθήκοντος. 4

5 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΟΔΗΓΙΩΝ SEVESO Η εμπειρία μας αυτή όμως έχει δείξει ακόμα ότι: Η συνεργασία των φορέων της πολιτείας (συναρμόδιες αρχές) με τους κοινωνικούς εταίρους (εργαζόμενους και εργοδότες) και τους επιστημονικούς φορείς της χώρας μας μπορεί να δώσει πρακτικά εφαρμόσιμες λύσεις για την αποτελεσματική πρόληψη των ΒΑΜΕ στη χώρα μας. Η καρδιά της εγκατάστασης όμως είναι ο ανθρώπινος παράγοντας αξιοποιεί όλες τις δυνατότητες της τεχνολογίας και μπορεί να αντιμετωπίσει ολοκληρωμένα έκτακτες καταστάσεις. Παρά τις ατέλειές του αν αξιοποιηθεί σωστά αποτελεί την καρδιά της ασφάλειας. Πρέπει να έχει: Κατάλληλα προσόντα, συνεχή κατάλληλη εκπαίδευση, επικαιροποιημένη κατάρτιση, Ενεργοποίηση & διατήρηση του ενδιαφέροντος σε υψηλό βαθμό, Ευαισθητοποίηση για τις συνέπειες των ενεργειών του και τη σημαντικότητα του έργου του, Εμπιστοσύνη στις πρωτοβουλίες του και στη γνώμη του, μετατροπή του σε ενεργό συντελεστή της βελτίωσης της ασφάλειας όλων των εγκαταστάσεων. Ευχαριστώ για την προσοχή σας 5