1. ΔΙΑΜΟΡΙΑΚΕΣ ΔΥΝΑ- ΜΕΙΣ - ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΛΗΣ - ΠΡΟΣΘΕ- ΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

27 1. ΔΙΑΜΟΡΙΑΚΕΣ ΔΥΝΑ- ΜΕΙΣ - ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΛΗΣ - ΠΡΟΣΘΕ- ΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

28

29 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ: 1 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Διαμοριακές δυνάμεις - Καταστάσεις της ύλης - Προσθετικές ιδιότητες 1.1α Διαμοριακές δυνάμεις - Μεταβολές καταστάσεων ΣΤΟΧΟΙ Στο τέλος αυτής της διδακτικής ώρας θα πρέπει ο μαθητής να μπορεί : Να περιγράφει τα διάφορα είδη διαμοριακών δυνάμεων και να αιτιολογεί με βάση αυτές ορισμένες χαρακτηριστικές ιδιότητες των καθαρών ουσιών π.χ. το υψηλό σημείο ζέσεως του νερού. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ - ΦΑΣΕΙΣ ΦΑΣΗ 1 Σύνδεση με την αντίστοιχη ύλη της Α Λυκείου (διδακτική ενότητα 2.3). Υποβάλλουμε ερωτήσεις π.χ. «Περιγράψετε τον τρόπο σύνδεσης των ιόντων σε ορισμένα στερεά, όπως στο NaCl ή Πώς συνδέονται δύο γειτονικά άτομα όταν κατέχουν από κοινού ένα ζευγάρι ηλεκτρονίων; ή Ποιες είναι οι σημαντικότερες διαφορές μεταξύ του ομοιοπολικού και ιοντικού δεσμού και μεταξύ των ομοιοπολικών και ιοντικών ενώσεων;», ώστε να εκτιμηθεί ο βαθμός αφομοίωσης των σχετικών γνώσεων. ΦΑΣΗ 2 Ζητάμε από τους μαθητές να μας περιγράψουν τα είδη των δεσμών που αναπτύσσονται στις ουσίες Η 2, HCl και NaCl, στηριζόμενοι στους ηλεκτρονιακούς τύπους αυτών. Παράλληλα εξηγούμε γιατί το NaCl είναι στερεό και γιατί το HCl έχει μεγαλύτερο σημείο βρασμού σε σχέση με το Η 2. Στη συνέχεια προβάλλουμε τη διαφάνεια Δ.1.1.1 και με βάση αυτή περιγράφουμε τα είδη των δεσμών μεταξύ μορίων ή ιόντων, δίνοντας σχετικά παραδείγματα για κάθε περίπτωση.

30 ΦΑΣΗ 3 Ζητάμε από τους μαθητές να γράψουν του ηλεκτρονιακούς τύπους του H 2 O και του H 2 S και τους ρωτάμε αν γνωρίζουν τη φυσική τους κατάσταση στις συνήθεις συνθήκες και με αφορμή τη συζήτηση που θα ακολουθήσει περιγράφουμε το δεσμό υδρογόνου. Στο σημείο αυτό προβάλλουμε τη διαφάνεια Δ.1.1.2. ΦΑΣΗ 4 Με παράδειγμα το νερό περιγράφουμε τις μεταβολές των φυσικών καταστάσεων, ενώ προβάλλουμε τη διαφάνεια Δ.1.1.3. Στη συνέχεια εξηγούμε τις διαφορές μεταξύ της αέριας, υγρής και στερεής κατάστασης και ερμηνεύουμε τους όρους εξαέρωση (εξάτμιση, βρασμός), υγροποίηση, τήξη, πήξη, εξάχνωση. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Aσκήσεις για επίλυση στο σχολείο: Παραδείγματα 1.1, 1.2 Ασκήσεις 1, 2, 3, 4. Aσκήσεις για επίλυση στο σπίτι: 5, 17, 19, 20, 21, 22, 23.

31 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΦΑΣΗ 1 Σύνδεση με την αντίστοιχη ύλη της Α Λυκείου. ΦΑΣΗ 2 Είδη χημικών δεσμών. Διαφάνεια Δ.1.1.1: Δεσμοί μεταξύ μορίων ή ιόντων. ΦΑΣΗ 3 Δεσμός υδρογόνου. Διαφάνεια Δ.1.1.2: Διαγραμματική απεικόνιση δεσμών υδρογόνου μεταξύ μορίων νερού. ΦΑΣΗ 4 Μεταβολές των φυσικών καταστάσεων της ύλης. Διαφάνεια Δ.1.1.3: Διαγραμματική απεικόνιση των τριών καταστάσεων της ύ- λης. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Πρόγραμμα Σπουδών Χημείας Ενιαίου Λυκείου, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Αθήνα 1998. 2. Brown T.L., LeMay H.E., Bursten B.E., «Chemistry the central science», Prentice Hall, 7 th Edition, 1997, pag.385-395. 3. Hill J. W., Petrucci R.H., «General Chemistry», Prentice Hall, 1996, pag.413-422.

32 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ: 2 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Διαμοριακές δυνάμεις - Καταστάσεις της ύλης - Προσθετικές ιδιότητες 1.1β Τάση ατμών Νόμος του Dalton ΣΤΟΧΟΙ Στο τέλος αυτής της διδακτικής ώρας θα πρέπει ο μαθητής να μπορεί: Να αναφέρει τι είναι κορεσμένοι και τι ακόρεστοι ατμοί. Να ορίζει τι είναι η τάση ατμών και να αναφέρει από τι εξαρτάται. Να αναφέρει τι είναι σημείο βρασμού και τι σημείο τήξης. Να αναφέρει τι είναι μερική πίεση, να διατυπώνει και να εφαρμόζει το νόμο των μερικών πιέσεων του Dalton. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ - ΦΑΣΕΙΣ ΦΑΣΗ 1 Προβληματίζουμε τους μαθητές με το εξής απλό πρόβλημα: Σε κενό κλειστό δοχείο και στη θερμοκρασία δωματίου εισάγουμε τρεις σταγόνες νερό, οπότε εξαερώνονται οι δύο, ενώ η τρίτη παραμένει ως υγρό. Στη συνέχεια ρωτάμε τους μαθητές τι θα συμβεί αν επαναλάβουμε το πείραμα εισάγοντας στο κενό δοχείο και στην ίδια θερμοκρασία 1) μια σταγόνα νερό 2) έξι σταγόνες νερό. ΦΑΣΗ 2 Με αφορμή τη συζήτηση που θα ακολουθήσει στο προηγούμενο ερώτημα, ορίζουμε τις έννοιες: α. ακόρεστοι ατμοί, β. κορεσμένοι ατμοί. Στο σημείο αυτό προβάλλουμε τη διαφάνεια Δ.1.1.4., όπου απεικονίζεται η ισορροπία μεταξύ ενός υγρού και των ατμών του και στη συνέχεια ορίζουμε τι είναι τάση ατμών.

33 ΦΑΣΗ 3 Εξηγούμε με ένα απλό παράδειγμα ότι η τάση ατμών εξαρτάται από τη θερμοκρασία και κατόπιν αναφέρουμε τι είναι κανονικό σημείο βρασμού και τι κανονικό σημείο τήξης.. Στη συνέχεια επιλύουμε υποδειγματικά το παράδειγμα 1.3 που βρίσκεται στο βιβλίο του μαθητή. ΦΑΣΗ 4 Ξεκινάμε από την καταστατική εξίσωση. Υποβάλλουμε στους μαθητές τις ερωτήσεις: «Γράψετε την καταστατική εξίσωση των αερίων και να εξηγήσετε τα σύμβολα των μεγεθών. Σε ποιες μονάδες μετρούνται τα μεγέθη αυτά. Με ποιες προϋποθέσεις ισχύει η καταστατική εξίσωση των αερίων;», ώστε να γίνει σύνδεση με την αντίστοιχη ύλη της Α Λυκείου (διδακτική ενότητα 4.2) και να εκτιμηθεί ο βαθμός αφομοίωσης των σχετικών γνώσεων. ΦΑΣΗ 5 Εξηγούμε το νόμο των μερικών πιέσεων του Dalton. Τονίζουμε στους μαθητές ότι την εποχή του Dalton δεν ήταν γνωστή η καταστατική εξίσωση των αερίων και ο Dalton είχε οδηγηθεί στον ομώνυμο νόμο πειραματικά. Στο σημείο αυτό προβάλλουμε τη διαφάνεια Δ.1.1.5. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Ασκήσεις για επίλυση στο σχολείο: Παραδείγματα 1.3, 1.4. Ασκήσεις 6, 7, 24, 25. Ασκήσεις για επίλυση στο σπίτι: 26, 27, 29, 30, 33, 34.

34 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ ΦΑΣΗ 1 Εξάτμιση-υγροποίηση ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΦΑΣΗ 2 Τάση ατμών Διαφάνεια Δ.1.1.4: Η τάση ατμών αναφέρεται στην κατάσταση ισορροπίας υγρού - ατμού. ΦΑΣΗ 3 Παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή της τάσης ατμών ΦΑΣΗ 4 Καταστατική εξίσωση - σύνδεση με την ύλη της Α Λυκείου. ΦΑΣΗ 5 Νόμος μερικών πιέσεων του Dalton Διαφάνεια Δ.1.1.5: Διαγραμματική απεικόνιση του νόμου του Dalton ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Νuffield Advanced Science, «Χημεία, Βιβλίο του Σπουδαστή Ι», Γ. Πνευματικού, 1998, σελ.331-340. 2. Brown T.L., LeMay H.E., Bursten B.E., «Chemistry the central science», Prentice Hall, 7 th Edition, 1997, pag.399-401.

35 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ: 3 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Διαμοριακές δυνάμεις - Καταστάσεις της ύλης - Προσθετικές ιδιότητες 1.2α. Προσθετικές ιδιότητες Νόμος Raoult ΣΤΟΧΟΙ Στο τέλος αυτής της διδακτικής ώρας θα πρέπει ο μαθητής να μπορεί: Να ορίζει τι είναι προσθετικές ιδιότητες διαλυμάτων και ποιες είναι αυτές. Να διατυπώνει το νόμο του Raoult και να εφαρμόζει αυτό σε αραιά μοριακά διαλύματα όταν η διαλυμένη ουσία δεν είναι πτητική. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ - ΦΑΣΕΙΣ ΦΑΣΗ 1 Αναφέρουμε στους μαθητές ένα ή δύο παραδείγματα ιδιοτήτων διαλυμάτων που δεν είναι προσθετικές π.χ. γεύση, χρώμα και ζητάμε να μας αναφέρουν άλλα παραδείγματα, όπως είναι το ιξώδες και η επιφανειακή τάση. ΦΑΣΗ 2 Εξηγούμε στους μαθητές ότι υπάρχουν ιδιότητες διαλυμάτων που δεν εξαρτώνται από τη φύση της διαλυμένης ουσίας, αλλά μόνο από τον αριθμό των διαλυμένων σωματιδίων (μορίων ή ιόντων) που διαλύονται σε ορισμένη ποσότητα διαλύματος (ή διαλύτη). Οι ιδιότητες αυτές ονομάζονται προσθετικές και είναι η μείωση της τάσης ατμών του διαλύτη, η ανύψωση του σημείου βρασμού του διαλύτη, η ταπείνωση του σημείου πήξης του διαλύτη και η ωσμωτική πίεση του διαλύματος.

36 ΦΑΣΗ 3 Διατυπώνουμε το νόμο του Raoult και επισημαίνουμε τις προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες ο νόμος ισχύει στη μορφή που έχει δοθεί (αραιά μοριακά διαλύματα με διαλυμένη ουσία μη πτητική). Ζητάμε από τους μαθητές να εφαρμόσουν το νόμο σε διάφορα άλλα διαλύματα πχ. σε διαλύματα που περιέχουν περισσότερες από μία πτητικές διαλυμένες ουσίες ή σε ιοντικά διαλύματα. Δίνουμε τον ορισμό του γραμμομοριακού κλάσματος και εξηγούμε πως από την % w/w περιεκτικότητα ενός διαλύματος και τις σχετικές μοριακές μάζες διαλύτη και διαλυμένης ουσίας μπορούμε να βρούμε το γραμμομοριακό κλάσμα του διαλύτη και της διαλυμένης ουσίας στο διάλυμα. Στο σημείο αυτό προβάλλουμε τη διαφάνεια Δ.1.2.1. ΦΑΣΗ 4 Επιλύουμε υποδειγματικά την άσκηση- παράδειγμα 1.6, επισημαίνοντας τα σημεία τα οποία πρέπει να προσέχει ο μαθητής κατά την επίλυση των σχετικών ασκήσεων π.χ. μετατροπές μονάδων, ορθή αντικατάσταση των μεγεθών στους τύπους. Στη συνέχεια ζητάμε από τους μαθητές να επεξεργαστούν την εφαρμογή του παραδείγματος 1.6. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Ασκήσεις για επίλυση στο σχολείο: 9, 10, 35, 38. Ασκήσεις για επίλυση στο σπίτι: 36, 37, 39, 40,43, 44.

37 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΦΑΣΗ 1 Μη προσθετικές ιδιότητες διαλυμάτων ΦΑΣΗ 2 Προσθετικές ιδιότητες διαλυμάτων ΦΑΣΗ 3 Νόμος Raoult Διαφάνεια Δ.1.2.1: Η παρουσία μη πτητικής ουσίας μειώνει την τάση ατμών του διαλύτη ΦΑΣΗ 4 Επίλυση σχετικών ασκήσεων ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Νuffield Advanced Science, «Χημεία, Βιβλίο του Σπουδαστή Ι», Γ. Πνευματικού, 1998, σελ.341-353. 2. Brown T.L., LeMay H.E., Bursten B.E., «Chemistry the central science», Prentice Hall, 7 th Edition, 1997, pag.469-470. 3. Lister T., Renshaw J., «Understanding Chemistry for Advanced Level», Stanley Thornes, 1995, pag.220-221.

38 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ: 4 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Διαμοριακές δυνάμεις - Καταστάσεις της ύλης - Προσθετικές ιδιότητες 1.2β Ανύψωση του σημείου ζέσεως και ταπείνωση του σημείου πήξεως ΣΤΟΧΟΙ Στο τέλος αυτής της διδακτικής ώρας θα πρέπει ο μαθητής να μπορεί: Να εξηγεί γιατί τα διαλύματα μη πτητικών ουσιών βράζουν σε μεγαλύτερη θερμοκρασία από το σημείο βρασμού του καθαρού διαλύτη και να υπολογίζει την αύξηση αυτή στο σημείο βρασμού από το σχετικό τύπο. Να αναφέρει ότι αντίστοιχα με την αύξηση του σημείου βρασμού έχουμε ελάττωση στο σημείο πήξης του διαλύματος και να επισημαίνει ότι ειδικά στην περίπτωση αυτή δεν είναι απαραίτητο η διαλυμένη ουσία να είναι μη πτητική. Να προσδιορίζει τη σχετική μοριακή μάζα μιας διαλυμένης ουσίας χρησιμοποιώντας τους τύπους της ζεσεοσκοπίας και κρυοσκοπίας. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ - ΦΑΣΕΙΣ ΦΑΣΗ 1 Καλό είναι να ξεκινήσουμε το μάθημα δίνοντας στους μαθητές την άσκηση 45 που βρίσκεται στο βιβλίο του μαθητή στο αντίστοιχο κεφάλαιο και να ζητήσουμε απ αυτούς να απαντήσουν στα 3 ερωτήματα. Με αφορμή τη συζήτηση που θα ακολουθήσει εξηγούμε τον τύπο ΔΤ b = K b m και ξεκαθαρίζουμε με ποιες προϋποθέσεις ισχύει αυτός.

39 ΦΑΣΗ 2 Αναφέρουμε τον αντίστοιχο τύπο για την ελάττωση του σημείου πήξεως, Τ f = K f m και ξεκαθαρίζουμε τις προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες ισχύει η εξίσωση. Δε θίγουμε όμως το θέμα της γραφικής παράστασης (μεταβολή της τάσης ατμών του διαλύτη ε- νός διαλύματος σε συνάρτηση με τη θερμοκρασία) που είναι αρκετά δύσληπτο στους μαθητές. ΦΑΣΗ 3 Εφαρμόζουμε τους προηγούμενους τύπους σε ασκήσεις υπολογισμού της σχετικής μοριακής μάζας Τέλος, αναφέρουμε και άλλες εφαρμογές της ταπείνωσης του σημείου πήξης (π.χ. αντιπηκτικά). Στο σημείο αυτό προβάλλουμε διαφάνεια στην οποία απεικονίζεται διαγραμματικά διάταξη για τον προσδιορισμό του σημείου πήξεως ενός υγρού (διαφάνεια Δ.1.2.2). ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Ασκήσεις για επίλυση στο σχολείο: Παράδειγμα 1.6, 11, 12, 45, 46. Ασκήσεις για επίλυση στο σπίτι: 47, 48, 49, 50, 51, 53.

40 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΦΑΣΗ 1 Προσδιορισμός της ανύψωσης του σημείου ζέσεωςζεσεοσκοπία ΦΑΣΗ 2 Ταπείνωση του σημείου πήξεως- κρυοσκοπία ΦΑΣΗ 3 Εφαρμογές της ανύψωσης του σ.ζ. και της ταπείνωσης του σ.π. Διαφάνεια Δ.1.2.2: Διάταξη για τον προσδιορισμό του σημείου πήξεως ενός υγρού. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Νuffield Advanced Science, «Χημεία, Βιβλίο του Σπουδαστή Ι», Γ. Πνευματικού, 1998, σελ.341-353. 2. Brown T.L., LeMay H.E., Bursten B.E., «Chemistry the central science», Prentice Hall, 7 th Edition, 1997, pag.471-474. 3. Gillespie R.J, Humphreys D. A., Baird N. C., Robinson E. A., «Chemistry», 2nd Edition, Allyn and Bacon, 1989, pag.604-608.

41 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ: 5 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Διαμοριακές δυνάμεις - Καταστάσεις της ύλης - Προσθετικές ιδιότητες 1.2γ Ώσμωση και Ωσμωτική πίεση ΣΤΟΧΟΙ Στο τέλος αυτής της διδακτικής ώρας θα πρέπει ο μαθητής να μπορεί : Να περιγράφει το φαινόμενο της ώσμωσης και να ορίζει τι είναι ωσμωτική πίεση. Να εξηγεί τι είναι αντίστροφη ώσμωση και να περιγράφει την ε- φαρμογή της στην αφαλάτωση του θαλασσινού νερού. Να υπολογίζει την ωσμωτική πίεση διαλύματος με βάση το σχετικό νόμο και να προσδιορίζει τη σχετική μοριακή μάζα μιας διαλυμένης ουσίας με βάση το νόμο αυτό. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ - ΦΑΣΕΙΣ ΦΑΣΗ 1 Αφού εξηγήσουμε στους μαθητές τι είναι ημιπερατή μεμβράνη περιγράφουμε το φαινόμενο της ώσμωσης και ορίζουμε τι είναι ώσμωση. Στο σημείο αυτό προβάλλουμε τις σχετικές διαφάνειες Δ.1.2.3.και Δ.1.2.4. ΦΑΣΗ 2 Ορίζουμε τι είναι την ωσμωτική πίεση και εξηγούμε ότι είναι μια προσθετική ιδιότητα. Στη συνέχεια διατυπώνουμε το νόμο ΠV=nRT και ξεκαθαρίζουμε κάτω από ποιες προϋποθέσεις ισχύει. Επιλύουμε υποδειγματικά προβλήματα που στηρίζονται στον παραπάνω νόμο, ενώ επισημαίνουμε τι είναι ωσμωμετρία. Εξηγούμε ότι αντίστροφη ώσμωση έχουμε όταν ασκούμε πίεση στο διάλυμα, που διαχωρίζεται με ημιπερατή μεμβράνη από το καθαρό διαλύτη του, μεγαλύτερη από την ωσμωτική του πίεση.

42 ΦΑΣΗ 3 Αναφέρουμε την εφαρμογή της αντίστροφης ώσμωσης στην αφαλάτωση του θαλασσινού νερού (προβάλλουμε τη σχετική διαφάνεια Δ.1.2.5), καθώς και τη σημασία της ώσμωσης στη βιολογία. ΦΑΣΗ 4 Επιλύουμε υποδειγματικά σχετικά προβλήματα, δίνοντας έμφαση στον προσδιορισμό της τιμής μιας προσθετικής ιδιότητας αν γνωρίζουμε την τιμή μιας άλλης (άσκηση 72). ΣΧΟΛΙΑ - ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Για τη επίλύση των προβλημάτων της φάσης 4 και γενικότερα των προβλημάτων αυτού του κεφαλαίου, εξηγούμε στους μαθητές τα παρακάτω σχήμα: ΔΤ b K b molality ρ Molarity T Π Κ f ΔΤ f Τονίζουμε ότι οι μαθητές δε χρειάζεται να αποστηθίσουν το σχήμα αυτό, αλλά να κατανοήσουν τη σημασία του. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Ασκήσεις για επίλυση στο σχολείο: Παράδειγμα 1.7, 57, 58, 59, 60, 72. Ασκήσεις για επίλυση στο σπίτι: 61, 62, 63, 64, 65, 67, 78.

43 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ ΦΑΣΗ 1 Το φαινόμενο της ώσμωσης ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Διαφάνεια Δ.1.2.3: Ημιπερατή μεμβράνη. Διαφάνεια Δ.1.2.4: Διαγραμματική απεικόνιση φαινομένου ώσμωσης. ΦΑΣΗ 2 Ώσμωτική πίεση. Ορισμόςνόμος ΦΑΣΗ 3 Εφαρμογές ώσμωσης και αντίστροφης ώσμωσης Διαφάνεια Δ.1.2.5: Διάταξη για την αφαλάτωση του νερού. ΦΑΣΗ 4 Επίλυση ασκήσεων ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Νuffield Advanced Science, «Χημεία, Βιβλίο του Σπουδαστή Ι», Γ. Πνευματικού, 1998, σελ.341-353. 2. Brown T.L., LeMay H.E., Bursten B.E., «Chemistry the central science», Prentice Hall, 7 th Edition, 1997, pag.475-476. 3. Gillespie R.J, Humphreys D. A., Baird N. C., Robinson E. A., «Chemistry», 2nd Edition, Allyn and Bacon, 1989, pag.608-611. 4. Hill J. W., Petrucci R. H., «General Chemistry», Prentice Hall, 1996, pag.500-505.

44 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ: 6 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Διαμοριακές δυνάμεις - Καταστάσεις της ύλης - Προσθετικές ιδιότητες Test αξιολόγησης στο κεφάλαιο 1 Κριτήριο αξιολόγησης Αντικείμενο εξέτασης: Διαμοριακές δυνάμεις - καταστάσεις της ύλης προσθετικές ιδιότητες διαλυμάτων. Διάρκεια εξέτασης : 45 min ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ: Σύνολο μονάδων 20. ΘΕΜΑ ΜΟΝΑΔΕΣ 1Α 2,5 1Β 2,5 1C 2,5 1D 2,5 2 5 3 5 ΘΕΜΑ 1 A. Κατατάξτε τα επόμενα σώματα με σειρά αυξανόμενου σημείου ζέσεως και ερμηνεύσετε τη σειρά αυτή με βάση τις διαμοριακές δυνάμεις που αναπτύσσονται σε κάθε περίπτωση. α. Χλώριο Cl 2 β. Χλωριούχο κάλιο KCl γ. Υδροβρώμιο HBr δ. Υδροφθόριο HF B. Σε δοχείο περιέχονται 2 mol αερίου Β και εισάγουμε 2 mol αερίου Α τα οποία ασκούν μερική πίεση P A = 4,1 atm σε Τα = 800 Κ. Ο όγκος του δοχείου είναι: α. 16 L β. 32 L γ. 48 L δ. 64 L

45 C. Υδατικό διάλυμα γλυκόζης με molality 0,6 m στους 30 C έχει την ίδια τάση ατμών στους 30 C με: α. Διάλυμα ουρίας 0,6 m β. Διάλυμα φρουκτόζης 0,6 m γ. Διάλυμα ζάχαρης 0,6 m δ. Όλα τα προηγούμενα Δίνονται οι σχετικές μοριακές μάζες (M r ): γλυκόζης: 180, ουρίας: 60, φρουκτόζης: 180, ζάχαρης: 342. D. Ποιο από τα επόμενα υδατικά μοριακά διαλύματα έχει τη μεγαλύτερη ωσμωτική πίεση στους 27 C; α. Διάλυμα γλυκόζης (C 6 H 12 O 6 ) περιεκτικότητας 5% w/v β. Διάλυμα ουρίας (CH 4 Ν 2 Ο) περιεκτικότητας 5% w/v γ. Διάλυμα ζάχαρης (C 12 H 22 O 11 ) περιεκτικότητας 5%w/v ΘΕΜΑ 2 Η τάση ατμών του βενζολίου (C 6 H 6 ) στους 10 C είναι P ο =130 mmhg. Διαλύουμε σε 100 g βενζολίου, 10 g ουσίας Α μη πτητικής και σχηματίζεται μοριακό διάλυμα, το οποίο στους 10 C έχει τάση ατμών ίση με 120 mmhg. Ποιο είναι το Μ r της Α; ΘΕΜΑ 3 34 g μίγματος 2 ουσιών Α με σχετική μοριακή μάζα Μ rα =100 και Β με σχετική μοριακή μάζα Μ rβ =80 διαλύονται στο νερό και δημιουργούν μοριακό διάλυμα όγκου 1 L που έχει ωσμωτική πίεση στους 27 C ίση με 9,84 atm. Ποια ειναι η σύσταση του μίγματος;

46