ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΥΔΡΟΔΥΝΑΜΙΚΟ Ένας σημαντικός ανανεώσιμος αναξιοποίητος ενεργειακός πόρος Γιώργος Ανδριώτης Πολιτικός Μηχανικός ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΕ 2010 ΕΝΕΡΓΕΙΑ:ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ-ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ-ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
Διαπίστωση:Απαισιόδοξες προοπτικές ανάπτυξης υδροδυναμικού, ιδίως μεγάλων ΥΗΕ Χρειαζόμαστε και άλλα μεγάλα ΥΗΕ? Υπάρχει σημαντικό διαθέσιμο υδροδυναμικό? Υπάρχει θέμα επιλογής μεγάλων ή μικρών ΥΗΕ? Με το σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης υδατικών πόρων είναι δυνατή η κατασκευή νέων φραγμάτων? Είναι αντιμετωπίσιμες οι αρνητικές επιπτώσεις Είναι αντιμετωπίσιμες οι αρνητικές επιπτώσεις από την κατασκευή φραγμάτων?
ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΥΔΡΟΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΤΟ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ (ΙΣΟΖΥΓΙΑ ΣΕΕΣ 2009 - GWh) 2010 2015 2020 2025 2030 ΑΠΕ πλην ΥΗΣ 3768 8150 17000 20683 25164 (Διασυνδεδεμένο) ΑΠΕ (Νησιά) 855 1104 1370 1713 2055 ΥΗΣ (Διασυνδεδεμένο) 4000 4000 3200 3800 3800 ΣΥΝΟΛΑ (GWh) ΙΣΧΥΣ ΥΗΣ(ΜW) ( ) 8623 3360 (3018) 13254 21570 3700 26196 31019
Χρειαζόμαστε άλλα μεγάλα ΥΗΕ? Έργα διαχείρισης νερού,πολλαπλού λ ύ σκοπού Ανανεώσιμη, πολύ καλής ποιότητας ενέργεια Με βαθμούς απόδοσης περίπου 90% βελτιώνει τη συνολική ενεργειακή αποδοτικότητα Με το μεγαλύτερο βαθμό εγχώριας προστιθέμενης αξίας (αντιμετώπιση ανεργίας ειδικά σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές) Αποκατάσταση «κοινωνικής ή δικαιοσύνης» με τις μελλοντικές γενιές (αποπληρωμή από τη γενιά που τα κατασκευάζει, κληρονομιά στα παιδιά και τα εγγόνια μας) Ευέλικτες μονάδες υποστήριξης της μεγάλης διείσδυσης Αιολικής ενέργειας
Χρειαζόμαστε άλλα μεγάλα ΥΗΕ? Παράδειγμα Πορτογαλίας Στόχος:Διείσδυση ΑΠΕ 60% Έτος 2008 2020 Αιχμή φορτίου (MW) 9100 14100 Διασυνδέσεις (MW) 1300 3000 Μεγάλα ΥΗΕ (MW) 4500 8000 Αιολικά (MW) 2700 8000
Έρευνες υδροδυναμικού Θεωρητικό επιφανειακό υδροδυναμικό ΔΕΗ 1960-Σύνολο 80 Τwh -Αξιοποιήσιμο 20 Τwh Χάρτης ισοϋετίων καμπυλών (ανεπαρκή υδρολογικά στοιχεία-μέσες ετήσιες τιμές) Επιτελικοί χάρτες ΓΥΣ
Έρευνες υδροδυναμικού Θεωρητικό γραμμικό υδροδυναμικό επτά μεγάλων μγ ποταμών και των κύριων παραποτάμων τους ΔΕΗ 1975 (Στοιχεία από τις μελέτες SNC, Coba Consulpresa,Verbund Plan και ΔΕΗ) Μετρήσεις παροχών λίγων ετών Σύνολο λεκανών απορροής 19.550 km² Αποτέλεσμα περίπου 36 Τwh
Θεωρητικό γραμμικό υδροδυναμικό μεγάλων ποταμών ΠΟΤΑΜΟΣ ΛΕΚΑΝΗ (km²) ΕΝΕΡΓΕΙΑ(Gwh) ΣΥΝΟΛΑ(Gwh) Άραχθος(με Π-Α) 2.140 6.220 Αώος 2.014 3.504 Καλαμάς 1.725 2.672 Λούρος 343 1.533 13.928 Αλιάκμονας 6.084 4.993 Αχελώος 4.320 12.483 Εύηνος 906 2.540 Νέστος 2.150 2.803 ΣΥΝΟΛΑ 19.552 36.748 36.748
Θεωρητικό γραμμικό υδροδυναμικό μεγάλων ποταμών Από τα στοιχεία του προηγούμενου πίνακα προκύπτει ότι: Το υδροδυναμικό της χώρας είναι σημαντικό. Αν θεωρηθεί αξιοποιήσιμο το 40% του θεωρητικού, έστω και χωρίς σημαντικές λεκάνες απορροής (Θεσσαλία, Πελοπόννησος) αντιστοιχεί σε 15 περίπου Τwh, δηλαδή στο 25% περίπου της σημερινής ηλεκτροπαραγωγής και στο στόχο 20% για το 2020) Το υδροδυναμικό των κυριότερων ποταμών της Ηπείρου αποτελεί το 38% περίπου του υδροδυναμικού όλων των σημαντικών ποταμών της χώρας και η αξιοποίησή του θα διπλασίαζε τη σημερινή υδροηλεκτρική ηλεκτροπαραγωγή Συνεπώς το Υδροδυναμικό της Ηπείρου είναι εγχώριος ενεργειακός πόρος Εθνικής σημασίας
Σημερινή αξιοποίηση υδροδυναμικού ΠΟΤΑΜΟΣ ΕΡΓΟ ΙΣΧΥΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΥΝΟΛΑ (MW) (Gwh) (Gwh) ΑΡΑΧΘΟΣ Πουρνάρι Ι 300 385 Πουρνάρι ΙΙ 31,5 43 ΑΩΟΣ Πηγές 210 190 ΛΟΥΡΟΣ Λούρος 10 53 671 ΑΛΙΑΚΜΩΝ Ιλαρίων* 160 374 Πολύφυτο 375 427 Σφηκιά 315 350 Ασώματα 108 110 Μακροχώρι 10 32 1293
Σημερινή αξιοποίηση υδροδυναμικού ΠΟΤΑΜΟΣ ΕΡΓΟ ΙΣΧΥΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΥΝΟΛΑ (MW) (Gwh) ΑΧΕΛΩΟΣ Μεσοχώρα* 160 384 Συκιά* 120 296 Κρεμαστά 437 1199 Καστράκι 320 805 (Gwh) Στράτος 150 376 3865 ΝΕΣΤΟΣ Θησαυρός 300 440 Πλατανόβρυση 100 240 680
Σημερινή ανάπτυξη υδροδυναμικού Συμπεράσματα από τους προηγούμενους πίνακες: Στους μεγάλους ποταμούς (Αχελώος, Αλιάκμονας, Νέστος), στους οποίους έχουν κατασκευαστεί υδροηλεκτρικά έργα με ταμιευτήρες σε σειρά (cascade), το ποσοστό αξιοποίησης του θεωρητικού γραμμικού υδροδυναμικού είναι σε ικανοποιητικά επίπεδα (25-31%) Δεδομένου ότι ο Αχελώος εμφανίζεται με το μεγαλύτερο ποσοστό αξιοποίησης (31%), χωρίς την κατασκευή των έργων που έχουν μελετηθεί στον ανατολικό κλάδο του, ο στόχος για 15 Τwh υδροηλεκτρικής παραγωγής (40% του θεωρητικού υδροδ/μικού) είναι εύλογος και εφικτός Η σημερινή αξιοποίηση (περίπου 6,5 Τwh) αποτελεί μόνο το 43% αυτού του στόχου
Γιατί πρέπει να αξιοποιήσουμε το υδροδυναμικό μας Σύμφωνα με όλα τα προηγούμενα, αφού υπάρχει στη χώρα μας σημαντικό αναξιοποίητο υδροδυναμικό, πρέπει να αποτελέσει πρώτη προτεραιότητα στις ενεργειακές επιλογές μας Υπάρχουν στη ΔΕΗ προμελέτες έργων σε ποταμούς (π.χ. χ Καλαμάς- Σαραντάπορος-Ανατολικός ρ ς Αχελώος) με ισχύ τουλάχιστον 1500 MW Τα υδροηλεκτρικά έργα με ταμιευτήρα είναι ενεργειακά έργα αλλά και σημαντικά εργαλεία διαχείρισης νερού για πολλές χρήσεις. Με δεδομένη τη μεγάλη μελλοντική σημασία του νερού, πρέπει να αξιοποιηθούν όλες οι δυνατές θέσεις ταμιευτήρων που έχουν μελετηθεί στα ποτάμια μας. Δεν πρέπει να χορηγούνται άδειες για κατασκευή μικρών Υ-Η.Ε. σε τέτοιες θέσεις
Μεγάλα ή μικρά ΥΗΕ? Οι ανάγκες του συστήματος (και ο στόχος της μεγάλης διείσδυσης αιολικών) απαιτούν μεγάλα έργα με ταμιευτήρες Τα έργα αυτά μπορούν να κατασκευαστούν μόνο στους μεγάλους ποταμούς αμούς( (και α τους κύριους παραπόταμους) Σε όλες τις άλλες θέσεις μπορούν να κατασκευαστούν μικρά έργα
Νέα προβλήματα στην κατασκευή φραγμάτων λόγω της Οδηγίας 2000/60 ΕΚ Η Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά δημιουργεί ένα νέο καθεστώς στη διαχείριση των υδατικών πόρων. Νέα φράγματα δεν αποκλείονται. Αποκλείεται η αποσπασματική αντιμετώπισητους από πλευράς σχεδιασμού και αδειοδότησης.η ανάπτυξή τους αποτελεί αντικείμενο ενδελεχούς έρευνας, τεκμηρίωσης ης και αιτιολόγησης με πολλά βήματα και παραμέτρους. Η αναλυτική διαδικασία αιτιολόγησης πρέπει να περιλαμβάνεται στα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΛΑΠ) που περιλαμβάνουν δημόσια διαβούλευση και αποδοχή. Συνεπώς απαιτείται Εθνικός Σχεδιασμός όλων των φραγμάτων της χώρας και ένταξή τους στα ΣΔΛΑΠ
Είναι αντιμετωπίσημες οι αρνητικές επιπτώσεις από την κατασκευή φραγμάτων? Η κατασκευή φραγμάτων για τη δημιουργία ταμιευτήρων προκαλεί σημαντική αλλαγή στο προηγούμενο φυσικό περιβάλλον, η οποία δεν είναι κατ ανάγκη πάντοτε αρνητική. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα (και στη χώρα μας, π.χ. Κερκίνης, Πλαστήρα) στα οποία με τη λήψη των κατάλληλων επανορθωτικών μέτρων το φυσικό περιβάλλον των τεχνιτών λιμνών δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από εκείνο των φυσικών λιμνών.
Είναι αντιμετωπίσημες οι αρνητικές επιπτώσεις από την κατασκευή φραγμάτων? Οι σημερινές γνώσεις της επιστήμης επιτρέπουν στους μηχανικούς που σχεδιάζουν τέτοια έργα να αποφύγουν τα λάθη του παρελθόντος. Μπορούν να αντιμετωπιστούν ακόμη και η διακίνηση της ιχθυοπανίδας, η κατακράτηση φερτών, μεταβαλλόμενη οικολογική παροχή κλπ Ο ειλικρινής διάλογος με όσους αντιδρούν μπορεί να εξασφαλίσει την απαραίτητη συναίνεση των τοπικών κοινωνιών.