11.2 Η Δομή της Τρίχας του τριχωτού της κεφαλής Διδακτικοί Στόχοι: Να μπορείτε (α) να αναφέρετε τι είναι η τρίχα. (β) να αναφέρετε τα δύο μέρη της τρίχας (γ) να αναφέρετε από τα μέρη που αποτελούν τη ρίζα της τρίχας (δ) να αναφέρετε τη λειτουργία της θηλής της τρίχας (ε) να αναφέρετε τι είναι το στέλεχος της τρίχας (ζ) να αναφέρετε τα μέρη που αποτελούν το στέλεχος της τρίχας (η) να αναφέρετε και να περιγράφετε τις τέσσερεις λειτουργίες των τριχών της κεφαλής (θ) να αναφέρετε και να περιγράφετε τις τρεις φάσεις της ζωής της τρίχας (θ) να αναφέρετε τους έξη παράγοντες που επηρεάζουν τον κύκλο ζωής της τρίχας Η Τρίχα είναι το βιολογικό υλικό που φύεται από το δέρμα (τριχοθυλάκιο) και το κύριο συστατικό της είναι η πρωτεΐνη κερατίνη η οποία παράγεται στα μητρικά κύτταρα του βολβού της τρίχας. Η κερατίνη είναι αυτή η οποία κάνει τις τρίχες δυνατές και ελαστικές. Η τρίχα αποτελείται από πρωτεΐνες (σε ποσοστό από 65% έως 95%), λιπίδια (1% έως 9%), ιχνοστοιχεία, πολυσακχαρίτες και νερό. KO3-M1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ Ι ΕΚ02 ΕΝΟΤ. 11.2 Σελίδα 1 από 11
Ανατομία του Τριχωτού της Κεφαλής (Scalp) Το τριχωτό της κεφαλής αποτελείται από δύο βασικές στιβάδες, την Επιδερμίδα που είναι και το ορατό τμήμα του δέρματος και το Χόριο το οποίο είναι αυτό που ευθύνεται για την καλή θρέψη των τριχοθυλακίων όπου περικλείει. Τα μέρη και η σύσταση της Τρίχας Τα μέρη της τρίχας είναι δύο: (α) η Ρίζα (Follice) (β) το Στέλεχος (Shaft). (α) Η Ρίζα της Τρίχας είναι το τμήμα το οποίο δεν είναι ορατό και το οποίο αποτελείται από: (α) το τριχοθυλάκιο όπου βρίσκεται μέσα η τρίχα (β) το βολβό (Bulb) που καταλήγει το τριχοθυλάκιο (γ) τη θηλή του χορίου η οποία είναι μια κοιλότητα στο κάτω μέρους του βολβού. Στη θηλή βρίσκονται τα τριχοειδή αγγεία τα οποία ευθύνονται για την παροχή όλων των θρεπτικών συστατικών που είναι απαραίτητα προκειμένου να αναπτυχθεί σωστά η τρίχα. Αλλοιώσεις της θηλής του χορίου έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια της τρίχας. Η θηλή περιβάλλεται από τη μητρική στιβάδα του βολβού, τα κύτταρα της οποίας KO3-M1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ Ι ΕΚ02 ΕΝΟΤ. 11.2 Σελίδα 2 από 11
αναπαράγουν όλες τις στιβάδες της τρίχας. Επίσης σε αυτό το σημείο βρίσκονται και οι υποδοχείς των ανδρογόνων, μιας ορμόνης η οποία διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ποιότητα και την ποσότητα των τριχών στο τριχωτό της κεφαλής. (β) Το Στέλεχος της Τρίχας είναι το μέρος που μπορούμε να δούμε και επεκτείνεται από το σημείο όπου εκβάλλει ο σμηγματογόνος αδένας μέχρι το ελεύθερο άκρο της. Το στέλεχος αποτελείται από τρία μέρη τις περισσότερες φορές. 1. Το Περιτρίχιο ή την επιδερμίδα της τρίχας (cuticle) η οποία αποτελείται από διάφανα κύτταρα σε κυματοειδή διάταξη. KO3-M1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ Ι ΕΚ02 ΕΝΟΤ. 11.2 Σελίδα 3 από 11
2. Ο φλοιός της τρίχας (cortex), αποτελείται κυρίως από κερατίνη η οποία είναι και η πρωτεΐνη η οποία επιτρέπει στο στέλεχος να αναπτυχθεί. Επίσης ο φλοιός είναι το τμήμα της τρίχας που καθορίζει τόσο το χρώμα όσο και τον κυματισμό της τρίχας. KO3-M1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ Ι ΕΚ02 ΕΝΟΤ. 11.2 Σελίδα 4 από 11
3. Ο μυελός της τρίχας (medulla) όπου αποτελεί την καρδιά του στελέχους της τρίχας. Υπάρχει στις τρίχες μεγάλης διαμέτρου KO3-M1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ Ι ΕΚ02 ΕΝΟΤ. 11.2 Σελίδα 5 από 11
Τύποι Τριχοφυΐας Τα τρεία στάδια της τριχοφυϊας είναι: Ι) Eμβρυϊκό χνούδι (Lanugo hairs) II) Χνούδι (Vellus hairs) ΙΙΙ) Ολοκληρωμένη (Terminal hairs) Ι) Eμβρυϊκό χνούδι (Lanugo hairs) Στον 3ο μήνα της εγκυμοσύνης, αναπτύσσεται στο έμβρυο μικρό, απαλό, άχρωμο χνούδι που καλύπτει όλο του το σώμα και παραμένει μέχρι και λίγες εβδομάδες πριν τη γέννηση. II) Χνούδι (Vellus hairs) Είναι χνούδι 1 ή το πολύ 2 cm, απαλό και πολύ λεπτής υφής. Περιέχει ελάχιστη έως καθόλου χρωστική και για το λόγο αυτό είναι δυσδιάκριτο. Τα τριχοθυλάκια από τα οποία προέρχεται δεν περιέχουν σμηγματογόνους αδένες, οπότε δεν εμφανίζει λιπαρότητα. ΙΙΙ) Ολοκληρωμένη (Terminal hairs) Πρόκειται για την ευδιάκριτη τριχοφυΐα του σώματος και των μαλλιών. Είναι μεγάλης διαμέτρου σε σχέση με το χνούδι και έχει χρώμα. Τα τριχοθυλάκια που την παράγουν έχουν σμηγματογόνους αδένες. Στα άτομα με κληρονομική προδιάθεση τριχόπτωσης, ποσοστό των ολοκληρωμένων τριχών (Terminal hairs) εξασθενεί προοδευτικά και μετατρέπεται σε χνούδι (Vellus hairs). KO3-M1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ Ι ΕΚ02 ΕΝΟΤ. 11.2 Σελίδα 6 από 11
Λειτουργίες των τριχών της κεφαλής Οι λειτουργίες των τριχών της κεφαλής είναι : (α) η Αισθητήριος λειτουργία (β) η Θερμορυθμιστική λειτουργία (γ) η Προστατευτική λειτουργία (δ) η Αισθητική σημασία (α) Αισθητήριος λειτουργία: Οι τρίχες της κεφαλής αποτελούν όργανα αφής, όπως άλλωστε και οι τρίχες του υπόλοιπου σώματος. Για να το διαπιστώσει αυτό κάποιος, αρκεί να ακουμπήσει ελαφρά με το χέρι τις τρίχες της κεφαλής και θα αισθανθεί αμέσως το άγγιγμα. (β) Θερμορυθμιστική λειτουργία: Το τρίχωμα της κεφαλής συμβάλει σημαντικά στη διατήρηση της θερμότητας της περιοχής κατά του χειμερινούς μήνες. (γ) Προστατευτική λειτουργεία: Το τρίχωμα της κεφαλής προστατεύει από την επίδραση υπεριωδών ακτίνων, τραυματισμών και χημικών ουσιών. (δ) Αισθητική σημασία: Η πλούσια κόμη εκφράζει τη γυναικεία φύση, καθώς και τον ανδρισμό. KO3-M1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ Ι ΕΚ02 ΕΝΟΤ. 11.2 Σελίδα 7 από 11
Κύκλος ζωής της τρίχας Καθημερινά χάνουμε 50 ως 80 τρίχες. Νέες τρίχες, με μέσο κύκλο ζωής 2-7 ετών, αντικαθιστούν αυτές που χάνουμε καθημερινά. Κάθε θύλακος τρίχας παράγει μια νέα τρίχα η οποία αναπτύσσεται σε διαδοχικούς κύκλους πριν πέσει. Ο κύκλος ζωής της τρίχας διακρίνεται σε τρεις φάσεις: (α) αναγένεση, (β) καταγένεση και (γ) τελογένεση. Ανάπτυξη της τρίχας Κάθε τρίχα αναπτύσσεται από τον θύλακο της τρίχας και κάθε θύλακος έχει τον δικό του κύκλο ζωής. Αυτό σημαίνει ότι κάθε τρίχα αναπτύσσεται ξεχωριστά από τις άλλες γύρω της. Αν όλοι οι θύλακοι ήταν συγχρονισμένοι, τα μαλλιά θα αναπτύσσονταν όλα ταυτοχρόνως, γεγονός που θα σήμαινε ότι θα υπήρχαν περίοδοι όπου θα ήμασταν όλοι φαλακροί και άλλες που θα είχαμε κεφάλια γεμάτα μαλλιά! (α) Αναγένεση Η περίοδος όπου τα μαλλιά αναπτύσσονται ενεργά ονομάζεται φάση αναγένεσης και διαρκεί 1 ως 3 ή 4 χρόνια. Στη φάση αυτή, ο βολβός της τρίχας που βρίσκεται στη βάση του θυλάκου, αναζωογονείται και στη συνέχεια παράγει την τρίχα. Τα μαλλιά μας αναπτύσσονται περίπου 1 εκατοστό τον μήνα. KO3-M1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ Ι ΕΚ02 ΕΝΟΤ. 11.2 Σελίδα 8 από 11
(β) Καταγένεση Η δεύτερη φάση ονομάζεται καταγένεση ή μεταβατική φάση και διαρκεί περίπου 2 ως 3 εβδομάδες. Αυτό είναι και το τέλος της φάσης παραγωγής της τρίχας, όταν ο θύλακος υποχωρεί από την επιφάνεια του τριχωτού. Η τρίχα παύει να αναπτύσσεται και παραμένει στη φάση αυτή για λίγες εβδομάδες πριν περάσει στη φάση ηρεμίας. (γ) Τελογένεση Η τρίτη και τελική φάση του κύκλου ζωής της τρίχας είναι η τελογενής φάση που αντιστοιχεί σε μια περίοδο ηρεμίας. Η τρίχα δεν αναπτύσσεται πια, αλλά παραμένει προσαρτημένη στον θύλακο για 3 μήνες περίπου. Μετά από αυτή την περίοδο των 3 μηνών, η τρίχα πέφτει όταν λουζόμαστε ή χτενιζόμαστε. Τώρα μπορεί πλέον να αρχίσει μια νέα φάση αναγένεσης. Έτσι, τα μαλλιά μας δεν αναπτύσσονται συνεχώς, αλλά σε διαδοχικούς κύκλους. Το 90% των μαλλιών μας βρίσκεται σε μόνιμη φάση ανάπτυξης, ενώ το 10% βρίσκεται σε φάση πτώσης. Καθημερινά, χάνουμε φυσιολογικά 50 ως 80 τρίχες, μετά από έναν κύκλο ζωής 2 ως 7 ετών. Στη συνέχεια, οι τρίχες αυτές αντικαθίστανται από νέες. Κάθε θύλακος παράγει μια νέα τρίχα σε φάση ανάπτυξης, με σύνολο 25 ως 30 κύκλων σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Ωστόσο, ορισμένες φορές οι κύκλοι ανάπτυξης της τρίχας μπορεί να διακοπούν λόγω της επιρροής των ανδρικών ορμονών. KO3-M1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ Ι ΕΚ02 ΕΝΟΤ. 11.2 Σελίδα 9 από 11
Σε μια οποιαδήποτε χρονική στιγμή, περίπου το 90% των τριχών της κεφαλής βρίσκεται σε αναγενή φάση, το 10% σε τελογενή και μόλις το 1% σε καταγενή Παράγοντες που επηρεάζουν τον κύκλο της τρίχας Οι παράγοντες που επηρεάζουν τον κύκλο των τριχών είναι κατά πάσα πιθανότητα γενετικά προκαθορισμένος το κλίµα η θρέψη η γενικότερη υγεία οι ορµόνες η λήψη φαρµάκων KO3-M1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ Ι ΕΚ02 ΕΝΟΤ. 11.2 Σελίδα 10 από 11
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Να αναφέρετε τι είναι η τρίχα. 2. Να αναφέρετε τα δύο μέρη της τρίχας. 3. Να αναφέρετε από τα μέρη που αποτελούν τη ρίζα της τρίχας. 4. Να αναφέρετε τη λειτουργία της θηλής της τρίχας. 5. Να αναφέρετε τι είναι το στέλεχος της τρίχας. 6. Να αναφέρετε τα μέρη που αποτελούν το στέλεχος της τρίχας. 7. Να αναφέρετε και να περιγράφετε τις τέσσερεις λειτουργίες των τριχών της κεφαλής. 8. Να αναφέρετε και να περιγράφετε τις τρεις φάσεις της ζωής της τρίχας. 9. Να αναφέρετε τους έξη παράγοντες που επηρεάζουν τον κύκλο ζωής της τρίχας KO3-M1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΟΜΜΩΤΙΚΗΣ Ι ΕΚ02 ΕΝΟΤ. 11.2 Σελίδα 11 από 11