Σεμινάριο Καλές πρακτικές για τη διατήρηση και προστασία της βιοποικιλότητας κατά την ανάπτυξη αιολικών πηγών ενέργειας 30/11 1/12/2017 Το Ευρωπαϊκό πλαίσιο Οδηγίες Πτηνών και Οικοτόπων Natura 2000 Φώτης Παπούλιας Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΓΔ Περιβάλλοντος, Τμήμα Προστασίας της Φύσης
Πολιτική της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) Δεκέμβριος 2008: Υιοθέτηση πακέτου "Κλιματική αλλαγή και ΑΠΕ" περίοδος μέχρι 2020 Υποχρεώσεις για τα κράτη μέλη: Μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου το ελάχιστο κατά 20% μέχρι το 2020 (σε σχέση με τα επίπεδα 1990) Αύξηση ΑΠΕ κατά 20% στην συνολική ενεργειακή κατανάλωση μέχρι το 2020 Μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης κατά 20% μέσω της βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας Νοέμβριος 2016: Υιοθέτηση πακέτου για την περίοδο 2020-2030: Μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου το ελάχιστο κατά 40% μέχρι το 2030 (σε σχέση με τα επίπεδα 1990) Αύξηση πηγών ΑΠΕ το ελάχιστο κατά 27% στην συνολική ενεργειακή κατανάλωση μέχρι το 2030 Μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης κατά 27% σε σχέση με το σενάριο business-as- usual
Πολιτική ΕΕ για την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας 7ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον (3 θεματικοί στόχοι)- Προστασία και βελτίωση του φυσικού κεφαλαίου της ΕΕ Στρατηγική για την Βιοποικιλότητα: ανάσχεση και αναστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας και υπηρεσιών οικοσυστημάτων έως το 2020 Στόχος 1: Πλήρης εφαρμογή νομοθεσίας για τη φύση (οδηγία Οικοτόπων, οδηγία Πτηνών) Ολοκλήρωση του δικτύου Natura 2000 και διασφάλισης καλής διαχείρισης Συμμετοχή και ευαισθητοποίηση και καλύτερη τήρηση νομοθεσίας Βελτίωση δεδομένων και εποπτείας Επαρκής χρηματοδότηση των περιοχών Natura 2000
ΑΠΕ και βιοποικιλότητα Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στο επίκεντρο και των 2 πολιτικών Ρόλος της αιολικής ενέργειας για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για τις ΑΠΕ αναμενόμενη αύξηση αριθμού έργων παραγωγής αιολικής ενέργειας (συχνά εντός ή κοντά σε περιοχές Natura 2000) Συχνές αντιπαραθέσεις και νομικές διαμάχες Στόχος τα έργα αιολικής ενέργειας να αναπτύσσονται με τρόπο συμβατό με την βιοποικιλότητα και τις προστατευόμενες περιοχές Κατευθύνσεις της ΕΕ που αποβλέπουν στη διάδοση καλών πρακτικών για την αποφυγή πιθανών επιπτώσεων στις περιοχές του Δικτύου Natura 2000
Natura 2000: Το μεγαλύτερο συντονισμένο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών στον κόσμο Πάνω από 27.500 περιοχές 1,180,000 km² > 18,1% της χερσαίας επιφάνειας > 7% της θαλάσσιας ζώνης των ΚΜ Αποβλέπει στη μακροπρόθεσμη διαφύλαξη των πλέον πολύτιμων/ απειλούμενων ειδών και οικοτόπων της Ευρώπης Στηρίζει την αρχή της αειφόρου ανάπτυξης Σε συνδυασμό με απαιτήσεις για προστασία των ειδών
Προστασία και διαχείριση των περιοχών Natura 2000 Για όλες τις περιοχές Natura 2000 ('Αρθρο 6 οδηγίας οικοτόπων): Πρεπει να αποφεύγονται επιβλαβείς δραστηριότητες που θα μπορούσαν να παραβλάψουν σημαντικά τα είδη ή τους οικοτόπους για τους οποίους έχουν χαρακτηριστεί οι περιοχές. Εφαρμόζονται θετικά μέτρα, όταν απαιτείται, για τη διατήρηση ή αποκατάσταση των οικοτόπων και ειδών σε ευνοϊκή κατάσταση διατήρησης στη φυσική τους ζώνη κατανομής Απώτερος στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι τα είδη και οι οικότοποι θα φτάσουν σε «ευνοϊκή κατάσταση διατήρησης»
Δέουσα Εκτίμηση για σχέδια και έργα βάσει του Άρθρου 6 της οδηγίας οικοτόπων Πιθανές αρνητικές επιπτώσεις σε περιοχή Natura 2000? Αν ναι Δέουσα Εκτίμηση επιπτώσεων Διατηρείται η ακεραιότητα της περιοχής; Αν όχι Εναλλακτικές λύσεις; Αν ναι επανάληψη της ΔΕ Αν όχι: Υπέρτατο δημόσιο συμφέρον; Αν ναι (αν οικότοποι/είδη προτεραιότητας) Γνώμη της Επιτροπής Αντισταθμιστικά μέτρα
Δέουσα Εκτίμηση (ΔΕ) βασικά στοιχεία Εφόσον υπάρχει πιθανότητα σημαντικών επιπτώσεων ("screening") Η εκτίμηση εστιάζει στους στόχους διατήρησης της περιοχής βάσει των οικοτόπων/ειδών χαρακτηρισμού. Εξετάζονται οι συσσωρευτικές επιπτώσεις Τα μέτρα αντιμετώπισης μέρος της διαδικασίας. Απαιτούνται αντικειμενικά και αξιόπιστα στοιχεία ώστε να μπορέσουν οι αρμόδιες αρχές να αποφασίσουν σε σχέση με την ακεραιότητα της περιοχής. Έγκριση εφόσον υπάρχει βεβαιότητα, χωρίς λογικές επιστημονικές αμφιβολίες, ότι το έργο ή σχέδιο δεν θα παραβλάψει την ακεραιότητα της περιοχής. Εναλλακτικές λύσεις & αντισταθμιστικά μέτρα, εφόσον απαιτούνται, πρέπει να αναλύονται και εφαρμόζονται σωστά. Συντονισμός με τη διαδικασία ΣΜΠΕ/ΜΠΕ είναι δυνατή και επιθυμητή
Δέουσα Εκτίμηση καλές πρακτικές Η ΔΕ αποτελεί βασικό εργαλείο της οδηγίας οικοτόπων για αειφόρο ανάπτυξη και προστασία της φύσης. Αποφυγή συγκρούσεων. Η διαδικασία ΔΕ μπορεί να συνδυαστεί με τη διαδικασία EIA/SEA αλλά με διαφορετικό στόχο και συνέπειες Αξία στρατηγικής προσέγγισης και ολοκληρωμένου σχεδιασμού (πχ. Χωροταξικά σχέδια) Η ασάφεια χειροτερεύει τα πράγματα. Η τήρηση της νομοθεσίας κοστίζει τελικά λιγότερο. Οι αρμόδιες αρχές έχουν την κύρια ευθύνη να εξασφαλίζουν την ορθή διενέργεια της ΔΕ (στόχοι διατήρησης, κατάσταση οικοτόπων/ειδών, κλπ.) Οι μελετητές οφείλουν να έχουν την απαραίτητη εξειδίκευση Κατευθυντήριες οδηγίες και προδιαγραφές συμβάλλουν σημαντικά στην ποιότητα και συνοχή των μελετών
Σχέδιο Δράσης για τη Φύση, τον Άνθρωπο και την Οικονομία Εγκρίθηκε από την Επιτροπή στα τέλη Απριλίου 2017 με βάση τα αναλυτικά ευρήματα του ελέγχου καταλληλότητας των οδηγιών Με σκοπό: να αξιοποιήσει όλο το δυναμικό των οδηγιών ώστε να έχουμε υγιή οικοσυστήματα των οποίων οι υπηρεσίες ωφελούν τους ανθρώπους, τη φύση και τη οικονομία, να ενισχύσει τη συμβολή των οδηγιών στο στόχο της ανάσχεσης της απώλειας βιοποικιλότητας και των οικοσυστημικών υπηρεσιών έως το 2020, να βελτιώσει τη συνοχή των οδηγιών με τους ευρύτερους κοινωνικοοικονομικούς στόχους.
Προτεραιότητες του Σχεδίου Δράσης Το σχέδιο δράσης καλύπτει 4 περιοχές προτεραιότητας για καλύτερη εφαρμογή: Α) καλύτερες κατευθυντήριες γραμμές και γνώση, Β) μεγαλύτερη πολιτική στήριξη και τήρηση των υποχρεώσεων, Γ) ενίσχυση της χρηματοδότησης και των επενδύσεων για το Natura 2000 και της συνέργειας με τα ευρωπαϊκά ταμεία, και Δ) καλύτερη επικοινωνία και άνοιγμα στην κοινωνία, με συμμετοχή των πολιτών, των ενδιαφερόμενων μερών και των τοπικών κοινωνιών
Natura 2000 στη Ελλάδα Πλούσια βιοποικιλότητα ποικιλομορφία τοπίων 27% της χερσαίας επιφάνειας στο δίκτυο Προκλήσεις και ευκαιρίες
Προκλήσεις για την Ελλάδα Συμπλήρωση κενών σε θαλάσσιες περιοχές Χαρακτηρισμός των περιοχών ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης - καθορισμός στόχων και μέτρων διατήρησης Θεσμική θωράκιση, λειτουργία και χρηματοδότηση των περιοχών Σύστημα εποπτείας της κατάστασης διατήρησης Αποτελεσματική προστασία των περιοχών σε συνδυασμό με άλλες χρήσεις γης/πολιτικές, τήρηση νομοθεσίας Ενημέρωση/ευαισθητοποίηση Ανάδειξη/Αξιοποίηση των ωφελειών