1 Ομιλία Αρχηγού ΓΕΕΘΑ στο 26ο Ετήσιο Συμπόσιο της Ελληνικής Ένωσης για Ατλαντική & Ευρωπαϊκή Συνεργασία 13 Δεκ 17 "Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις και ο ρόλος τους στο περιβάλλον ασφάλειας της Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων." Κύριε Υπουργέ, Κυρία Πρέσβη, Κυρία Επιτετραμμένη, Κύριε Πρόεδρε, Με μεγάλη χαρά παρευρίσκομαι σήμερα εδώ στο 26ο Ετήσιο Συμπόσιο της Ελληνικής Ένωσης για Ατλαντική & Ευρωπαϊκή Συνεργασία. Εκδηλώσεις όπως η σημερινή έχουν ιδιαίτερη αξία, καθώς δημιουργούν κατάλληλες συνθήκες για τη συζήτηση θεμάτων Διεθνών Σχέσεων και προκλήσεων ασφαλείας, συνδράμοντας στην κατανόηση του διεθνούς περιβάλλοντος. Η Ελληνική Ένωση για Ατλαντική και Ευρωπαϊκή Συνεργασία, πιστή στους στόχους της, διοργανώνει με συνέπεια δράσεις που προωθούν την Ευρω-Ατλαντική συνεργασία, όπως το παρόν Συμπόσιο. Ευχαριστώ θερμά τους οργανωτές για την τιμή να με προσκαλέσουν ως επίτιμο ομιλητή, αλλά και για την ευκαιρία που μου δίνουν να απευθυνθώ σε ένα εκλεκτό ακροατήριο και να αναπτύξω τις σκέψεις μου και την οπτική μου για τις γεωπολιτικές εξελίξεις, καθώς και για τον ρόλο των Ενόπλων Δυνάμεων στον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων. Φυσικά, όλοι έχουμε σε κάποιο βαθμό επίγνωση των παραδοσιακών προκλήσεων ασφαλείας. Κομίζοντας Γλαύκα εις Αθήνας θα δηλώσω ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αναδειχθεί νέες προκλήσεις και απειλές που προσδίδουν μια διαφορετική διάσταση στο ήδη εύθραυστο διεθνές περιβάλλον. Την τρέχουσα περίοδο οι προκλήσεις και οι απειλές που μας απασχολούν σε παγκόσμιο επίπεδο, μεταξύ άλλων, είναι: Η ισλαμιστική ριζοσπαστικοποίηση και η αδιάκριτη βία από
2 οργανώσεις όπως ο ISIS, Η κλιματική αλλαγή, Το οργανωμένο έγκλημα, Η τρομοκρατία, Η διάδοση όπλων μαζικής καταστροφής, Η παράνομη μετανάστευση, και Οι κυβερνοεπιθέσεις. Επικεντρώνοντας τώρα στην γειτονιά μας, πέρα από κάθε αμφιβολία η Ανατολική Μεσόγειος είναι μια περιοχή με εξέχουσα γεωπολιτική σημασία. Η στρατηγική της θέση πάνω στους δρόμους του εμπορίου μεταξύ Ανατολής και Δύσης, καθώς και στις θαλάσσιες οδούς που διέρχονται από το Γιβραλτάρ, τη διώρυγα του Σουέζ και τη Μαύρη Θάλασσα, της προσδίδουν αδιαμφισβήτητη αξία. Επιπρόσθετα, την τελευταία δεκαετία η περιοχή αυτή αναδεικνύεται σε παγκόσμιο ενεργειακό κέντρο, λόγω των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων που έχουν εντοπιστεί και των αγωγών μεταφοράς που θα διέλθουν μέσω αυτής. Έχω διατυπώσει πολλές φορές την άποψη ότι η Ανατολική Μεσόγειος είναι από τις πιο ευαίσθητες, αν όχι η πιο ευαίσθητη περιοχή του πλανήτη. Το τελευταίο διάστημα η περιοχή βιώνει: Την εξελισσόμενη κρίση σε Συρία, Ιράκ και Λιβύη, Τη διεύρυνση της αστάθειας στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική, και Την απειλή της τρομοκρατίας και της εξτρεμιστικής βίας. Πέραν αυτών, θα πρέπει να αναλογιστούμε την εγγύτητα με το Αφγανιστάν, την εξάπλωση της φτώχειας και της ανέχειας σε χώρες της Αφρικής, καθώς και τις ροές μεταναστών και προσφύγων. Παράλληλα, τα Βαλκάνια παραμένουν φαινομενικά σταθερά, αλλά η προϊστορία της περιοχής, σε συνδυασμό με πιθανή ενίσχυση του εθνικισμού, μπορούν να προκαλέσουν ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης. Συνολικά, έχουμε κράτη υπό κατάρρευση, ένοπλες συγκρούσεις, θρησκευτικούς πολέμους, πρόσφυγες και παράνομους μετανάστες, νέες υβριδικές απειλές, ριζοσπαστικοποίηση και διαφθορά.
3 Το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν κατανοήσει ότι η σταθερότητα της περιοχής έχει άμεση επίδραση στην ασφάλεια της Ευρώπης και της Δύσης γενικότερα. Γι αυτό τον λόγο και οι δύο αυτοί οργανισμοί έχουν εμπλακεί στα τεκταινόμενα στην Ανατολική Μεσόγειο με διάφορους τρόπους, που κυμαίνονται από τον διπλωματικό διάλογο ως την εκτέλεση επιχειρήσεων υποστήριξης της ειρήνης, αντιμετώπισης της τρομοκρατίας και αποκοπής των γραμμών της παράνομης μετανάστευσης. Η χώρα μας έχει καταλυτική παρουσία στην περιοχή για χιλιάδες χρόνια και έχει πλήρη και σε βάθος κατανόηση των πολιτικών, στρατιωτικών, θρησκευτικών και κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των λαών και των κρατών. Επιπλέον, η Ελλάδα είναι το παλαιότερο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια. Με αυτά τα χαρακτηριστικά ως υπόβαθρο και με γνώμονα την εξυπηρέτηση των εθνικών μας συμφερόντων, έχουμε αναλάβει το ρόλο του αξιόπιστου σύμμαχου και εταίρου, ενός στιβαρού πυλώνα της ειρήνης και της σταθερότητας. Η Ελληνική Αμυντική Πολιτική προσαρμόζεται συνεχώς ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει τις περιφερειακές και παγκόσμιες προκλήσεις, διασφαλίζοντας τα συμφέροντά μας και επιδεικνύοντας τη στήριξη και την αλληλεγγύη μας προς τους συμμάχους μας. Συνοπτικά και με λίγες λέξεις η Αμυντική μας Πολιτική είναι: Ικανή και Αξιόπιστη Αποτροπή. Πρώτη προτεραιότητα της Αμυντικής μας Πολιτικής είναι πάντα η συμμετοχή μας στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είμαστε απόλυτα συνεπείς στις υποχρεώσεις και στις δεσμεύσεις μας και προς τους δύο Οργανισμούς. Σεβόμαστε πλήρως τον καταμερισμό βαρών εντός της Συμμαχίας και εκπληρώνουμε τις οικονομικές μας υποχρεώσεις. Ο αμυντικός μας προϋπολογισμός ως ποσοστό επί του ΑΕΠ είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος μετά τις ΗΠΑ, ενώ παραμένουμε μεταξύ των μόλις πέντε μελών του ΝΑΤΟ που τηρούν την προβλεπόμενη δέσμευση και δαπανούν πάνω από το 2% του ΑΕΠ για την άμυνά τους. Αναφορικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ελλάδα, έλαβε την απόφαση για εξ αρχής συμμετοχή στη Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία, συνδράμοντας με τις αμυντικές της δυνατότητες στην
4 προσπάθεια να φτάσουμε στην κοινή Ευρωπαϊκή Άμυνα. Είμαστε συνεπείς στη συμμετοχή μας σε ασκήσεις και επιχειρήσεις. Ειδικά στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, η Ελλάδα συμμετέχει σε αποστολές του ΟΗΕ, του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν ως σκοπό τη θαλάσσια ασφάλεια, τον έλεγχο της παράνομης μετανάστευσης και την υποστήριξη της ειρήνης. Επιπλέον, η Ελλάδα παρέχει τη στήριξή της μέσω των στρατιωτικών της εγκαταστάσεων, οι οποίες έχουν εκ θέσεως στρατηγική σημασία, με πιο σημαντική την αεροπορική και ναυτική βάση στη Σούδα. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να αναφέρω ότι με τις ΗΠΑ έχουμε αναπτύξει εξαιρετική στρατιωτική συνεργασία, με τη βάση της Σούδας να αποτελεί την αιχμή της. Οι Ένοπλες Δυνάμεις προβάλλουν τη θέλησή τους για την προαγωγή της σταθερότητας οργανώνοντας ή συμμετέχοντας σε διμερείς και πολυμερείς ασκήσεις και συνεκπαιδεύσεις με σημαντικές χώρες της περιοχής, όπως η Κύπρος, η Ιταλία, το Ισραήλ, η Αίγυπτος, η Ιορδανία και το Μαρόκο, καθώς και χώρες των Βαλκανίων και του Περσικού κόλπου. Είμαστε ιδιαίτερα ενεργοί στη δημιουργία συνεργασιών και συμμαχιών με τους κύριους δρώντες στην περιφέρειά μας. Οι τριμερείς συνεργασίες Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου, Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ και Ελλάδας-Βουλγαρίας-Ρουμανίας το αποδεικνύουν με τον πιο εύγλωττο τρόπο. Μέσω αυτών των διμερών ή πολυμερών σχημάτων συνεργασίας, η Ελλάδα αποσκοπεί είτε να υποστηρίξει τις ευρω-ατλαντικές προσδοκίες και βλέψεις των χωρών της περιοχής, είτε να φέρει πιο κοντά στη Συμμαχία και στην Ευρωπαϊκή Ένωση χώρες με τις οποίες μοιραζόμαστε κοινές αξίες αλλά και ανησυχίες. Ως Χώρα απολαμβάνουμε εξαιρετικές σχέσεις με τις αραβικές χώρες, με τον υγιή αραβικό κόσμο, οι οποίες πηγάζουν από τα βάθη της ιστορίας και έχουν ισχυρή δυναμική. Η Αμυντική Διπλωματία που εφαρμόζεται από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, επιδιώκει να κεφαλαιοποιήσει αυτή την παράδοση, συνεισφέροντας έτσι στη σταθερότητα της Ανατολικής Μεσογείου. Θα αναφέρω δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα:
5 Πρώτα, την αεροπορική άσκηση ΗΝΙΟΧΟΣ, η οποία διεξήχθη τον περασμένο Μάρτιο. Πέρα από την Ελλάδα, τις ΗΠΑ και την Ιταλία, συμμετείχαν αεροπορικές δυνάμεις από το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Το γεγονός ότι Ισραηλινοί και Άραβες εξασκήθηκαν μαζί είναι πολύ σημαντικό και εξαιρετικά σπάνιο, αποδεικνύοντας ότι η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να δράσει ως μεσολαβητής, λειαίνοντας τις αιχμές και προσφέροντας πεδίο συνεννόησης. Ένα άλλο παράδειγμα είναι οι στρατιωτικές σχέσεις που έχουμε αναπτύξει με την Αίγυπτο. Σε τακτά πλέον διαστήματα διεξάγουμε αεροναυτικές ασκήσεις με το όνομα ΜΕΔΟΥΣΑ, μέσω των οποίων αποδεικνύουμε τη θέληση και τη δυνατότητά μας να παρέχουμε ασφάλεια στο θαλάσσιο και εναέριο χώρο μεταξύ των δύο χωρών. Εκτός από τις προκλήσεις ασφαλείας στην περιφέρειά μας, η Ελλάδα αντιμετωπίζει και προκλήσεις σε εθνικό επίπεδο. Θα αναφερθώ σε δύο από αυτές που αποτελούν και τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Η πρώτη βέβαια είναι η αναθεωρητική και προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας. Όπως συνηθίζω να λέω στους συνομιλητές μου σε διεθνές επίπεδο, η αναφορά στην αδικαιολόγητη συμπεριφορά της Τουρκίας δεν γίνεται ως παράπονο, αλλά αποτελεί αποτύπωση μιας κατάστασης, η οποία μας αναγκάζει να διαθέτουμε καθημερινά πόρους για να υπερασπιστούμε την εθνική μας κυριαρχία και τα συμφέροντά μας. Το πόσο απαιτητική είναι η συνεχής επαγρύπνηση το γνωρίζουν πολύ καλά τα στελέχη μας, τα οποία 24 ώρες το 24ωρο, 365 ημέρες το χρόνο, αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις τουρκικές προκλήσεις σε στεριά, θάλασσα και αέρα. Ιδιαίτερα απαιτητική πρόκληση αποτελεί και το προσφυγικό, το οποίο επηρεάζει την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Οι Ένοπλες Δυνάμεις κλήθηκαν και ανέλαβαν σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια της Χώρας να διαχειριστεί την προσφυγική κρίση: Συνδράμοντας το Λιμενικό Σώμα στην επιτήρηση, Παρέχοντας υποστήριξη σε αποστολές έρευνας-διάσωσης, και Παρέχοντας ανθρωπιστική βοήθεια, συμπεριλαμβανομένης
6 της δημιουργίας δομών φιλοξενίας. Πέρα όμως από την αντιμετώπιση προκλήσεων ασφάλειας, οι Ένοπλες Δυνάμεις αναλαμβάνουν με ικανοποίηση αποστολές κοινωνικής προσφοράς, μέσω της οποίας ενισχύουμε ως οργανισμός την ήδη άριστη σχέση μας με τον ελληνικό λαό. Με τα μέσα και το προσωπικό μας συνδράμουμε στην επίλυση προβλημάτων όπως, οι αεροδιακομιδές, η αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, η δημιουργία και συντήρηση βασικών υποδομών, η στήριξη τοπικών κοινωνιών σε ακριτικές περιοχές και απομονωμένα νησιά και πολλά άλλα. Οι Ένοπλες Δυνάμεις είναι πλήρως αξιόμαχες, ικανές και σε ετοιμότητα. Η ποιότητα των οπλικών συστημάτων και μέσων που διαθέτουμε, το υψηλό επίπεδο ρεαλισμού στην εκπαίδευσή μας και βεβαίως ο επαγγελματισμός και η ποιότητα του προσωπικού μας δεν αφήνουν περιθώρια για αμφιβολία ή αμφισβήτηση. Είμαι της άποψης ότι η αποτελεσματικότητα κάθε οπλικού συστήματος, ακόμη και του τεχνολογικά πιο εξελιγμένου, εξαρτάται από την ικανότητα και την εκπαίδευση του προσωπικού που το χειρίζεται. Και το δικό μας προσωπικό είναι άριστα εκπαιδευμένο και έχει υψηλό ηθικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα μαχητικά μας αεροσκάφη και τα υποβρύχια μας, τα οποία όποτε συμμετέχουν σε ασκήσεις και εκπαιδεύσεις του ΝΑΤΟ, ξεχωρίζουν για την απόδοσή τους, η οποία είναι πάντα άνω του μέσου όρου. Παρά το υψηλό επίπεδο αποτελεσματικότητας και ετοιμότητας που έχουν κατακτήσει οι Ένοπλες Δυνάμεις, δεν επαναπαυόμαστε. Διερευνούμε κάθε τρόπο για να αυξήσουμε τις δυνατότητές μας, να βελτιώσουμε τις ικανότητές μας και να γίνουμε ακόμα πιο αποτελεσματικοί. Στο πλαίσιο αυτό, την παρούσα περίοδο υλοποιούμε την αναδιοργάνωση της δομής των δυνάμεών μας, ώστε να αυξήσουμε την ετοιμότητα και τη δυνατότητα ανάπτυξης των Μονάδων μας. Παράλληλα, προωθούμε τα απαραίτητα εξοπλιστικά προγράμματα, σεβόμενοι τις θυσίες του ελληνικού λαού. Τα κυριότερα σε εξέλιξη και μελλοντικά προγράμματά μας είναι: Η αναβάθμιση των αεροσκαφών F-16.
7 Η ολοκλήρωση του εκσυγχρονισμού των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P-3. Η ολοκλήρωση της παραλαβής συνολικά 15 ελικοπτέρων CHINOOK από τα αποθέματα του Αμερικανικού Στρατού. Η ολοκλήρωση του προγράμματος των δύο νέων πυραυλακάτων του Πολεμικού Ναυτικού, σε συνέχεια του προγράμματος των υποβρυχίων τύπου 214. Συνοψίζοντας Η θέση της Ελλάδας στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων τη θέτει στο κέντρο σημαντικών γεωπολιτικών εξελίξεων. Η Ελλάδα είναι αποτελεσματική στην προσπάθεια να δημιουργήσει ένα ισχυρό μέτωπο συνεργασίας, προάγοντας την ειρήνη και τη σταθερότητα στη ζωτικής σημασίας περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων, αποτελώντας έναν αξιόπιστο σύμμαχο. Οι Ένοπλες Δυνάμεις είναι άριστα εκπαιδευμένες και εξοπλισμένες, διασφαλίζοντας την εθνική ακεραιότητα και κυριαρχία. Ακολουθώντας μια συνετή και συνεπή στρατηγική, οι Ένοπλες Δυνάμεις παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ασφάλεια της περιοχής, αναδεικνύοντας παράλληλα τη συμμετοχή της Ελλάδας στην προσπάθεια του ΝΑΤΟ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εν γένει της Διεθνούς Κοινότητας για σταθερότητα. Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας. Θα χαρώ πολύ να ακούσω τα σχόλιά σας και να απαντήσω τις ερωτήσεις σας.