Ευέλικτεςμορφέςαπασχόλησης: Εργασιακός μεσαίωνας ή επίγειος παράδεισος; Από τον μύθο στην πραγματικότητα Σταύρος Π. Γαβρόγλου Παρατηρητήριο Απασχόλησης (ΠΑΕΠ) sgavroglou@paep.org.gr
Τι είναι η ευελιξία της εργασίας; Η δυνατότητα των επιχειρήσεων να προσαρμόζουν τον χρόνο εργασίας και το περιεχόμενο της εργασίας στις μεταβολές της ζήτησης για τα προϊόντα/υπηρεσίες τους.
αλλά και Η ανάγκη των εργαζομένων να προσαρμόζουν τον εργάσιμο χρόνο και το περιεχόμενο της εργασίας τους στις μεταβολές των οικογενειακών τους υποχρεώσεων και των δημιουργικών τους αναγκών
Η τυπολογία της ευελιξίας ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ περιεχόμενο ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗ ποσότητα
Η τυπολογία της ευελιξίας ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ περιεχόμενο ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ Της εργασίας Διεύρυνση καθηκόντων Ομαδική εργασία Εναλλαγή καθηκόντων ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ Των συμβάσεων εργασίας Υπεργολαβία, Τηλεργασίααυτοαπασχόληση Δικτύωση επιχειρήσεων ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗ ποσότητα υπερωρίες Διευθέτηση του χρόνου εργασίας, εκούσια μερική απασχόληση απολύσεις-προσλήψεις, προσωρινή απασχόληση, ακούσια μερική απασχόληση, αδήλωτη εργασία
Πόσο ευέλικτη είναι εργασία στην Ελλάδα. έτσι όπως την καταγράφουν διεθνείς δείκτες ευελιξίας; Τι σχέση έχει η ευελιξία με την ποιότητα τωνσυνθηκώνεργασίας έτσι όπως τις αποτιμούν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι; Πηγές: Eurostat European Community Household Panel European Foundation 4 th European Working Conditions Survey ΟΟΣΑ, Έρευνα Εργατικού Δυναμικού (ΕΣΥΕ)
"Συνήθως, πόσες φορές τον μήνα αλλάζει το ωράριο εργασίας σας;" (Ποσοστό που απάντησε "δεν αλλάζει ποτέ") Σουηδία Γερμανία Φινλανδία Βρετανία ΕΕ-15 Δανία Αυστρία Γαλλία Βέλγιο Ιρλανδία Ιταλία Λουξεμβούργο Ολλανδία Ισπανία Ελλάδα 54 64,2 69,8 76 76,2 79 79,7 79,9 80,3 81 82,1 82,9 83,6 84,9 85,8 Πορτογαλία 94,2 100 80 60 40 20 0 Πηγή: EFLWC 2001 %
Έτη προϋπηρεσίας στην παρούσα επιχείρηση (διάμεσος)
Εργαζόμενοι που συμμετείχαν σε πρόγραμμα κατάρτισης κατά τους τελευταίους 12 μήνες (%)
2.400 2.100 1.800 1.500 1.200 Εξέλιξη του συνολικού ετήσιου χρόνου εργασίας, 1950-2000 Ισπανία Ολλανδία Γαλλία Λουξεμβούργο Δανία Αυστρία Σουηδία Βέλγιο Ιταλία Βρετανία Ιρλανδία Φινλανδία Πορτογαλία Ελλάδα Πηγή: Groningen Growth and Development Centre 2005 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2004 ώρες
Συνήθεις ώρες εργασίας, 2005 (σύνολο απασχολουμένων) Ολλανδία Δανία Γερμανία 30,7 35,6 35,7 Σουηδία Ιρλανδία Βρετανία Βέλγιο ΕΕ-15 Λουξεμβούργο Φινλανδία Γαλλία 36,5 36,7 36,9 37 37,3 37,4 37,8 38 Ιταλία Πορτογαλία 38,7 39,2 Ισπανία Αυστρία Ελλάδα 39,4 39,4 43,2 50 40 30 20 10 0 Πηγή: Eurostat ώρες
Συνήθεις ώρες εργασίας, 2005 (σύνολο μισθωτών) Ολλανδία Γερμανία Δανία 29,6 34,4 34,7 Βέλγιο Ιρλανδία Σουηδία ΕΕ-15 Γαλλία Βρετανία Λουξεμβούργο Φινλανδία Ιταλία 35,3 35,4 35,6 36 36,2 36,5 36,7 36,9 37 Αυστρία Ισπανία Πορτογαλία Ελλάδα 37,7 38,3 39,1 40,1 50 40 30 20 10 0 Πηγή: Eurostat ώρες
Συνήθεις ώρες εργασίας, 2005 (μισθωτοί πλήρους απασχόλησης) Ολλανδία Γαλλία 38,8 39 Βέλγιο 39,1 Ιρλανδία Ιταλία Φινλανδία Δανία Σουηδία Γερμανία Λουξεμβούργο Πορτογαλία ΕΕ-15 39,1 39,2 39,2 39,4 39,9 40 40,1 40,2 40,3 Ελλάδα Ισπανία Αυστρία Βρετανία 41 41,1 42,4 42,6 50 40 30 20 10 0 Πηγή: Eurostat ώρες
Συμβατικός ετήσιος χρόνος εργασίας, 2004 Γαλλία 1575 Δανία Ολλανδία Γερμανία Ιταλία Φινλανδία Σουηδία Βρετανία Αυστρία Λουξεμβούργο Πορτογαλία Ισπανία Βέλγιο Ιρλανδία 1620,6 1633,2 1656,6 1672 1672,5 1676,2 1685,2 1724,8 1739,4 1739,5 1747,2 1748 1801,8 Ελλάδα 1808 2000 1600 1200 800 400 0 Ομακρύτεροςετήσιοςχρόνοςεργασίαςστην ΕΕ 15, βάσει των συλλογικών συμβάσεων και ανάλογων ρυθμίσεων για άδειες, συναντάται στην Ελλάδα με 1808 ώρες, και ο μικρότερος στην Γαλλία με 1575 ώρες Πηγή: Carley 2004 ώρες
40 35 30 25 20 15 10 5 0 Eργαζόμενοι που εργάζονται συνήθως υπερωριακά (μισθωτοί πλήρους απασχόλησης) Ισπανία Ελλάδα Ιρλανδία Ιταλία Λουξεμβούργο Πορτογαλία Δανία Φινλανδία Γερμανία Βέλγιο Γαλλία ΕΕ15 Σουηδία Αυστρία Ολλανδία Μ.Βρετανία Πηγή: Vaguer & Van Bastelaer 2004 Άνδρες Γυναίκες %
Εργαζόμενοι που εργάζονται τον ίδιο αριθμό ωρών κάθε μέρα
100 80 60 40 20 0 Οι ώρες εργασίας σας ταιριάζουν με τις οικογενειακές και κοινωνικές σας υποχρεώσεις; Πολύ+αρκετά καλά Όχι+καθόλου καλά ΔΓ Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Γαλλία ΕΕ-15 Σουηδία Φινλανδία Ιρλανδία Γερμανία Πορτογαλία Βρετανία Αυστρία Λουξεμβούργο Βέλγιο Ολλανδία Δανία Πηγή: Paoli & Merllie 2001 %
Ποιος καθορίζει τα ωράρια εργασίας;
Διάχυση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης Μερική Απασχόληση Προσωρινή Απασχόληση Ευρωπαϊκή Ένωση 27 5,6% 11,5% Ελλάδα 18,2% 14%
Μερική απασχόληση, 1994 και 2004 (ως % συνολικής απασχόλησης) Ελλάδα Ιταλία Ισπανία 4,6 8,7 8,9 Πορτογαλία 11,2 Ιρλανδία Φινλανδία Γαλλία Λουξεμβούργο ΕΕ-15 Αυστρία Βέλγιο Γερμανία Δανία 12,7 13,1 16,6 17,8 19,5 19,7 21,6 22,3 22,4 Σουηδία Βρετανία Ολλανδία 23,8 26,2 45,6 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Πηγή: Eurostat 1994 2004 %
Μερική απασχόληση και ικανοποίηση από τους όρους εργασίας (% εργαζομένων που είναι "ικανοποιημένοι" από τις αποδοχές, ασφάλεια, περιεχόμενο, συνθήκες εργασίας) % 90 80 70 60 50 40 30 20 10 ΕΕ-πλήρως απ ασχολούμενοι ΕΕ-μερικά απ ασχολούμενοι Ελλάδα-πλήρως απ ασχολούμενοι Ελλάδα-μερικά απ ασχολούμενοι 0 Απ οδοχές Ασφάλεια Περιεχόμενο Συνθήκες
Προσωρινή απασχόληση και ικανοποίηση από τους όρους εργασίας (% εργαζομένων που είναι "ικανοποιημένοι" από τις αποδοχές, ασφάλεια, περιεχόμενο, συνθήκες εργασίας) 90,0 80,0 70,0 % 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 ΕΕ-αορίστου χρόνου ΕΕ-ορισμένου χρόνου Ελλάδα-αορίστου χρόνου Ελλάδα-ορισμένου χρόνου 0,0 Απ οδοχές Ασφάλεια Περιεχόμενο Συνθήκες
Μερική απασχόληση αορίστου χρόνου ως % της μερικής απασχόλησης Ισπανία 42,4 Ελλάδα 46,5 Πορτογαλία 54,9 Σουηδία 67,2 Φινλανδία 69,3 Ιταλία 77,8 Γαλλία 77,9 Ολλανδία 79,9 Βέλγιο 83,6 Δανία 86,4 Ηνωμένο Βασίλειο 89,0 Ιρλανδία 89,1 Γερμανία 90,4 Αυστρία 92,3
Συνολικός Δείκτης Προστασίας της Απασχόλησης 2003 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 ΗΠΑ Βρετανία Καναδάς ΝέαΖηλα Ιρλανδία Αυστραλί Ελβετία Ουγγαρία Ιαπωνία Δανία Τσεχία Κορέα Σλοβακία Φινλανδί Πολωνία Αυστρία Ολλανδία Ιταλία Γερμανία Βέλγιο Νορβηγία Σουηδία Γαλλία Ελλάδα Ισπανία Μεξικό Τουρκία Πορτογα Πηγή: ΟΟΣΑ
2,00 1,80 1,60 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 Δείκτης προστασίας ατομικών απολύσεων Βρετανία Δανία Ιρλανδία Βέλγιο Ιταλία Φινλανδία Αυστρία Ελλάδα Γαλλία Ισπανία Γερμανία Σουηδία Ολλανδία Πορτογαλία
0,90 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 Δείκτης προστασίας ομαδικών απολύσεων Γαλλία Ιρλανδία Βρετανία Φινλανδία Ολλανδία Ισπανία Αυστρία Ελλάδα Πορτογαλία Γερμανία Δανία Βέλγιο Σουηδία Ιταλία
1,60 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 Δείκτης περιορισμού προσωρινής απασχόλησης Βρετανία Ιρλανδία Ολλανδία Δανία Αυστρία Σουηδία Γερμανία Φινλανδία Ιταλία Βέλγιο Πορτογαλία Ελλάδα Ισπανία Γαλλία
Συνολικός δείκτης ρυθμίσεων προστασίας της απασχόλησης και οι συνιστώσες του, ΕΕ15 (0=ελάχιστη προστασία, 4= μέγιστη προστασία) 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 Ρυθμίσεις για προσωρινή απ ασχόληση Ειδικοί περιορισμοί για ομαδικές απ ολύσεις Προστασία εργαζομένων απ ό ατομικές απ ολύσεις 0,50 0,00 Βρετανία Δανία Ιρλανδία Βέλγιο Ιταλία Φινλανδία Αυστρία Ελλάδα Γαλλία Ισπανία Γερμανία Σουηδία Ολλανδία Πορτογαλία
70 60 50 40 30 20 10 0 Δείκτης Δυσκολίας των Απολύσεων Δανία Βέλγιο Βρετανία Ιρλανδία Ιταλία Αυστρία Ολλανδία Σουηδία Φινλανδία Γερμανία Γαλλία Ελλάδα Πορτογαλία Ισπανία Πηγή: World Bank
120 100 80 60 40 20 0 Κόστος Απολύσεων (εβδομάδες μισθών) Βέλγιο Ολλανδία Σουηδία Φινλανδία Γαλλία Βρετανία Δανία Ιταλία Ιρλανδία Αυστρία Ισπανία Γερμανία Ελλάδα Πορτογαλία Πηγή: World Bank εβδομάδες
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Δείκτης Δυσκολίας των Προσλήψεων Δανία Βέλγιο Βρετανία Αυστρία Ιρλανδία Ολλανδία Σουηδία Πορτογαλία Φινλανδία Γερμανία Ιταλία Ισπανία Γαλλία Ελλάδα Πηγή: World Bank
60 50 40 30 20 10 0 Κόστος Προσλήψεων (% μισθού) Δανία Βρετανία Ιρλανδία Ολλανδία Γερμανία Φινλανδία Πορτογαλία Ελλάδα Αυστρία Ισπανία Ιταλία Σουηδία Γαλλία Βέλγιο Πηγή: Wold Bank