1 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΧΝ. ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Θέµα 1 ο ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Να γράψετε στο τετράδιό σας τις ερωτήσεις 1.1 και 1.2 και δίπλα στη κάθε µία το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση: 1.1 /µα HCl 10-7 M έχει [H O + ] ίση µε α. 10-7 mol/ L β. 2.10-7 mol/ L γ. 1,6. 10-7 mol/ L δ. 10-14 mol/ L Μονάδες 4 1.2 Σε διάλυµα που περιέχει α mol ΝΗ προσθέτω β mol ΗCl και προκύπτει διάλυµα µε ph=9. Tι από τα παρακάτω ισχύει ; ίνεται για την NH : k b =10-5 α. 2β>α>β β. α<β γ. α=β δ. α=2β Μονάδες 4 1.. Να χαρακτηρίσετε στο τετράδιό σας τις προτάσεις που ακολουθούν, µε τη λέξη Σωστό, αν είναι σωστές και µε τη λέξη Λάθος, αν είναι λανθασµένες. α. Κατά την προσθήκη NaF σε διάλυµα ΗF το ph του διαλύµατος παραµένει σταθερό. β. Κατά την ογκοµέτρηση ασθενούς οξέος µε ισχυρή βάση όταν ο όγκος του προτύπου διαλύµατος που έχω προσθέσει είναι ο µισός του όγκου που χρειάζεται για να έχω πλήρη εξουδετέρωση,τότε το ph =pκa του οξέος. γ. Η προσθήκη νερού στο προπίνιο δίνει 2-προπανόλη. Μονάδες 6 1.4. Να συµπληρώσετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω χηµικές εξισώσεις: Η Α+CH CH=Ο Β 2 Ο CH -CH(OH)-CH 2 -CH Γ + CH COO-CH(CH )-CH +NaBr Μονάδες 5 1
2 1.5. Αφού µελετήσετε την παρακάτω σειρά αντιδράσεων, να γράψετε στο τετράδιό σας τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων (Α), (Β) και (Γ). KCN Η 2 Ο A + HBr B Γ CH -CH(CH )-COOH Θέµα 2 ο Ορισµένη ποσότητα ενός εστέρα κορεσµένου µονοκαρβοξυλικού οξέος µε κορεσµένη µονοσθενή αλκοόλη µε Mr=116 υδρολύεται σε όξινο περιβάλλον και παράγονται 15g ενός οξέος Α και ορισµένη ποσότητα µιας αλκοόλης Β. Η ποσότητα του οξέος διαλύεται σε νερό και το διάλυµα αραιώνεται µέχρι να αποκτήσει όγκο 2,5 L (διάλυµα ) και έχει ph=. Α) Αν για το οξύ δίνεται ότι Ka=10-5 να βρεθεί ο συντακτικός τύπος του εστέρα αν γνωρίζουµε ότι η αλκοόλη Β δεν οξειδώνεται. Β) Πόσα L διαλύµατος ΝaOH 0,1 Μ πρέπει να αναµειχθούν µε το διάλυµα, ώστε να παραχθεί ρυθµιστικό διάλυµα µε ph=5. Γ) Πόσα mol στερεό ΝaOH απαιτούνται για την πλήρη εξουδετέρωση του διαλύµατος και ποιο θα είναι το ph του τελικού διαλύµατος; ίνεται ότι η προσθήκη του στερεού δεν µεταβάλει τον όγκο του διαλύµατος. ίνεται: θ=25 ο C, Kw=10-14, Ar,C=12 Η=1 Ο=1 Θέµα ο Μονάδες 25.1. Να µεταφέρετε στο τετράδιό σας την παρακάτω φράση συµπληρωµένη µε τη σωστή λέξη. Πολλά ένζυµα προκειµένου να είναι δραστικά χρειάζονται και ένα πρόσθετο µη.. τµήµα στο µόριό τους. Το τµήµα αυτό συνήθως είναι ένα µικρό οργανικό µόριο και ονοµάζεται Το πρωτεϊνικό µέρος του ενζύµου ονοµάζεται..,ενώ το σύµπλοκο και των δύο λέγεται. Μονάδες 4.2. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Η αµυλοπηκτίνη είναι: α. το ένζυµο που βοηθάει την υδρόλυση του αµύλου β. δοµικό συστατικό των µορίων του αµύλου γ. ένα από τα προϊόντα υδρόλυσης του αµύλου δ. µια µορφή αµύλου. Μονάδες 5 2
.. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιό σας τη λέξη "Σωστό" ή "Λάθος" δίπλα στο γράµµα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση. α. Στο µόριο κάθε διπεπτιδίου περιέχονται δύο πεπτιδικοί δεσµοί. β. Το γλυκογόνο αποθηκεύεται στους σκελετικούς µυς και στο ήπαρ Στα ηπατικά κύτταρα η συγκέντρωση του γλυκογόνου είναι υψηλότερη, συνεπώς το περισσότερο γλυκογόνο είναι αποθηκευµένο στο ήπαρ.. γ. Εφόσον υπάρχουν είκοσι διαφορετικά αµινοξέα υπάρχουν διαφορετικοί τύπο trna τουλάχιστον ένας για κάθε αµινοξύ. Μονάδες 6.4. Σε κάθε ένζυµο της Στήλης Ι να αντιστοιχίσετε το βιολογικό της ρόλο που αναφέρεται στη Στήλη ΙΙ, γράφοντας στο τετράδιό σας το γράµµα της Στήλης Ι και δίπλα τον αριθµό της Στήλης ΙΙ. Α. Φωσφοκινάση Β. Φωσφορυλάση Στήλη Ι Γ. Πυροσταφυλικη αφυδρογονάση. Γαλακτικη αφυδρογονάση Ε. Αµυλάση Στήλη ΙΙ 1. ιοχετευση προιόντων της γλυκόλυσης στον κύκλο του κιτρικού οξέος 2. Αναερόβια αποικοδόµηση της γλυκόζης. ιάσπαση αµύλου 4. Φωσφορυλίωση Υποστρωµάτων 5. Ένζυµο µε 124 αµινοξέα 6. Αποικοδόµηση γλυκογόνου Μονάδες 10
4 Θέµα 4 ο 4.1. Σε διάλυµα γλυκόζης προστίθενται βακτηρίδια που συµµετέχουν στο ξίνισµα του γάλακτος (λακτοβάκιλλοι), οπότε η γλυκόζη διασπάται αναερόβια όπως δείχνει η παρακάτω µεταβολική πορεία: γλυκόζη 1 2 Α Πυροσταφυλικο οξυ 2 1 α. Ποια είναι τα συνένζυµα 1 και 2 πως ονοµάζεται η φάση Α.Στον µεταβολισµό των σπονδυλωτών η φάση Α θα ήταν ίδια ή διαφορετική β. Πώς ονοµάζεται η φάση Β και ποίο είναι το ένζυµο που την καταλύει; Γαλακτικο οξυ Μονάδες 7 Μονάδες γ. Ποια είναι η σηµασία της µετατροπής της ένωσης 1 στην ένωση 2 για την οµαλή διεξαγωγή της γλυκολυτικής πορείας; Μονάδες 5 4.2. i. Τι είναι οι αλλοστερικοι τροποποιητες; Εξηγήστε το φαινόµενο της αλλοστερικης µετάπτωσης. Περιγράψτε το στάδιο που εµφανίζεται το φαινόµενο αυτό στην γλυκόλυση. Μονάδες 6 ii. Ποια είναι η µοναδική οξειδοαναγωγικη αντίδραση της γλυκόλυσης;tι γίνεται σ αυτην και ποιο συνένζυµο δρα. Μονάδες 4 Β 4
1 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΧΝ. ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΧΗΜΕΙΑ - ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Θέµα 1 ο 1.1 /µα HCl 10-7 M έχει [H O + ] ίση µε γ. 1,6. 10-7 mol/ L ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1.2 Σε διάλυµα που περιέχει α mol ΝΗ προσθέτω β mol ΗCl και προκύπτει διάλυµα µε ph=9. Tι από τα παρακάτω ισχύει ; ίνεται για την NH : k b =10-5 δ. α=2β 1.. 1.4. α. Κατά την προσθήκη NaF σε διάλυµα ΗF το ph του διαλύµατος παραµένει σταθερό. Λάθος. β. Κατά την ογκοµέτρηση ασθενούς οξέος µε ισχυρή βάση όταν ο όγκος του προτύπου διαλύµατος που έχω προσθέσει είναι ο µισός του όγκου που χρειάζεται για να έχω πλήρη εξουδετέρωση,τότε το ph =pκa του οξέος. Σωστό γ. Η προσθήκη νερού στο προπίνιο δίνει 2-προπανόλη. Λάθος CH CH 2 MgCl (Α)+CH CH=Ο CH CH 2 CH(OMgCl)CH (Β) CH 2 -CH (Γ)CH COONa + ( )CH CH(Br)CH 1.5. CH -CH(OH)- CH COO-CH(CH )-CH +NaBr KCN Η 2 Ο A + HBr B Γ CH -CH(CH )-COOH A CH CH=CH 2 B CH CH(Br)CH Γ CH CH(CH )-CN Η 2 Ο 1
2 Θέµα 2 ο Α. Έστω ο εστέρας C v H 2v+1 COOC µ Η 2µ+1 κατά την υδρόλυση έχω C v H 2v+1 COOC µ Η 2µ+1 + Η 2 Ο C v H 2v+1 COOΗ(Α) +C µ Η 2µ+1 ΟΗ(Β) Τα α mole παράγουν αmole α mole Εφόσον παράγονται 15g οξέος Α έχω (14ν+46)α=15 (1) και εφόσον για τον εστέρα έχω Mr=116 άρα 14ν+14µ +46=116 14(ν+µ)=70 ν+µ=5(2) Τα α mole του οξέος διαλύονται σε 2,5L νερό και προκύπτει διάλυµα µε C=α/2,5 M του οποίου το ph= άρα [H O + ]=10 - (mol/l). Αν ιοντίζονται xmol/l από το οξύ C v H 2v+1 COOΗ, αποκαθίσταται η ισορροπία: Αρχικά Ιοντίζονται / Παράγονται Ισορροπία Εχω ως δεδοµένο x=10 - και επειδή α/2,5=0,1 α=0,25 οπότε η εξίσωση (1) γίνεται και από την (2) έχω µ=4 C v H 2v+1 COOΗ + H 2 O C v H 2v+1 COO- + Η 0 + cm -xm xm xm (c-x)m xm xm ka=x 2 /C C=x 2 /ka=10-6 /10-5 =0,1 M (14ν+46)0,25=15 (14ν+46)=60 14ν=14 ν=1 και εφόσον η αλκοόλη Β δεν οξειδώνεται είναι η ο ταγής βουτανόλη η Γ είναι το αιθανικό οξύ και η Α είναι ο αιθανικός τριτ.βουτυλεστέρας CH COO-C(CH ) 2 -CH B. To διάλυµα περιέχει 0,25 mol CH COOH και έχει όγκο 2,5 L εστω ότι απαιτούνται β mol ΝαΟΗ για να παραχθεί το Ρ. που θέλω. CH COOH + NaOH CH COONa + H 2 O Αρχικά 0,25mol βmol Aντιδ / Παράγ βmol βmol βmol Μενουν ( 0,25- β)mol - βmol 2
Από την εξίσωση των Ρ. έχω: και επειδή ph=pka+log C βασης /C οξεος 5=5+ log C βασης / 0= log C βασης /C οξεος 1= C βασης /C οξεος C βασης =C οξεος β/v=0,25-β/v β=0,25-β 2β=0,25 β=0,125mol NaOH V NaOH =n NaOH /C=0,125/0,1=1,25 L Γ. CH COOH + NaOH CH COONa + H 2 O Αρχικά 0,25mol 0,25mol Aντιδ / Παράγ 0,25mol 0,25mol 0,25mol Μενουν - - 0,25mol 0,25mol ΝαΟΗ απαιτούνται για πλήρη εξουδετέρωση. Το διάλυµα που µένει είναι 0,25 mol CH COONa σε όγκο 2,5L δηλαδή έχει C=0,1M. Tο άλας διίσταται CH COONa CH COO - + Na + Αρχικά Ιοντίζονται / Παράγονται Ισορροπία για το ανιόν k b =10-14 /10-5 =10-9 10-9 =x 2 /0,1 x 2 =10-10 x=10-5 poh=5 ph=9 Θέµα ο CH COO - + H 2 O CH COOH + OH - 0,1M -xm xm xm (0,1-x)M 0,05 xm xm.1. Να µεταφέρετε στο τετράδιό σας την παρακάτω φράση συµπληρωµένη µε τη σωστή λέξη. Πολλά ένζυµα προκειµένου να είναι δραστικά χρειάζονται και ένα πρόσθετο µη.. πρωτεινικό τµήµα στο µόριό τους. Το τµήµα αυτό συνήθως είναι ένα µικρό οργανικό µόριο και ονοµάζεται συνένζυµο Το πρωτεϊνικό µέρος του ενζύµου ονοµάζεται..,ενώ αποένζυµο το σύµπλοκο και των δύο λέγεται. ολοένζυµο
4.2.. µια µορφή αµύλου... α. Στο µόριο κάθε διπεπτιδίου περιέχονται δύο πεπτιδικοί δεσµοί. Λάθος β. Το γλυκογόνο αποθηκεύεται στους σκελετικούς µυς και στο ήπαρ Στα ηπατικά κύτταρα η συγκέντρωση του γλυκογόνου είναι υψηλότερη, συνεπώς το περισσότερο γλυκογόνο είναι αποθηκευµένο στο ήπαρ. Λάθος" γ. Εφόσον υπάρχουν είκοσι διαφορετικά αµινοξέα υπάρχουν διαφορετικοί τύπο trna τουλάχιστον ένας για κάθε αµινοξύ. Σωστό.4. Α. 4. 2 Θέµα 4 ο Β. 6 Ε. Γ. 1 4.1 α. Τα συνένζυµα είναι 1:NAD + 2:NADH +H +.Η Φάση Α είναι η γλυκόλυση. Η γλυκόλυση είναι ακριβώς η ίδια σε όλα τα είδη των οργανισµών. β. Η Φάση Β είναι η γαλακτική ζύµωση και καταλύεται από το ένζυµο γαλακτική αφυδρογονάση γ. Τα ανηγµένo συνένζυµo NADH πρέπει γρήγορα να επανοξειδωθει σε NAD + ώστε να µπορεί να πάρει µέρος ξανά στην γλυκολυτική πορεία 4.2. i. Ορισµένες ενώσεις δρουν ως ρυθµιστές ενός ενζύµου και µπορεί να αναστέλλουν ή να ενεργοποιούν το συγκεκριµένο ένζυµο. Ονοµάζονται αλλοστερικοί τροποποιητές και δεσµεύονται στο αλλοστερικό κέντρο του ενζύµου.η δηµιουργία του συµπλέγµατος ενζύµου-αλλοστερικού τροποποιητή προκαλεί µια ελαφρά τροποποίηση στην δοµή του ενζύµου που λέγεται αλλοστερική µετάπτωση και µεταβάλλει την χωροδιάταξη του ενεργού κέντρου µε αποτέλεσµα να µεταβάλλεται η βιολογική δράση του ενζύµου. Τέτοιο παράδειγµα έχω στην αλλοστερική αναστολή δράσης του ενζύµου φωσφοφρουκτοκινάση από υψηλές συγκεντρώσεις ΑΤΡ ενώ αντίθετα ενεργοποιείται από υψηλές συγκεντρώσεις ADP και AMP. Το ένζυµο αυτό καταλύει την µετατροπή της 6-φωσφορικής φρουκτόζης σε 1,6 διφωσφορικη φρουκτόζη. ii. Η µετατροπή της -φωσφορικης γλυκεριναλδεύδης σε 1,-διφωσφογλυκερινικό. Στην αντίδραση αυτή ενσωµατώνεται ανόργανο φωσφορικό ενώ ταυτόχρονα ανάγεται ένα µόριο συνενζύµου NAD + σε NADH. 4