Υγιεινή και Ασφάλεια στα πλαίσια της Μελέτης και Κατασκευής των Τεχνικών Έργων

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑ ΑΣ ΤΜΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Μ. Ε. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΗΜΕΡΙ Α Υγιεινή και Ασφάλεια στα πλαίσια της Μελέτης και Κατασκευής των Τεχνικών Έργων ΘΕΜΑ: Νοµοθετικό Πλαίσιο Εισηγητής : Περτζινίδου Μαρία Πολιτικός Μηχανικός Τεχνικός Επιθεωρητής Εργασίας ΚΕ.Π.Ε.Κ. Μακεδονίας Θράκης ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2002

Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να γίνεται κατανοητή από όλους η σύνδεση της ποιότητας ζωής µε την ποιότητα των συνθηκών του εργασιακού περιβάλλοντος, µια σύνδεση, που κατά γενική οµολογία άργησε να γίνει αντιληπτή από το κοινωνικό σύνολο. Είναι λοιπόν λογικό και επόµενο ότι το πλέον παραγωγικό τµήµα του ανθρώπινου δυναµικού, οι εργαζόµενοι, θα ετύγχαναν της απόλυτης µέριµνας κατά την διαµόρφωση των καταστατικών κειµένων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Έτσι το άρθρο 118A της Eνιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης ορίζει σαφώς και δεσµευτικά την υποχρέωση τόσο της Kοινότητας όσο και των Kρατών - Mελών να προωθούν νοµικές διατάξεις και να λαµβάνουν τα απαιτούµενα µέτρα που θα προστατεύουν την Υγεία, την Υγιεινή και Aσφάλεια των εργαζοµένων στους χώρους εργασίας, από τους επαγγελµατικούς κινδύνους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση µε την έκδοση οδηγιών για τις ελάχιστες απαιτήσεις σε θέµατα βελτίωσης των συνθηκών Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας θεµελίωσε ένα ενιαίο νοµοθετικό πλαίσιο για τα κράτη µέλη της. Η έκθεση των εργαζοµένων σε επαγγελµατικούς κινδύνους κατά την εργασία τους είναι δυνατόν να έχει σοβαρές επιπτώσεις, που εκδηλώνονται : είτε µε την µορφή των εργατικών ατυχηµάτων είτε µε την µορφή των επαγγελµατικών ασθενειών είτε µε την µορφή της πρόωρης φθοράς της υγείας τους Έκφραση αυτής της πραγµατικότητας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) αποτελούν τα παρακάτω στοιχεία : Σε 150 εκατοµµύρια εργαζόµενους που αριθµεί η Ε. Ε. : 10 εκατοµµύρια εργαζόµενοι κάθε χρόνο πέφτουν θύµατα εργατικών ατυχηµάτων και επαγγελµατικών ασθενειών. 8000 από αυτά είναι θανατηφόρα. 20 δισεκατοµµύρια ECU καταβάλλονται ετησίως σαν αποζηµιώσεις (άµεσο κόστος µόνο). 2

Στην χώρα µας, µέχρι την ψήφιση του N. 1568/85, η εργατική νοµοθεσία η σχετική µε την Υγιεινή και την Ασφάλεια των εργαζοµένων, και ειδικότερα το µέρος αυτής που αναφερόταν στο εργασιακό περιβάλλον, µπορούµε να πούµε ότι χαρακτηριζόταν από: ανυπαρξία κανόνων για την έρευνα των παραµέτρων που δρούν στο σύστηµα "Άνθρωπος - Mηχανή - Περιβάλλον" και θέτουν τις προϋποθέσεις για την ορθολογική διασύνδεση των τριών αυτών βασικών στοιχείων του εργασιακού συστήµατος. H προσαρµογή αυτή περιλαµβάνει την ανθρωποκεντρική διαµόρφωση των θέσεων εργασίας, την µείωση της καταπόνησης κάθε εργαζοµένου από τη συγκεκριµένη εργασία που εκτελεί, την πληρέστερη οικονοµική χρησιµοποίηση των ανθρωπίνων δεξιοτήτων κτλ. ασάφεια των διατάξεων που προσδιορίζουν το πλαίσιο του ασφαλούς, για την υγεία των εργαζοµένων, εργασιακού περιβάλλοντος. εν υπήρχαν δηλαδή νοµοθετηµένες οι "οριακές τιµές έκθεσης" σε φυσικούς, χηµικούς και βιολογικούς παράγοντες, ούτε αντιµετωπίζονταν συνολικά και συστηµατικά τα τεχνικά µέτρα βελτίωσης του εργασιακού περιβάλλοντος, καθώς και η απαιτούµενη κάθε φορά επίβλεψη της ασφάλειας και της υγείας των εργαζοµένων. Αποτέλεσµα της κατάστασης αυτής είναι η διαµόρφωση ενός εργασιακού περιβάλλοντος χαµηλών προδιαγραφών οι οποίες µε τη σειρά τους προκαλούν µείωση της παραγωγικότητας, πτώση της παραγωγής, και αύξηση των εστιών του επαγγελµατικού κινδύνου µε 3

αποτέλεσµα ένα τεράστιο οικονοµικό και κοινωνικό κόστος για την επιχείρηση και την εθνική οικονοµία. Χαρακτηριστική απεικόνιση µιας πλευράς αυτής της κατάστασης δίνεται στον παρακάτω πίνακα των εργατικών ατυχηµάτων που ακολουθεί και έχει συνταχθεί µε βάση στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας και του Ιδρύµατος Κοινωνικών Ασφαλίσεων. ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ (1970-1995) Έτη Εργατικά 1970 1971 1972 1973 1974 1975 ΣΤΟΙΧΕΙΑ IKA 1 2 3 Ατυχ/τα 44.813 46.736 48.002 47.514 44.983 44.952 Ασφ/νοι στο ΙΚΑ 964.018 973.500 1.019.79 1.056.71 1.103.90 1.141.00 1976 1.176.00 Λόγος 1:2 (*) Θαν. Ατυχ/τα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Λόγος Εργατικά 3:2 (**) Ατυχ/τα Θαν. Ατυχ/τα 5 141 1 16.128 151 5 126 1 15.626 128 1 5 128 1 13.659 133 2 4 136 1 14.160 139 5 4 116 1 13.277 116 4 4 91 1 12.128 124 4

44.987 0 4 71 1 15.071 120 1977 1.222.00 46.594 0 4 81 1 14.467 140 1978 1.280.00 47.115 0 4 119 1 14.779 98 1979 1.356.00 46.976 0 3 113 1 14.559 111 1980 1.431.00 44.950 0 3 99 1 14.676 116 1981 1.508.00 45.493 0 3 115 1 13.512 126 1982 1.546.00 41.327 0 3 100 1 11.673 114 1983 1.589.11 38.828 2 2 99 1 10.686 118 1984 1.646.00 38.658 0 2 88 1 10.637 82 1985 1.683.00 38.836 0 2 91 1 9.728 89 1986 1.719.00 36.913 0 2 105 1 9.279 114 1987 1.744.00 36.590 0 2 102 1 8.851 82 1988 1.766.00 32.192 0 2 79 0 7.107 90 1989 1.795.00 29.847 0 2 97 1 7.312 71 1990 1.812.00 5

1991 1992 1993 1994 1995 27.846 0 2 84 0 6.258 86 1.830.00 25.185 0 1 88 0 5.951 79 1.849.00 25.063 0 1 96 1 5.206 116 1.870.00 23.959 0 1 99 0 5.160 120 1.874.00 22.608 0 1 83 0 4.852 104 1.884.00 21.540 0 1 91 0 εν υπάρχουν στοιχεία (*) : Λόγος µεταξύ ατυχηµάτων και ασφαλισµένων στο ΙΚΑ επί 100 (**) : Λόγος µεταξύ θανάτων και ασφαλισµένων στο ΙΚΑ επί 10.000 Σηµείωση: Τα εργατικά ατυχήµατα του Υπουργείου Εργασίας περιλαµβάνουν τα θανατηφόρα, πρόσκαιρης και διαρκούς, µερικής και ολικής ανικανότητας. Πηγή: ΕΣΥΕ, Υπ. Εργασίας Αναλύοντας τα παραπάνω δεδοµένα καταλήγουµε ότι µόνο για τους ασφαλισµένους στο IKA: κάθε 15 λεπτά της ώρας συµβαίνει ένα εργατικό ατύχηµα, κάθε 3 ηµέρες συµβαίνει ένα ΘANATHΦOPO ατύχηµα. Το οικονοµικό κόστος των εργατικών ατυχηµάτων για το ΙΚΑ µόνο και για το έτος 1987 (έτος εξεταζόµενο από σχετική µελέτη) ανέρχεται σε 16,1 δις δρχ. 6

Το σηµερινό ετήσιο κόστος των εργατικών ατυχηµάτων για την Εθνική Οικονοµία ανέρχεται σε 117 εκατ. ευρώ. Το κόστος για τις επαγγελµατικές ασθένειες δεν µπορεί να υπολογιστεί δεδοµένου ότι στη χώρα µας δεν υπάρχει ακόµη αντίστοιχο σύστηµα για την καταγραφή τους. Είναι όµως διεθνώς αναγνωρισµένο ότι το κόστος των επαγγελµατικών ασθενειών είναι πολλαπλάσιο (συχνά πενταπλάσιο και πλέον) του κόστους των εργατικών ατυχηµάτων. Αξίζει όµως να σηµειωθεί ότι κάθε χρόνο 11.000 περίπου εργαζόµενοι ασφαλισµένοι στο ΙΚΑ οδηγούνται σε πρόωρη συνταξιοδότηση για λόγους υγείας, µε τον χαρακτηρισµό κοινή νόσο. Οι θετικές ρυθµίσεις του N. 1568/85 και των µεταγενέστερων νοµοθετηµάτων (ρυθµίσεις για αµίαντο, µόλυβδο, βενζόλιο, υπόγεια τεχνικά έργα, κ.ά.), καθώς και όσων από τους προγενέστερους νόµους είχαν σύγχρονες διατάξεις, λειτούργησαν µε περιορισµένα αποτελέσµατα για 2 βασικούς λόγους : 1. Η εφαρµογή των θεσµών προστασίας και πρόληψης του επαγγελµατικού κινδύνου (Ιατροί Εργασίας, Τεχνικοί Ασφάλειας και Επιτροπές Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας) αφορούσε επιχειρήσεις που απασχολούσαν περισσότερους από 150 εργαζοµένους. 2. Η έλλειψη υποδοµών, πληροφόρησης, ειδίκευσης, έρευνας και εκπαίδευσης στον τοµέα ΥΑΕ. Τα ανωτέρω προβλήµατα µεγιστοποιούνται, αν λάβουµε υπόψη τις ρυθµίσεις της Οδηγίας-Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης 89/391 η οποία επεκτείνει τους θεσµούς πρόληψης του επαγγελµατικού κινδύνου σε όλες τις επιχειρήσεις ανεξάρτητα από τον αριθµό των εργαζοµένων. 7

Η προώθηση της Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας είναι υπόθεση τόσο κοινωνική, όσο και οικονοµική στο βαθµό που η διαµόρφωση κατάλληλου εργασιακού περιβάλλοντος συµβάλλει στην αύξηση της παραγωγικότητας, στη µείωση των εστιών επαγγελµατικού κινδύνου, στη µείωση των επαγγελµατικών ατυχηµάτων και ασθενειών και στη µείωση του κόστους που όλα αυτά συνεπάγονται για την εθνική οικονοµία. Για όλους αυτούς τους λόγους η προώθηση της Υγείας και ασφάλειας της εργασίας πρέπει να είναι βασική συνιστώσα µιας κοινωνίας που δεν βλέπει το ανθρώπινο δυναµικό της - και τον πολίτη γενικότερα - µόνο ως συντελεστή παραγωγής, αλλά ως οντότητα που πρέπει να αποτελεί ταυτόχρονα την αφετηρία, αλλά και τον τελικό αποδέκτη της επιδιωκόµενης ευηµερίας. Σύµφωνα µε έρευνα που διεξάγει το ΙΚΑ κάθε χρόνο, οι κατασκευές διεκδικούν την πρώτη θέση στα ατυχήµατα µε ποσοστό 25,4%(Ιούνιος 2002). Περισσότερο επιρρεπείς στα ατυχήµατα εµφανίζονται οι άνδρες (85%) έναντι των γυναικών (15%). Οι άνδρες από 20 έως 24 ετών έχουν µεγαλύτερο κίνδυνο ατυχήµατος µε συχνότητα 26 ατυχήµατα ανά 1000 εργαζοµένους. Στην κατηγορία µεταλλωρύχοι, λατόµοι, τεχνίτες ανέγερσης και αποπεράτωσης κτιρίων και άλλων δοµικών έργων αντιστοιχούν περίπου 24 ατυχήµατα ανά 1.000 εργαζοµένους. Η συνεχιζόµενη αύξηση των εργατικών ατυχηµάτων οδήγησε την Ε.Ε. στην έκδοση οδηγίας προς τα κράτη µέλη. Η χώρα µας συµµορφώθηκε το 1998 συστήνοντας το Σώµα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ)που άρχισε να λειτουργεί από το 1999. Πρόκειται για έναν ελεγκτικό µηχανισµό που ερευνά τις συνθήκες εργασίας και ασφάλειας των εργαζοµένων. Ο µεγαλύτερος αριθµός εργατικών ατυχηµάτων αφορά πτώσεις εργατών. 8

Εξέλιξη εργατικών ατυχηµάτων, θανάτων, άµεσων & συνόλου ασφαλισµένων του ΙΚΑ (1970-1994). ΕΤΗ ΑΡΡ. ΘΗΛ. ATYX. ΘΑΝ. ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΙ ΙΚΑ ΑΜΕΣΑ % ΣΥΝΟΛΟ 1970 41001 3812 44813 141 964018 4,65 2552590 1971 42245 4491 46736 126 973596 4,80 2654228 1972 43519 4483 48002 128 1019791 4,71 2773125 1973 42785 4759 47544 136 1056712 4,50 2870294 1974 39767 5216 44983 116 1103905 4,07 2988540 1975 39365 5587 44952 91 1141004 3,94 3086222 1976 39266 5721 44987 71 1175621 3,83 3176561 1977 40746 5848 46594 81 1221920 3,81 3269228 1978 40856 6259 47115 119 1280038 3,68 3413850 1979 41174 5802 46976 113 1356133 3,46 3669452 1980 39390 5560 44950 99 1431353 3,14 3914245 1981 40009 5484 45493 115 1507763 3,02 4132519 1982 36439 4888 41327 100 1545833 2,67 4309187 1983 33925 4903 38828 99 1589112 2,44 4528689 1984 33863 4795 38658 88 1645929 2,35 4718340 1985 33763 5073 38836 91 1682535 2,31 4807658 1986 32509 4404 36913 105 1719148 2,15 4887799 1987 31808 4782 36590 102 1744381 2,10 4930844 1988 28330 3862 32192 79 1766461 1,82 4987348 1989 26056 3791 29847 97 1794509 1,66 5005834 1990 24361 3485 27846 84 1812000 1,54 5098000 1991 21894 3291 25185 88 1831000 1,38 5191000 1992 21658 3405 25063 96 1849000 1,36 5302000 1993 20906 3053 23959 99 1861000 1,29 5388000 1994 19526 3082 22608 83 1874000 1,21 5433000 9

Σε περίπτωση ατυχήµατος, οι κατά το νόµο εργοδότες και οι εκπρόσωποι τους θα πρέπει να αναγγέλουν το περιστατικό (ατύχηµα), εντός 24 ωρών στην αρµόδια έδρα του ΚΕ.Π.Ε.Κ. ή τα περιφερειακά τµήµατα Τεχνικής και Υγειονοµικής Επιθεώρησης και στους νοµούς που δεν υπάρχουν αντίστοιχα τµήµατα στην έδρα του ΚΕ.Π.Ε.Κ. (Π.. 1073/81, άρθρο 115 ). Από στατιστικά στοιχεία στην Ε.Ε. προκύπτει ότι ποσοστό 60% των θανατηφόρων ατυχηµάτων στα εργοτάξια, οφείλεται σε κάποια : επιλογή απόφαση ή γεγονός που προηγείται της έναρξης των εργασιών. Αυτές οι αποφάσεις, τα γεγονότα ή οι επιλογές, µπορεί να οφείλονται είτε στο σχεδιασµό του έργου ή του εξοπλισµού που πρόκειται να χρησιµοποιηθεί, είτε έχουν σχέση µε την οργάνωση του εργοταξίου, ή των διαφόρων συνεργείων που πολλές φορές συµπίπτει η δραστηριότητα τους στο έργο. Κανείς βέβαια δεν παραγνωρίζει ότι στον κλάδο των Ιδιωτικών και ηµοσίων Έργων, το εργοτάξιο, σαν εργασιακός χώρος, παρουσιάζει ιδιαιτερότητες σε σχέση µε κάθε άλλη δραστηριότητα, όπως : Ο µοναδικός χαρακτήρας της κάθε µελέτης του έργου. Ο εργασιακός χώρος δεν είναι ποτέ ο ίδιος ή όµοιος µε κάποιον άλλο. Στις άλλες δραστηριότητες το εργασιακό περιβάλλον παραµένει σταθερό ή περίπου σταθερό. Η εµπλοκή στο έργο µεγάλου αριθµού επιχειρήσεων µε διαφορετικές ειδικότητες. Η ανοµοιοµορφία του προσωπικού, η ιδιοσυγκρασία του εργατοτεχνικού προσωπικού και η δυσκαµψία προσαρµογής του είναι χαρακτηριστική. Η σχεδόν πλήρης απουσία συνεννόησης µεταξύ µελετητών, µελλοντικών χρηστών και υπευθύνων εκτέλεσης στις φάσεις προγραµµατισµού και εκπόνησης της µελέτης. Οι διαφορετικές µέθοδοι προκηρύξεως των έργων, οι πολύπλοκοι πολλές φορές κανόνες και συστήµατα διαγωνισµών και συµβάσεων. Ο εποχιακός χαρακτήρας της δραστηριότητας. Οι εργασίες εκτελούνται και σε ανοικτούς χώρους µε αποτέλεσµα να επηρεάζεται η εκτέλεση τους από τις εκάστοτε καιρικές συνθήκες. Το εργοτάξιο ακολουθεί έναν προδιαγεγραµµένο χρονικά κύκλο ζωής, στήσιµο, ανάπτυξη περιορισµός, κλείσιµο. 10

Η έκτακτη απασχόληση και κατ αποκοπήν αµοιβές, που δεν διέπονται από κανόνες ασφαλείας. Το εργοτάξιο απασχολεί µεγάλο αριθµό αυτοαπασχολούµενων, µε αποτέλεσµα πολλές φορές οι παρανόµως εργαζόµενοι µετανάστες να µην είναι ασφαλισµένοι. Το πολλές φορές σφιχτό χρονοδιάγραµµα εκτέλεσης του έργου. Οι ανακριβείς προκαταρκτικές µελέτες, τα στοιχεία του υπεδάφους, που συχνά οδηγούν σε αλλαγές του τεχνικού αντικειµένου της συµβάσεως και πολλά άλλα. Τ εργοτάξια διέπονται από νοµοθετήµατα : Γενικής εφαρµογής και ισχύος Γενικής εφαρµογής ειδικής ισχύος Ειδικής εφαρµογής γενικής ισχύος Ειδικής εφαρµογής και ισχύος Το Π.. 305/96 προσπαθεί να καλύψει πρακτικά όλα τα έργα, ιδιωτικά και δηµόσια, µε σκοπό τον περιορισµό των πηγών κινδύνου κατά τη διάρκεια της κατασκευής, αλλά και τα διάρκεια χρησιµοποίησης του. Είναι σαφές ότι τα µέτρα ασφάλειας και Υγείας ενσωµατώνονται στη φάση της µελέτης, του προγραµµατισµού και της εκτέλεσης του έργου. Θα πρέπει να υπάρχει µια αλληλουχία και συνεργασία στις παραπάνω φάσεις. Ξεκινώντας λοιπόν από τη φάση της µελέτης σύµφωνα µε το Π.. 305/96 θα πρέπει να ληφθούν όλα εκείνα τα προληπτικά µέτρα ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες εργασίας κατ αρχήν στο εργοτάξιο, αλλά και µετέπειτα στη λειτουργία του έργου. Στο στάδιο επεξεργασίας των στοιχείων του έργου θα πρέπει ο µελετητής να κάνει συντονισµό όλων των επιλογών, αρχιτεκτονικών, τεχνικών, οργανωτικών, του προγραµµατισµού των εργασιών και του χρονοδιαγράµµατος του έργου, ώστε να συντάξει : 1. Το Σχέδιο Ασφάλειας και Υγείας (ΣΑΥ) 2. Το φάκελο Ασφάλειας και Υγείας (ΦΑΥ) Το ΣΑΥ +ΦΑΥ λαµβάνουν χώρα για τα ιδιωτικά έργα κατά την έκδοση της οικοδοµικής αδείας, µια και αποτελούν αναπόσπαστο τµήµα των δικαιολογητικών που υποβάλλονται σύµφωνα µε τις κείµενες πολεοδοµικές διατάξεις, ενώ για τα δηµόσια έργα και εφ όσον δεν απαιτείται έκδοση οικοδοµικής άδειας κατά την εκπόνηση της τεχνικής µελέτης που υποβάλλεται για έγκριση, αποτελώντας αναπόσπαστο τµήµα αυτής. Κατά την εκτέλεση του έργου το Σχέδιο και ο Φάκελος Ασφαλείας θα πρέπει να τηρούνται στο εργοτάξιο µε 11

ευθύνη του εργολάβου ολοκλήρου του έργου και εάν δεν υπάρχει του κυρίου του έργου και να είναι στη διάθεση των ελεγκτικών αρχών (Π.. 305/96 άρθρο 3 ß 8,10 ). Ο µηχανικός του έργου (επιβλέπων, κατασκευαστής) είναι επιφορτισµένος, κατά την εκτέλεση του έργου, να εξασφαλίσει τον συντονισµό µεταξύ όλων των προσώπων, παραγόντων- συντελεστών του έργου. Τέλος, το ερώτηµα είναι αν η ύπαρξη ενός νοµοθετικού πλαισίου είναι ικανή συνθήκη για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Η πράξη αποδεικνύει ότι δεν είναι απαραίτητα η ικανή συνθήκη, αλλά για την επίτευξη του στόχου απαιτείται η ενηµέρωση, η διαβούλευση, η επιµόρφωση και η ειλικρινής συνεργασία όλων των παραγόντων συντελεστών του έργου. Ισχύουσα Νοµοθεσία Π.. 22/1933 Περί ασφαλείας εργατών και υπαλλήλων (τ.ρ. Π.. 17/1978) εργαζοµένων επί φορητών κλιµάκων. ( ΦΕΚ 406/Α133-ΦΕΚ 20/Α/17-2-1978 ) Προσδιορίζονται οι υποχρεώσεις των εργοδοτών (άρθρα 1, 2) και οι απαιτούµενες προδιαγραφές για ασφαλείς κλίµακες αναλόγως του είδους αυτών (απλές φορητές, ολισθαίνουσες, αρθρωτές, µηχανικές κλίµακες ). Π.. 778/1980 Περί µέτρων ασφαλείας κατά την εκτέλεση οικοδοµικών εργασιών. ( ΦΕΚ 193/Α/26-8-1980 ) Αναφέρεται στις απαιτήσεις της νοµοθεσίας για την εξασφάλιση ασφαλών συνθηκών εργασίας επί των ικριωµάτων. Πριν την έναρξη εκτέλεσης εργασίας επί των ικριωµάτων απαιτείται βεβαίωση του επιβλέποντος µηχανικού σε ότι αφορά την πληρότητα και ευστάθεια του ικριώµατος (άρθρα 3 και 2 ). Ακόµα τα ικριώµατα επιθεωρούνται από τον επιβλέποντα µηχανικό : α)προ της εγκατάστασης κάθε συνεργείου β) άπαξ της εβδοµάδας γ) σε περίπτωση θεοµηνίας προ της επαναλήψεως των εργασιών. Προδιαγραφές για την ασφαλή συναρµολόγηση στεγών (άρθρο 18 ). Εργασία επί στεγών µόνο µε την εξασφάλιση των εργαζοµένων έναντι πτώσης (άρθρο 19 ). 12

Π.. 1073/81 Περί µέτρων ασφαλείας κατά την εκτέλεση εργασιών εις- εργοτάξια οικοδοµών και πάσης φύσεως έργων αρµοδιότητος Πολιτικού Μηχανικού. ( ΦΕΚ 260/16-9-1981 ) Τµήµα Ι Εργασίες εκσκαφών Τµήµα ΙΙ Εργασίες κατεδαφίσεων Τµήµα ΙΙΙ Ικριώµατα Τµήµα IV - Μηχανήµατα οικοδοµών Εργοταξίων Τµήµα V - Ηλεκτροδότηση εργοταξίων Τµήµα VI ιακίνηση υλικού Τµήµα VII Χώροι ή εγκαταστάσεις µε ειδικούς κινδύνους πυρκαγιά Τµήµα VIII ιάφορες εργασίες Ατοµικά µέσα προστασίας (άρθρο 102 έως 108 ) Υγιεινή εστίασις Α Βοήθειες (άρθρα 109 έως 110) Υποχρεώσεις εργοδοτών, εργαζοµένων (άρθρα 111, 112 ). Ν. 1396 / 1983 Υποχρεώσεις λήψης και τήρησης των µέτρων ασφαλείας στις οικοδοµές και τα λοιπά ιδιωτικά έργα. ( ΦΕΚ 126/Α/15-9-1983 ) Αναφέρονται λεπτοµερώς οι υποχρεώσεις του κυρίου του έργου, εργολάβου, υπεργολάβων, µελετητή και επιβλέποντα µηχανικού. Τήρηση Η.Μ.Α. σε Ιδιωτικά Τεχνικά Έργα σε οικισµούς άνω των 10.000 κατοίκων ή σε αυτά που έχουν όγκο 1.000 κυβικά µέτρα και άνω. Το Η.Μ.Α. ενηµερώνει ο επιβλέπων µηχανικός µε τις υποδείξεις του για τη λήψη και τήρηση των µέτρων ασφαλείας. Υ.Α.136646/84 Ηµερολόγιο µέτρων ασφαλείας (ΗΜΑ). ( ΦΕΚ 154/Β/19-3-84 ) Τρόπος έκδοσης, θεώρησης, τύπος, τρόπος τήρησης και περιεχόµενο του Η.Μ.Α.. Ν. 1430/1984 Κύρωση της υπ αριθµ. 62 ιεθνούς σύµβασης Εργασίας, που αφορά τις διατάξεις ασφαλείας στην οικοδοµική βιοµηχανία και τη ρύθµιση θεµάτων που 13

έχουν σχέση µε αυτήν. ( ΦΕΚ 49/Α/18-4-1984 ) Ν. 1568/1985 Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζοµένων ( συµπληρώσεις και τροποποιήσεις Ν. 1769/88 και Ν. 1682/87 ). ( ΦΕΚ 177/Α/18-10-1985 ) Τεχνικός Ασφαλείας (ΤΑ) και Γιατρός Εργασίας (ΓΕ) (άρθρο 4,5,6,7,8 ). Σε όλα τα εργοτάξια ο εργοδότης έχει υποχρέωση να χρησιµοποιεί υπηρεσίες Τ.Α.. Στα εργοτάξια µε αριθµό εργαζοµένων 50 και άνω ο εργοδότης έχει υποχρέωση να χρησιµοποιεί και υπηρεσίες Γ.Ε.. Τα προσόντα και οι ώρες απασχόλησης του Τ.Α. και του Γ.Ε. ορίζονται από το Π.. 294/88 σε συνδυασµό µε το άρθρο 5 του Ν. 1568/85 και του Π.. 17/96. Υ.Α.131325/87 Σύσταση µεικτών επιτροπών ελέγχου σε Οικοδοµές και εργοταξιακά έργα. ( ΦΕΚ 467/Β/28-8-1987 ) Π..315/1987 Σύσταση επιτροπών υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας (Ε.Υ.Α.Ε.) σε εργοτάξια οικοδοµών και εν γένει τεχνικών έργων. ( ΦΕΚ 149/Α/25-8-1987 ) Ν. 294/1988 Ελάχιστος χρόνος απασχόλησης ΤΑ + ΓΕ, επίπεδο γνώσεων και ειδικότητα ΤΑ για τις επιχειρήσεις, εκµεταλλεύσεις και εργασίες του άρθρου 1 παρ.1 του Ν.1568/85 Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζοµένων. ( ΦΕΚ 138/Α/1988) Π..225/1989 Υγιεινή και ασφάλεια στα υπόγεια τεχνικά έργα. ( ΦΕΚ 106/Α/2-5-1989 ) Αυξηµένες υποχρεώσεις του κυρίου του έργου, του εργολάβου, των υπεργολάβων, του επιβλέποντος µηχανικού και των εργαζοµένων σε όλες τις φάσεις του έργου. Αναγκαιότητα σύνταξης Σχεδίου Υγιεινής και Ασφάλειας (Σ.Υ.Α.)(άρθρο 27 ) από τον υπεργολάβο κάθε τµήµατος. Μελέτη Μέτρων Υγιεινής και Ασφάλειας (Μ.Μ.Υ.Α.) από τον εργολάβο ή τον υπεργολάβο ολοκλήρου του Έργου(άρθρο 2 και 26). 14

Σχέδιο αντιµετώπισης έκτακτης ανάγκης (άρθρο 28 ). Συντονιστική σύσκεψη υπεργολάβων των τµηµάτων του έργου, Τ.Α., Γ.Ε., µελών Ε.Υ.Α.Ε. κάθε µήνα. Υποχρέωση να καλούν τους παραπάνω σε σύσκεψη έχει ο γενικός εργολάβος ή υπεργολάβος. Υποχρεωτική η τήρηση πρακτικών. Επικεφαλής εργοταξίου υπογείου έργου ιπλωµατούχος µηχανικός µε ανάλογη τεκµηριωµένη εµπειρία. Επικεφαλής κάθε βάρδιας διπλωµατούχος µηχανικός ή τεχνικός γεωλόγος συνεχώς παρών στο έργο (άρθρο 10 ß 8). Π.. 31/1990 Επίβλεψη της λειτουργίας, χειρισµός και συντήρηση µηχανηµάτων εκτέλεσης τεχνικών έργων. ( ΦΕΚ 11/Α/5-2-1990 ) Κ.Υ.Α.16440/ Κανονισµός παραγωγής και διάθεσης στην Φ.104/445/93 αγορά συναρµολογούµενων µεταλλικών στοιχείων για την ασφαλή κατασκευή και χρήση µεταλλικών σκαλωσιών ( ΦΕΚ 756/Β/28-9-1993 ) Κ.Υ.Α.4373/ Συµµόρφωση της Ελληνικής νοµοθεσίας µε 1205/11-3-93 την 89/686/ΕΟΚ οδηγία του Συµβουλίου της ως τροποπ. 21-12-89 για την προσέγγιση των νοµο- µε Κ.Υ.Α.8881/ θεσιών των κρατών µελών σχετικά µε τα 3-6-1994 µέσα ατοµικής προστασίας. ( ΦΕΚ 187/Β/93 ), ( ΦΕΚ 450/Β/94 ) Π.. 395/1994 Ελάχιστες προδιαγραφές Α+Υ για τη χρησιµοποίηση εξοπλισµού εργασίας από τους εργαζόµενους. ( ΦΕΚ 220/Α/19-12-1994 ) Π..396/1994 Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας για τη χρήση από τους εργαζόµενους εξοπλισµών ατοµικής προστασίας κατά την εργασία σε συµµόρφωση προς την οδηγία του Συµβουλίου 89/656/ ΕΟΚ. ( ΦΕΚ 220/Α/1994 ) Π. 397/1994 Ελάχιστες προδιαγραφές Α+Υ κατά τη χειρωνακτική διακίνηση φορτιών που συνεπάγεται κίνδυνο ιδίως για τη ράχη και την οσφυϊκή χώρα των 15

εργαζοµένων σε συµµόρφωση προς την οδηγία του Συµβουλίου 90/269/ ΕΟΚ. ( ΦΕΚ 221/Α/19-12-1994 ) Π.. 105 / 95 Ελάχιστες προδιαγραφές για τη σήµανση ασφάλειας ή και υγείας στην εργασία σε συµµόρφωση µε την οδηγία 92/58/ ΕΟΚ. ( ΦΕΚ 67/Α/ 10-4-1995 ) Π.. 305 / 96 Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας που Πρέπει να εφαρµόζονται στα προσωρινά ή κινητά Εργοτάξια σε συµµόρφωση προς την οδηγία 92/ 57 / ΕΟΚ. ( ΦΕΚ 212/Α/ 29-8-1996 ) Συντονιστής σε θέµατα ασφάλειας και υγείας κατά την εκπόνηση της µελέτης του έργου (άρθρο 2,3,4,5 ). Σχέδιο Ασφάλειας και Υγείας ( ΣΑΥ ) και Φάκελος Ασφάλειας και Υγείας ( ΦΑΥ ) ( άρθρο 3 ). Επέκταση της τήρησης του Η.Μ.Α.(βλ. Ν. 1396/83 ) σε όλα τα έργα (δηµόσια και ιδιωτικά ) που απαιτείται η εκ των προτέρων γνωστοποίηση (άρθρο 3, παρ. 12,13,14 ). (Αν η προβλεπόµενη διάρκεια των εργασιών > 30 εργάσιµες και ταυτόχρονη απασχόληση περισσοτέρων των 20 εργαζοµένων ή προβλεπόµενος όγκος εργασίας > 500 ηµεροµίσθια ). Π.. 175 / 97 Τροποποίηση Π.. 70α/88 (ΦΕΚ 31/Α/17-2-1998 ) Προστασία των εργαζοµένων που εκτίθενται στον αµίαντο κατά την εργασία (31/Α ) σε συµµόρφωση µε την οδηγία 91/382/ ΕΟΚ. ( ΦΕΚ 150/Α/ 15-7-1997 ) 16

17