ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΣΜΗΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΜΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΑΒΑΚΛΙΩΤΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: ΛΕΟΝΤΑΡΙΔΟΥ Χ. ΙΩΑΝΝΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2009

- 2 -

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 5 1. ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ LASER... 6 1.1. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ LASER.... 6 1.2. ΦΥΣΙΚΗ ΤΟΥ LASER.. 7 1.3. ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ LASER.. 8 1.4. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ LASER.. 10 1.5. ΒΑΣΙΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΜΙΑΣ ΣΥΣΚΕΥΗΣ LASER.. 10 1.6. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ LASER.. 11 2. ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΥΛΗΣ LASER. 15 2.1. ΟΠΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ 15 2.2. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ... 15 2.3. ΕΠΙΔΡΑΣΗ LASER ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ... 16 3. ΦΩΤΟΤΥΠΟΙ ΔΕΡΜΑΤΟΣ... 18 4. ΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ LASER.. 19 4.1. ΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ LASER ΣΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ.. 19 5. ΑΠΟΤΡΙΧΩΣΗ ΜΕ LASER.... 21 5.1. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ LASER.. 22 5.2. ΠΡΟΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. 23 5.3. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΔΕΡΜΑΤΟΣ.. 24 5.4. ΘΕΡΜΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΔΕΡΜΑΤΟΣ 25 5.5. PSF (Pneumatic Skin Flattening). 25 5.6. ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΦΩΤΟΑΠΟΤΡΙΧΩΣΗΣ.. 28 5.7. ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΦΩΤΟΑΠΟΤΡΙΧΩΣΗΣ. 29 6. ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΚΑΙ ΣΥΣΦΙΞΗ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΜΕ LASER.. 30 7. ΕΞΑΛΕΙΨΗ ΚΗΛΙΔΩΝ ΜΕ LASER.. 32 8. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΚΜΗΣ ΜΕ LASER.. 34 9. ΜΕΙΩΣΗ ΡΑΒΔΩΣΕΩΝ ΜΕ LASER.. 36 10. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΥΤΤΑΡΙΤΙΔΑΣ ΜΕ LASER. 38 11. FRACTIONAL LASER (ΚΛΑΣΜΑΤΙΚΟ LASER) 40 12. ΦΩΤΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ.... 43 12.1. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ.. 43 12.2. ΦΩΤΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΚΜΗΣ.. 45 12.3. ΦΩΤΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΔΕΡΜΑΤΟΣ 45 13. VSP (VARIABLE SQUARE PULSE)... 46 14. ΦΟΡΗΤΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ LASER. 48 15. ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ LASER.. 50 15.1. ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ LASER 50 15.2. ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ.. 51 15.3. ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ 52-3 -

16. LED (LIGHT EMITTING DIODE). 54 16.1. Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ LED 54 16.2. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ LED ΣΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ 58 16.3. ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ LED ΚΑΙ LASER 59 16.4. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΚΜΗΣ ΜΕ LED 61 16.5. ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΜΕ LED 62 17. ΦΩΤΟΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ 63 17.1. ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΜΕ ΦΩΤΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ... 63 17.2. ΦΩΤΟΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΚΜΗΣ 64 17.3. ΑΠΟΤΡΙΧΩΣΗ ΜΕ ΦΩΤΟΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ. 65 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 66-4 -

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο τομέας της αισθητικής, προσπαθώντας να παραμένει στην αιχμή των εξελίξεων και να ανταποκρίνεται ικανοποιητικά στις ανάγκες των σύγχρονων καταναλωτών, υιοθετεί κάθε νέο επίτευγμα της επιστήμης. Οι ραγδαίες εξελίξεις και οι συνεχόμενες ανακαλύψεις που αφορούν την επιστήμη των laser αυξάνουν καθημερινά το εύρος των εφαρμογών της τεχνολογίας αυτής στην Αισθητική. Οι συσκευές laser αναβαθμίζονται συνεχώς μέσω ερευνητικών και πειραματικών διαδικασιών, καθώς και μέσω των παρατηρήσεων των επιστημόνων που χειρίζονται καθημερινά συσκευές τέτοιου είδους. Στόχο των ερευνητών αποτελεί η επίτευξη των ακριβέστερων και αμεσότερων αποτελεσμάτων με παράλληλη ελαχιστοποίηση των ανεπιθύμητων παρενεργειών από τη χρήση των laser. Σε αυτό το σημείο γίνεται ορατή η αναγκαιότητα της αναβάθμισης της εκπαίδευσης των αισθητικών σε σχέση με τις νεότερες δυνατότητες και τεχνικές εφαρμογής των laser. Τα τελευταία χρόνια το αντικείμενο των εφαρμογών laser αποτελεί βασικό στοιχείο του προγράμματος σπουδών του τμήματος Αισθητικής και Κοσμητολογίας των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της χώρας. Αντικείμενο αυτού του συγγράμματος αποτελεί η τεχνολογία του laser και οι εφαρμογές της στον τομέα της Αισθητικής. Αρχικά περιγράφονται οι γενικές ιδιότητες και οι αρχές λειτουργίας των laser, καθώς και οι βιολογικές τους επιδράσεις. Ακολουθεί ένας οδηγός των εφαρμογών τους στην Αισθητική. Τέλος, γίνεται αναφορά των τελευταίων εξελίξεων των εφαρμογών αυτών σε ερευνητικό επίπεδο, καθώς και σε νέες τεχνολογίες ακτινοβολιών. - 5 -

1. ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ LASER 1.1. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ LASER Η λέξη Laser δημιουργήθηκε από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων που περιγράφουν το φαινόμενο πάνω, στο οποίο βασίζεται η λειτουργία της συσκευής. Δηλαδή Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation που θα μπορούσε να αποδοθεί στα ελληνικά σαν «ενίσχυση φωτός με εξαναγκασμένη εκπομπή ακτινοβολίας». Έχουμε δηλαδή να κάνουμε με ένα ενισχυτή φωτός. Είναι πολύ παράδοξο το γεγονός ότι τα lasers δεν ανακαλύφθηκαν πολύ πριν το 1960. Τη χρονιά αυτή είχαν περάσει ήδη 43 χρόνια από τότε που είχαν τεθεί τα θεωρητικά θεμέλια της κατασκευής ενός ενισχυτή φωτός, δηλαδή ενός laser. Ο Einstein το 1917 έδωσε την έννοια της εξαναγκασμένης εκπομπής, ότι δηλαδή μια δέσμη από φως μπορεί να εξαναγκάσει άτομα να δώσουν εκπομπή φωτός με χαρακτηριστικά όμοια με το αρχικό φως. Κανείς, όμως, δε συνειδητοποίησε τότε ότι η έννοια αυτή θα οδηγούσε στην πραγματοποίηση μιας συσκευής ενίσχυσης του φωτός. Από το 1920 μέχρι το 1950 οι επιστήμονες ήταν απασχολημένοι με τις νέες ανακαλύψεις της κβαντομηχανικής, της φυσικής των σωματιδίων και της πυρηνικής φυσικής και η ιδέα της κατασκευής ενός laser έμενε παραμελημένη παρόλο που όχι μόνο η αρχή λειτουργίας των laser ήταν γνωστή αλλά και η τεχνολογία της κατασκευής τους ήταν απλούστατη. Το 1960 τελικά, έγινε ένα πολύ σημαντικό πείραμα στα εργαστήρια Hughes Aircraft Corporation στην Καλιφόρνια, που κατέληξε στην κατασκευή του πρώτου laser. Το πείραμα αυτό ήταν πάρα πολύ απλό. Ένας συνθετικός κρύσταλλος Ruby (ρουβινίου), μήκους 2cm και διαμέτρου 9mm, με γυαλισμένες οπτικά τις δύο έδρες του και επιστρωμένες με άργυρο, τοποθετήθηκε μέσα σε ένα ελικοειδή σωλήνα φλας. Όταν το φλας τέθηκε σε λειτουργία, λούζοντας τον - 6 -

κρύσταλλο με πολυχρωματικό φως, μία πολύ λεπτή ακτίνα από κόκκινο μονοχρωματικό φως βγήκε από το ένα άκρο του κρυστάλλου. Αυτή ήταν η πρώτη επιτυχής λειτουργία ενός laser, του πρώτου από μία σειρά εντυπωσιακών συσκευών, με μοναδικές ιδιότητες, που μεταμόρφωσαν ή δημιούργησαν ολόκληρες περιοχές έρευνας και τεχνολογίας. Το πόσο σημαντική ήταν η ανακάλυψη αυτή του Ruby laser από τον T.H.Maiman, φαίνεται και από το γεγονός ότι μέσα στα επόμενα 10 χρόνια εμφανίστηκαν 5000 δημοσιεύσεις πάνω σε θέματα ανάπτυξης συστημάτων laser στο διεθνή επιστημονικό τύπο. Τα έξοδα για έρευνα στον ίδιο τομέα, στην ίδια χρονική περίοδο, ξεπέρασαν τα 500 εκατομμύρια λίρες Αγγλίας. Η επιβράβευση όλων αυτών που ασχολήθηκαν με την κατασκευή του laser ήρθε το 1969 όταν οι τρεις πρωτοπόροι C.H.Townes στις Ηνωμένες πολιτείες και οι A.M.Prokhorov και N.Basov στη Σοβιετική Ένωση μοιράστηκαν το βραβείο Nobel φυσικής. 1.2. ΦΥΣΙΚΗ ΤΟΥ LASER Στη φυσική τους κατάσταση όλα σχεδόν τα άτομα ενός συστήματος ατόμων βρίσκονται στη βασική τους ενεργειακή στάθμη Ε0. Από τη βασική στάθμη Ε0 μπορούν να ανέλθουν σε υψηλότερη ενεργειακή στάθμη Ε1, όταν απορροφήσουν ηλεκτρική, φωτεινή ή θερμική ενέργεια. Στη στάθμη Ε1 τα άτομα είναι ασταθή και επιστρέφουν αυθόρμητα στη βασική τους στάθμη Ε0 απελευθερώνοντας την απορροφημένη ενέργεια σαν φως ή φωτόνια. Αυτή η διαδικασία αναφέρεται ως εκπομπή ακτινοβολίας. Αν κατά τη μετάπτωσή τους από Ε1 σε Ε0 τα άτομα βομβαρδιστούν με την ίδια ποσότητα ενέργειας που προκάλεσε την αρχική τους μετάπτωση από Ε0 σε Ε1, το αποτέλεσμα θα είναι η απελευθέρωση μιας ποσότητας ενέργειας διπλάσιας της αρχικής. Άρα, αν ένα φωτόνιο συγκρουστεί με ένα άτομο που μεταπίπτει στη στάθμη Ε0, το άτομο εκπέμπει δύο φωτόνια στην ίδια συχνότητα. - 7 -

Αυτή η ακτινοβολία είναι σύμφωνη κι έχει την ίδια κατεύθυνση με το πρώτο φωτόνιο που βομβάρδισε τα άτομα. Αυτή η διαδικασία καλείται εξαναγκασμένη εκπομπή ακτινοβολίας. Τα δύο εκλυόμενα φωτόνια μπορούν το καθένα να συγκρουστεί με άλλα διεγερμένα άτομα προκαλώντας περαιτέρω εξαναγκασμένη ακτινοβολία φωτονίων στην ίδια φάση και συχνότητα. Όσα περισσότερα άτομα είναι διεγερμένα στην υψηλότερη ενεργειακή στάθμη Ε1στο βαθμό που ο αριθμός των ατόμων του ενεργού μέσου στη στάθμη Ε1 να είναι μεγαλύτερος από αυτό των ατόμων στη στάθμη Ε0, μια αναστροφή πληθυσμού συμβαίνει στο σύστημα. Αυτή η αλυσιδωτή αντίδραση αστραπιαία παράγει μια ισχυρή έκρηξη μιας σύμφωνης ακτίνας ακτινοβολίας, μιας ακτίνας laser. 1.3. ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ LASER Εκείνο που έκανε τα laser μία από τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις της επιστήμης είναι οι μοναδικές ιδιότητες της ακτινοβολίας τους, οι οποίες είναι οι εξής: Α. Μονοχρωματικότητα της ακτινοβολίας τους. Η πιο ενδιαφέρουσα ίσως ιδιότητα των laser είναι η μονοχρωματικότητα της ακτινοβολίας τους. Αν και μια πηγή φωτός δεν μπορεί να δώσει απόλυτα μονοχρωματικό φως, τα laser δίνουν την καλύτερη υπαρκτή προσέγγιση προς το ιδανικό μονοχρωματικό φως. Β. Κατευθυντικότητα της δέσμης. Κριτήριο για την κατευθυντικότητα της δέσμης είναι η λεγόμενη απόκλισή της, που στην πράξη είναι το διπλάσιο της γωνίας που σχηματίζει η εξωτερική ακτίνα της δέσμης με την κεντρική ακτίνα. Συνηθίζεται να εκφράζεται σε mrads. Για ένα κλασσικό μικρό laser η απόκλιση της δέσμης του είναι περίπου 1mrad, πράγμα που αντιστοιχεί σε αύξηση της διαμέτρου της δέσμης του laser κατά 1mm ανά μέτρο διαδρομής. - 8 -

Εικ. 1. Η συμβατική πηγή εκπέμπει ακτινοβολία διευρυμένης περιοχής φάσματος προς όλες τις διευθύνσεις, ενώ το laser σύμφωνη μονοχρωματική ακτινοβολία. Γ. Λαμπρότητα δέσμης. Τα laser είναι πηγές μεγάλης λαμπρότητας και έντασης ακτινοβολίας. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η λαμπρότητα της δέσμης ενός laser He-Ne που έχει ισχύ 1mWatt είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από τη λαμπρότητα του ήλιου (τουλάχιστον 100 φορές μεγαλύτερη). Δ. Σύμφωνη ακτινοβολία. Στα laser βρίσκουμε τον υψηλότερο δυνατό βαθμό συμφωνίας από οποιαδήποτε άλλη φωτεινή πηγή. Αν μια πηγή φωτός είναι τελείως σύμφωνη και στο χώρο και στον χρόνο, υπάρχει απόλυτη και σταθερή συσχέτιση μεταξύ των μεταβολών του ηλεκτρικού πεδίου της φωτεινής ακτινοβολίας σε ένα σημείο του χώρου με αυτές σε κάθε άλλο σημείο του. Αν η μεταβολή αυτή του ηλεκτρικού πεδίου μετρηθεί και στα δυο σημεία αυτά, μπορεί να πει κανείς με μεγάλη βεβαιότητα σε κάθε επόμενη χρονική στιγμή τι κάνει το ηλεκτρικό πεδίο σ ένα δεύτερο σημείο, απλώς και μόνο μετρώντας το πεδίο στο πρώτο σημείο. - 9 -

1.4. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ LASER. 1. Μήκος κύματος (wavelength) Μετριέται σε νανόμετρα (nm). 2. Πυκνότητα της ισχύος της ακτινοβολίας (irradiance) Εκφράζει το ρυθμό μεταφοράς ενέργειας στη μονάδα επιφάνειας, δηλαδή την ένταση φωτός εστιασμένου σε ένα σημείο. Μετριέται σε Watt / cm 2. 3. Ροή ενέργειας (energy fluence) Εκφράζει τη συνολική ποσότητα ενέργειας που μεταφέρεται από τη φωτεινή δέσμη ανά μονάδα επιφάνειας ιστού, σε ένα και μοναδικό παλμό. Μετριέται σε J/ cm 2. 4. Διάμετρος της ακτίνας (spot size). 5. Εύρος παλμού (pulse width) Η διάρκεια έκθεσης στην ακτίνα. Μετριέται σε nanoseconds (nsec) ή seconds (sec). 1.5. ΒΑΣΙΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΜΙΑΣ ΣΥΣΚΕΥΗΣ LASER Μια βασική συσκευή laser αποτελείται από τρία τμήματα: 1. το ενεργό μέσο 2. την οπτική κοιλότητα ή αντηχείο 3. το τμήμα διαδικασίας άντλησης (πηγή ενέργειας) Το ενεργό μέσο στα laser μπορεί να είναι στερεό, υγρό ή αέριο. Διαφορετικά ενεργά μέσα παράγουν διαφορετικά μήκη κύματος φωτός. Ωστόσο, όλα λειτουργούν με τις ίδιες βασικές αρχές. - 10 -

Εικ. 2. Σχηματική απεικόνιση laser. Το οπτικό αντηχείο περικλείει το ενεργό μέσο. Σε κάθε πλευρά του αντηχείου δύο παράλληλα ανακλαστικά κάτοπτρα είναι τοποθετημένα το ένα απέναντι από το άλλο. Η μπροστινή επιφάνεια του κατόπτρου της εξόδου είναι σχεδιασμένη να είναι μερικώς ανακλαστική. Ανακλά μόνο ένα ποσοστό του φωτός που προσπίπτει πάνω του, επιτρέποντας σε μια ποσότητα της συνολικής ενέργειας να διαφύγει. Το οπίσθιο κάτοπτρο ανακλά το 100% του φωτός που προσπίπτει πάνω του. Το τμήμα διαδικασίας άντλησης παρέχει την ενέργεια (θερμική, ηλεκτρική ή φωτεινή) που απορροφάται από το ενεργό μέσο. Όταν το ενεργό μέσο τροφοδοτείται με την απαιτούμενη ενέργεια, γίνεται αναστροφή πληθυσμού προκαλώντας αυθόρμητη εκπομπή φωτονίων. Κάποια από αυτά τα φωτόνια ανακλώνται από το ένα κάτοπτρο στο άλλο και συγκρούονται με διεγερμένα άτομα. Καθώς άλλα φωτόνια συγκρούονται με διεγερμένα άτομα, η ενέργεια μέσα στο αντηχείο αυξάνεται και ενισχύεται από τις συνεχείς ανακλάσεις ανάμεσα στα παράλληλα κάτοπτρα. Ένα ποσό ενέργειας αφήνεται να διαφύγει από το κάτοπτρο της εξόδου. Αυτή η ενέργεια είναι σε μορφή ισχυρής δέσμης μονοχρωματικού, παράλληλου και σύμφωνου φωτός. - 11 -

1.6. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ LASER Υπάρχουν πολλές ταξινομήσεις: Α. Ανάλογα με το ενεργό υλικό. 1. Laser Στερεών. Σε αυτά τα laser, το ενεργό υλικό είναι ένα στερεό σώμα, συνήθως σε κρυσταλλική μορφή π.χ. τεχνητοί κρύσταλλοι ρουβινίου, κρύσταλλοι Αλεξανδρίτη κ.α. 2. Laser Αερίων. Σε αυτά το ενεργό υλικό είναι αέριο π.χ. He-Ne, Ar, Kr,C02 κ.ά. 3. Laser Υγρών. Σε αυτά το ενεργό υλικό είναι διαλύματα οργανικών ενώσεων που ανήκουν στην κατηγορία των βαφών, συνήθως σύνθετες οργανικές χρωστικές π.χ. κουμαρίνη, ροδαμίνη. 4. Laser Ημιαγωγών ή διοδικά laser. Σε αυτή την περίπτωση, το ενεργό υλικό αποτελείται από δύο επί μέρους κρυσταλλικά σώματα, εκ των οποίων το ένα έχει έλλειμμα και το άλλο περίσσεια ηλεκτρονίων π.χ. Ga-As. Β. Ανάλογα με τον τρόπο εκπομπής. 1. Laser συνεχούς εκπομπής. Σε αυτά τα laser η δέσμη φωτός εκπέμπεται συνεχόμενα για το διάστημα που απαιτείται για την εκάστοτε εφαρμογή. 2. Laser ψευδο-συνεχούς εκπομπής. Σε αυτά η δέσμη φωτός παράγεται κατά παλμούς μεγάλης διάρκειας, ώστε να λειτουργεί ως φως συνεχούς εκπομπής. 3. Laser με εκπομπή κατά παλμούς. Σε αυτά η δέσμη φωτός παράγεται κατά ανεξάρτητους παλμούς με μεσοδιαστήματα ηρεμίας. Διακρίνονται σε τρεις υποκατηγορίες: - 12 -

τα μακρού παλμού (long-pulsed), παράγουν παλμούς μέχρι λίγες εκατοντάδες msec. τα μέσου παλμού (medium-pulsed), παράγουν παλμούς μέχρι λίγες εκατοντάδες μsec. τα μικρού παλμού (Q-switched), παράγουν παλμούς μέχρι λίγα nsec. Γ. Ανάλογα με την ισχύ της εκπομπής. 1. Laser χαμηλής ισχύος (Soft laser), παράγουν ισχύ 1-25 mw. 2. Laser μέτριας ισχύος (Medium Laser), παράγουν ισχύ 25-50 mw. 3. Laser υψηλής ισχύος (Power/Hot Laser), παράγουν ισχύ >50 mw. Δ. Ανάλογα με τα παραδεκτά επίπεδα εκπομπής. Κλάση I: Είναι laser πολύ χαμηλής ενέργειας και απολύτως ασφαλή. Κλάση II: Είναι laser με μέγιστη ισχύ 1mWatt. Η ακτινοβολία τους είναι επικίνδυνη για τα μάτια, και επίσης είναι κατά τον ίδιο τρόπο επικίνδυνη η αντανάκλαση της ακτίνας μέσα από καθρέφτη. Κλάση III: Είναι laser με ισχύ 1-5 mwatt. Η ακτινοβολία τους είναι επικίνδυνη για τα μάτια και προκαλεί βλάβες ακόμα και σε στιγμιαία έκθεση. Κλάση IV: Είναι laser υψηλής ισχύος. Είναι πολύ πιο επικίνδυνα από αυτά της προηγούμενης κατηγορίας. Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος πυρκαγιάς και καταστροφής του δέρματος. Είναι επικίνδυνες ακόμα και οι διάχυτες αντανακλάσεις τους. Για αυτό απαιτείται ειδική κατασκευή του χώρου. Από την κατηγορία αυτή, πολύ μεγάλη προσοχή χρειάζονται οι συσκευές που εκπέμπουν αόρατη δέσμη (υπεριώδη ή υπέρυθρη). - 13 -

Ε. Ανάλογα με το μήκος κύματος. Χωρίζονται σε: 1. Laser υπεριώδους ακτινοβολίας (UV) με μήκος κύματος 150-400 nm. 2. Laser ορατού (V) με μήκος κύματος 400-700 nm. 3. Laser υπέρυθρα (IR) με μήκος κύματος >700 nm. Εικ. 3. Το φάσμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. - 14 -

2. ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΥΛΗΣ-ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ 2.1. ΟΠΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ Όταν η ακτίνα laser προσπέσει σε έναν ιστό μπορούν να συμβούν τέσσερα φαινόμενα που αφορούν την ακτίνα: 1. Ανάκλαση (reflection) Η ακτινοβολία ανακλάται από διάφορα στοιχεία του δέρματος κατά 5-10%. 2. Σκέδαση (scattering) Η ακτινοβολία σκεδάζεται (διασκορπίζεται) μέσα στον ιστό. 3. Μετάδοση (transmission) Η ακτινοβολία μεταδίδεται κατευθείαν μέσα στον ιστό. 4. Απορρόφηση (absorbtion) Η ακτινοβολία απορροφάται από τις χρωμοφόρες ουσίες του δέρματος. Αυτές είναι η αιμοσφαιρίνη, η μελανίνη και το νερό..2.2. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Η βιολογική απάντηση ενός ζωντανού ιστού μετά την απορρόφηση της ακτίνας laser μπορεί να πάρει διάφορες μορφές, να επιφέρει διάφορα βιολογικά αποτελέσματα. Τα είδη βιολογικού αποτελέσματος που παρατηρούνται με την κλιμακωτή άνοδο της ενέργειας της ακτινοβολίας είναι: Φωτοθερμόλυση. Φωτουπερθερμία. Φωτόπηξη. Φωτοεξάτμιση. Φωτοεξάχνωση. - 15 -

1. Φωτοθερμόλυση Πρόκειται για μικρής κλίμακας τοπική υπερθέρμανση των ιστών. 2. Φωτουπερθερμία Από 37 C έως 47 C δεν προκαλούνται μόνιμες βλάβες. Από 45 C έως 60 C προκαλείται μετουσίωση των ενζύμων, αλλοίωση της κυτταρικής δομής και συστολή των ιστών. 3. Φωτόπηξη Από 60 C έως 95 C οι πρωτεΐνες του κυττάρου συρρικνώνονται και πήζουν. Αυτό ονομάζεται «φωτοπηκτική νέκρωση». Χρησιμεύει για την αντιμετώπιση αιμορραγιών. Στους 70 C μετουσιώνεται και το DNA. 4. Φωτοεξάτμιση Από τους 100 C το περιεχόμενο νερό των κυττάρων βράζει εξατμίζεται και το κύτταρο εκρήγνυται, ελευθερώνοντας καπνό και υδρατμούς. Χρησιμοποιείται στη Χειρουργική για την πρόκληση τομών. Σε υψηλότερες θερμοκρασίες 300 C μένουν υπολείμματα άνθρακα. 5. Φωτοεξάχνωση Από τους 300 C και πάνω οι ιστοί-στόχοι εξαχνώνονται. 2.3. ΕΠΙΔΡΑΣΗ LASER ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Α. Σε επίπεδο κυττάρου 1. Αύξηση των μιτώσεων. Η ενέργεια laser ερεθίζει βιολογικά τα μιτοχόνδρια των κυττάρων και προκαλεί αύξηση των μιτώσεων. Παρατηρείται, δηλαδή, μετατροπή της ηλεκτρομαγνητικής σε χημική ενέργεια, η οποία συμβάλλει στη σύνθεση της A.T.P (τριφωσφορική αδενοσίνη). 2. Αύξηση της παραγωγής DNA και RNA. 3. Αύξηση της κυτταρικής αναπνοής. - 16 -

Β. Σε επίπεδο ιστών 1. Αύξηση της μεσοκυττάριας ουσίας. 2. Αύξηση της παραγωγής κοκκιωματώδους ιστού 3. Αύξηση της παραγωγής κολλαγόνου και ελαστίνης Γ. Σε επίπεδο οργανισμού 1. Αναλγησία. Οφείλεται στην έκκριση ενδογενών ουσιών, όπως οι ενδορφίνες. 2. Αντιφλεγμονώδης δράση. Οφείλεται στην έκκριση ενδογενών ουσιών, όπως η προσταγλανδίνη, η σεροτονίνη κ.α. 3. Μικροβιοκτόνος δράση. Οι μικροοργανισμοί παρουσιάζουν θανατηφόρα φωτοευαισθησία. 4. Ρύθμιση της αιματικής και της λεμφικής κυκλοφορίας. Μέσω της αγγειοδιαστολής που προκαλείται. 5. Διευκόλυνση της διαδικασίας επούλωσης. 6. Επίδραση στο μεταβολισμό. 7. Αποβολή τοξινών μέσω των απεκκριτικών οργάνων. - 17 -

3. ΦΩΤΟΤΥΠΟΙ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Πριν από κάθε εφαρμογή ακτινοβολίας laser επιβάλλεται να γίνεται διάγνωση του φωτότυπου στον οποίο ανήκει το άτομο που θα τη δεχτεί. Αυτή η διάγνωση δείχνει την προδιάθεση του ατόμου στα εγκαύματα και τις αλλοιώσεις στη μελάγχρωση. Υπάρχουν έξι φωτότυποι δέρματος ανάλογα με την ευαισθησία που εκδηλώνουν στην ακτινοβολία. Η κλίμακα προτάθηκε από το δερματολόγο T.B.Fitzpatrick το 1975 και πήρε το όνομά του. Τα άτομα που έχουν φωτότυπο I - III παρουσιάζουν, σε γενικές γραμμές, ανεκτικότητα στην ακτινοβολία με μικρή πιθανότητα αντενεργειών. Οι φωτότυποι IV VI παρουσιάζουν μεγαλύτερη τάση για εγκαύματα και χρωματικές αλλοιώσεις του δέρματος, εξαιτίας της παρουσίας μεγαλύτερου ποσοστού μελανίνης σε αυτό. Ο διαχωρισμός των φωτότυπων είναι ο εξής: ΤΥΠΟΣ I : Πολύ ανοιχτόχρωμο δέρμα με φακίδες. Είναι πολύ ευπαθές στα εγκαύματα και δε μαυρίζει ποτέ. ΤΥΠΟΣ II : Ανοιχτόχρωμο δέρμα με λίγες φακίδες. Είναι ευπαθές στα εγκαύματα και μαυρίζει λίγο. ΤΥΠΟΣ III : Ξανθό ή σταρένιο δέρμα. Λιγότερο ευπαθές στα εγκαύματα και μαυρίζει σταδιακά. ΤΥΠΟΣ IV : Συνήθως λευκό με μέτρια μελάγχρωση δέρμα. Μέτριο στα εγκαύματα και μαυρίζει πάντα. ΤΥΠΟΣ V : πάντα. Σκουρόχρωμο δέρμα. Σπανίως υφίσταται έγκαυμα και μαυρίζει ΤΥΠΟΣ VI : Μαύρο δέρμα. Δεν καίγεται ποτέ και μαυρίζει πολύ. - 18 -

4. ΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΩΝ LASERS Από τη γέννηση της τεχνολογίας του laser η εξέλιξη τους και η διεύρυνση των εφαρμογών τους είναι αδιάλειπτη και ραγδαία.τα μοναδικά και ιδιάζοντα χαρακτηριστικά τους τα καθιστούν πολύτιμα εργαλεία στο ερευνητικό πεδίο, σε καθαρά τεχνολογικές αλλά και πιο άπλες εφαρμογές της σύγχρονης καθημερινότητας. Ιδιαίτερα στον τομέα των επιστημών της υγείας η ακτινοβολία laser βρίσκει εφαρμογή: - στην Ιατρική ( Χειρουργική, Δερματολογία, Οφθαλμολογία κ.α. ) - στην Οδοντιατρική - στη Φυσικοθεραπεία - στην Αισθητική 4.1. ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ Η βιολογική δράση των ακτινών laser βρίσκει πλήρη εφαρμογή στον τομέα της Αισθητικής. Η αντιφλεγμονώδης και αποιδηματική τους δράση, η διευκόλυνση της διαδικασίας επούλωσης, η μικροβιοκτόνος δράση τους και η αύξηση της παραγωγής κολλαγόνου και ελαστίνης οδηγούν στην επίτευξη των περισσότερων από τους στόχους της Αισθητικής. Η χρήση του laser δίνει λύση σε προβλήματα όπως η ανεπιθύμητη τριχοφυΐα, η κυτταρίτιδα, οι δυσχρωμίες, οι κηλίδες, οι ρυτίδες, οι μαύροι κύκλοι κ.α. Αρχικά οι αισθητικοί χειρίζονταν μόνο χαμηλής ισχύος lasers, όπως GaAs lasers, GaAlAs lasers και lasers He-Ne. Καθώς, όμως, οι συσκευές laser εξελίσσονται και γίνονται πιο λειτουργικές, πιο αποτελεσματικές και πιο εύχρηστες και περιορίζεται συνεχώς η επικινδυνότητα τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν με μεγαλύτερη ασφάλεια και ευελιξία στην Αισθητική. - 19 -

Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι τα τελευταία χρόνια η εκπαίδευση των αισθητικών στην τεχνολογία του laser και στις εφαρμογές της σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο έχει αναχθεί σε βασική προϋπόθεση για την αποφοίτησή τους. Εικ. 4. Πρακτική εκπαίδευση Αισθητικών στην εφαρμογή αποτρίχωσης με laser. - 20 -

5. ΑΠΟΤΡΙΧΩΣΗ ΜΕ LASER Η αποτρίχωση με laser βασίζεται στην αρχή της επιλεκτικής φωτοθερμόλυσης και το χρωμοφόρο στόχος στην περίπτωση αυτή είναι η μελανίνη, η οποία εντοπίζεται στο βολβό της τρίχας αλλά και σε μικρότερα ποσά στο έσω και έξω πέταλο της ρίζας της τρίχας. Ο στόχος της αποτρίχωσης με laser είναι η θέρμανση του βολβού της τρίχας περίπου στους 200 C με σκοπό την καταστροφή ή τουλάχιστον τη βλάβη των δομών εκείνων της τρίχας που είναι υπεύθυνες για την αναπαραγωγή της. Τα χρησιμοποιούμενα μήκη κύματος για την αποτρίχωση με laser κυμαίνονται από 600-1200 nm, μήκη κύματος που απορροφώνται επιλεκτικά από την μελανίνη και είναι ικανά να διεισδύσουν σε ικανό βάθος και να καταστρέψουν το όργανο στόχο, δηλαδή το βολβό της τρίχας. Η διάρκεια παλμού κυμαίνεται σε δέκατα του msec, ώστε να είναι μικρότερος από το χρόνο θερμικής χαλάρωσης του τριχικού θύλακα αλλά και μεγαλύτερος από αυτόν της επιδερμίδας με σκοπό να περιορισθεί η θερμική βλάβη μόνο στο τριχικό θύλακα και να παραμείνουν οι γύρω ιστοί ανέπαφοι. Οι τρίχες πρέπει να βρίσκονται στην αναγενή φάση, διότι τότε οι τρίχες είναι πιο ευαίσθητες σε χημικούς, φυσικούς, ορμονικούς και φλεγμονώδεις παράγοντες. Στην αναγενή φάση η μελανίνη απαντάται σε υψηλή συγκέντρωση, με αποτέλεσμα την υψηλή απορρόφηση ενέργειας. Εικ. 5. Απορρόφηση ακτινοβολίας από τον τριχικό θύλακα. - 21 -

5.1. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ LASER Από τότε που εγκρίθηκαν τα πρώτα lasers για αποτρίχωση το 1996, δραματικές εξελίξεις έχουν λάβει χώρα στην τεχνολογία laser. Αυτό οδήγησε στην ανάπτυξη διαφόρων τύπων laser για την αντιμετώπιση της ανεπιθύμητης τριχοφυΐας. Πριν την εκτενή χρήση μεγαλύτερων μηκών κύματος, μεγαλύτερου εύρους παλμών και αποτελεσματικών συσκευών ψύξης, η αποτρίχωση με laser εφαρμοζόταν καλύτερα σε άτομα με ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα και σκούρες τρίχες. Ωστόσο, πρόσφατα βελτιωμένα laser παλμού χρησιμοποιούνται με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα σε άτομα με σκουρότερους φωτότυπους. Σύγχρονες συσκευές laser που χρησιμοποιούνται για την αποτρίχωση είναι Long-pulsed ruby laser (694nm) Long-pulsed alexandrite laser (755nm) Long-pulsed diode laser (810nm) Long-pulsed Nd: YAG (1064nm) Η αποτελεσματικότητα των διαφορετικών αυτών συσκευών laser για την αντιμετώπιση της ανεπιθύμητης τριχοφυΐας και η συχνότητα των αντενεργειών που συναντώνται μετά την εφαρμογή της ακτινοβολίας ποικίλουν για τους διάφορους φωτότυπους. Long pulsed ruby laser Σε αυτό το μήκος κύματος η μελανίνη παρουσιάζει τη μέγιστη απορροφητικότητα. Η ακτίνα του, όμως, δε διεισδύει βαθιά στο χόριο αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο εγκαυμάτων και αλλοιώσεων στη μελάγχρωση. Χρησιμοποιείται περισσότερο σε φωτότυπους Ι ΙΙ (κατά Fitzpatrick). Long-pulsed alexandrite laser Η ακτίνα του παρουσιάζει μεγαλύτερη διεισδυτικότητα από το ruby laser, αλλά απορροφάται λιγότερο από τη μελανίνη. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε μετρίου χρωματισμού άτομα, όμως με αυξημένο κίνδυνο αντενεργειών. - 22 -

Long-pulsed diode laser Το μεγαλύτερο μήκος κύματος και εύρος παλμού τα καθιστούν πιο αποτελεσματικά στην αποτρίχωση σκουρότερων δερμάτων. Long-pulsed Nd: YAG laser Είναι το ασφαλέστερο για χρήση σε σκούρα δέρματα εξαιτίας της μεγάλης διεισδυτικότητας της ακτίνας του. Απορροφάται, όμως, λιγότερο από τη μελανίνη παρουσιάζοντας μικρότερη αποτελεσματικότητα στη μείωση της τριχοφυΐας. 5.2. ΠΡΟΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Μεγάλη απόκλιση μπορεί να υπάρχει μεταξύ των προσδοκιών του ατόμου που επιθυμεί να απαλλαγεί από τις ανεπιθύμητες τρίχες με τη χρήση laser και των πραγματικών αποτελεσμάτων της μεθόδου. Είναι σημαντικό να υπάρχει ανοιχτή επικοινωνία μεταξύ του υπεύθυνου για την εφαρμογή και του ενδιαφερόμενου. Ο υπεύθυνος επιστήμονας οφείλει να ενημερώσει τον ενδιαφερόμενο σχετικά με τη μέθοδο αυτή, καθώς και να λάβει το ιστορικό του. Επίσης, είναι αναγκαίο να γίνουν οι απαραίτητες κλινικές κι εργαστηριακές εξετάσεις ώστε ο ειδικός να έχει σαφή εικόνα της περίπτωσης και να προτείνει την κατάλληλη εφαρμογή. Μέσα από τη διαδικασία της αξιολόγησης το επιθυμητό είναι να αποκτηθούν διμερώς ρεαλιστικές προσδοκίες. Ρεαλιστικές προσδοκίες Περίπου 80% των ατόμων ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη φωτοαποτρίχωση. Το άτομο πρέπει να συμβουλεύεται να προσδοκά 30% μείωση των τριχών στην περιοχή που γίνεται χρήση laser σε κάθε συνεδρία. - 23 -

Πρέπει να γίνεται κατανοητό ότι πιθανά να είναι αναγκαίες πολλαπλές εφαρμογές για την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος. Συνήθως 5-7 συνεδρίες απαιτούνται για την ικανοποίηση του ατόμου. Οι συνεδρίες επαναλαμβάνονται σε απόσταση 1-3 μηνών. Η ανταπόκριση στη φωτοαποτρίχωση ποικίλει σε σχέση με διάφορους παράγοντες, όπως το χρώμα του δέρματος, το χρώμα και το μέγεθος της τρίχας, τον τύπο του laser, τη ροή ενέργειας, το μήκος κύματος και την προετοιμασία του δέρματος. Η φωτοαποτρίχωση δεν είναι εντελώς ακίνδυνη. Κάποια ενόχληση μπορεί να σχετιστεί με τη διαδικασία. Πρέπει, επίσης, να γίνει κατανοητή η πιθανή ύπαρξη αντενεργειών και επιπλοκών. 5.3. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να αποφύγουν την έκθεση στον ήλιο ή σε τεχνητή ακτινοβολία(solarium) πριν την εφαρμογή laser. Λευκαντικές ουσίες, όπως ρητινοικό οξύ και υδροκινόνη, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη λεύκανση του δέρματος πριν την εφαρμογή. Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να ξυρίσουν την προς αποτρίχωση περιοχή αφήνοντας τις τρίχες μέσα στο θύλακα και κάτω από την επιφάνεια του δέρματος. Τοπικά αναισθητικά σκευάσματα, ψυκτικά sprays ή κρύες κομπρέσες μπορούν να εφαρμοστούν στην προς αποτρίχωση περιοχή. Το δέρμα πρέπει να καθαριστεί πολύ καλά από make up, αναισθητικές κρέμες κι άλλα σκευάσματα αμέσως πριν την εφαρμογή ακτινοβολίας. Αυτό μπορεί να γίνει με νερό ή αλκοολούχο διάλυμα και να στεγνώσει καλά. - 24 -

5.4. ΘΕΡΜΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Για να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες θερμικής βλάβης του δέρματος και να βελτιωθεί η αίσθηση του ατόμου που δέχεται την ακτινοβολία, η επιδερμίδα πρέπει να ψύχεται κατά τη διάρκεια της έκθεσής της. Όλες οι εγκεκριμένες συσκευές laser φέρουν ενσωματωμένο κάποιο σύστημα ψύξης του δέρματος. Η θερμική υποβάθμιση του δέρματος επιτυγχάνεται με διάφορα μέσα Ψεκασμός με υλικό με κρυογόνο δράση πριν από κάθε παλμό laser. Η επιμήκυνση του χρόνου ψεκασμού προσφέρει σημαντική μείωση πόνου. Επαφή με ένα παγωμένο «παράθυρο» από ζαφείρι ή ένα υδρόψυκτο γυάλινο «παράθυρο» ενσωματωμένο στη χειρολαβή της συσκευής laser πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από κάθε παλμό. Κάποιες συσκευές έχουν χειρολαβές που παρέχουν συνεχή διοχέτευση παγωμένου αέρα στην περιοχή που ακτινοβολείται ψύχοντας την. Επαφή της επιφάνειας του δέρματος με κρύες κομπρέσες ή παγοκύστες. Επάλειψη της επιφάνειας του δέρματος με κρυογόνο γέλη (gel). 5.5. PSF (PNEUMATIC SKIN FLATTENING) Πρόσφατες μελέτες έχουν εισαγάγει μια εναλλακτική μέθοδο θερμικής υποβάθμισης της επιδερμίδας και μείωσης της αίσθησης πόνου. Η μέθοδος αυτή ονομάζεται Pneumatic Skin Flattening (αναρροφητική διάταση του δέρματος). Εφαρμόζεται με την ενσωμάτωση μιας συσκευής στη χειρολαβή οποιασδήποτε συσκευής laser. Η συσκευή PSF θέτει σε εφαρμογή ένα λεπτό θάλαμο εκκένωσης, ο οποίος είναι συνδεδεμένος με μια αντλία και παράγει αρνητική πίεση στην επιφάνεια του δέρματος προκαλώντας ανύψωση και πολύ έντονη διάτασή του πάνω σε ένα διάφανο «παράθυρο» από ζαφείρι. Το συμπιεσμένο δέρμα ασκεί πίεση στους νευροϋποδοχείς αφής και πίεσης με αποτέλεσμα την αναστολή διαβίβασης νευρικών ώσεων στους ειδικούς νευρώνες του πόνου, που βρίσκονται στη φαιά ουσία των οπίσθιων κεράτων του νωτιαίου μυελού. Η - 25 -

μείωση του πόνου που προέρχεται από την αίσθηση πίεσης εξηγείται από τη θεωρία του ελέγχου της «πύλης» του πόνου, η οποία πρωτοεισηγήθηκε το 1962 από τους Melzack και Wall. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία οι νευρικές ώσεις από τις ελεύθερες νευρικές απολήξεις, που βρίσκονται διασκορπισμένες σε διάφορους ιστούς (δέρμα, μύες, οστά κτλ.), φτάνουν μέσω των αμύελων ινών στη σύναψη στο νωτιαίο μυελό κατά τη μεταβίβασή τους στα εγκεφαλικά κέντρα. Μεγαλύτερης διαμέτρου εμμύελες ίνες μεταβιβάζουν ερεθίσματα πίεσης και αφής από ελεύθερες νευρικές απολήξεις του περιβάλλοντος δέρματος, ενεργοποιώντας ένα δευτερογενή νευρώνα, με συνέπεια την έκκριση ενδογενών οπιοειδών (ενδορφίνες) στη σύναψη του πόνου, καταστέλλοντας τη ροή της πληροφορίας του πόνου στον εγκέφαλο. Η ταχύτητα μεταβίβασης των ώσεων από τις εμμύελες ίνες είναι μεγαλύτερη με αποτέλεσμα το κλείσιμο της «πύλης» του πόνου. Εικ. 6. Σχηματική απεικόνιση της φραγής της «πύλης» του πόνου με PSF. Αξιοποιώντας τη θεωρία αυτή οι επιστήμονες δημιούργησαν τη συσκευή PSF, η οποία προκαλώντας μια ελάχιστη ενόχληση πιέζοντας το δέρμα πριν από κάθε παλμό ενεργοποιεί την ικανότητα του ανθρώπινου σώματος να απομονώνει την αίσθηση του πόνου από τα εγκεφαλικά κέντρα. Κατά τη μελέτη της νέας συσκευής διαπιστώθηκε η ύπαρξη κι ενός δεύτερου ευεργετικού αποτελέσματος της εφαρμογής της. - 26 -

Η συμπίεση του δέρματος απομακρύνει το αίμα από την περιοχή της ακτινοβόλησης, μειώνοντας την παρουσία της αιμοσφαιρίνης, ανταγωνιστικής της μελανίνης χρωμοφόρου ουσίας κατά την απορρόφηση ακτινοβολίας. Η εξάλειψη της αιμοσφαιρίνης από τη διαδρομή του φωτός μειώνει τη θέρμανση του δέρματος εξαιτίας της μη στοχευόμενης απορρόφησης ακτινοβολίας, ελαττώνοντας με αυτό τον τρόπο τις περιπτώσεις εμφάνισης αντενεργειών, ερυθήματος και οιδήματος, σε σημαντικό βαθμό. Παράλληλα, η σχεδόν αποκλειστική απορρόφηση της ακτινοβολίας από τη μελανίνη - στόχο ελαχιστοποιεί την απώλεια ενέργειας από διάχυση στους γύρω ιστούς και μεγεθύνει την απόδοση της εφαρμογής. Εικ. 7. Συσκευή PSF. Η εφαρμογή του laser με τη χρήση της συσκευής PSF γίνεται με μεγαλύτερη ταχύτητα, χωρίς διακοπές εξαιτίας του πόνου, χωρίς την αναγκαιότητα για χρήση αναισθητικών σκευασμάτων. Η βελτίωση της απόδοσης ακόμη και σε χαμηλότερες εντάσεις έχει καταστήσει δυνατή την εφαρμογή σε λεπτές τρίχες σε ανοιχτόχρωμους φωτότυπους χρησιμοποιώντας μικρότερα μήκη κύματος (540nm) και μικρού εύρους παλμούς, καθώς και σε περιπτώσεις ατόμων με σκουρότερη επιδερμίδα. Κατά την εφαρμογή ακτινοβολίας laser με PSF ο θάλαμος αναρρόφησης πρέπει να έχει επαρκές μέγεθος για να ευαισθητοποιήσει μεγάλο αριθμό υποδοχέων πίεσης, ώστε να διασφαλιστεί η ενεργοποίηση του μηχανισμού καταστολής του πόνου. Η επαφή θαλάμου - δέρματος πρέπει να είναι απόλυτη, έτσι πριν την εφαρμογή απλώνεται στο δέρμα λιπαντική γέλη (gel). - 27 -

5.6. ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΦΩΤΟΑΠΟΤΡΙΧΩΣΗΣ Οι ενέργειες που έπονται της εφαρμογής είναι ιδιαίτερα σημαντικές, καθώς θα διασφαλίσουν και θα αναδείξουν το αποτέλεσμα της φωτοαποτρίχωσης. Ο ειδικός της εφαρμογής οφείλει να ενημερώσει και να συμβουλεύσει το άτομο που υποβλήθηκε στη διαδικασία με κάθε λεπτομέρεια και παράλληλα να το ανακουφίσει από πιθανή δυσφορία. Αμέσως μετά τη συνεδρία, μια κρύα κομπρέσα ή μια παγοκύστη μπορεί να τοποθετηθεί στην περιοχή που δέχθηκε την ακτινοβολία για να ελαττώσει την αίσθηση πόνου και το οίδημα. Αυτό βοηθά στη μείωση του αισθήματος καύσου, του ερυθήματος, της εξοίδησης και ελαχιστοποιεί τις επιδερμικές αντενέργειες. Εναλλακτικά, ένα προϊόν με καταπραϋντικές και αναπλαστικές ιδιότητες μπορεί να επιφέρει αντίστοιχα αποτελέσματα. Μια κορτικοστεροειδής αλοιφή μπορεί να εφαρμοστεί τοπικά στην περιοχή που ακτινοβολήθηκε για να περιορίσει το ερύθημα. Αν εμφανιστεί επιδερμική βλάβη, προτείνεται η εφαρμογή μιας αντιβιοτικής αλοιφής μέχρι να επουλωθεί το δέρμα. Το άτομο πρέπει να συμβουλεύεται να αποφεύγει οποιαδήποτε έκθεση στον ήλιο ή σε τεχνητή UV ακτινοβολία για τουλάχιστον 2-3 εβδομάδες μετά τη συνεδρία. Η χρήση αντιηλιακού με υψηλό δείκτη προστασίας επιβάλλεται καθόλη την περίοδο μεταξύ των συνεδριών. Make up μπορεί να εφαρμοστεί στην περιοχή την επόμενη της συνεδρίας μέρα. Αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση επιδερμικής βλάβης. Τότε, η εφαρμογή make up συστήνεται μετά την πλήρη επούλωση των βλαβών. Τα άτομα που υποβάλλονται σε φωτοαποτρίχωση πρέπει να ενημερώνονται για την απόπτωση των τριχών που ακτινοβολήθηκαν. Η διαδικασία αυτή λαμβάνει χώρα τις επόμενες 2-3 εβδομάδες και δεν πρέπει να συγχέεται με την έκφυση νέων τριχών. - 28 -

5.7. ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΦΩΤΟΑΠΟΤΡΙΧΩΣΗΣ Η φωτοαποτρίχωση είναι ένα πολύ δημοφιλές πεδίο ερευνών, καθώς απευθύνεται σε μεγάλο ποσοστό καταναλωτών. Οι τελευταίες μελέτες αφορούν το συνδυασμό ακτινοβολιών διαφορετικών μηκών κύματος. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχουν ευοδωθεί. Μια άλλη παράμετρος είναι η επίτευξη αποτελεσματικής φωτοαποτρίχωσης σε ξανθές, γκρίζες και λευκές τρίχες με χρήση εξωγενούς χρωμοφόρου. Τα αποτελέσματα προς αυτή την κατεύθυνση είναι ενθαρρυντικά, αλλά ακόμη υπό μελέτη λόγω του υψηλού κόστους της εφαρμογής. Φυσικά, πάντα τα κυριότερα ζητούμενα των ερευνών παραμένουν η μέγιστη απόδοση και η υψηλότερη ασφάλεια των συσκευών laser. Οι νέες ανακαλύψεις είναι καθημερινές και συνεχώς κυκλοφορούν στην αγορά ανανεωμένα και βελτιωμένα μοντέλα συσκευών laser για να ικανοποιήσουν κάθε ανάγκη στον τομέα της Αισθητικής Εικ. 8. Πλατφόρμες με ακτινοβολία κυμαινόμενου μήκους κύματος και πολλαπλά probes για διαφορετικές εφαρμογές. - 29 -

6. ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΚΑΙ ΣΥΣΦΙΞΗ ΔΕΡΜΑΤΟΣ ΜΕ LASER Ο χρόνος, οι επαναλαμβανόμενες συσπάσεις των μυών του προσώπου και η συνεχής έκθεση στον ήλιο μειώνουν σταδιακά την ελαστίνη και το κολλαγόνο που διατηρούν την ελαστικότητα του δέρματος με αποτέλεσμα την εμφάνιση ρυτίδων και χαλάρωσης. Όλα τα παραπάνω οφείλονται στην ανακατάταξη των ορμονών και στη δημιουργία ελευθέρων ριζών. Η ενεργοποίηση φυσιολογικών μηχανισμών ανάπλασης και παραγωγής νέου κολλαγόνου με τη βοήθεια τoυ laser οδηγεί σε εντυπωσιακά αποτελέσματα σε ότι αφορά τη βελτίωση των ρυτίδων και της υφής του δέρματος προσώπου. Το κολλαγόνο, μια ινώδης πρωτεΐνη, είναι το κυριότερο συστατικό του χορίου. Αποτελεί το 75-80% του βάρους του μετά από αφαίρεση του νερού και βρίσκεται με τη μορφή ινών, οι οποίες χωριοθετούνται σε κυματοειδείς δεσμίδες διασταυρούμενες σε διάφορες κατευθύνσεις. Στις βαθύτερες στοιβάδες του χορίου οι ίνες τείνουν να είναι παράλληλες προς την επιφάνεια ενώ στο θηλώδες χόριο η διευθέτηση είναι λιγότερο οργανωμένη. Υπάρχει το διαλυτό και το αδιάλυτο κολλαγόνο. Το διαλυτό σε σχέση με το αδιάλυτο απορροφά ευκολότερα υγρασία και διογκώνεται δίνοντας στον ιστό ελαστικότητα. Με το πέρασμα του χρόνου, η ποσότητα του διαλυτού κολλαγόνου μειώνεται. Έτσι εμφανίζεται απώλεια της ελαστικότητας και ρυτίδες. Η πρωτεΐνη ελαστίνη βρίσκεται και αυτή στο χόριο σε ποσοστό μόνο 2-3% περίπου του ξηρού του βάρους. Σχεδόν τριπλασιάζεται με την πάροδο των ετών. Οι ίνες της ελαστίνης συνδέονται σταδιακά μεταξύ τους και μπορεί να ασβεστοποιηθούν. Οι αλλοιώσεις της ελαστίνης είναι υπεύθυνες για τη μείωση της σταθερότητας του δέρματος στις μυϊκές συσπάσεις και την απώλεια της ελαστικότητάς του Οι ινοβλάστες αποτελούν βασικά στοιχεία του κυρίως δέρματος. Πρόκειται για κύτταρα με ιδιαίτερες βιοσυνθετικές ικανότητες και είναι υπεύθυνα για την - 30 -

παραγωγή συστατικών δομής του κυρίως δέρματος, διασφαλίζοντας τη συνεχή ανανέωση των ινών κολλαγόνου και ελαστίνης. Η σταδιακή μείωση του αριθμού των ινοβλαστών και η επιβράδυνση της λειτουργίας τους αποτελεί και τη βασική αιτία αλλοίωσης του αποθέματος των ινών. Tο 60% του ανθρώπινου σώματος αποτελείται από νερό. Το νερό των ιστών αποτελεί και το στόχο της ακτινοβολίας laser σε αυτή τη μέθοδο ανάπλασης και σύσφιξης του δέρματος. Η ενέργεια της ακτινοβολίας απορροφάται από το νερό των ιστών ανυψώνοντας τη θερμοκρασία στη περιοχή του χορίου, αναδιαμορφώνοντας (remodelling) το κολλαγόνο και αυξάνοντας τον αριθμό των ινοβλαστών, οι οποίοι παράγουν νέο κολλαγόνο, νέα ελαστίνη και μεσοκυττάρια θεμέλια ουσία που αποτελούν δομικά στοιχειά του δέρματος. Κατορθώνεται έτσι η λείανση των ρυτίδων και η σύσφιξη του προσώπου. Πρέπει να σημειωθεί πως το αποτέλεσμα μιας τέτοιας μεθόδου εξαρτάται πάντοτε και από παράγοντες όπως η ποιότητα του δέρματος, η ηλικία και η χρόνια έκθεση στον ήλιο. Οι τύποι συσκευών laser που χρησιμοποιούνται για αυτή τη μέθοδο είναι: 1. Long-pulsed dye laser (595nm) 2. Long-pulsed Nd: YAG (1064nm) 3. Long-pulsed diode laser (1450nm) - 31 -

7. ΕΞΑΛΕΙΨΗ ΚΗΛΙΔΩΝ ΜΕ LASER Οι κηλίδες είναι περιοχές του δέρματος όπου η παραγωγή μελανίνης από τα μελανοκύτταρα είναι αυξημένη. Πρόκειται για τις πιο διαδεδομένες καλοήθεις βλάβες του δέρματος. Δεν πρέπει να συγχέονται με τις πανάδες, και παρά το όνομά τους - γεροντικές κηλίδες (age spots ή κηλίδες ήλιου) - μπορεί ν αρχίσουν να εμφανίζονται από νεότερη ηλικία. Εξελίσσονται σταδιακά για χρόνια, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις αιφνίδιας εμφάνισης. Οφείλονται σε κληρονομική προδιάθεση, και στη χρόνια -χωρίς προστασίαέκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Με την πάροδο του χρόνου συνήθως αυξάνονται σε μέγεθος αλλά και σε αριθμό, και επιδεινώνονται από τον ήλιο. Πολλές κηλίδες σταδιακά συνενώνονται σχηματίζοντας μεγαλύτερες. Συνήθως εμφανίζονται καφέ, αλλά το χρώμα τους κυμαίνεται από φαιό έως μαύρο. Οι ηλιακές ή γεροντικές κηλίδες εμφανίζονται συνήθως στο πρόσωπο, στα χέρια, στο μπούστο και στην πλάτη. Με μεγαλύτερη συχνότητα απαντώνται σε άτομα με ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα. Οι κηλίδες αντιμετωπίζονται με μικρού παλμού (Q-switched) lasers επιλέγοντας -κατά περίπτωση- διαφορετικό μήκος κύματος φωτός, ανάλογα με τον τύπο αλλά και το βάθος εντόπισης της βλάβης, ώστε να επιτυγχάνονται τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα, ανεξάρτητα από το είδος, την έκταση και την περιοχή εντόπισης των κηλίδων. Στην αναζήτηση του καταλληλότερου μήκους κύματος οι δοκιμές ξεκινούν από τα μεγαλύτερα προς τα μικρότερα. Η δέσμη φωτός μικρού παλμού εκπέμπεται κάθε φορά για απειροελάχιστο χρόνο (λίγα nsec) και προκαλεί τη δημιουργία κυμάτων «σοκ», που διαρρηγνύουν τη χρωστική μέσω ενός φωτοακουστικού μηχανισμού. Ιδιαίτερη φροντίδα απαιτείται για μαυρισμένα από τον ήλιο άτομα, τα οποία πρέπει να περιμένουν πριν την εφαρμογή κι αν είναι εφικτό να γίνεται μια αρχική δοκιμή ή χρήση ενός λευκαντικού σκευάσματος τοπικά. - 32 -

α) β) γ) δ) ε) Εικ. 9. α) απεικόνιση της κηλίδας, β) απορρόφηση ακτινοβολίας από τη μελανίνη, γ) διάρρηξη των μελανινοκυττάρων, δ) αποβολή των κατεστραμμένων κυττάρων μέσω της φυσικής απολέπισης, ε)εξάλειψη της κηλίδας. Οι τύποι συσκευών laser που χρησιμοποιούνται για αυτή τη μέθοδο είναι: 1. Q-switched KTP laser (532nm) 2. Q-switched dye laser (595nm) 3. Q-switched Alexandrite laser (755nm) 4. Q-switched Nd: YAG (1064nm) - 33 -

8. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΚΜΗΣ ΜΕ LASER Η ακμή είναι μια κοινή δερματοπάθεια, που απασχολεί το 85-100% των ανθρώπων σε κάποια περίοδο της ζωής τους. Χαρακτηρίζεται από μη φλεγμονώδεις βλατίδες ή φαγέσωρες και φλεγμονώδεις βλατίδες, φλύκταινες και οζίδια στην πιο βαριά μορφή της. Επηρεάζει τις περιοχές του δέρματος με το μεγαλύτερο πλήθος σμηγματογόνων αδένων, το πρόσωπο, το θώρακα και την πλάτη. Οι κυριότεροι παράγοντες για την εμφάνιση της ακμής είναι η υπερπλασία και υπερκεράτωση του θυλακικού επιθηλίου, η αυξημένη παραγωγή σμήγματος, το προπιονοβακτηρίδιο της ακμής και η τοπική φλεγμονή. Η υπερκεράτωση στο σημείο της εκβολής του εκφορητικού πόρου του σμηγματογόνου αδένα στον αυλό του τριχικού θυλάκου προκαλείται, όταν τα κερατινοκύτταρα, λόγω διαταραχής της πρωτεϊνικής τους σύνθεσης, συγκολλούνται μεταξύ τους δημιουργώντας ένα κεράτινο έμβολο που αποφράσσει τον αυλό. Η συνεχιζόμενη παραγωγή σμήγματος και κεράτινης προκαλεί διόγκωση του αυλού, με αποτέλεσμα το σχηματισμό του φαγέσωρα. Οι βλάβες της ακμής εντοπίζονται σε περιοχές του σώματος όπου υπερλειτουργούν οι σμηγματογόνοι αδένες. Η κατάσταση εμφανίζεται με την έναρξη της εφηβείας, όταν όλοι οι σμηγματογόνοι αδένες είναι λειτουργικά ώριμοι, ενώ μπορεί να ελεγχθεί εφόσον ανασταλεί η δράση των συγκεκριμένων αδένων. Το προπιονοβακτηρίδιο της ακμής ενοχοποιείται στη δημιουργία των βλαβών της νόσου. Φυσιολογικά στον τριχικό θύλακο ανευρίσκονται και σταφυλόκοκκοι και ζυμομύκητες χωρίς να εμπλέκονται στην παθογένεια της ακμής, ενώ αντίθετα το προπιονοβακτηρίδιο έχει αποδειχθεί ότι παράγει λιπολυτικά ένζυμα που συντελούν στη διάσπαση των τριγλυκεριδίων του σμήγματος σε ελεύθερα λιπαρά οξέα και στην δράση ειδικών κυτταροκινών. Οι κυταροκίνες προσελκύουν στην περιοχή του τριχοσμηγματικού θυλάκου κύτταρα φλεγμονής - 34 -

(πολυμορφοπύρηνα, ουδετερόφιλα, λεμφοκύτταρα). Τα κύτταρα αυτά εκλύουν ένζυμα που καταστρέφουν το τοίχωμα του θυλάκου απελευθερώνοντας ερεθιστικές ουσίες, με τελικό αποτέλεσμα την πρόκληση τοπικής φλεγμονής. Η φλεγμονή θεωρείται το πιο σημαντικό βιολογικό στοιχείο της κοινής ακμής. Βασισμένη στο γεγονός ότι το ηλιακό φως συχνά βελτιώνει την ακμή, η σύγχρονη τεχνολογία έφερε στο προσκήνιο άλλη μία πρωτοποριακή εφαρμογήlaser. Εικ. 10. Εφαρμογή laser σε δέρμα με ακμή. Η δέσμη φωτός του laser προσπίπτει στην επιφάνεια του δέρματος, διεισδύει στα βαθύτερα στρώματα και στοχεύει τον σμηγματογόνο αδένα. Η θερμική δράση του laser ρυθμίζει την παραγωγή σμήγματος σε μειωμένα προς το φυσιολογικό επίπεδα και επιφέρει σημαντική βελτίωση τόσο στις φαγεσωρικές όσο και στις φλεγμονώδεις βλάβες της ακμής. Παρατηρείται ατροφία των τριχοσμηγματογόνων πόρων ώστε να αποκτήσουν φυσιολογική υπόσταση. Ταυτόχρονα, η ακτινοβολία του laser απορροφάται από το νερό των ιστών διεγείροντας τον πολλαπλασιασμό των ινοβλαστών, με τελικό αποτέλεσμα την παραγωγή νέου κολλαγόνου, τη μείωση της φλεγμονής, την καλύτερη επούλωση των βλαβών της ακμής και τη σαφέστατη βελτίωση της χροιάς της επιδερμίδας. Επιτυγχάνεται, επίσης,αντισηψία του δέρματος και των ενεργών βλαβών της ακμής. Σημαντικότατες βελτιώσεις της ακμής και της λιπαρότητας γίνονται ορατές από τις πρώτες κιόλας συνεδρίες. Ο τύπος laser που κυρίως χρησιμοποιείται για αυτή τη μέθοδο είναι το long-pulsed diode laser (1450nm). - 35 -

9. ΜΕΙΩΣΗ ΡΑΒΔΩΣΕΩΝ ΜΕ LASER Οι ραβδώσεις δεν αποτελούν αξιοσημείωτο ιατρικό πρόβλημα. Ωστόσο, πρόκειται για ένα αισθητικό πρόβλημα ικανό να προκαλέσει σημαντική ηθική κατάπτωση στα άτομα που το αντιμετωπίζουν. Οι ραβδώσεις εμφανίζονται σε περιπτώσεις που το δέρμα αποτυγχάνει να ακολουθήσει τους ρυθμούς ανάπτυξης του σώματος, όπως σε γρήγορη αύξηση του ύψους κατά την εφηβεία, σε αύξηση (κυρίως απότομη) του σωματικού βάρους και στην εγκυμοσύνη. Δημιουργούνται καθώς οι ίνες κολλαγόνου του χορίου διαχωρίζονται σχηματίζοντας γραμμές στην επιφάνεια του δέρματος. Οι γραμμές αυτές στην αρχή έχουν ένα ροζ-κόκκινο χρώμα και σχηματίζουν εντύπωμα (δηλαδή η επιφάνειά τους βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του δέρματος). Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι κνησμώδεις. Σταδιακά, μεγεθύνονται σε μήκος και πλάτος και μεταχρωματίζονται σε ερυθροϊώδεις. Η επιφάνεια των ραβδώσεων εμφανίζει λεπτή ρυτίδωση. Το χρώμα οφείλεται σε ρήξεις μικρών αγγείων. Έτσι δημιουργούνται μικρά αιματώματα, τα οποία δημιουργούν προσωρινή φλεγμονή, η οποία υποχωρεί μετά από έναν περίπου χρόνο. Ωστόσο, οι «χαραγμένες» γραμμές παραμένουν για όλη τη διάρκεια της ζωής, διότι αποτελούν μόνιμη βλάβη του δέρματος. Οι τελικές ραβδώσεις είναι λευκές, εντυπωμένες, ακανόνιστα σχηματισμένες ζώνες μήκους μερικών εκατοστών και πλάτους 1-10mm. Συνήθως εμφανίζονται εκεί όπου το δέρμα είναι πιο μαλακό και λεπτό. Η αντιμετώπιση των ραβδώσεων με τη χρήση ακτινοβολίας laser είναι μια σχετικά νέα εναλλακτική. Η ακτινοβολία laser δεν αφαιρεί τις ραβδώσεις, αλλά τις κάνει λιγότερο εμφανείς. Η ακτινοβολία απορροφάται από το νερό των ιστών επανεργοποιώντας με τη θερμική της δράση τη σύνθεση κολλαγόνου κι ελαστίνης με αποτέλεσμα τη βελτίωση της όψης των ραβδώσεων. Η - 36 -

ακτινοβολία laser έχει την ιδιότητα να ανταποκρίνεται καλύτερα μόνο στα σκούρα χρώματα, οπότε όταν οι ραβδώσεις είναι σε αρχικό στάδιο και έχουν χρώμα ροζ-κόκκινο ή ερυθροϊώδες η εφαρμογή είναι αποδοτική. Τα αποτελέσματα της μεθόδου εξαρτώνται πάντα από το στάδιο στο οποίο βρίσκονται οι ραβδώσεις. Οι τύποι συσκευών laser που χρησιμοποιούνται για αυτή τη μέθοδο είναι: Long-pulsed dye laser (595nm) Long-pulsed Nd: YAG (1064nm) Εικ. 10. Αριστερά κόκκινες ραβδώσεις σε αρχικό στάδιο και δεξιά λευκές ραβδώσεις, που δεν επιδέχονται βελτίωση με εφαρμογή laser. - 37 -

10. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΥΤΤΑΡΙΤΙΔΑΣ ΜΕ LASER Τα πρώτα σημάδια της δημιουργίας κυτταρίτιδας εμφανίζονται στο επίπεδο του χορίου. Η φθορά του χορίου είναι το πρώτο στάδιο της δημιουργίας της κυτταρίτιδας. Τα αιμοφόρα αγγεία στις προβληματικές περιοχές αρχίζουν να καταστρέφονται, κι έτσι προκαλείται απώλεια των δικτύων των τριχοειδών αγγείων στο χόριο. Καθώς η καταστροφή συνεχίζεται, το δέρμα δε μπορεί να λάβει όλες τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται, κι έτσι προκαλείται ακόμη μεγαλύτερη φθορά στην επιδερμίδα. Το νερό αρχίζει να διαρρέει από τα κατεστραμμένα αιμοφόρα αγγεία και να συγκεντρώνεται ανάμεσα στους ιστούς. Τα λιποκύτταρα διογκώνονται αποκτώντας δύο ή τρεις φορές το αρχικό τους μέγεθος και σχηματίζουν συμπαγείς μάζες. Στο δεύτερο στάδιο η φθορά του χορίου έχει προχωρήσει. Κάποιες περιοχές μπορεί να έχουν κανονική ροή αίματος, ενώ παρακείμενες περιοχές αισθητά μειωμένη ροή. Τα λιποκύτταρα διογκώνονται ακόμη περισσότερο και αρχίζουν να ωθούνται προς τα επάνω, στο όλο και πιο αδύναμο χόριο. Αυτό επιδεινώνει και το πρόβλημα ροής του αίματος, διότι τα αιμοφόρα αγγεία παραγκωνίζονται από τα διογκωμένα αποθέματα λίπους. Έτσι, οι θρεπτικές ουσίες δε μπορούν να φτάσουν στο δέρμα, το οποίο αδυνατίζει όλο και περισσότερο. Συχνά σε αυτό το στάδιο το χαμένο νερό που κυκλοφορούσε άσκοπα στο σώμα συσσωρεύεται σε μεγαλύτερο βαθμό στις προβληματικές περιοχές. Σε αυτό το στάδιο η φθορά των αιμοφόρων αγγείων έχει αρχίσει να επηρεάζει το μεταβολισμό των ιστών του δέρματος. Η απώλεια θρεπτικών ουσιών από τα αγγεία μειώνει την ικανότητα του σώματος να δημιουργεί πρωτεΐνες και να επανορθώνει τον εαυτό του, κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε λέπτυνση του χορίου. Ινώδεις δέσμες, τα διαφράγματα, αρχίζουν να σχηματίζονται γύρω από τα λιποκύτταρα στο δέρμα. Τα σκληρά διαφράγματα δεν είναι αρκετά ελαστικά για να εξαπλωθούν μαζί με τα λιποκύτταρα. Το λίπος αρχίζει να πιέζει προς τα έξω το ινώδες υλικό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η κυτταρίτιδα έχει - 38 -

τραχιά υφή, ενώ το λίπος είναι λείο και απαλό. Όσο η κατάσταση αυτή συνεχίζεται τόσο πιο σκληρά γίνονται τα διαφράγματα, και ειδικά στα πιο προχωρημένα στάδια της κυτταρίτιδας γίνονται πιο άκαμπτα. Τα αποτελέσματα της ακτινοβολίας laser στην αντιμετώπιση της κυτταρίτιδας μπορούν να είναι ευεργετικά σε όλα τα στάδια δημιουργίας της. Η αύξηση της θερμοκρασίας τοπικά, που προκαλείται από την ακτινοβολία, αυξάνει την αιματική ροή και την λεμφική παροχέτευση με αποτέλεσμα το χόριο και η επιδερμίδα να λαμβάνουν τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες και το νερό που έχει διαφύγει από τα κατεστραμμένα αγγεία να παροχετεύεται επαρκώς. Με αυτό τον τρόπο το οίδημα υποχωρεί και το χόριο εξυγιαίνεται. Στην εξυγίανση του χορίου συμβάλλει και η αυξημένη παραγωγή ελαστίνης και κολλαγόνου από τους ινοβλάστες, η λειτουργία των οποίων διεγείρεται από την ακτινοβολία. Επιπλέον, με ακτινοβόληση του λιπώδους ιστού παρατηρείται ελάττωση του όγκου των λιποκυττάρων και αύξηση του μεταβολισμού τους. Υπάρχουν την τρέχουσα στιγμή στην αγορά πολλά διαφορετικά συστήματα, που συνδυάζουν την τεχνολογία laser με πηγές ραδιοσυχνοτήτων, αναρρόφησης και υπερήχων. Δεν είναι ακόμη το ίδιο αποδοτικά με τη λιποαναρρόφηση, αλλά αρχίζουν να ξεπροβάλλουν σαν ξεκάθαρη εναλλακτική του μέλλοντος. Ανάμεσα στα μοντέλα που χρησιμοποιούνται ευρύτερα για την αντιμετώπιση της κυτταρίτιδας είναι τα Sciton, Titan TriActive, τα οποία συνδυάζουν την τεχνολογία του laser με την αναρρόφηση. Η αποδοτικότητά τους είναι συχνά μη προβλέψιμη, με καλά και σε ορισμένες περιπτώσεις εξαιρετικά αποτελέσματα. Έχουν την τάση να εμφανίζουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα σε άτομα με πολύ άτονο δέρμα, προφανώς εξαιτίας της σύσφιξης και μείωσης λίπους που επιτυγχάνεται. Ο τύπος laser που κυρίως χρησιμοποιείται για αυτή τη μέθοδο είναι το long-pulsed diode laser (1450nm). - 39 -

11. FRACTIONAL LASER (ΚΛΑΣΜΑΤΙΚΟ LASER) Πρόκειται για μια νέα, τελευταία εκδοχή των παλαιότερων τεχνολογιών των CO2 και Er: YAG laser. Κάθε βολή του fractional laser (FP) στοχεύει εκατοντάδες κάθετες κυλινδρικές «μικροσκοπικές ζώνες επεξεργασίας» (Microscopic Treatment Zones) διαπερνώντας τις στοιβάδες του δέρματος και ενεργοποιώντας έτσι το μηχανισμό παραγωγής κολλαγόνου. Δίνει με αυτό τον τρόπο ένα πολύ ισχυρό ερέθισμα για ανανέωση του δέρματος, χωρίς όμως να προκαλεί καταστροφή και απολέπιση της επιδερμίδας. Κάθε μια από τις περιοχές αυτές δεν υπερβαίνει σε διάμετρο τον πόρο μιας τρίχας και περιβάλλεται από υγιή ιστό. Ουσιαστικά, το FP κάνει επιλεκτική σάρωση όλης της προς βελτίωση επιφάνειας και στοχεύει στα βαθύτερα στρώματα του δέρματος. Το FP έχει την δυνατότητα να στοχεύει το 5 έως 50% της επιφάνειας του δέρματος, αφήνοντας το υπόλοιπο 50 έως 95% διαθέσιμο να επουλώσει γρήγορα την περιοχή στην οποία έγινε η ακτινοβολία. Η εξαιρετική ακρίβεια της εφαρμογής του FP κάνει τις εφαρμογές του ασφαλείς όχι μόνο στο πρόσωπο αλλά ακόμα και σε ευαίσθητες περιοχές όπως ο λαιμός, το στήθος και τα χέρια, όπου τα laser προηγούμενης γενιάς δεν είχαν εφαρμογή λόγω του κινδύνου εκτεταμένων βλαβών στις δομές του δέρματος. Το FP «χαρτογραφεί» την επιδερμίδα σαν ένα πλέγμα αποτελούμενο από πολλά μικρά τμήματα και στοχεύει μόνο σε αυτά που παρουσιάζουν την ένδειξη προβλήματος, όπως π.χ. ουλές, χαλάρωση, ή λεπτές γραμμές. Με τη διατήρηση του περιβάλλοντος ιστού ανέπαφου, η ανάρρωση είναι ταχύτατη, καθώς ο οργανισμός απομακρύνει μέσω της λεμφικής οδού μόνο τα σωματίδια που νεκρώνονται από την «τμηματική ακτινοβολία» και η όψη του δέρματος αποκαθίσταται πολύ πιο γρήγορα, αφού ο τραυματισμός είναι τμηματικός και δεν επηρεάζει τα υγιή κύτταρα. Φυσικά, λόγω του τμηματικού τραυματισμού το δέρμα δεν εμφανίζει τον ερεθισμό που ήταν αποτέλεσμα θεραπειών με παλαιάς - 40 -

τεχνολογίας laser τα οποία «αποφλοίωναν» σε βάθος όλη την επιφάνεια του δέρματος. Εικ. 11. «Χαρτογράφηση» του δέρματος από πλέγμα μικροσκοπικών ακτινών κλασματικού laser. Η τεχνολογία του FP παρουσιάζει δύο επίπεδα αποτελεσμάτων: τα άμεσα και τα προοδευτικά. Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της πρώτης συνεδρίας, το δέρμα εμφανίζει πιο λεία υφή και καλύτερο τόνο. Η βελτίωση του δέρματος συνεχίζεται και τα επιθυμητά αποτελέσματα γίνονται ορατά μέσα στους 3-6 επόμενους μήνες, καθώς οι βαθύτερες στοιβάδες του δέρματος συνεχίζουν την επούλωση. Με επαναλαμβανόμενες συνεδρίες επιτυγχάνεται ένα γραμμικά αυξανόμενο αποτέλεσμα. Το FP εφαρμόζεται για την ανάπλαση του δέρματος στο πρόσωπο, το λαιμό, το στήθος και τα χέρια. Ομαλοποιεί τις ρυτίδες ακόμη και γύρω από τα μάτια, όπου η εφαρμογή προηγούμενης τεχνολογίας laser δεν επιτρεπόταν. Εξαλείφει τις κηλίδες και τις εφελκίδες. Βελτιώνει τον τόνο του δέρματος και το μέγεθος των πόρων. Παρουσιάζει ικανοποιητικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της ακμής και των βλαβών που προκαλεί. - 41 -