Metodi na prezentacija na prostorni objekti

Dizajnerski tehniki Јаzikot na crteìte e edinstven, univerzalen na~in na komunikacija me u site u~esnici vo procesot na dizajnirawe. Toj jazik e neophoden za dizajnerot i inènerot da gi prezentiraat svoite idei, zamisli, kako treba da izgleda konkreten proizvod, a inènerite i rabotnicite vo fabrikata vo koja treba da se izraboti treba da znaat dobro da gi protolkuvaat tie crteì i da go pripremat i izvr{at proizvodstvoto. Za kreirawe sloèni proizvodi neophodni se celi timovi koi komuniciraat me u sebe preku jazikot na tehni~kite crteì.

Metodi na prezentacija na prostorni objekti 1. 2D prezentacija 2. 3D prezentacija: Kosa proekcija Izometrija Perspektiva 3. Skicirawe 4. CAD modeli 5. Prototipi i maketi 6. Fotografija

Tehni~ki crte`

Geometriski tehniki za tridimenzionalna prezentacija

Slobodora~na perspektiva

Skicirawe

CAD tehniki, trodimenzionalna prezentacija

CAD model ili fotografija???? Mo`e li da se raspoznae?

Fotografija

Realen model od glina

Што е нацртната геометрија? Нацртната геометрија е гранка на науката за геометријата што ги изучува методите на графичкото претставување, конструктивната обработка и испитувањето на просторните геометриски фигури и физички објекти, како и нивните меѓусебни односи, со помош на рамнинските фигури цртежи. Честопати се нарекува и дескриптивна или описна геометрија поради фактот дека со цртежите доволно едноставно и точно се опишува предметот што е нацртан, така што може да се одреди неговата форма, големина и положба. Задача на нацртната геометрија е да одреди начин за претставување на просторните фигури со помош на рамнински фигури. Основниот метод со кој нацртната геометрија ги претставува просторните геометриски фигури и физички објекти е проектирањето кое овозможува со геометриско прикажување (пресликување) врз една или повеќе рамнини да се презентира просторна фигура што има три димензии во рамнински фигури кои имаат 2 димензии.

Видови проектирање Централно проектирање Паралелно проектирање

Централно проектирање Перспективното претставување добиено со централното проектирање е многу блиску до нашите способности за перцепција на предметите. Тоа се објаснува со структурата на гледачкиот апарат на човекот. Оптичкиот центар на очната леќа може да го сметаме за проекционен центар. За проекциона рамнина служи дел од очната мрежница, која може да се земе за рамна површина, а видните очни зраци за проекциони рамнини. На ист принцип работат и фотографските апарати. За да пресликувањето на посакуваните тела биде коректно нацртано во перспектива, потребно е на тоа тело во просторот да му соодветствува една проекција (фигура во рамината). Недостаток на овој начин на цртање е што со него не може потполно и недвосмислено да се определи просторниот објект.

Централно проектирање1h

Паралелно проектирање Паралелното проектирање (наречено уште и цилиндрично проектирање) е определено со просторна фиксна проекциона рамнина и надвор од неа произволно избран фиксен правец на проектирањето, под услов да не е паралелен со фиксната проекциона рамнина. Проектирање на просторни објекти се врши со зраци паралелни на избраниот фиксен правец. Добиената проектирана слика врз рамнината се нарекува паралелна проекција. Има 2 вида паралелно проектирање: косоаглено ортогонално

косо (косоаглено, клиногонално) проектирање е она паралелно проектирање при кое правецот на проектирањето е во коса положба кон проекционата рамнина, т.е. зафаќа агол кој е различен од прав агол. Овој вид проектирање се применува за тридимензионално презентирање на просторните објекти бидејќи овозможува релативно реална претстава за целокупниот изглед на телото, иако не може да се види одеднаш од сите страни. Паралелно проектирање

ортогонално (правоаголно, нормално) проектирање е специјален случај на проектирање каде правецот на проектирање стои нормално кон проекционата рамнина. Со овој вид на проектирање се врши презентирање на тридимензионалните просторни објекти во вид на два или повеќе погледи проекции на телото врз взаемно нормални проекциони рамнини. На овој начин со дводимензионални рамнински фигури се презентираат сите геометриски карактеристики на објектот во вистинска положба и вистински димензии.

котирана проекција - иако централната и паралелната проекција не можат сосема да го определат тродимензионалното тело, сепак тоа може да се постигне со ортогоналната проекција со воведување на висина (коти) на просторните објекти до проекционата рамнина. Од ваков цртеж со бројни податоци можат да се добијат положбите на сите претставени точки, кои поврзани точно ја определуваат формата, димензиите и меѓусебните односи на елементите што го обликуваат природниот објект. Котираната проекција најчесто има примена при претставување на делови од земјината површина и во врска со неа се решаваат инженерски задачи: проектирање на патишта, хидротехнички објекти, рударски објекти и др.

Pretstavuvawe na geometriski objekti vo koordinaten sistem Su{tinata na u~eweto na Gaspar Mon` se sostoi vo proektirawe na geometriski objekti (to~ka, prava, ramninska slika, prostorno telo) vrz dve vzaemno normalni proekcioni ramnini so pomo{ na zraci normalni na niv. Toj postavil dve vzaemno normalni ramnini vrz koi izvr{il ortogonalno proektirawe na teloto od dve strani. Na toj na~in se dobivaat dve sliki na eden objekt gledani od dve sosedni vzaemno normalni strani. Za pretstavuvawe na proekcionite ramnini se koristi koordinaten sistem koj se sostoi od tri oski: x, y i z. Site tie se vzaemno normalni vo prostorot. Nivniot presek se narekuva koordinaten po~etok. Sekoja to~ka vo prostorot e definirana so tri koordinati: x, y i z. Primenata na dve mon`ovi proekcii e dovolna za precizno i nedvosmisleno pretstavuvawe na edna to~ka vo prostorot.

Pretstavuvawe na to~ka vo prostoren koordinaten sistem

Mon`ovi proekcii na to~ka M M M M M M 3 proekcii na to~ka vo koordinaten sistem

Najednostaven geometriski objekt e to~kata od koja se sostaveni site ostanati geometriski sliki i tela.

Pravata e mno`estvo od to~ki vo prostorot, a se definira so samo dve od niv. Otse~ka e del od prava koja se definira, isto taka, so dve to~ki.

Ramnina se definira so tri to~ki vo prostorot. Ramnina definirana so tri otse~oci, t.e. tri to~ki na oskite x, y i z.

Ramnina definirana so dve prese~ni pravi koi se zadavaat so tri to~ki

Ramnina definirana so tri to~ki koi formiraat triagolnik.

Geometriski sliki Geometriska slika e del od ramnina ograni~ena so otse~ki, nare~eni rabovi. Rabovite se se~at vo to~ki nare~eni temiwa. Geometriskite sliki imaat najmalku tri temiwa, tie se vsu{nost mnoguagolnici so tri, ~etiri, pet itn. strani, koi mo`at da bidat so pravilna ili nepravilna forma. Pravilni geometriski sliki se: ramnostran triagolnik, kvadrat, pravilen mnoguagolnik so pet, {est itn. rabovi, t.e. temiwa. Krugot e pravilen mnoguagolnik so beskone~no mnogu rabovi, t.e. temiwa.

Geometriski tela Geometriskite tela se del od prostorot ograni~en so ramnini. Sekoe telo ima strani, kako delovi od ramnini, vo vid na geometriski sliki. Stranite me u sebe se se~at vo rabovi, a rabovite vo temiwa. Geometriskite tela mo`at da bidat so pravilna ili nepravilna forma. Pretstavuvaweto na pravilnite geometriski tela se vr{i so usvoeni, relativno ednostavni grafi~ki i analiti~ko-geometriski metodi, poradi {to sekoj softver za 3D grafika gi sodr`i kako t.n. primitivi.

Mon`ovi proekcii na telo 3 proekcii na cilinder vo koordinaten sistem vo dve varijanti - razli~no postaven vo prostorot

Tri proekcii na konus i piramida

Oblikuvawe na slo`eni geometriski tela o o o o o Se~ewe so ramnini Odzemawe telo od drugo telo Spojuvawe na dve ili pove}e tela Princip na presek Kombiniran pristap

Presek na piramida so ramnina

Presek na topka so ramnina

Princip na odzemawe Slo`enoto telo mo`e da se pretstavi so odzemawe na edno od drugo telo. Taka naj~esto se pretstavuva telo so otvori.

Princip na dodavawe Obraten princip e principot na dodavawe kade slo`enoto telo se razgleduva kako sostaveno od nekolku ednostavni geometriski tela.

Osum razli~ni slo`eni tela dobieni od ~etiri kombinacii na parovi prosti geometriski tela so primena na principite dodavawe i odzemawe

Princip na presek Sloèno telo moè da se kreira i so princip na presek. Imeno, sloènoto telo se definira kako presek od dve ednostavni geometriski tela.

Tri razli~ni slo`eni tela dobieni od ist par prosti geometriski tela so primena na trite razli~ni pristapi

Kombiniran princip

Tehni~ki crteì Sekoj tehni~ki crte` gi sodrì slednite klu~ni informacii: Geometrija - oblikot na objektot pretstaven so pogledi od nekolku standardni nasoki: od napred, od gore i od strana, kako i so specifi~no izbrani preseci zaradi prikaùvawe na eventualni {uplini. Dimenzii - goleminata na objektot e definirana so prifateni standardni merki, a se prezentira so prifateni standardni razmeri. Tolerancii - dozvoleni otstapuvawa za sekoja dimenzija. Materijal - definiran materijal od koj treba da se izraboti. Obrabotka - opredelen kvalitet na povr{inskata obrabotka od funkcionalen ili estetski aspekt.

Kako se izbiraat i pretstavuvaat pogledi na telo od tri ili pove}e strani

Primer na kompleten rabotilni~ki crte`

z Primer 1: Slo`eno telo zadadeno vo dva ortogonalni pogledi x O y

Iscrtuvawe pogled od strana na zadadenoto telo

Primer 2: Slo`eno telo zadadeno vo prostoren izgled

Odreduvawe pravci na gledawe

Iscrtuvawe tri pogledi na zadadenoto telo

Аксонометриско проектирање (аксонометрија) Паралелното ортогонално проектирање се применува за исцртување проекции, погледи, а косото паралелно проектирање за просторно прикажување на објектите. Првото има предности во однос на веродостојното прикажување на формите и димензиите, но бара вештина во препознавањето на две или три слики на телото истовремено за да се осознае неговиот 3Д изглед. Со косото проектирање се согледува веднаш просторниот изглед на објектот, но затоа пак не се сите димензии веродостојни за да можат веднаш да бидат применети за негова евентуална изведба. Во инженерството се применуваат и двата вида проектирање заради добивање комплетна презентација на објектите кои треба да бидат изработени. Аксонометриското проектирање е паралелно проектирање на објектот заедно со просторниот координатен систем врз некоја проекциона рамнина. Добиената проекција на објектот и координатниот систем се нарекува аксонометриска проекција на објектот.

Tri vida aksonometrija vo zavisnost od agolot pome u koordinatnite oski Aksonometrija - kosa proekcija Izometrija Voena aksonometrija

Kosa proekcija Косата проекција е специјален случај на аксонометрија. Кај овој вид на проектирање фронталната проекциона рамнина помеѓу оските x и z останува иста, непроменета, како во ортогоналното проектирање. За разлика од неа, хоризонталната и профилната рамнина се искосуваат. За да се доопредели косата аксонометрија, покрај фронталната проекциона рамнина и координатниот почеток потребно е да се зададе и косиот проектирачки правец кој со рамнината зафаќа агол помал од 90 степени. Проблемот што се јавува кај косата проекција е y-оската (и сите координати ориентирани според неа) која во реалноста е нормална на проекционата рамнина. Поради косиот проектирачки правец таа нема да се проектира во вид на точка туку во вид на права која што завзема агол со големина α во однос на проектираната оска x. Tој агол се нарекува агол на отклонување.

Postavuvawe koordinaten sistem pri konstrukcija na kosa aksonometrija z z x O x O α - агол на отклонување y 0 0-360 0

^etiri pogledi na telo vo aksonometriski prikaz vo zavisnost od agolot pome u koordinatnite oski 0 0 <α<90 0 90 0 <α<180 0 270 0 <α<360 0 180 0 <α<270 0

Кај косата проекција сите геометриски елементи паралелни со фронталната проекциона рамнина ги задржуваат реалните димензии и геометриските карактеристики (нормалност, паралелност и меѓусебен агол). Во останатите два погледи паралелноста се задржува, но не и нормалноста. Елементите паралелни со хоризонталната или профилната рамнина ќе претрпат промени во геометриските карактеристики, поточно правите агли ќе се трансформираат во согласност со усвоениот агол на отклонување. Кругот и квадратот паралелни со фронталната рамнина (рамнината определена со оските x и z) остануваат круг и квадрат при пресликувањето, но доколку се паралелни со некоја од другите рамнини тогаш тие ќе се пресликаат во ромб и елипса.

Skratuvawe na dol`inite vo pravec na y - oskata Димензиите на објектот во правците паралелни на x и z оските се нанесуваат со вистинската димензија, но во правец на y оската тие се скратуваат. При примена на косата проекција се појавува визуелен ефект на издолжување на објектите во правец на y оската, поради што се применува скратување на димензиите паралелни со неа. Се усвојува т.н. коефициент на скратување кој може да биде 2/3, 3/4, 1/2 итн. Најчесто коефициентот се избира така да во комбинација со аголот на отклонување даде најреален изглед на објектите. Скратувањето на димензиите се врши со графичка постапка.

Skratuvawe na dolìnite vo pravec na y-oskata so primena na postapkata so agol na skratuvawe 2 Skratena dolìna Skratena dolìna 2 4 Skratena dolìna Skratena dolìna A 1 A 1 3

Kocka so vpi{ani kru`nici na stranite

Postapka za kreirawe kosa aksonometrija na kru`nici 5 1 3 6 2 8 7 4 5 3 6 1 2 8 7 4

Postavuvawe koordinaten sistem pri konstrukcija na kosa aksonometrija Usvojuvame z α =150 0 K=1/2 x O y

Postavuvawe na rabovite. Rabot paralelen so y oskata treba da bide prethodno skraten z x O 1 y

Postavuvawe rabovi paralelni so ramninata xy z 3 2 x O 4 1 y

Postavuvawe bo~ni rabovi paralelni so y-oskata z 3 2 x O 4 1 y

Postavuvawe polucilindri~en otvor i odreduvawe konturna izvodnica z x O y

Postavuvawe dolen bazis na cilindri~en del postaven vrz prizmata z x O y

Postavuvawe goren bazis na cilindri~niot del postaven vrz prizmata z x O y

Postavuvawe goren bazis na vdlabnatina so oblik na kvadratna prizma z x O y

Odreduvawe kone~na vidlivost na slo`enoto telo z x O y

Коса аксонометрија Кај косата аксонометрија ниту една од проекционите рамнини не ја задржува положбата како во ортогоналните проекции, така што сите три оски од координатниот систем се поставени под различни агли. При тоа, неопходни се три проектирачки правци, паралелни со оските, како и три коефициенти на скратување, за секоја оска соодветен. Можни се три различни варијанти на косата аксонометрија: o Trimetrija o Dimetrija o izometrija

Вarijanti na коса аксонометрија триметрија - кога на сите три оски им одговара razli~en коефициент на скратување; диметрија - кога на две оски им одговара ист коефициент на скратување; ; изометрија - кога на сите три оски им одговара еднакoв коефициент на скратување;

Da se iscrta aksonometrija na telo ako se zadadeni razmerite na skratuvawe po oskite 7:9:8 i merniot koeficient 0,1

Izometrija Изометријата е специјален случај на коса аксонометрија каде сите три оски на координатниот систем се поставени под агол од 120 0. При тоа, за сите три оски одговара ист коефициент на скратување, кој најчесто е 1, што значи дека еанема потреба од сра скратувањеа на димензиите е по ниту една оска. Бидејќи е многу едноставна, оваа постапка е често применувана. z x y

Izometrija Позитивни особини: едноставното поставување на координатниот систем; еднаков коефициент на скратување по сите оски (најчесто 1); се задржува паралелноста na рабовите на телата. Negativni osobini: tелата исцртани со примена на изометрија се гледаат секогаш од истите страни: од горе, од лева и од десна страна; pонекогаш се добива нејасен изглед на телото заради поклопување на темиња или рабови; не се задржува правиот агол: квадратот се трансформира во ромб кој има еднакви сра страни, но правите агли се трансформираат во агли од 120 0 и 60 0. кружницата се трансформира во елипса чии дијаметри се еднакви по должина и зафаќаат агол од 120 0.

Kocka so vpi{ani kru`nici na stranite prezentirana vo izometrija

Postapka za iscrtuvawe ednostavno telo (prizma) so primena na izometrija Da se iscrta prizma so dimenzii na rabovite 100h70h50 mm. z Se zapo~nuva so postavuvawe na oskite na koordinatniot sistem pod agli od 120 0. x y

Sleduva nanesuvawe na dol`inite po oskite bez skratuvawe 3 z O x 1 2 y

So primena na paralelnost na stranite se konstruiraat ostanatite rabovi z 3 O x 1 2 y

Konstrukcija na elipsata a vo izometrija Da se iscrta krug so dijametar 100 mm so primena na izometrija. Se zapo~nuva so postavuvawe na oskite pod agol od 120 0.

Potoa se Potoa se konstruira paralelogram so strani paralelni so oskite, koi pominuvaat niz krajnite to~ki na oskite.

Potoa se postavuvaat svrznici na temiwata na paralelogramot kaj tapite agli so sprotivnite to~ki od dijametrite na elipsata. 7 1 6 4 3 8 5 2

Iscrtuvawe na kru`nite laci, delovi na elipsata 1 7 6 4 3 8 5 2

Dovr{uvawe na preostanatite kru`ni laci pri konstrukcijata na elipsa 1 7 6 4 3 8 5 2

Zavr{ena konstrukcija na elipsa 1 7 6 4 3 8 5 2

Primer na telo zadadeno vo dva pogledi prezentirano so primena na izometrija

Zada~a za ve`bi br.1

Postavuvawe na oskite na koordinatniot sistem z x y

Nanesuvawe na dol`inite na stranite na prizmata po oskite bez skratuvawe 3 z O x 1 2 y

Konstruirawe na ostanatite rabovi so primena na paralelnost na stranite z 3 O x 1 2 y

Konstruirawe na cilindri~niot otvor ~ija prostorna oska e paralelna so u -oskata 3 z O x 1 2

Konstruirawe na cilinderot postaven vrz prizmata 3 z O x 1 2 y

Konstruirawe na prizmati~nata vdlabnatina vo cilindri~niot del postaven vrz prizmata z O x y

Odreduvawe kone~na vidlivost na slo`enoto telo

Zada~a za ve`bi br.2

Perspektiva - realno do`ivuvawe na prostorot

Ilustracija od XV vek

Neuspe{en obid za primena na perspektiva, slika od 1614

Paolo Uccello (Galleria degli Uffizi) studija na vazna vo perspektiva

Melozzo primena na perspektiva na freski vo Loreto

Pietro Perugino, (1481 82) freska vo Sikstinskata kapela, izvonreden primer za primena na perspektiva vo Renesansata

Perspektiva - centralno proektirawe Likoramnina - ramnina vrz koja se proektira likot na objektot Nabquduvan objekt Nedogled Horizont Nedogled O~na to~ka - polo`ba na nabquduva~ot

Perspektiva so eden nedogled

Perspektiva so dva nedogledi

Perspektiva so dva Perspektiva so dva nedogledi

Perspektiva so tri nedogledi

Izbor na visina na o~na to~ka @abja perspektiva - o~nata to~ka e postavena nisko pod horizontot Perspektiva od visina na o~ite na ~ovek Pti~ja perspektiva - o~nata to~ka e postavena visoko nad horizontot

Naj~esti gre{ki pri izbor na visina na o~na to~ka

Orientacija na objektite vo perspektiva

Definirawe na razmer vo odnos na goleminata na hartijata za crtawe

Razli~na visina na o~nata to~ka vo perspektiva

Razli~no postaveni tela vo prostorot vo odnos na horizontot

Konstrukcija na krugovi vo perspektiva i nivna primena

Pravilna i nepravilna konstrukcija na krugovi vo Pravilna i nepravilna konstrukcija na krugovi vo perspektiva

Primena na konstrukcija na krugovi vo perspektiva Primena na konstrukcija na krugovi vo perspektiva postaveni vo razni pravci

Perspektiva so senki ra~ni skici

Ra~ni skici vo perspektiva

Primena na princip na mre`a pri kreirawe perspektiva

Perspektiva kreirana so sovremeni CAD softveri

Ednostaven primer na konstrukcija na perspektiva na kompozicija od prizmi

Perspektiva na enterier so dva nedogledi

Perspektiva na eksterier so eden nedogled

Konstrukcija na bukvi so primena na Konstrukcija na bukvi so primena na geometriski tela vo perspektiva

Konstrukcija na senki vo perspektiva

Konstrukcija na lak vo perspektiva i golemina na isti objekti na razli~ni pozicii vo prostorot

Konstrukcija na perspektiva na pejsa`

Konstrukcija na perspektiva kade nedogledite se postaveni nadvor od hartijata na koja se crta

Primer na konstrukcija na perspektiva na Primer na konstrukcija na perspektiva na slo`en organski oblik

Konstrukcija naspiralni skali vo perspektiva

3''1'2'Konstrukcija na perspektiva so dva nedogledi Primer: prizma zadadena so dva pogledi4

h'3'4'1'2'o'konstrukcija na osnovnite elementi na perspektivata - odreduvawe o~na to~kao'

h'3'4'1'2'o'konstruirawe bisektrisa na agolot od 45 0O'

h'3'4'1'2'no'postavuvawe likoramnina - konstrukcija na normala na bisektrisata niz to~ka 1O'

h'3'4'bn'1'2'no'an'odreduvawe na nedoglediteo

h'3'4'bn'ar'1'2'br'no'an'odreduvawe na razmernite to~kio

nbrarbnh1postavuvawe na osnovnite elementi na perspektivata vo poleto za crtawea

nbrarbnh2sx21nanesuvawe na dol`ini vo pravec h so skratuvawea

nbrarbnh3s2s4s4y21nanesuvawe na dol`ini vo pravec u so skratuvawea

58zAnBnhArBr3s2s4s421Nanesuvawe na dol`ini vo pravec z bez skratuvawe6

587AnBnhArBr3s2s4s421Odreduvawe na ostanatite to~ki so primena na nedogledi i paralelnost6

Odreduvawe vidlivost na rabovite na prizmatah1

Dva pogledi na zadadeno slo`eno telo

Postavuvawe o~na to~ka 45

Konstruirawe bisektrisa na agolot od 45 0 45

Postavuvawe likoramnina kako normala na bisektrisata 90 45

Odreduvawe nedogledi Bn' 90 d An' 45 O'

Odreduvawe razmerni to~ki h a Bn' b Av' Bv' 90 d 45 An' O'

Postavuvawe na elementite na perspektivata vo poleto za crtawe An Br Ar Bn

Nanesuvawe na vistinskite dol`ini na rabovite paralelni so x i y, nivno skratuvawe so pomo{ na razmernite to~ki i konstruirawe na sprotivnite dva raba na bazisot od horizontalnata prizma An Br Ar Bn

Nanesuvawe na bo~niot rab vo vistinska dol`ina i konstruirawe na bo~nite rabovi niz temiwata na bazisot An Br Ar Bn

Konstruirawe na prizmata koja pravi zasek na prethodno konstruiranata horizontalna prizma An Br Ar Bn

Odreduvawe vidlivost na horizontalnata prizma so otse~en prizmati~en del An Br Ar Bn

Konstruirawe na temiwata na vertikalnata prizma An Br Ar Bn

Konstruirawe na temiwata na zase~eniot del na vertikalnata prizma An Br Ar Bn

Odreduvawe vidlivost i na vertikalnata prizma so zase~en del An Br Ar Bn

Konstrukcija na prizmati~en otvor vo vertikalnata prizma An Br Ar Bn

Kone~en izgled na slo`enoto telo so odredena vidlivost na rabovite

CAD техники

Izrabotka na prototipi i modeli Создавањето на 3Д модел, макета, е една од најважните компоненти во фазата на дизајнирање и како таква секогаш го добивала вниманието и посветеноста во изработката на што е можно подобра макета. Во фазата на проектирање, архитектите и дизајнерите најчесто користат работни макети, модели кои им помагаат во истражувањето на формата овозможувајќи подобро разбирање и решавање на просторот анализиран во сите димензии.

Макетите во архитектурата се изработуваат рачно, најчесто од картон со разни дебелини. Ваквите скромни модели се со прилично сиромашна презентација, фактор што е особено значаен доколку станува збор за изработка на финален модел кој треба да биде презентиран пред одредени инвеститори или одредено жири доколку станува збор за учество на некој конкурс или некој натпревар.

Во поново време се користи и т.н. Форекс,, еден вид полимерен материјал кој се изработува во вид на плочи со различна дебелина. Рачното сечење на овој материјал е прилично тешко, но од голема помош е сечењето со нумерички контролирани катери, закоиенеопходнаприпремавовидна припрема вид на цртежи на секое парче поединечно.

Макети од полимерни пени Aparatot stirokat (styrocut) t t) se primenuva za se~ewe penasti polimerni materijali, koi vo posledno vreme se dosta aktuelni vo izrabotkata na 3D modeli na proizvodi i objekti. Od site penasti polimeri najdobar za primena vo modelarstvoto o o e t.n. stirodur. r Stirodurot ima dosta gusta struktura, no e sepak mnogu lesen. Poradi gustata struktura pri se~ewe se dobivaat mazni strani. Se~eweto so stirokat se vr{i so vrela ìca, koja e stati~na, a par~eto stirodur se dviì vrz specijalnoto postoqe. So nego lesno se se~at pravilni geometriski oblici, a so posebni dodatoci e ovozmoèno se~ewe na pravilni cilindri. Za izrabotka na sloèni povr{ini, moè da se koristi {ablon od karton ili nekoj drug materijal. Mo`no e se~ewe po krivi pateki vo dve razli~ni ramnini, so {to se dobivaat mnogu sloèni tridimenzionalni povr{ini.

Posle se~eweto vo predvideniot oblik modelot mo`e da se dorabotuva so {mirglawe, dup~ewe itn. Kone~no, mo`e da se kitira so kit za avtomobili ili da se gletuva so glet masa za yidovi, a potoa i da se boi. Se~ewe po pravi pateki Se~ewe po криви pateki

So krivolinisko se~ewe vo dve razli~ni nasoki mo`at da se dobijat slo`eni tridimenzionalni povr{ini

So pomo{ na specijalni dodatoci na uredot mo`e da se ise~at So pomo{ na specijalni dodatoci na uredot mo`e da se ise~at idealni cilindri

Модели од глина Glinata e eden od najomilenite materijali za izrabotka na modeli na d d j r j r d proizvodi. Nеjzina glavna fizi~ka osobina e relativno lesniot na~in na primena za oblikuvawe na mnogu slo`eni formi. Vajarite ja koristat glinata za izrabotka na modeli na skulpturi za koi podocna izrabotuvaat kalapi od gips za liewe na skulpturite vo nekoj metal, naj~esto bronza. Dizajnerite ja koristat za izrabotka na modeli na ku}i{ta i karoserii na razni proizvodi, spored koi izrabotuvaat kalapi za liewe vo plastika ili kalapi za presuvawe limovi.

Postojat razli~ni vidovi glina koja moè da se nabavi na na{ite prostori. Vajarskata glina se primenuva naj~esto. Taa treba da bide vla`na, meka, mazna, bez grutki, bez sitni kam~iwa. Vla`nosta treba da bide takva da ovozmoùva lesno oblikuvawe: ne smee da bide ni premnogu vla`na, ni premnogu suva. Predmeti koi treba da se modeliraat od glina vo podolg vremenski period, pove}e denovi, treba da se zavitkuvaat dobro so najlonski prekrivki za da ja zadràt vla`nosta. Koga edno delo e dovr{eno treba da se pe~e ili da se su{i na sobna temperatura. Ovaa faza e najrizi~na bidej}i moè lesno da dojde do pukawe. Tokmu vo ovaa faza doa a do izraz najlo{ata osobina na glinata kako materijal, a toa e gubeweto na volumenot poradi gubeweto na vlagata. Predmetite od glina nikoga{ ne ostanuvaat so svoite realni dimenzii, bidej}i vo fazata na su{eweto go namaluvaat volumenot za nekolku procenti. Golem broj alatki se primenuvaat za rabota so glina, a ~estopati niv gi izrabotuvaat i samite dizajneri spored potrebite.

http://www.refuelled.com/clay modelling tools 18 piece set pi 802.html

Pri izrabotka na pogolemi predmeti od glina, potrebno e da se napravi konstrukcija od materijal koj e lesen, lesno se se~e i oblikuva. Takvi materijali se drvo, stiropor, stirodur itn. êstopati dizajniraniot predmet sodrì potenki elementi koi se oblikuvaat te{ko so glina poradi krtosta pri su{eweto. Takvite dela baraat konstrukcija vo vid na kostur od ìca koja }e bide eden vid armatura na predmetot. Glinata potoa se nanesuva vrz pripremenata konstrukcija.

Modelite mo`e da se izrabotat samo do polovinata ako se simetri~ni i da se zalepat za ogledalo. Na toj na~in se dobiva vizuelen efekt kako da e modelot celosen, a ne polovina.

Sovremenite kompanii za avtomobilska industrija koristat specijalen vid glina koja ne sodr`i voda vo svojot sostav, tuku nekoi vidovi elastomeri. Od takov vid glina se izrabotuvaat modeli na celi avtomobili vo realni dimenzii, vo razmer 1:1. Ovie modeli se neophodni za sogleduvawe na site mo`ni nedostatoci na karoseriite na novodizajniranite avtomobili, koi ne mo`at da se sogledaat preku modelite kreirani vo nekoj od softverite za 3D modelirawe, a pred da se napravat kone~nite kalapi za nivno proizvodstvo. Ovaa praksa e voobi~aena pri kreirawe i na mnogu drugi vidovi proizvodi.

Za ovoj vid glina se neophodni specijalni postapki i alati. Za da mo`e da se oblikuva, taa mora najprvo da se zagree. Vo tekot na rabotata so nea, taa se ladi, pa zatoa koga ima potreba od nejzina dorabotka, taa mora na lice mesto da se stopli so specijalni fenovi. Dizajnerite koi se specijalizirani za rabota so ovoj vid glina, poto~no onie koi izrabotuvaat modeli profesionalno, raspolagaat so golem broj alatki so razli~na golemina, pri {to mnogu od niv gi kreiraat sami spored nastanite potrebi.

Profesionalni alatki za rabota so glina

http://www.notcot.com/archives/2008/09/toyotas calty d.php

Технологија на 3Д печатење Последниве години моделирањето со помош на 3Д принтинг методата, завзема главно место во создавањето и креирањето на макетите во дизајнерската индустрија. Станува збор за еден современ апарат кој има можност да го прочита вашиот модел изработен во било кој цртачки софтвер, и потоа самостојно и автоматизирано да го изработи до најситниот детал. Овие 3д принт машини работат ласерски и користат специјална пудра која се нанесува слој по слој, соодветно на креираниот 3Д модел во некој од софтверите за 3Д моделирање. На почетокот овие апарати беа прилично кабасти и големи, но последната генерација 3Д принт апарати, се доближи до сосема пристојна големина, слична на просечен фотокопир. Така сега архитектите и дизајнерите не мораат да користат посебни макетарски работилници, бидејќи овие апарати можат буквално да ги користат во својата аканцеларија ар или студио обез никаков проблем.

Покрај брзината и прецизноста за изработката на моделот, предноста на 3Д принт апаратите е тоа што изборот на презентација на саканиот модел зависи од личната желба и потреба. Така на пример моделот може да се претстави со отворена основа со што би овозможиле комплетен преглед на ентериерот. Исто така можеле да се претстави како делумен 3Д пресек, или пак би можеле сите нивоа да се моделираат засебно со што би се овозможил комплетен преглед на целиот објект. 3Д Принтингот во секој случај создава прекрасни опции за анализи и презентации на дизајнерските визии, кои полека но сигурно го завземаат местото на рачно изработените макети. Меѓу најпознатите фирми за изработка на вакви модели е фирмата Z Corporation, фирма во соработка со thinglab.

FOTOGRAFIJA 1

ZNAÊWE NA FOTOGRAFIJATA @elbata na lu eto za trajno ovekove~uvawe na zna~ajni likovi, nastani i objekti postoela otsegoga{. So pronao aweto na fotografijataf svetot go dobil najdemokratskoto izrazno sredstvo. Univerzalniot jazik na fotografijata f se dviì vo ~ekor so vremeto i tehnolo{kiot napredok. So primena na digitalnata tehnika fotografijata stana dostapna za sekogo, a ovozmoèna e nejzina primena vo razni kompjuterski programi. Postojano se pro{iruva nejzinata primena vo site sferi na ~ovekovoto ìveewe. Glavni osobini: vistinitost, to~nost, brzina i mo`nost za umnoùvawe. 2

ISTORIJA NA FOTOGRAFIJATA Prv zapis za naprava so mal otvor niz koj se pojavuva slika ostavil Aristotel vo 4 vek. p.n.e. Camera obscura (temna soba) se primenuvala vo Kina pred 3000 god., a vo 16 vek ja koristele golemite slikari Gvardi i Kaneleto. 3

Camera Obscura 4

Camera Obscura 5

Prvata heliografija Golem broj hemi~ari se obiduvale da upotrebat hemikalii za trajno zadr`uvawe na slikata vo t.n. boks kamera. Oficijalen otkriva~ na fotografijata e @osef Nisefor Nips. Toj, ja sozdal prvata a fotogravura, nare~ena heliografija, dobiena vrz staklena plo~a prema~kana so bitumen. 6

Prvata heliografija napravena od @ozef Nisefor Nieps 7

Na 19 avgust 1839 vo Akademijata na naukite vo Pariz, Luj Dager ja prezentiral prvata fotografija, t.n. dagerotipija srebrena plo~ka koja se eksponirala vo kamerata pove}e minuti, a potoa se ravivala vo latentna slika so pomo{ na `ivini parei, sozdavaj}i amalgam na mestata izlo`eni na svetlina. Xorx Her{el e ~ovekot koj go otkril rastvorot za fiksirawe na dagerotipiite i prv go primenil terminot fotografija crtawe so svetlina. Dagerotipija 8

Foks Talbo, pronao a~ na talbotipija ili kalotipija, tehnika na pravewe negativi vrz hartija prema~kana so fotoosetliva emulzija, a potoa i razvivawe na pozitivi vrz hartija. Talbotipija / kalotipija 9

Foks Talbo, kalotipija 10

Razvoj na kamerite Vo narednite 50 godini se rabotelo na unapreduvawe na fotografskata tehnika. Xirolamo Kardano ja otkriva le}ata, a Daniel Barbaro ja otkriva blendata. Robert Bojl konstruiral bokskamera so le}a i blenda, vo koja se nao ala zamrsena hartija vrz koja se proektira slika. Johan [turm dodava ogledalo pod agol od 45 stepeni so koe slikata se reflektira ispravena i neprevrtena. 13

Razvoj na kamerite Otkrivawe na celuloidna lenta - film i metod na negovo dvi`ewe so pomo{ na lost. Kodak vo 1888 proizveduva fotoaparati za {iroka primena, koi proizveduvale kru`ni fotografii. 861 - Xejms Klark Maksvel, za~etok na fotografija vo boja. 1906 - Vrajten i Venvrajt vo London, prva panhromatska plo~a, osetliva na boi od spektarot. Razvoj na tehnikata na proizvodstvo na fotoaparati, prizvedeni mali, lesni fotoaparati so brzina na eksponirawe 1/25 sekunda - koristeni za zabava i za detektivski potrebi. Abel Nieps de Sen Viktor - eksperimenti so podloga od staklena plo~ka prema~kana so albumen i rastvor od srebren nitrat. 14

Ambrotipija, ferotipija... Skot Ar~er i Peter Frej - ambrotipija, negativ slika vrz staklena plo~a, no pretstavuvala unikaten primerok, ne mo`ela da se umno`i. Hanibal Smit - ferotipija. Dejvid Brauster - stereoskop. 15

Prvata naprava za snimawe na podvi`ni sliki 16

Edvard Mejbrix, KOW VO GALOP, 1867 17

OSNOVNI PRINCIPI PRI FOTOGRAFIRAWE Fotografijata denes se koristi za razli~ni celi: zabava, umetnost, arhivirawe na podatoci i mnogu drugi raboti. Kaj umetni~kata fotografija najvaèn e izborot na tema, motiv i cel. Porakata do publikata treba da bide jasna, razbirliva i interesna. Slikata e dobra ako moème da ja gledame bezbroj pati bez da ni bide zdodevna, ako e tehni~ki i sodrìnski besprekorna, koga se e na svoe mesto, ne treba ni{to da bide odzemeno ili dodadeno. 19

IZBOR NA MOTIV Motiv e latinski zbor koj zna~i povod, pri~ina, ne{to {to go dviì dejstvieto. Motivot e nositel na temata. Pronao awe na motivot - retko koga se nao a pred nas gotov za snimawe. Nie morame da go formirame, da go gledame od odredena to~ka, da gi otkrieme negovite kvaliteti, da go vidime pod vistinsko svetlo, da pronajdeme {to e va`no na nego, ili mora da go reìrame za da stane prikladen za snimawe. Krajna cel e, so fotografski f sredstva, motivot da se pretvori vo slika koja }e bide nositel na nekoi vrednosti i zna~ewa. Motivot obi~no se sostoi od dva ili pove}e elementi, na primer: cvet-pole, dete-igra itn. i od nivnite me usebni odnosi vo slikata nastanuva edna zaokruèna tema. Pred da snimime nekoj motiv, treba da se obideme da dademe odgovor na tri pra{awa: Ima li motivot tipi~ni fotogeni~ni kvaliteti? [to proizleguva od me usebnite odnosi na elementite? Koi mu se osobenostite i {to treba da se naglasi? 20

IZBOR NA MOTIV Ednostavna slika koja prika`uva samo eden motiv, neukrasena so nepotrebni elementi, }e bide pojasna i popregledna, }e deluva na prv pogled i }e ostavi silen vpe~atok. Tajnata da bide{ dosaden e da ka`e{ se. (Volter). Najva`nite motivi se smestuvaat vo preden plan, poblisku do pogledot na gleda~ot i se ograni~uvaat samo na nekolku tonovi, nekolku linii i nasoki. Dovolno e da se nazna~i idejata i da se pottikne fantazijata na gleda~ot. Se {to e originalno i novo, izvorno, seu{te nevideno, osobeno i edinstveno, pobuduva zgolemeno vnimanie - so izborot na motiv i na~in na priod kakov {to seu{te ne e viden. Originalnosta zavisi i od toa dali e idejata potpolno nova ili e kopija na tu a ideja, {to se smeta za plagijat i siroma{tvo na duhot. Eden od pova`nite elementi na sovremenata fotografija e dramatizacijata. Postojat fotogeni~ni i nefotogeni~ni objekti. Tipi~ni fotogeni~ni svojstva se: ednostavnost, red i jasnotija, struktura i poedinost na povr{inite, silni i sugestivni konturi, ne prejaki kontrasti i iluzija na prostornost, dlabo~ina i dale~ina. 22

FOTOESTETIKA - osvetluvawe Osvetluvaweto e vaèn element vo fotografijata. Za sekoj motiv treba da se izbere soodvetno svetlo so koe toj }e bide najizrazen. Utrinskoto svetlo e difuzno, {to dava ednoli~no osvetluvawe i sozdava prijatno raspoloènie. Pladnevno svetlo dava kratki senki i ne e povolno za slikawe, izmoruva. Ve~ernoto svetlo e kontrastno, dava gusti senki, predizvikuva mir i spokojstvo. Blesok na molwa predizvikuva strav i nemir, olujno nebo sozdava zakanuva~ko ~uvstvo. Nasoki na svetloto - motivot moè da bide osvetlen od bilo koja strana. Naj~esto se primenuva agol od 45 stepeni. Se primenuva samo edno glavno svetlo, ostanatite se podredeni. Svetloto gi dramatizira i oplemenuva motivite. Senkite go pratat svetloto i ovozmoùvaat gradacija na motivot. Svetloto dava orientacija vo prostorot i vremeto. Radijacija j nazracite sozdava dramati~nost. Rasporedot na svetloto treba da go vodi pogledot na slikata od levo kon centralniot motiv. 23

FOTOESTETIKA tekstura 27

FOTOESTETIKA dlabo~ina i perspektiva 28

FOTOESTETIKA dlabo~ina i perspektiva 29

FOTOESTETIKA preden plan kako prv plan 30

FOTOESTETIKA sreden plan kako prv plan 31

FOTOESTETIKA zaden plan kako prv plan 32

FOTOESTETIKA leva i desna strana 33

FOTOESTETIKA - kompozicija Fotografskata slika se sostoi od razni elementi. Nekoi gi gledame, a nekoi gi ~uvstvuvame. Vo izgradbata na slikata upotrebuvame razni sredstva za da bi go podobrile celokupnoto deluvawe na slikata: nejzinata forma, slikovitost i sodràjnost. Elementarna kompozicija e organiziran metod so koj se uskladuvaat site tri elementi zaradi podobrena izgradba na slikata. Taa rabota e sli~na na graditelskata za koja se pravi plan vo koj sekoj element dobiva mesto prema svojata namena i va`nost. Ona {to e opfateno so kompozicijata moè da se definira vo pet to~ki: Dobro smestuvawe na motivot vo slikata, so posebno vnimanie pri izborot na motivot i snimaweto. U{te pri snimaweto da se izostavi se {to e neva`no i sporedno, za da motivot dojde posilno do izraz. Zaradi jasnotija na slikata da se napravi red me u raznite elementi koi se zna~ajni za sodrìnata na slikata. Ona {to e va`no vo motivot i ona {to e vo nego najva`no mora da go istakneme posebno na povr{inata na slikata. So slikata da pokaème kako nie go gledame svetot okolu sebe. 36

FOTOESTETIKA - kompozicija Dobar fotograf, slikar, osven fotografskata tehnika, mora da gi poznava osnovnite principi na kompozicija. Treba da znae da gi analizira slikite, da ima dobra mo} na zapazuvawe, da ima ~uvstvo za red i skladnost. Na{iot pogled na slikata se zadrùva podolgo ili pokratko vo zavisnost od interesot {to taa go ostava na nas. Slikata ja gledame so o~ite i so mozokot. Drazbata moè da predizvika prijatni ili neprijatni ~uvstva. Okoto saka red, a reagira r na sekoj nered. Ako ne{to gi bode o~ite, predizvikuva neprijatni ~uvstva, okoto bega od od slikata bez da sme svesni za toa. Golema ume{nost e da se zadrì pogledot na gleda~ot {to podolgo i da ne mu se dozvoli lesno i brzo da go trgne pogledot. Kaj slikovita fotografija drazbata vo okoto moè da bide prijatna, no toa ne e dovolno. Potrebna e i pojaka dramatizacija, ne{to {to }e ne vozbudi, ne{to {to }e ni gi pottikne mislite, a toa e vsu{nost i glavnata zada~a na fotografijata koja ima namera da bide umetni~ka. Na taa cel treba da sluàt i site elementi od koi e izgradena fotografijata, slikata. 37

FOTOESTETIKA - akcija vo slikata Slikata ja gledame onaka kako {to sme naviknati da ~itame i pi{uvame, od levo kon desno. Na takov na~in, glavno, se dviì po slikata i na{iot pogled. Po~nuva na levata gorna tretina, a izleguva vo dolniot desen agol. Normalno i prirodno ni se ~ini deka akcijata na slikata po~nuva od levata i odi prema desnata strana. Ako vodi obratno, ni se ~ini kako da ne postojat akcija i dinamika. Ova moè da se prou~i so primena na ogledalno preslikuvawe na edna fotografija i sporedba na dvete. To~kata na interes koja e najva`na za motivot, mora da najde svoe mesto na povr{inata na slikata. Ako sakame od slikata da se po~uvstvuva dvièwe i ìvost, vnimatelno }e go izbereme mestoto na koe }e ja smestime to~kata na interes na povr{inata na slikata. Tendencija na dvièwe ima sekoj oblik {tom ne se nao a vo sredi{teto na slikata. Ako to~kata na interes ja stavime vo sredinata na slikata, taa }e deluva uko~eno, simetri~no, bez promeni i dvièwe. Smestuvaweto na glavnata to~ka na povr{inata na slikata treba da bide takov da glavnata to~ka deluva mirno, no i privle~no, da moè na nea da se zadrì pogledot i voedno da sluì kako glavna oska okolu koja se dviì se drugo i na koja e se podredeno. Ako e dobro smestena, taa na slikata }e i dade postojanost i cvrstina. 38

FOTOESTETIKA pozicija na to~kata na interes 39

FOTOESTETIKA pozicija na to~kata na interes 40

FOTOESTETIKA vrednost na povr{inata Sekoe mesto na povr{inata na slikata ima svoja vrednost i zna~ewe. Ako ja razdelime slikata vertikalno na dva ednakvi dela, }e po~uvstvuvame deka desnata polovina e povredna od levata. Ako slikata ja razdelime horizontalno na dva ednakvi dela, }e zabele`ime deka gorniot ni izgleda polesen i povreden od dolniot. Ako ja razdelime slikata na ~etiri ednakvi dela, poleto A ima najgolema vrednost, poleto B pomala, poleto C u{te pomala i poleto D najmala vrednost. Smestuvaweto na to~kata na interes vo odredeno pole se primenuva koga ima potreba od naglasuvawe na poedine~ni vrednosti. Elementot so najgolema va`nost }e go postavime vo poleto A, onoj so pomala vrednost vo poleto B, itn. Ova ne e ni{to neobi~no bidej}i pove}eto nasoki na racete, glavata i teloto te`neat prema desnata strana. Prosjakot sednuva nisko za da izgleda pobedno, a onoj {to dr`i govor zastanuva visoko, na bina. 41

FOTOESTETIKA vrednost na povr{inata 42

FOTOESTETIKA vrednost na povr{inata 43

FOTOESTETIKA podra~ja na interes Ako vlezeme vo bilo kakva prostorija, pogledot }e ja opfati celata, potoa }e se zadrì na grupa lu e, na kraj, na odredena li~nost {to ja barame. Pri toa pogledot }e go zadrìme na glavata na li~nosta, a koga }e se dobliìme na o~ite. Spored na{iot interes, slikata ja delime na slednite podra~ja: Sfera na interes e pogledot koj ja opfa}a celinata (na primer celata prostorija). Zona na interes e grupata lu e na koja pa a pogledot. To~ka na interes e li~nosta {to sme ja prona{le. Vo sekoj motiv mora da postoi to~ka na interes. Vo portretna slika toa se o~ite, na slika so predel toa se lu e koi odat po patot vo dale~inata, na morska {ir toa e brod ili edrilica, vo grupa lu e najuglednata li~nost itn. 44

FOTOESTETIKA podra~ja na interes Robert Adamson & David Octavius Hill 45

Samuel Bourne 46

Margaret Julia Cameron 47

FOTOESTETIKA - linii i nasoki Od poedini linii, nivniot oblik i smestuvaweto na slikata nastanuva napnatost, dinamika, dvièwe, statika, simetrija, nepodvi`nost itn, so {to moè da se istakne sodrìnata na slikata i da se zajakne dramatizacijata. Glavnata linija na slikata treba da bide samo edna, a taa glavno e podolga i podebela. Taa pretstavuva oska na slikata. Nejzina dol`nost e da go vodi pogledot prema to~kata na interes. Pomo{nite linii se ponezabeleìtelni, ja potpiraat glavnata linija, tie se protivteà. Paralelnite linii moàt da deluvaat stati~ki ili dinami~ki vo zavisnost od nasokata. Horizontalnite linii sugeriraat dlabo~ina, dale~ina, {irina i prostranstvo, stati~nost, stabilnost, mir i spokojstvo. Vertikalnite linii ostavaat vpe~atok na visina, mir, ti{ina, monumentalnost, snaga, vozvi{enost. Dijagonalnite linii ostavaat vpe~atok na dvièwe, napnatost, spu{tawe, pa awe, izdignuvawe, zaminuvawe, dramati~nost. 48

FOTOESTETIKA linii i nasoki 49

FOTOESTETIKA - linii i nasoki 50

FOTOESTETIKA - geometriski likovi Kvadratnite oblici najdobro e da se odbegnuvaat zatoa {to slikata bi deluvala stati~no, nepodvi`no, dosadno. Triagolnici na slika ozna~uvaat postojanost. Od ovoj oblik nastanuvaat piramidi, klinovi so ednakvi ili razli~ni stranici po dolìna. Pravilen triagolnik ostava vpe~atok na cvrstina, stabilnost, energija, postojanost itn. Kolku e agolot na triagolnikot poostar, tolku pogolema napnatost se ~uvstvuva. Poznato e deka slika na koja ima pove}e neednakvi triagolnici dava vpe~atok na odlu~nost i elegancija. Piramidata e mnogu delotvoren oblik za kompozicija, koja na slikata i dava sila i stabilnost. Klinovite na slikata vnesuvaat ìvost i korisni se vo naso~uvawe na pogledot prema centarot na interes na slikata. Kolenesti linii vo oblik na bukvata L se dobivaat, na primer, od steblo i negovata senka, ~ovek i negovata senka itn. Svienite i viugavi linii vo razni oblici na bukvata S gi narekuvame linii na ubavina i elegancija. Ako se dobro smesteni na slikata deluvaat graciozno, elegantno, podvi`no i ìvo, sozdavaat ramnoteà i pottiknuvaat interes za prikaàniot objekt. Viugava pateka deluva poubavo od prava. Vo modnata fotografija dominiraat svienite linii 51 zatoa {to davaat na slikata dvièwe.

FOTOESTETIKA - geometriski likovi Elipsa ili kru`nica ja ~inat slikata zatvorena. Lakot, kako del od kru`nica ili sviena linija, moè na slikata da bide smesten na razli~ni na~ini. Ako vrvot mu e svrten nagore, pretstavuva snaga i napregnatost, koja e poglema kolku {to e zaoblenosta pogolema., a kolku e zaoblenosta pomala, deluva kako opu{tawe na napnatosta. Spiralni ili polàvesti oblici na slikata davaat vpe~atok na promenlivost, dvièwe, nemir (skali{ta, ogradi, ornamenti itn.). Za smestuvawe na slikata mnogu e va`no kade po~nuva i zavr{uva nivnata nasoka. Cik-cak linijata deluva kapriciozno, nemirno, vozbudlivo i razdrazlivo. Voop{to, deluva kako naglost, zakana, zastra{uvawe, kako vkrsteni signali na prelazi preku prugi ili znakovi za opasnost od elektri~na struja. Liniite i nivnite nasoki go so~inuvaat crteòt na slikata. Sekoj oblik i negovata nasoka, spored toa kako e postaven na slikata, predizvikuva odreden vpe~atok i dejstvo. Koga go znaeme zna~eweto na odredeni linii i nivnite nasoki, }e moème da napravime red i presmetka na sekoja vrednost na slikata, a }e znaeme da pronajdeme i razni vrednosti pri posmatraweto na drugi sliki. 53

Pro~ueni umetnici od oblasta na fotografijata, zapamteni vo istorijata na umetnosta 55

Robert Adamson & David Octavius Hill 56

Samuel Bourne 59

Samuel Bourne 60

Samuel Bourne 61

Samuel Bourne 62

Samuel Bourne 63

Rodger Fenton 64

Rodger Fenton 65

Rodger Fenton 66

Gaspar Nadar 67

Gaspar Nadar 68

Gaspar Nadar 69

Gaspar Nadar 70

Timoty O Sullivan 71

Ansel Adams 82

Ansel Adams 83

Ansel Adams 84

Edward Weston 85

Paul Strand, Italian Family 86

Edward Steichen 87

Edward Steichen 88

Edward d Steichen, Portret na Gloria Swanson 89

Edward Steichen, Portret na Marlen Ditrich 90

Alfred Stieglitz, A wet day in a Boulevard 91

Alfred Stieglitz, kompozicija 92

Alfred Stieglitz, Equivalent 93

Alfred Stieglitz, The Flatiron 94

Alfred Stieglitz, Mauritania 95

Alfred Stieglitz, Steerage 96

Umetni~ka fotografija f neobi~ni sceni, efekti na svetlina, kompozicija na elementi 97

Pejsa`na fotografija 104

Reklamna fotografija 115

Fotografija za prirodonau~ni celi 124