2 ο Συνέδριο Προϊστορικής Αρχαιολογίας

2 ο Συνέδριο Προϊστορικής Αρχαιολογίας Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Κτήριο «Αλέξανδρος Δελμούζος», Αμφιθέατρο «Δημήτρης Σαράτσης» ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Αμφιθέατρο «Δημήτρης Σαράτσης», Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Αργοναυτών και Φιλελλήνων, Βόλος 4-7 Δεκεμβρίου 2008 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης - ΙΓ Εφορεία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων - Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας http://extras.ha.uth.gr/proistoria2/el/index.asp

Πέμπτη 4/12/2008 4.00-5.00 Υποδοχή Συνέδρων Εγγραφές στο Συνέδριο 17.00- ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ 17.30 1η 17.30-17.45 17.45-18.00 18.00-18.15 18.15-18.30 18.30-19.00 19.00-19.30 19.30-19.45 19.45-20.00 20.00-20.15 20.15-20.30 20.30-20.45 20.45-21.00 21.00-21.30 Παλαιολιθική Μεσολιθική ΝΤΑΡΛΑΣ Ανδρέας Ι. ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ Ελένη και ΤΟΥΡΛΟΥΚΗΣ Βαγγέλης ΛΙΓΚΟΒΑΝΛΗΣ Στέφανος και ΠΑΠΟΥΛΙΑ Χριστίνα ΠΑΠΟΥΛΙΑ Χριστίνα και ΛΙΓΚΟΒΑΝΛΗΣ Στέφανος ΚΟΤΖΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥ Ελένη ΕΛΕΦΑΝΤΗ Παρασκευή ΣΑΜΨΩΝ Αδαμάντιος, KOZLOWSKI J., KACZANOWSKA M. ΓΑΛΑΝΙΔΟΥ Νένα ΚΥΠΑΡΙΣΣΗ-ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΑ Νίνα REINGRUBER Agathe H παλαιολιθική έρευνα στην Ελλάδα και οι προοπτικές ανάπτυξής της: πόσο αναπόφευκτο είναι το πέρασμα από μια «ηρωική εποχή» και ποιος ο ρόλος των σωστικών επεμβάσεων; Απώτατη προϊστορία της Ελλάδας: θεωρίες, αρχαιολογική μαρτυρία, νέες προσεγγίσεις Η παρουσία και η χρήση των εργαλείων με αμφιπρόσωπη επεξεργασία (bifaces) στον ελλαδικό χώρο κατά την Παλαιολιθική. terra rossa : Υπαίθριες θέσεις Μέσης Παλαιολιθικής και η συμβολή της μελέτης του εδάφους. Ορεινά κοινωνικά τοπία και μακρά διάρκεια: μία προσέγγιση της ανώτερης παλαιολιθικής ζωοαρχαιολογικής μαρτυρίας από την Ήπειρο Συμβολικές συνιστώσες στη σχέση εμψύχων και αψύχων στην Παλαιολιθική Αρχαιολογία Mesolithic adaptations in the Aegean. A new perspective. Αναζητώντας τη Μεσολιθική στα Ελληνικά τοπία θεώρηση της θεσσαλικής μεσολιθικής μέσα από τα ευρήματα του σπηλαίου Θεόπετρας. Νεότερα δεδομένα από τον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο. The Beginning of the Neolithic in Eastern Greece and Western Anatolia 2

2η Παρασκευή 5/12/2008 Οι πολλαπλές διαστάσεις του χώρου 9.00-9.15 ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΑΣ Ορέστης και ΚΥΠΑΡΙΣΣΗ - ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΑ Νίνα 9.15-9.30 ΚΑΤΣΑΡΟΥ-ΤΖΕΒΕΛΕΚΗ Στέλλα 9.30-9.45 ΣΤΡΑΤΟΥΛΗ Γεωργία και ΜΠΕΚΙΑΡΗΣ Τάσος Μετακινήσεις προϊστορικών πληθυσμών στη Θεσσαλία. Μια νέα θέση στο οροπέδιο της Λίμνης Πλαστήρα και η πιθανή της σχέση με ήδη γνωστές θέσεις στην περιοχή: προβλήματα και περιορισμοί. Το σπήλαιο ως δυναμικός τόπος νοημάτων και συμβολισμών στη Νεολιθική: Κριτική επανεξέταση των στερεότυπων εξηγήσεων Η αρχαιολογία των λάκκων: πρακτικές και χώροι (εν-)απόθεσης στη νεολιθική της Βόρειας Ελλάδας 9.45-10.00 ΤΖΕΒΕΛΕΚΙΔΗ Βάσω Θάβοντας το δείπνο: Η συμβολή της ζωοαρχαιολογικής έρευνας στην αναγνώριση δομημένων εναποθέσεων (structured deposition) στη Νεολιθική εποχή: η περίπτωση της Τούμπας Κρεμαστής-Κοιλάδας. 10.00-10.15 10.15-10.30 10.30-10.45 10.45-11.15 11.15-11.45 ΤΟΥΦΕΞΗΣ Γιώργος Μορφές νεολιθικών οικισμών στη θεσσαλική πεδιάδα: ερωτήματα, κανόνες και εξαιρέσεις ΠΑΠΠΑ Μαρία Οι διαφοροποιήσεις στην κοινωνική δομή των νεολιθικών οικισμών της Κεντρικής Μακεδονίας και η αποτύπωσή τους στο χώρο. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Κωνσταντίνος Η μελέτη της πολεοδομίας στη Μινωική Κρήτη: Μια ιστοριογραφική προσέγγιση 3η Υλικός Πολιτισμός: Κεραμική 11.45-12.00 12.00- ΧΟΛΕΒΑ Μαρία 12.15 12.15- ΚΥΡΙΑΤΖΗ Ευαγγελία 12.30 12.30- ΠΕΝΤΕΔΕΚΑ Αρετή 12.45 12.45- ΔΗΜΟΥΛΑ Αναστασία & 13.00 ΠΕΝΤΕΔΕΚΑ Αρετή 13.00- WIJNEN Mies, ΡΟΝΤΗΡΗ Βάσω, 13.15 ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ Αιμιλία 13.15- ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Ελένη 13.30 13.30-14 14.00-14.30 ΑΛΟΥΠΗ-ΣΙΩΤΗ Ελένη Προϊστορική χειροποίητη κεραμική, τεχνολογία και «ήπια» μαγειρική Επιστροφή στη αρχή? ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ ΤΟΙΧΟΥ ΡΟΥΣΙΩΤΗ Δήμητρα ΤΟΠΑ Χαρά και ΣΚΑΦΙΔΑ Ευαγγελία ΜΙΧΟΣ Ευθύμιος Κεραμική τεχνολογία: θεωρητικές προσεγγίσεις και μεθοδολογικά εργαλεία Μετάδοση της τεχνολογικής γνώσης και μετακινήσεις τεχνιτών στο ευρύτερο προϊστορικό Αιγαίο. Κεραμικές πράξεις στο χώρο: δίκτυα ανταλλαγής της κεραμικής στη νεολιθική Θεσσαλία Εκατό χρόνια μετά: τέμνοντας την κεραμική του Σέσκλου Μια πρώτη προσέγγιση στην κεραμική τεχνολογία της νεολιθικής εγκατάστασης στη θέση "Καμάρα" Κεραμική και κοινωνικές πρακτικές στις κοινότητες της Ηπείρου κατά την εποχή του χαλκού Αστικά ιερά στη Πελοπόννησο της ύστερης εποχής του χαλκού. Προσεγγίσεις στην Πολεοδομική οργάνωση. Μελέτη ζωγραφικής επιφάνειας σε λίθινα και πήλινα αντικείμενα: Η περίπτωση των νεολιθικών ειδωλίων του Διμηνίου Η κυρά της Καραμουρλάρ: Από το Χρήστο Τσούντα στο Δημήτρη Θεοχάρη 3

4η 16.30-16.45 Υλικός πολιτισμός και οι ερμηνείες του ΣΑΜΨΩΝ Αδαμάντιος, ΚΑΤΣΑΡΟΥ-ΤΖΕΒΕΛΕΚΗ Στέλλα, ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ Βάγια Χώρος και αντικείμενα κοινωνικού και συλλογικού συμβολισμού στο νεολιθικό οικισμό της Φτελιάς Μυκόνου 16.45-17.00 17.00-17.15 17.15-17.30 17.30-17.45 17.45-18.00 18.00-18.15 18.15-18.30 18.30-19.00 19.00-19.30 ΤΣΟΡΑΚΗ Χριστίνα ΚΑΡΑΜΠΑΤΣΩΛΗ Άννα ΝΑΝΟΓΛΟΥ Στράτος και ΠΑΠΠΑ Μαρία CHAPMAN John, GAYDARSKA Bisserka, ΣΚΑΦΙΔΑ Ευαγγελία & ΣΟΥΒΑΤΖΗ Στέλλα Ερμηνευτικές προσεγγίσεις λίθινης τεχνολογίας: το παράδειγμα της τριπτής λιθοτεχνίας από τον νεολιθικό οικισμό του Μακρυγιάλου Τεχνική εξειδίκευση στην παραγωγή οψιανού κατά την Πρωτοελλαδική εποχή : μια συγκριτική μελέτη «Σκεύος έχον σχήμα κολούρου πυραμίδος» Νέες προσεγγίσεις στην ανάλυση και ερμηνεία των οστρέινων δακτυλίων από Spondylus από το νεολιθικό οικισμό του Διμηνίου ΓΕΩΡΓΟΥΛΑΚΗ ΕΛΕΝΗ Η πολυσημία των κινητών ευρημάτων στους προανακτορικούς και παλαιονακτορικούς μινωικούς τάφους. Ερμηνευτική προσέγγιση. ΦΙΛΙΠΠΑ-TOUCHAIS Άννα ΚΑΚΑΒΟΓΙΑΝΝΗ Όλγα Η πρακτική των intra muros ταφών στην Εποχή του Χαλκού: κοινωνική και ιδεολογική διάσταση του φαινομένου Σχετικά με τους υπόγειους λαξευτούς θαλάμους στα Μεσόγεια Αττικής 5η 19.30-19.45 19.45-20.00 20.00-20.15 20.15-20.30 20.30-20.45 20.45-21.00 21.00-21.15 21.15-21.45 Υλικός πολιτισμός και οι ερμηνείες του ΙΙ ΑΘΑΝΑΣΑΚΗ Κατερίνα και ΓΑΛΛΗ Ειρήνη ΜΑΘΙΟΥΔΑΚΗ Ηρώ ΚΡΙΓΚΑ Δήμητρα και ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Νίκος ΦΑΠΠΑΣ Ιωάννης ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Μαρία Φωτεινή ΜΠΑΣΙΑΚΟΣ Ιωάννης και ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Μαρία ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ Γιώργος Κατηγορίες και όρια στην αρχαιολογική έρευνα. Η περίπτωση της κρητικής προϊστοριολογίας Μέθοδοι Κατηγοριοποίησης Ηπειρωτικής Κεραμικής της Μέσης και Πρώιμης Ύστερης Εποχής του Χαλκού: Συγκλίσεις και Αποκλίσεις. Θεωρία των Παγκόσμιων Συστημάτων (World Systems Theory)- Η συμβολή της στην κατανόηση της Μέσης και Ύστερης Εποχής του Χαλκού στο Αιγαίο Αρχαιολογικά δεδομένα, επιγραφικά τεκμήρια και έξωθεν μαρτυρίες:το τρίπτυχο των πηγών για τη μελέτη της Ύστερης Εποχής του Χαλκού. Ο τύμβος της Αταλάντης Διάτρητες μεταλλουργικές κάμινοι στο χώρο του Αιγαίου: Ο σίδηρος στα ομηρικά έπη: Όμηρος- ένας ευαίσθητος οικολόγος 4

6η Σάββατο 6/12/2008 Θεωρία και Μέθοδοι Ι 9.00-9.15 9.15-9.30 ΧΑΤΖΗΤΟΥΛΟΥΣΗΣ Σταμάτης Ι. και ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗΣ Γεώργιος Χ. Το κενό της αρχαιολογίας των ένυδρων θέσεων στον ελλαδικό χώρο. Το παράδειγμα του λιμναίου νεολιθικού οικισμού στο Δισπηλιό Καστοριάς. 9.30-9.45 ΜΥΛΩΝΑ Δήμητρα Από τα βιο-αρχαιολογικά δεδομένα στους ανθρώπους της προϊστορίας. 9.45-10.00 ΙΣΑΑΚΙΔΟΥ Βαλασία Ζωοαρχαιολογία και Προϊστορία στην Ελλάδα 10.00-10.15 10.15-10.30 10.30-10.45 10.45-11.15 11.15-11.45 ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ Σεβαστή ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Αναστασία HALSTEAD Paul Προσεγγίσεις σε θέματα διατροφής από τα σκελετικά κατάλοιπα στο προϊστορικό Αιγαίο Υγεία, διατροφή και κοινωνικές προεκτάσεις στην Νεολιθική Ελλάδα από τη μελέτη του ανθρώπινου οστεολογικού υλικού Παρόν και παρελθόν Εθνοαρχαιολογία, Λαογραφία και Προϊστορία στην Ελλάδα 7η 11.45-12.00 12.00-12.15 12.15-12.30 12.30-12.45 12.45-13.00 13.00-13.15 13.15-13.30 13.30-14.00 Θεωρία και Μέθοδοι ΙΙ ΜΑΡΑΓΚΟΥ Χριστίνα Λειτουργικότητα και φαντασιακό: αντιθέσεις και συμπληρωματικότητα ΝΑΝΟΓΛΟΥ Στράτος Πρακτικές αναπαράστασης στη Νεολιθική Ελλάδα: μεθοδολογικές προτάσεις ΚΑΤΑΠΟΤΗ Δέσποινα Δεν υπήρξαμε ποτέ μεταμοντέρνοι: Σκέψεις και προβληματισμοί γύρω από τις σύγχρονες θεωρητικές τάσεις στην αρχαιολογική έρευνα και πράξη ΔΑΜΗΛΑΤΗ Κρίστη BENVENUTI Alberto G. ΠΕΡΠΕΡΑΚΗ Ολυμπία ΔΑΚΟΡΩΝΙΑ Φανουρία Τι δεν ήταν οι Δωριείς! Από τον Marx στον Mauss και την υλικά μη παραγωγική διάσταση του πλούτου Η αρχαιολογική έρευνα και η ιστορικό-διαλεκτική εξήγηση Επαναπροσδιορίζοντας τη μελέτη της «κοινωνικής οργάνωσης»: Η περίπτωση της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού στη νότια ηπειρωτική Ελλάδα 8η 16.00-16.15 16.30-16.45 16.45-17.00 17.00-17.15 17.15-17.30 Αφιερωμένη στον Χρήστο Τσούντα ΚΑΡΑΔΗΜΑΣ Νεκτάριος ΔΟΥΛΓΕΡΗ - ΙΝΤΖΕΣΙΛΟΓΛΟΥ Αργυρούλα ΠΟΛΥΧΡΟΝΑΚΟΥ-ΣΓΟΥΡΙΤΣΑ Νάγια ΜΑΡΘΑΡΗ Μαρίζα ΣΟΦΡΩΝΙΔΟΥ Μαρίνα Η συμβολή του Χρήστου Τσούντα στην προϊστορική αιγαιακή αρχαιολογία και ειδικότερα στη δημιουργία όρων και χρονολογικών περιόδων Χρήστος Τσούντας: από το Στενήμαχο στο Βόλο. Χρήστος Τσούντας : Αρχαιολόγος πεδίου και Ακαδημαϊκός δάσκαλος» Βαδίζοντας στα ίχνη του Χ. Τσούντα : η αρχαιολογία των προϊστορικών Κυκλάδων στην εποχή του Τσούντα και σήμερα. Η άφιξη του Χρ. Τσούντα στη Θεσσαλία ως αφετηρία της Νεολιθικής έρευνας στην Ελλάδα. 5

17.30-17.45 17.45-18.00 18.00-18,30 9η 18.30-19.00 19.00-19,30 19.30-20.00 20.00-21.00 ΜΟΥΝΔΡΕΑ-ΑΓΡΑΦΙΩΤΗ Αντίκλεια ΚΩΤΣΑΚΗΣ Κώστας Αφιερωμένη στον Χρήστο Τσούντα ΠΕΤΡΑΚΟΣ Βασίλειος ΝΤΟΥΜΑΣ Χρίστος ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗΣ Γιώργος Χ. Απονομή τιμητικών διακρίσεων Από τον Τσούντα στον Wace: θεωρήσεις και κατονομασίες της προϊστορικής Θεσσαλίας Ο Τσούντας και οι νεολιθικές σπουδές στην Ελλάδα Ο Χρήστος Τσούντας, η σχέση του με την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία και το όλο έργο του Ο Τσούντας και εμείς: 100 χρόνια μετά. Το «ιστορικό» περιεχόμενο της Προϊστορίας ΔΕΞΙΩΣΗ 10η Κυριακή 7/12/2008 Θεωρία και Μέθοδοι ΙΙΙ 9.00-9.15 ΒΟΥΖΑΞΑΚΗΣ Κωνσταντίνος Θεωρητικοί και μεθοδολογικοί προβληματισμοί με αφορμή την πραγματοποίηση επιφανειακής έρευνας στην επαρχία Αλμυρού 9.15-9.30 ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ Μερκούριος Αξιολογώντας τις περιηγήσεις και τις συστηματικές έρευνας επιφανείας σε νησιωτικό πλαίσιο: η περίπτωση της Αλάσαρνας στην Κω. 9.30-9.45 ΚΡΑΧΤΟΠΟΥΛΟΥ Αθανασία Γεωαρχαιολογία, αποκατάσταση του τοπίου και αρχαιότητες 9.45-10.00 ΜΑΥΡΙΔΗΣ Φάνης Νησιωτική Αρχαιολογία: Ένας ανεξάρτητος τομέας έρευνας της προϊστορίας του Αιγαίου; Προβλήματα μεθοδολογίας, ερμηνείας του πολιτισμικού φαινομένου και εναλλακτικές προσεγγίσεις. 10.00-10.15 10.15-10.30 10.30-10.45 ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Κωνσταντίνος Θάνατος & Πνευματικές Αναζητήσεις μέσω της Εικονικής Πραγματικότητας: Η Περίπτωση του Μινωικού Νεκροταφείου στο Φουρνί Αρχανών ΒΑΒΟΥΡΑΝΑΚΗΣ Γεώργιος Ο ρόλος των ψηφιακών αναπαραστάσεων στη μελέτη και ερμηνεία της προϊστορικής αρχιτεκτονική ΠΑΛΗΟΥ Ελευθερία Συνδυάζοντας την τρισδιάστατη ψηφιακή αναπαράσταση και τη χρήση συστημάτων γεωγραφικών πληροφοριών (GIS) στη μελέτη της σημασίας του προϊστορικού αστικού χώρου: η ορατότητα και κοινωνική σημασία των Θηραϊκών τοιχογραφιών. 10.45-11.15 11.15-11.45 6

11η 11.45-12.00 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕΡΟΥΣΗΣ Νίκος και ΣΤΕΦΑΝΗ Λιάνα Οι θεωρητικοί και μεθοδολογικοί προσανατολισμοί της προϊστορικής αρχαιολογίας στην Ελλάδα μέσα από τις σελίδες δύο αρχαιολογικών περιοδικών (Αρχαιολογικό Δελτίο και Αρχαιολογικά Ανάλεκτα εξ Αθηνών) 12.00-12.15 12.15-12.30 12.30-12.45 12.45-13.00 13.00-13.15 13,15-14.00 ΑΛΜΑΤΖΗ Αθηνά ΤΟΥΛΟΥΜΗΣ Κοσμάς ΜΟΥΛΙΟΥ Μάρλεν και ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Στρατής Η ιστορία των προϊστορικών ανασκαφών στη Μακεδονία από τις αρχές του 20ου αιώνα ως και τη δεκαετία του 1960. «Με τη μόνιμη εγκατάσταση γεννιέται η έννοια της πατρίδας»: η αναπλαισίωση της προϊστορικής αρχαιολογίας στη σύγχρονη εκπαίδευση Αναπαραστάσεις και αναγνώσεις του προϊστορικού παρελθόντος στο αρχαιολογικό μουσείο του 21ου αιώνα. Προ-κλήσεις και προ-τάσεις ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗ Αναστασία Στον προθάλαμο των ελληνικών αρχαιολογικών μουσείων ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ: ΠΑΝΕΛ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ 7