ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 2017-2018 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΛΑΤΙΝΙΚΑ Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΘΕΡΙΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 17/09/2017 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: ΓΚΥΡΤΗ ΜΑΡΙΑ ΦΡΑΓΚΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ A1. Α. Διατάζει όλους τους διοικητές των λεγεώνων να εισάγουν σιτάρι στο στρατόπεδό (τους). Συμβουλεύει τους στρατιώτες μ αυτά τα λόγια: «Πληροφορούμαι ότι πλησιάζουν οι εχθροί οι ανιχνευτές μας αναγγέλλουν ότι αυτοί είναι κοντά. Οφείλετε να προσέχετε τη δύναμη των εχθρών γιατί οι εχθροί συνηθίζουν να εξορμούν από τους λόφους και μπορούν να διαπράττουν σφαγή των στρατιωτών. Β. Όταν βρέθηκε στην Ιταλία, κοντά στον Τίκινο ποταμό, στον (ποταμό) Τρεβία, στη (λίμνη) Τρασιμένη και στις Κάννες κατατρόπωσε και εξολόθρευσε τις στρατιωτικές δυνάμεις των Ρωμαίων. Ο ρωμαϊκός λαός πληροφορήθηκε έντρομος την καταστροφή των Καννών. Ο Αννίβας στο Φαλερνό αγρό ξέφυγε από την ενέδρα του Φάβιου Μάξιμου. Αφού συμπλήρωσε δεκατέσσερα χρόνια στην Ιταλία, οι Καρχηδόνιοι τον ανακάλεσαν στην Αφρική. Γ. Ο Σουλπίκιος Γάλλος ήταν ύπαρχος του Λεύκιου Αιμίλιου Παύλου, ο οποίος διεξήγαγε πόλεμο εναντίον του Περσέα του βασιλιά. Ξαφνικά μια ξάστερη νύχτα η σελήνη είχε πάθει έκλειψη (είχε χαθεί) εξαιτίας του ξαφνικού παράξενου και φοβερού θεάματος τρόμος είχε καταλάβει τις ψυχές των στρατιωτών και ο στρατός είχε χάσει την αυτοπεποίθησή (του). Δ. Εκεί μόλις είχε παραδώσει στον ύπνο την ταραγμένη (του) ψυχή, όταν ξαφνικά εμφανίστηκε σ αυτόν (μία) φρικτή μορφή. Νόμισε ότι ερχόταν προς το μέρος του ένας άνθρωπος με πελώριο μέγεθος και βρόμικο πρόσωπο, όμοιος με εικόνα νεκρού. Αυτόν μόλις ο Κάσσιος είδε, τον έπιασε φόβος και θέλησε να πληροφορηθεί το όνομά του. Εκείνος απάντησε ότι ήταν ο Πλούτωνας. Τότε τρόμος συντάραξε τον Κάσσιο και τον σήκωσε από τον ύπνο. Ο Κάσσιος φώναξε τους υπηρέτες και τους ρώτησε για τον άνθρωπο. Εκείνοι δεν είχαν δει κανένα. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Β1. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: Σελίδα 1 από 5
legatos omnes: την κλητική ενικού αριθμού: legate omnis castra: την αφαιρετική πληθυντικού αριθμού: castris milites: τη γενική ενικού αριθμού: militis verbis: την ονομαστική του ίδιου αριθμού: verba agro: την αιτιατική πληθυντικού αριθμού: agros insidiis: τη γενική πληθυντικού αριθμού: insidiarum bellum: την ίδια πτώση του άλλου αριθμού: bella exercitus: την αφαιρετική ενικού αριθμού: exercitu ingentis magnitudinis: τη γενική πληθυντικού αριθμού: ingentium magnitudinum somno: την ονομαστική ενικού αριθμού: somnus homine: τη γενική πληθυντικού αριθμού: hominum Β2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για τις ακόλουθες αντωνυμίες: his: την αιτιατική του ίδιου γένους και αριθμού: haec qui: τον ίδιο τύπο στο ουδέτερο γένος: quod illi: την αιτιατική ενικού αριθμού στο ίδιο γένος: illum neminem: την αιτιατική πληθυντικού αριθμού στο ουδέτερο γένος: nullas res Β3. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους (για τους περιφραστικούς τύπους να ληφθεί υπόψη το υποκείμενο): iubet: το β ενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου παθητικής φωνής: iussus es nuntiant: τον ίδιο τύπο στο μέλλοντα: nuntiabunt cavere: το γ ενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου στην ενεργητική φωνή: cavit possunt: το β ενικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα: poteris fuit: το γ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα: fuerint expedivit: το β πληθυντικό οριστικής παρατατικού στην ίδια φωνή: expediebatis gerebat: το β ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής: gessisti defecerat: τον ίδιο τύπο στο μέλλοντα: deficiet invaserat: το γ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα στην ίδια φωνή: invadunt amiserat: τον ίδιο τύπο στην άλλη φωνή: amissus erat aspexit: το β ενικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα και μέλλοντα παθητικής φωνής: aspiceris /-re, aspicieris / -re concepit: το α ενικό πρόσωπο οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα ενεργητικής φωνής: concepero concussit: το α πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού ενεργητικής φωνής: concutiebamus interrogavit: τον ίδιο τύπο στην άλλη φωνή: interrogatus est viderant: το γ ενικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα και παρακειμένου στην ίδια φωνή: videt, vidit Σελίδα 2 από 5
Γ1. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων ή φράσεων: in castra (Α): εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση προς τόπο στο importare nostri (Α): επιθετικός προσδιορισμός στο speculatores militum (Α): γενική αντικειμενική στο caedem apud Ticinum (B): εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο και συγκεκριμένα το πλησίον στο profligavit pavidus (B): επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου που αποδίδεται στο populus και προσδιορίζει το audivit legatus (Γ): κατηγορούμενο στο Sulpicius Gallus μέσω του συνδετικού ρηματικού τύπου erat nocte (Γ): απρόθετη αφαιρετική που δηλώνει χρόνο στο deficerat facie (Δ): αφαιρετική της ιδιότητας στο hominem effigiei (Δ): δοτική ως συμπλήρωμα (δοτική αντικειμενική) στο similem servos (Δ): αντικείμενο στο inclamavit Γ2. Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη της παρακάτω πρότασης σε παθητική: Populus Romanus cladem Cannensem pavidus audivit. Clades Cannensis a populo Romano pavido audita est. Γ3. «Hostes adventare audio» «Respondit ille se esse Orcum» Να εντοπίσετε τα υποκείμενα των απαρεμφάτων και να αιτιολογήσετε την πτώση τους. Hostes adventare audio: Το ουσιαστικό hostes είναι υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου adventare. Τίθεται σε πτώση αιτιατική, γιατί έχουμε ετεροπροσωπία (υποκείμενο του ρήματος audio εννοείται το ego). Respondit ille se esse Orcum: se υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου esse η προσωπική αντωνυμία γ προσώπου se δηλώνει άμεση αυτοπάθεια και αναφέρεται στο υποκείμενο του ρήματος respondit που είναι το ille δηλαδή στην ουσία έχουμε νοηματική ταυτοπροσωπία. Tο υποκείμενο του απαρεμφάτου, όμως, επαναλαμβάνεται σε πτώση αιτιατική, επειδή το ειδικό απαρέμφατο δέχεται το υποκείμενό του μόνο σε πτώση αιτιατική ακόμη και στην περίπτωση της ταυτοπροσωπίας, όταν εξαρτάται από ρήμα ενεργητικής φωνής (λατινισμός του ειδικού απαρεμφάτου). Σελίδα 3 από 5
Γ4. «Postquam XIV annos in Italia complevit», «cum repente apparuit ei species horrenda»: να αναγνωρίσετε το είδος των παραπάνω δευτερευουσών προτάσεων, την εκφορά τους και να προσδιορίσετε το συντακτικό τους ρόλο. Postquam XIV annos in Italia complevit: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση. Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει μόνο το χρόνο και τίποτε άλλο, συγκεκριμένα χρόνου παρακειμένου (complevit), γιατί εκφράζει το προτερόχρονο στο παρελθόν. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα εξάρτησης revocaverunt. cum repente apparuit ei species horrenda: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση. Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει αιφνίδιο γεγονός, συγκεκριμένου χρόνου παρακειμένου (apparuit) και σε σχέση με την προσδιοριζόμενη κύρια πρόταση δηλώνει το υστερόχρονο στο παρελθόν [στην κύρια πρόταση (που εκφέρεται με υπερσυντέλικο) υπάρχει το επίρρημα vix]. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα εξάρτησης defecerat. Γ5. «nomenque eius»: να αντικαταστήσετε την αντωνυμία eius με τον κατάλληλο τύπο της αντωνυμίας suus sua suum και να εξηγήσετε τη συντακτική και σημασιολογική διαφορά. nomen(que) suum Διαφορά στη σύνταξη: eius: είναι γενική κτητική στο nomen(que) suum: είναι επιθετικός προσδιορισμός στο nomen(que) (γι αυτό και τίθεται στο ίδιο γένος, αριθμό και πτώση). Διαφορά στη σημασία: Με την αντωνυμία eius δηλώνεται μόνο κτήση, άρα το νόημα της πρότασης είναι το εξής: ο Κάσσιος θέλησε να πληροφορηθεί το όνομα κάποιου άλλου (δηλαδή του Πλούτωνα). Με την αντωνυμία suum δηλώνεται κτήση και αυτοπάθεια, άρα το νόημα της πρότασης είναι το εξής: ο Κάσσιος θέλησε να πληροφορηθεί το όνομα του ίδιου (του Κάσσιου). Γ6. «serena nocte»: να μετατρέψετε τον επιθετικό προσδιορισμό στην αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση. nocte, quae serena erat Σελίδα 4 από 5
Γ7. «admonet»: να δηλώσετε την αλληλοπάθεια στο δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο με το ρήμα στον παρατατικό ενεργητικής φωνής. inter vos admonebatis Σελίδα 5 από 5