ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Εργασία για το μάθημα: Διεπιστημονικό Σεμινάριο: Κοινωνικές διακρίσεις, δικαιώματα και ειδικές κοινωνικές ομάδες Μουσεία και προσβασιμότητα: ανάδειξη και αξιοποίηση της διαφοράς Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Δ. Μακρυνιώτη Σπουδαστής: 1
Τσικολάτας Αλέξανδρος Α.Μ.:121119 Αθήνα, 11.2012 Λέξεις Κλειδιά: Μουσείο, πρόσβαση, περιθωριοποίηση, Σύμφωνα με το Διεθνή Συμβούλιο Μουσείων (ICOM), ως μουσείο ορίζεται το μόνιμο μόνιμο ίδρυμα, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξής της, ανοικτό στο κοινό, που έχει ως έργο του τη συλλογή, τη μελέτη, τη διατήρηση, τη γνωστοποίηση και την έκθεση τεκμηρίων του ανθρώπινου πολιτισμού και περιβάλλοντος, με στόχο τη μελέτη, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία. Στο μουσείο μπορούν να υπάρξουν εναλλακτικές ερμηνείες της πραγματικότητας, αφού κάθε επισκέπτης μπορεί να βιώσει την εμπειρία με τον δικό του τρόπο. Η γνώση δεν παρέχεται αλλά δομείται από το ον επεξεργαζόμενο τα στοιχεία της πραγματικότητας Μουσεία Υπάρχουν διάφοροι τύποι μουσείων. Ο Παραδοσιακός τύπος έχει εκθεσιακή λογική γραμμή, κλειστές ενότητες χρονολογικά διατεταγμένες, είσοδος-έξοδος, παρέχει παθητική γνώση. Τα παραδοσιακά μουσεία εμφανίζονται στα τέλη του 18ου αιώνα στην Γαλλία. Στόχο έχουν την φύλαξη, προστασία και μελέτη των μουσειακών αντικειμένων και το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στα αντικείμενα. Προάγουν την εθνική κληρονομιά και 2
ταυτότητα. Οι λεζάντες που εμφανίζονται σε αυτά χρησιμοποιούν ακαδημαϊκούς όρους και δύσκολες ορολογίες, συχνά όχι αντιληπτές από τον επισκέπτη. Μοντέρνο μουσείο: εκθεσιακή λογική, τους νοιάζει πως θα τα εκθέσουν και όχι τι, είναι ο θεμικός τύπος, παρέχουν διάφορα μέσα πληροφόρησης, οσμές, ταινίες, εμψυχωτές, χρησιμοποιούνται όλες οι αισθήσεις. Εμφανίζονται τον 20ό αιώνα και τα αντικείμενα στρέφονται προς το κοινό. Κοινωνικός χώρος διαλόγου, ζωντανή σχέση κοινού-περιεχομένου, ψυχαγωγία, όχι μόνο εκπαίδευση. Μεγάλα μουσεία: Από τα μέσα του 20ου αιώνα το ενδιαφέρον των μουσείων στρέφεται κυρίως προς το κοινό και στην εξυπηρέτηση πολλαπλών ατομικών και ομαδικών αναγκών και προσδοκιών (people oriented), διαμορφώνοντας έτσι τον μεταμοντέρνο τύπο μουσείου. Ο ρόλος του επισκέπτη είναι κατά πολύ ενεργητικός και οι εκθέσεις είναι διαδραστικές. Ανοίγουν και κλειστοί χώροι όπως εργαστήρια και αποθήκες, πολυδυναμικοί, σπάνε τους τοίχους, άνετοι χώροι, καφετέριες, επισκέπτες παραγωγοί γνώσης, καταναλωτές, όχι παθητικοί, σύνδεση μουσείων με αγορά. Μουσεία και τύποι εξουσίας. Το μουσείο συνδέεται με θέματα εξουσίας καθώς η κατοχή και η έκθεση αντικειμένων του παρελθόντος συνεπάγεται την κυριαρχία στο παρελθόν και στην γνώση του. Κατοχή και έκθεση άλλων πολιτισμών, φυσικά αντικείμενα, μουσειακά αντικείμενα, τρόπαια, διακρίνουν την εξουσία κάποιων μόνο και μόνο επειδή τα εκθέτουν. Όταν δείχνει στοιχεία από άλλους πολιτισμούς, φαίνεται η κυριαρχία που έχει πάνω σε αυτούς, μπορεί να τους ερμηνεύσει, να τους παρουσιάσει όπως θέλει, ακόμα και όταν δείχνει 3
πετρώματα ή στοιχεία της φύσης, αυτά λειτουργούν ως τρόπαια. Ωστόσο τίθεται το ερώτημα από πού αντλούν την εξουσία και το δικαίωμα κάποιοι να παρουσιάζουν των πρόοδο των ανθρώπων. Αφού αυτοί που ελέγχουν την ιστορία είναι αυτοί που ευνοούνται από αυτήν, οι άνθρωποι δικαιούνται να κατέχουν (M. Anres 1994) Στη συζήτηση που ακολούθησε έγινε αναφορά στο γεγονός τα μουσεία να μην ασχολούνται μόνο με το παρελθόν αλλά να διαμορφώνουν και το μέλλον. Το μουσείο πρέπει να είναι χώρος διαλόγου. Αμέ και φυσιολογικοί να συνδιαλέγονται και να μπορούν ασφαλώς να έχουν πρόσβαση. Τα μουσεία πρέπει να αποτελούν παράγοντες κοινωνικών αλλαγών και εξέλιξης. Ένα μουσείο ανοιχτό σε κάθε κοινωνική ομάδα συμβάλλει στον περιορισμό της περιθωριοποίησης. Τα σύγχρονα μουσεία έχουν την τάση να συμβάλλουν στην εξέλιξη της κοινωνίας προωθώντας την ενότητα και την ειρήνη και αναζητώντας την συνεύρεση και την προσβασιμότητα. Τέλος επισημάνθηκε ότι στην συντήρηση των έργων (μάρμαρο) δεν επιδιώκεται η επαναφορά στην αρχική κατάσταση. Βιβλιογραφία Black Graham. (2009). Το ελκυστικό μουσείο: Μουσεία και Επισκέπτες. Αθήνα: Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς. Bourdie, P. & Darbel, A. (1990). The love of art: European Art Museums and Their Public. Stanford University Press. Βελιώτη - Γεωργοπούλου, Μ, Τουντασάκη, Ε. (1997). Μουσεία και άτομα με ειδικές ανάγκες: Εμπειρίες και προοπτικές. Αθήνα: Gutenberg. Νάκου, Ε. (2001). Μουσεία: Εμείς, τα πράγματα και ο πολιτισμός. Αθήνα: Νήσος. 4
Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων: http://www.istomediahost.gr/icom/ (προσπελάθηκε 15/11/12) 5