1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Αποτελείται από την καρδιά και τα αγγεία( αρτηρίες, φλέβες, τριχοειδή αγγεία). Η καρδιά με τους παλμικούς ρυθμούς στέλνει το αίμα στο σώμα. Οι αρτηρίες παίρνουν το αίμα από την καρδιά και το μεταφέρουν στην περιφέρεια ενώ οι φλέβες παίρνουν το αίμα από την περιφέρεια και το γυρίζουν στην καρδιά. Οι φλέβες στο σώμα είναι περισσότερες από τις αρτηρίες. Τα τριχοειδή είναι τα αφθονότερα αγγεία στο ανθρώπινο σώμα. Έχουν λεπτό τοίχωμα και μικρή διάμετρο. Διαμέσου των τριχοειδών το αίμα δίνει στους ιστούς Ο 2 και άλλα θρεπτικά συστατικά και παίρνει το CO 2 και άχρηστα προϊόντα του μεταβολισμού. ΚΑΡΔΙΑ Η καρδιά είναι ένα μυώδες όργανο με διαπλεκόμενες μυϊκές ίνες. Βρίσκεται στο θώρακα ανάμεσα στους δύο πνεύμονες, τα 2/3 της είναι προς το αριστερό ημιθωράκιο από την 2 η μέχρι την 5 η πλευρά. Η βάση της είναι προς τα επάνω και δεξιά και η κορυφή της προς τα κάτω και αριστερά. Περιβάλλεται από ένα σάκο, το περικάρδιο. Στον σάκο αυτό διακρίνουμε δύο πέταλα ανάμεσα στα οποία υπάρχει λίγο υγρό. Το εσωτερικό πέταλο περιβάλει την καρδιά και ονομάζεται επικάρδιο. Το μυϊκό τοίχωμα της καρδιάς είναι πολύ παχύ και λέγεται ενδοκάρδιο. Η καρδιά αποτελείται από τέσσερεις κοιλότητες. Οι δύο άνω ονομάζονται κόλποι ( δεξιός αριστερός) και οι δύο κάτω κοιλίες (δεξιά αριστερή). Οι δύο κόλποι χωρίζονται μεταξύ τους με το μεσοκολπικό διάφραγμα και οι κοιλίες με το μεσοκοιλιακό διάφραγμα. Οι κοιλίες είναι μεγαλύτερες από τους κόλπους γιατί εξωθούν το αίμα προς τις αρτηρίες. Ο κάθε κόλπος επικοινωνεί με την αντίστοιχη κοιλία με την παρουσία μίας βαλβίδας. Έτσι μεταξύ
2 του δεξιού κόλπου και της δεξιάς κοιλίας υπάρχει η τριγλώχινη βαλβίδα, και η μιτροειδής βαλβίδα μεταξύ του δεξιού κόλπου κοιλίας. Όταν οι κοιλίες συσπαστούν οι βαλβίδες κλείνουν και το αίμα εξωθείται από την αριστερή κοιλία προς την αορτή και από την δεξιά προς την πνευμονική αρτηρία. Βαλβίδες υπάρχουν και στα στόμια της αορτής και της πνευμονικής αρτηρίας. Αυτές κλείνουν όταν διαστέλλονται οι κοιλίες και δεν επιτρέπουν την επιστροφή του αίματος προς τις κοιλίες. ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ Η κυκλοφορία του αίματος στον ανθρώπινο οργανισμό διακρίνεται σε μικρή ή πνευμονική( αφορά μόνο τους πνεύμονες) και μεγάλη ή συστηματική( αφορά το υπόλοιπο σώμα). Στην πνευμονική κυκλοφορία συστέλλεται ο δεξιός κόλπος και διαμέσου της τριχλώχινης βαλβίδας το αίμα ρέει στην δεξιά κοιλία και από εκεί το αίμα μεταφέρεται στην πνευμονική αρτηρία η οποία με την σειρά της μεταφέρει το αίμα στους πνεύμονες όπου αποδίδει το CO 2 και δεσμεύει το Ο 2, μετά το αίμα επιστρέφει στον αριστερό κόλπο με τις πνευμονικές φλέβες. Οι πνεύμονες για να ζήσουν χρειάζονται Ο 2 το οποίο δεν μπορούν να πάρουν από την πνευμονική αρτηρία γιατί περιέχει φλεβικό αίμα, έτσι το προμηθεύεται από αρτηρίες της συστηματικής κυκλοφορίας: τις βρογχικές αρτηρίες που είναι κλάδοι της θωρακικής αορτής. Στην συστηματική κυκλοφορία ο αριστερός κόλπος συσπάται και δια της μιτροειδούς βαλβίδας το αίμα εισέρχεται στην αριστερή κοιλία. Από εκεί διοχετεύεται στην αορτή και από εκεί στις αρτηρίες και στα τριχοειδή αγγεία σε όλο το σώμα. Από τους ιστούς
3 διαμέσου των μικρών φλεβιδίων, φλεβών το αίμα καταλήγει στην άνω και κάτω κοίλη φλέβα και επιστρέφει στον δεξιό κόλπο. Ο καρδιακός μυς αιματώνεται από τις στεφανιαίες αρτηρίες ( αριστερή δεξιά) που είναι κλάδοι της αορτής. Οι φλέβες της καρδιάς συγκεντρώνουν το αίμα από τα τριχοειδή και τις φλέβες και σχηματίζουν το στεφανιαίο κόλπο που εκβάλλει στο δεξιό κόλπο. Από την διαδοχική χάλαση και σύσπαση των κόλπων και των κοιλιών δημιουργείται ένας παλμός, ο καρδιακός παλμός. Οι καρδιακοί παλμοί είναι περίπου 70 στο λεπτό σε ηρεμία. Όταν το αίμα εξωθείται από την καρδιά στην αορτή προκαλείται ένα κύμα πίεσης στις αρτηρίες. Το κύμα αυτό ονομάζεται σφυγμός. Η πίεση στις αρτηρίες όταν συστέλλονται οι κοιλίες λέγεται συστολική και είναι 120mmHg. Η πίεση κατά την διάρκεια της χαλάρωσης των κοιλιών λέγεται διαστολική και είναι 80 mmhg. Συστηματική Κυκλοφορία Η συστηματική κυκλοφορία ξεκινάει από την αριστερή κοιλία με την αορτή και τελειώνει στο δεξιό κόλπο με την άνω και κάτω κοίλη φλέβα. Στη διαδρομή της η αορτή δίνει διάφορους κλάδους με στόχο κάθε όργανο του σώματος να έχει μία τουλάχιστον αρτηρία που να του προμηθεύει αίμα. Η αρτηρία αυτή μαζί με το αίμα φέρνει και θρεπτικές ουσίες και ονομάζεται τροφοφόρος αρτηρία του οργάνου και παίρνει το όνομά της από το όργανο ( ηπατική, σπληνική). Κάθε αρτηρία συνοδεύεται από δύο φλέβες που παίρνουν κυρίως το όνομά τους από το όνομα των αρτηριών. Το φλεβικό δίκτυο ιδιαίτερα στα άκρα αποτελείται από το επιπολής και το εν τω βάθει
4 φλεβικό δίκτυο. Οι φλέβες έχουν βαλβίδες για την μεταφορά του αίματος, ενώ οι αρτηρίες όχι. Η κυκλοφορία του αίματος έχει ως εξής : 1. Καρδιακή Κυκλοφορία Η καρδιά αιματώνεται από την δεξιά και αριστερή στεφανιαία αρτηρία που εκφύονται από την αορτή. Αυτές δίνουν με την σειρά τους άλλους κλάδους σε ολόκληρο το τοίχωμα της καρδιάς. Οι κυριότεροι κλάδοι είναι της αριστερής στεφανιαίας που είναι ο πρόσθιος κατιών και ο περισπώμενος. Οι φλέβες συγκεντρώνουν το αίμα από τα τριχοειδή και τα φλεβίδια και σχηματίζουν το στεφανιαίο κόλπο που εκβάλλει στο δεξιό κόλπο. 2. Κυκλοφορία των Άνω Άκρων Αίμα στα άνω άκρα προσάγεται από τις δύο υποκλείδιες αρτηρίες. Η δεξιά υποκλείδια εκφύεται από την ανώνυμη αρτηρία( αποτελεί το πρώτο κλάδο του αορτικού τόξου, οι άλλοι δύο είναι η αριστερή κοινή καρωτίδα και η αριστερή υποκλείδιος). Η αριστερή υποκλείδιος εκφύεται από το αορτικό τόξο. Η υποκλείδια συνεχίζεται ως μασχαλιαία και βραχιόνιος αρτηρία. Στο ύψος του αγκώνα η βραχιόνιος αρτηρία διχάζεται σε ωλένια και κερκιδική αρτηρία. Στο ύψος της παλάμης οι δύο αυτές αρτηρίες δημιουργούν δύο αρτηριακά τόξα. Από τα τριχοειδή και τις φλέβες, το αίμα συγκεντρώνεται στην κεφαλική και βασιλική φλέβα ( επιπολής φλέβες ) στο ύψος του βραχιονίου και από εκεί συνεχίζονται ως μασχαλιαίες,
5 υποκλείδιες στις δύο ανώνυμες και τελειώνουν στην άνω κοίλη φλέβα. 3. Κυκλοφορία του Λαιμού και της Κεφαλής Ο λαιμός και η κεφαλή παίρνουν το αίμα από τους τρεις κλάδους του αορτικού τόξου (ανώνυμη, αριστερή κοινή καρωτίδα, αριστερή υποκλείδια). Η ανώνυμη αρτηρία διχάζεται στην αριστερή υποκλείδιο και στην αριστερή κοινή καρωτίδα. Προς την κρανιακή κοιλότητα και τον εγκέφαλο πορεύονται οι σπονδυλικές αρτηρίες(κλάδοι των υποκλειδίων) και οι έσω καρωτίδες(κλάδοι της κοινής καρωτίδας). Η δεξιά και αριστερή σπονδυλική αρτηρία στη βάση του εγκεφάλου ενώνονται και σχηματίζουν την βασική αρτηρία. Αυτή με την σειρά της διακλαδίζεται και σχηματίζει την οπίσθια εγκεφαλική αρτηρία. Οι έσω καρωτίδες εισέρχονται στο κρανίο από το σφηνοειδές οστό και χωρίζονται σε δύο βασικούς κλάδους την πρόσθια και μέση εγκεφαλική αρτηρία. H οπίσθια εγκεφαλική αρτηρία αναστομώνεται με την μέση και πρόσθια εγκεφαλική αρτηρία και σχηματίζει το εξάγωνο του Willis. Οι εγκεφαλικές φλέβες εκβάλλουν στην σκληρά μήνιγγα και τελικά το αίμα συγκεντρώνεται στις σφαγίτιδες και από εκεί με τις ανώνυμες φλέβες φθάνει στην άνω κοίλη φλέβα. 4. Κυκλοφορία Πεπτικών Οργάνων Στην κοιλιά πορεύεται η κοιλιακή αορτή που δίνει κλάδους για τα όργανα του πεπτικού συστήματος. Βασικοί κλάδοι είναι : - Η κοιλιακή αρτηρία που διακλαδίζεται στον ΑΛΛΗΡΕΙΟ
6 ΤΡΙΠΟΔΑ και δίνει αίμα στο ήπαρ, πάγκρεας, στομάχι σπλήνα. Στον σχηματισμό του αλλήρειου τρίποδα συμμετέχουν : η αριστερή γαστρική, σπληνική και η κοινή ηπατική. - Η άνω και κάτω μεζεντέριες αρτηρίες που δίνουν αίμα στα έντερα. Το φλεβικό αίμα των πεπτικών οργάνων επιστρέφει στο δεξιό κόλπο. Το αίμα του στομάχου, εντέρων, παγκρέατος, σπλήνα συλλέγεται στην πυλαία φλέβα που εκβάλει στο ήπαρ. Από εκεί με τις ηπατικές φλέβες εκβάλει στην κάτω κοίλη φλέβα και από εκεί στο δεξιό κόλπο. 5. Κυκλοφορία των Κάτω Άκρων και τις Πυέλου Η κοιλιακή αορτή διχάζεται στις δύο κοινές λαγώνιες αρτηρίες. Κάθε κοινή λαγώνια αρτηρία διχάζεται στην έξω λαγώνια και στην έσω λαγώνια αρτηρία. Η έσω λαγώνια αρτηρία δίνει αίμα στα όργανα της πυέλου. Η έξω λαγώνια συνεχίζεται ως μηριαία αρτηρία και στο ύψος του γόνατος χωρίζεται στην ιγνυακή αρτηρία, και αυτή με την σειρά της διχάζεται: στην κνημιαία (πρόσθια και οπίσθια), και στην πρόσθια ραχιαία του ποδός και καταλήγει στο σχηματισμό δύο αρτηριακών τόξων στον άκρο πόδα. Το φλεβικό αίμα στα κάτω άκρα ξεκινά από τις σαφηνείς φλέβες (επιπολή και εν τω βάθει) από το ύψος των σφυρών και συνεχίζει ως κνημιαίες, ιγνυακές, μηριαίες λαγώνιες και καταλήγει στην κάτω κοίλη φλέβα. Από την πύελο το αίμα μαζεύεται και αυτό στις λαγώνιες φλέβες και από εκεί στην κάτω κοίλη φλέβα.
7 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ ΛΕΜΦΟΥ Το υγρό των οστών φέρνει θρεπτικές ουσίες προς τα κύτταρα των ιστών και παίρνει από αυτά τα άχρηστα προϊόντα. Η αποχέτευση του υγρού των ιστών γίνεται με τα λεμφαγγεία. Τα λεμφαγγεία έχουν κεντρομόλο πορεία από τους ιστούς στις μεγάλες φλέβες του σώματος, την άνω και κάτω κοίλη φλέβα. Το υγρό που εισέρχεται στα λεμφαγγεία ονομάζεται λέμφος. Η λέμφος προωθείται από δυνάμεις που έχουν σχέση με την πίεση των ιστών, τη σύσπαση των μυών, την κίνηση των εντέρων και των αναπνευστικών οργάνων. Η λέμφος μεταφέρεται με τα λεμφαγγεία στην κυκλοφορία του αίματος. Τα λεμφαγγεία είναι τα αφθονότερα αγγεία του σώματος. Αρχίζουν από την περιφέρεια του σώματος ως μικρά αγγεία με τυφλό άκρο και σχηματίζουν πυκνό δίκτυο. Τα δύο μεγάλα λεμφαγγεία που μεταφέρουν την λέμφο στο αίμα είναι : - Ο μείζων θωρακικός πόρος, αρχίζει από την κοιλιά και καταλήγει στην αριστερή υποκλείδιο φλέβα, - Ο ελλάσων θωρακικός πόρος, που συλλέγει την λέμφο από την κεφαλή και τον τράχηλο και εκβάλλει στην δεξιά υποκλείδιο φλέβα. Λεμφαγγεία υπάρχουν σε όλους τους ιστούς και τα όργανα του σώματος εκτός : από το κεντρικό νευρικό σύστημα, μυελό των οστών, επιδερμίδα, χονδρικό ιστό.
8 Τα λεμφαγγεία έχουν δύο βασικές λειτουργίες : - Απορροφούν το λίπος από το τοίχωμα των εντέρων διαμέσου των χοληφόρων αγγείων - Βοηθούν στην αποχέτευση του υγρού των ιστών Καθημερινά εξέρχονται από τα τριχοειδή στους ιστούς 30 λίτρα υγρών, από αυτά τα 27 επιστρέφουν στα τριχοειδή. Τα 3 λίτρα εισέρχονται στα λεμφαγγεία. Αν αυτά τα υγρά παρέμεναν στους ιστούς θα είχαμε οίδημα.