Τίτος Λίβιος (59 π.χ.-17 μ.χ.) Ο Τίτος Λίβιος με το έργο του Ab urbe condita (142 βιβλία) αφηγείται την ιστορία της Ρώμης από τις μυθολογικές της καταβολές (753 π.χ.) έως το θάνατο του θετού γιου του Αυγούστου, Δρούσου, το 9 π.χ. Σήμερα έχουμε στην κατοχή μας την πρώτη δεκάδα, που παρουσιάζει τη ρωμαϊκή ιστορία έως το έτος 293 π.χ., καθώς και τα βιβλία 21-45, που εκτείνονται από τα γεγονότα του Β Καρχηδονιακού πολέμου (από το 218 π.χ.) μέχρι τον πόλεμο εναντίον της Μακεδονίας (167 π.χ.). Το περιεχόμενο των υπόλοιπων βιβλίων το μαθαίνουμε από επιλόγους (Periochae), αγνώστου συγγραφέα. Πηγές του ήταν κυρίως έργα χρονογράφων (Valerius Antias, Licinius Macer, Claudius Quadrigarius) και ο Πολύβιος (Ρωμαϊκή Ιστορία). Τον Λίβιο τον ενδιαφέρει κυρίως η σκιαγράφηση των χαρακτήρων της ιστορίας. Γι αυτόν, συγγραφή ιστορίας σημαίνει κυρίως να ανακαλέσει ο ιστοριογράφος στη ζωή τους πρωταγωνιστές. Α. Περιεχόμενα Ab urbe condita Βιβλίο 1: Οι αρχαίοι μύθοι της Ρώμης Βιβλίο 2: Τα πρώτα χρόνια της Δημοκρατίας (Res publica) Βιβλίο 3: Η Δεκαρχία Βιβλίο 4: Η αυξανόμενη ισχύς των πληβείων (plebs) Βιβλίο 5: Πόλεμος εναντίον των Βηίων, καταστροφή της Ρώμης από τους Γαλάτες Βιβλίο 6: Συμφιλίωση των τάξεων [πατρίκιοι-πληβείοι] (389-366 π.χ.) Βιβλίο 7: Πόλεμοι με γειτονικά φύλα (366-341 π.χ.)
Βιβλίο 8: Πρώτος πόλεμος εναντίον των Σαμνιτών, εγκαθίδρυση του Λατίου (341-321 π.χ.) Βιβλίο 9: Δεύτερος πόλεμος εναντίον των Σαμνιτών (321-304 π.χ.) Βιβλίο 10: Τρίτος πόλεμος εναντίον των Σαμνιτών (303-293 π.χ.) Βιβλία 11-20: Δεν μας σώζονται Βιβλίο 21: Από το Σαγούντο στον Τρεβία Βιβλίο 22: Η καταστροφή των Καννών Βιβλίο 23: Ο Αννίβας στην Καπύη Βιβλίο 24: Η επανάσταση στις Συρακούσες Βιβλίο 25: Η πτώση της πόλης των Συρακουσών Βιβλίο 26: Η μοίρα της Καπύης Βιβλίο 27: Ο Σκιπίων στην Ισπανία Βιβλίο 28: Η τελική κατάκτηση της Ισπανίας Βιβλίο 29: Ο Σκιπίων στην Αφρική Βιβλίο 30: Το τέλος του πολέμου εναντίον του Αννίβα Βιβλίο 31: Ρώμη και Μακεδονία Βιβλίο 32: Ο δεύτερος Μακεδονικός πόλεμος Βιβλίο 33: Η συνέχεια του δεύτερου Μακεδονικού πολέμου Βιβλίο 34: Το τέλος του Μακεδονικού πολέμου Βιβλίο 35: Ο Αντίοχος στην Ελλάδα Βιβλίο 36: Πόλεμος εναντίον του Αντιόχου Βιβλίο 37: Οριστική ήττα του Αντιόχου Βιβλίο 38: Πρόσκληση του Σκιπίωνα Αφρικανού Βιβλίο 39: Η γιορτή προς τιμήν του Διονύσιου (Bacchanalia) στη Ρώμη και την Ιταλία Βιβλίο 40: Ο Περσέας και ο Δημήτριος ο Φαληρεύς Βιβλίο 41: Ο Περσέας και τα ελληνικά κράτη Βιβλίο 42: Ο Τρίτος Μακεδονικός πόλεμος Βιβλίο 43: Η συνέχεια του τρίτου Μακεδονικού πολέμου
Βιβλίο 44: Η Πύδνα και η πτώση της Μακεδονίας Βιβλίο 45: Επικράτηση της Ρώμης στην Ανατολή Βιβλία 46-142: Δεν σώζονται
Β. Λατινικό κείμενο: Livius, Ab urbe condita 32.15: Inde Aeginium petit; quem locum cum uel modico praesidio tutum ac prope inexpugnabilem uidisset, paucis in stationem proximam telis coniectis ad Gomphorum regionem agmen uertit. Degressusque in campos Thessaliae, cum iam omnia exercitui deessent, quia Epirotarum pepercerat agris, explorato ante utrum Leucadem an sinum Ambracium onerariae tenuissent, frumentatum Ambraciam in uicem cohortes misit; et est iter a Gomphis Ambraciam sicut impeditum ac difficile, ita spatio perbreui. Intra paucos itaque dies transuectis a mari commeatibus repleta omni rerum copia sunt castra. Inde Atragem est profectus. Decem ferme milia ab Larisa abest; ex Perrhaebia oriundi sunt; sita est urbs super Peneum amnem. Nihil trepidauere Thessali ad primum aduentum Romanorum; et Philippus sicut in Thessaliam ipse progredi non audebat, ita intra Tempe statiuis positis, ut quisque locus ab hoste temptabatur praesidia per occasiones submittebat.
Γ. Μετάφραση (Β. Παππάς) «Έπειτα, πορεύτηκε κατά του Αιγινίου. Βλέποντας ότι ο τόπος ήταν ασφαλής και σχεδόν απόρθητος, ακόμη και για μια μικρή φρουρά, έριξε λίγα βέλη εναντίον του πλησιέστερου φυλακίου και γύρισε την πορεία του προς την περιοχή των Γόμφων. Και καθώς κατέβηκε στην πεδιάδα της Θεσσαλίας, όταν πια έλλειπαν τα πάντα από τον στρατό, γιατί είχε λυπηθεί τους αγρούς των Ηπειρωτών, έστειλε εκ των προτέρων κατασκόπους για να βεβαιώσουν αν τα φορτηγά πλοία κατευθύνονταν προς τη Λευκάδα ή τον Αμβρακικό κόλπο και έστειλε τις κοόρτεις διαδοχικά στην Αμβρακία για να εφοδιαστούν. Υπάρχει δρόμος από τους Γόμφους στην Αμβρακία που, αν και είναι δύσκολος και δύσβατος, ωστόσο διαρκεί σύντομο χρονικό διάστημα. Έτσι, μέσα σε λίγες μέρες, έχοντας μεταφερθεί οι προμήθειες από το στόλο, το στρατόπεδο γέμισε από άφθονα εφόδια. Από εκεί βάδισε προς τον Άτραγα. Η πόλη απέχει περίπου δέκα μίλια από τη Λάρισα. Οι κάτοικοί του κατάγονται από την Περραιβία. Η πόλη βρίσκεται πάνω από τον Πηνειό ποταμό. Στην αρχή οι Θεσσαλοί δεν ανησύχησαν με τον ερχομό των Ρωμαίων. Και ο Φίλιππος, ενώ ο ίδιος δεν τολμούσε να κινηθεί προς τη Θεσσαλία, παρ όλα αυτά εγκατέστησε στρατόπεδο μέσα στα Τέμπη, έστειλε στρατεύματα όπου απαιτούσε η κάθε περίπτωση, σε όποιο τόπο απειλούνταν από τον εχθρό».