Κατεύθυνση Φορολογικού Δικαίου ΠΜΣ

Κατεύθυνση Φορολογικού Δικαίου ΠΜΣ 2017-2018 10.11.2017

Φορολογικό δίκαιο 1 2 Βασική βιβλιογραφία Εγχειρίδια Φορτσάκης/Σαββαΐδου, Φορολογικό δίκαιο, 2013, Εκδ. Νομ. Βιβλιοθήκη Φινοκαλιώτης, Φορολογικό δίκαιο, 2014, Εκδ. Σάκκουλα Περιοδικά Δελτίο Φορολογικής Νομοθεσίας (ΔΦΝ) Λογιστής, Εκδ. Πάμισος Φορολογική Επιθεώρηση, Εκδ. ΠΟΕ-ΔΟΥ Επιχείρηση, Εκδ. Νομ. Βιβλιοθήκη Δελτίο Επιχειρήσεων και Εταιριών (ΔΕΕ), Εκδ. Νομ. Βιβλιοθήκη Διοικητική Δίκη (ΔιΔικ), Εκδ. Σάκκουλα Θεωρία και Πράξη Διοικητικού Δικαίου, Εκδ. Νομ. Βιβλιοθήκη Εφημερίδα Διοικητικού Δικαίου, ΕφΔΔ, Εκδ. Σάκκουλα

Φορολογικό δίκαιο 1 3 Διαδίκτυο www.taxheaven.gr www.aade.gr www.capital.gr www.logists.gr

Η έννοια του φόρου 4 Δεν υπάρχει νομοθετικός ορισμός Φόρος είναι η αναγκαστική και χωρίς αντάλλαγμα παροχή των ιδιωτών προς το κράτος ή άλλα ΝΠΔΔ προς πορισμό εσόδων και εκπλήρωση σκοπών οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής

Η έννοια του φόρου 5 Στοιχεία της έννοιας του φόρου Είναι παροχή: Χρηματική Οριστική Υποχρεωτική Χωρίς ειδικό αντάλλαγμα Των ιδιωτών προς το κράτος ή άλλα ΝΠΔΔ Προς εκπλήρωση δημοσίων σκοπών

Η έννοια του φόρου 6 Δημοσιονομικά βάρη Επιβαρύνσεις φορολογικού χαρακτήρα Φόροι Φορολογικές κυρώσεις Επιβαρύνσεις μη φορολογικού χαρακτήρα Ανταποδοτικά τέλη Χρηματικές κυρώσεις Παράβολα Κοινωνικές εισφορές Κοινωνικοί πόροι Ιδιόμορφα μέτρα διοικητικού ελέγχου

Η έννοια του φόρου 7 Διάκριση φόρου από το ανταποδοτικό τέλος Νομολογιακά πορίσματα για το ανταποδοτικό τέλος: Αντικρύζει ειδική παροχή του Δημοσίου ή ενός ΝΠΔΔ Δεν ωφελεί αόριστο κύκλο προσώπων Αντιστοιχία μεταξύ υποχρέωσης και παροχής, χωρίς να απαιτείται απόλυτη αναλογία. Αρκεί κατά προσέγγιση αντιστοιχία. Δεν απαιτείται η πραγματική χρήση της παροχής, αλλά η ετοιμότητα για την παροχή της. Πρέπει να τηρούνται οι αρχές της ανταποδοτικότητας και της ίσης μεταχείρισης

Η έννοια του φόρου 8 Ειδικό Τέλος για τη Μείωση Εκπομπών Αερίων Ρύπων (ΕΤΜΕΑΡ) Άρθρο 143 Ν. 4001/2011 2. Έσοδα του ειδικού Λογαριασμού είναι: (α) [ ]. (β) [ ]. (γ) Έσοδα από την επιβολή ειδικού τέλους για τη μείωση εκπομπών αερίων ρύπων (ΕΤΜΕΑΡ) επί της κατανάλωσης, που διαφοροποιείται ανά κατηγορία πελατών, περιλαμβανομένων και των αυτοπαραγωγών, ομοιόμορφα για όλη την ελληνική επικράτεια, σύμφωνα με μεθοδολογία η οποία καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, που εκδίδεται μετά από γνώμη της ΡΑΕ.

Η έννοια του φόρου 9 ΣτΕ 4555/2013 (Β' Τμήμα) «11. Επειδή, το ΕΤΜΕΑΡ αποτελεί φόρο. Συγκεκριμένα, δεν έχει το χαρακτήρα ανταποδοτικού τέλους, διότι δεν αντικρύζει ειδική αντιπαροχή προς τις βαρυνόμενες με αυτό κατηγορίες προσώπων και, μάλιστα, σε κάποια αντιστοιχία προς το ύψος του, παρά σκοπεί στην οικονομική ενίσχυση του ειδικού λογαριασμού του άρθρου 40 του Ν. 2773/1999 (δια του οποίου η ΛΑΓΗΕ ΑΕ και η ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ ανακτούν τα ποσά που καταβάλλουν στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ), χάριν του γενικότερου δημόσιου συμφέροντος της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, μέσω της χρήσης φιλικών προς αυτό πηγών ενέργειας, καθώς και της ενεργειακής αυτάρκειας της χώρας, στο πλαίσιο δε αυτό ωφελείται αόριστος κύκλος προσώπων και όχι ειδικά οι βαρυνόμενοι με το ένδικο τέλος. Εξάλλου, ούτε από το νομοθετικό χαρακτηρισμό του ως Ειδικού Τέλους Μείωσης Εκπομπών Αέριων Ρύπων ούτε από τη φύση του προκύπτει ότι αυτό αποτελεί κάποιου άλλου χαρακτήρα οικονομικό βάρος, όπως ασφαλιστική εισφορά.»

Η έννοια του φόρου 10 ΣτΕ Ολομ. 3366-7/2015 «14.... Η διαφορά κόστους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των συμβατικών μονάδων και των μονάδων ΑΠΕ απεικονίζει το ΕΤΜΕΑΡ, το οποίο αντικρίζει πραγματικό κόστος ενέργειας ΑΠΕ που παρήχθη και κατέληξε στην κατανάλωση μέσω του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και εμφανίζεται στον Λογαριασμό Κατανάλωσης διακεκριμένως, για λόγους διαφάνειας της πληροφόρησης. Συνεπώς, κάθε καταναλωτής/πελάτης, προκειμένου να καλύψει τις καθημερινές του ανάγκες αγοράζει μίγμα ηλεκτρικής ενέργειας, και για το λόγο αυτό καταβάλλει μέσω του τιμολογίου προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας το αναλογούν τίμημα (ΕΤΜΕΑΡ) για το τμήμα της ενέργειας που έχει παραχθεί από ΑΠΕ, το οποίο στη συνέχεια ο Προμηθευτής αποδίδει στον Διαχειριστή για το σκοπό εξυπηρέτησης της πληρωμής των παραγωγών ΑΠΕ....»

Η έννοια του φόρου 11 ΣτΕ Ολομ. 3366-7/2015 «14.... Υπό τα προεκτεθέντα δεδομένα, η υποχρέωση προς καταβολή του Ειδικού Τέλους Μείωσης Εκπομπών Αέριων Ρύπων του άρθρου 143 παρ. 2 περ. γ' του Ν. 4001/2011 συνδέεται με το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, το οποίο τέλος συνιστά, ως εκ τούτου, τίμημα της αγοράς της ενέργειας αυτής, την οποία χρησιμοποιεί ο τελικός καταναλωτής.»

Η έννοια του φόρου 12 Ασφαλιστικές εισφορές Άρθρο 39 του Ν. 4387/2016 1. α. Από 1.1.2017, το ποσοστό της μηνιαίας ασφαλιστικής εισφοράς για τον κλάδο κύριας σύνταξης, που καταβάλλουν τα πρόσωπα, παλαιοί και νέοι ασφαλισμένοι κατά τη διάκριση του ν. 2084/1992, τα οποία υπάγονται ή θα υπάγονταν, σύμφωνα με τις γενικές ή ειδικές ή καταστατικές διατάξεις, όπως ίσχυαν ως την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, στην ασφάλιση του Ο.Α.Ε.Ε., ανέρχεται μηνιαίως σε ποσοστό 20%. [ ]

Η έννοια του φόρου 13 Ασφαλιστικές εισφορές Άρθρο 39 του Ν. 4387/2016 2. Τα ως άνω ποσοστά υπολογίζονται επί του μηνιαίου εισοδήματος, όπως αυτό καθορίζεται με βάση το καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα, από την άσκηση δραστηριότητά τους κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος. Από 1-1-2018 και εντεύθεν, τα ως άνω ποσοστά υπολογίζονται επί του μηνιαίου εισοδήματος, όπως αυτό καθορίζεται με βάση το φορολογητέο αποτέλεσμα από την άσκηση της δραστηριότητάς τους κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος, σύμφωνα με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, όπως εκάστοτε ισχύει, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται οι καταβλητέες ασφαλιστικές εισφορές. Ειδικά, για το έτος 2018, η ασφαλιστική εισφορά υπολογίζεται επί του 85% του ως άνω φορολογητέου αποτελέσματος. [ ] Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης εξειδικεύονται τα ειδικότερα θέματα όσον αφορά στους κανόνες προσδιορισμού της βάσης υπολογισμού εισφορών ανά επαγγελματική δραστηριότητα, καθώς και τον τρόπο είσπραξης.

Ασφαλιστικές εισφορές Η έννοια του φόρου 14 Y.A. οικ. 61502/3399/2016 (ΦΕΚ Β' 4330/30-12-2016) «Προσδιορισμός της βάσης υπολογισμού ασφαλιστικών εισφορών αυτοαπασχολούμενων και ελεύθερων επαγγελματιών από 1.1.2017» Άρθρο 2 Βάση υπολογισμού ασφαλιστικών εισφορών 1. Για το έτος 2017, η βάση υπολογισμού των πάσης φύσεως ασφαλιστικών εισφορών των υπόχρεων καταβολής εισφορών που υπάγονται στην παρούσα απόφαση και στο άρθρο 39 του ν. 4387/2016, καθορίζεται με βάση το καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα από την ασκούμενη δραστηριότητα ή την ιδιότητα που δημιουργεί την υποχρέωση υπαγωγής στην ασφάλιση. Ως καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα κατά τα ανωτέρω νοείται το ποσό, όπως αυτό διαμορφώνεται σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 20 έως 27 του ν. 4172/2013 (Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος), όπως ισχύει κάθε φορά. Όσον αφορά ειδικότερα στα εισοδήματα που αντιστοιχούν στις δραστηριότητες-ιδιότητες που περιγράφονται στο άρθρο 1 στοιχ.δ-η της παρούσας, το καθαρό φορολογητέο αποτέλεσμα αντιστοιχεί στο ποσό που προκύπτει κατ εφαρμογή του άρθρου 36 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος.

Στοιχεία εξατομίκευσης του φόρου 15 Αντικείμενο του φόρου Υποκείμενο του φόρου Προσδιορισμός του οφειλομένου φόρου Φορολογική βάση Συντελεστής

Διακρίσεις των φόρων 16 Ανάλογα με το φορολογικό αντικείμενο Ανάλογα με το φορολογικό υποκείμενο Ανάλογα με τη φορολογική βάση Ανάλογα με τον συντελεστή Ανάλογα με τον τρόπο υπολογισμού

Διακρίσεις των φόρων 17 Ανάλογα με το φορολογικό αντικείμενο Φόροι επί του εισοδήματος Φόροι επί της περιουσίας (ή κεφαλαίου) Φόροι επί της δαπάνης Ανάλογα με το φορολογικό υποκείμενο Άμεσοι φόροι Έμμεσοι φόροι Ανάλογα με τη φορολογική βάση Πραγματικοί φόροι Προσωπικοί φόροι

Διακρίσεις των φόρων 18 Ανάλογα με τον συντελεστή Αναλογικοί φόροι Προοδευτικοί φόροι Πάγιοι φόροι Ανάλογα με τον τρόπο υπολογισμού Ειδικοί φόροι Φόροι κατ αξία

Διακρίσεις των φόρων 19 ΦΠΑ και παρακρατούμενοι φόροι Άρθρο 50 παρ. 2 ΚΦΔ: «Τα πρόσωπα που αναφέρονται στην παράγραφο 1 ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως για τους παρακρατούμενους φόρους το ΦΠΑ και όλους τους επιρριπτόμενους φόρους και κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου που εκπροσωπούν.» Άρθρο 54 παρ. 2 περ. ζ ΚΦΔ: «Δεν επιβάλλονται τα πρόστιμα του παρόντος άρθρου, σε περίπτωση υποβολής εκπρόθεσμης τροποποιητικής δήλωσης ΦΠΑ ή δήλωσης παρακρατούμενου φόρου, εφόσον η σχετική αρχική δήλωση έχει υποβληθεί εμπρόθεσμα.»

Διακρίσεις των φόρων 20 ΦΠΑ και παρακρατούμενοι φόροι Άρθρο 59 ΚΦΔ «Για παραβάσεις σχετικές με παρακρατούμενους φόρους οι οποίες διαπιστώνονται κατόπιν ελέγχου, επιβάλλονται τα ακόλουθα πρόστιμα: 1. Σε περίπτωση μη υποβολής δήλωσης παρακρατούμενου φόρου από την οποία θα προέκυπτε υποχρέωση απόδοσης φόρου επιβάλλεται πρόστιμο ποσοστού πενήντα τοις εκατό (50%) επί του ποσού του φόρου που αναλογεί στη μη υποβληθείσα δήλωση. 2. Σε περίπτωση υποβολής ανακριβούς δήλωσης παρακρατούμενου φόρου επιβάλλεται πρόστιμο ποσοστού πενήντα τοις εκατό (50%) επί της διαφοράς του φόρου.» Άρθρο 60 παρ. 2 ΚΦΔ «2. Παρακρατούμενοι φόροι, τέλη και εισφορές είναι εκείνοι που ρητά ορίζονται σε επί μέρους διατάξεις ότι παρακρατούνται και τελικά αποδίδονται στο Δημόσιο ή άλλο φορέα από πρόσωπο διάφορο του πραγματικού φορολογούμενου.»

Διακρίσεις των φόρων 21 ΦΠΑ και παρακρατούμενοι φόροι ΦΠΑ Έμμεσος φόρος Επιρριπτόμενος φόρος Όχι παρακρατούμενος Παρακρατούμενοι φόροι Παρακράτηση φόρου στο εισόδημα από μισθωτή εργασία (ΦΜΥ) Παρακράτηση φόρου στο εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα Παρακράτηση φόρου στα μερίσματα Παρακράτηση φόρου στο εισόδημα από τόκους Παρακράτηση φόρου στις αμοιβές τεχνικών έργων (φόρος εργολάβων) Παρακράτηση φόρου σε εισοδήματα που καταβάλλονται σε αλλοδαπούς

Διακρίσεις των φόρων 22 ΦΠΑ και παρακρατούμενοι φόροι Εφορία Εφορία Φ.Π.Α. Παρακράτηση Αμοιβή + Φ.Π.Α. Εξόφληση Αμοιβή - Παρακράτηση Εξόφληση Τιμολόγιο Τιμολόγιο Α Β Α Β

Ο κλάδος του φορολογικού δικαίου 23 Σχέσεις με τους άλλους δικαιικούς κλάδους Καταρχήν σύνδεση (ενότητα της έννομης τάξης) Ουδετερότητα του φορολογικού δικαίου Αυτονομία του φορολογικού δικαίου Αξιολογική (ρεαλισμός του φορολογικού δικαίου) Συστημική Ορολογική (μετάπλαση των νομικών εννοιών)

Ο κλάδος του φορολογικού δικαίου 24 Σχέσεις με τους άλλους δικαιικούς κλάδους Ρεαλισμός του φορολογικού δικαίου Η (οικονομική) ουσία υπεράνω του (νομικού) τύπου Άρθρο 38 ΚΦΔ: Κατά τον προσδιορισμό φόρου, η Φορολογική Διοίκηση δύναται να αγνοεί κάθε τεχνητή διευθέτηση ή σειρά διευθετήσεων που αποβλέπει σε αποφυγή της φορολόγησης και οδηγεί σε φορολογικό πλεονέκτημα. Οι εν λόγω διευθετήσεις αντιμετωπίζονται, για φορολογικούς σκοπούς, με βάση τα χαρακτηριστικά της οικονομικής τους υπόστασης. Φορολογικός «αμοραλισμός» Άρθρο 21 παρ. 4 ΚΦΕ: «Κάθε προσαύξηση περιουσίας που προέρχεται από παράνομη ή αδικαιολόγητη ή άγνωστη πηγή ή αιτία θεωρείται κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα υπό τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας.»

Ο κλάδος του φορολογικού δικαίου 25 ΣτΕ 1091/2017 5.... Όπως βεβαιώνεται στην ως άνω έκθεση ελέγχου, ο αναιρεσίβλητος με τη 1936/16.10.2001 δήλωση προς την Α' ΔΟΥ Ηρακλείου έκανε έναρξη εργασιών, ως ιατρός ειδικότητας Μαιευτικής-Γυναικολογίας, στις εγκαταστάσεις της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «...» και το διακριτικό τίτλο «...». Στη συνέχεια, στις 2.8.2002, ο αναιρεσίβλητος έκανε διακοπή εργασιών (βεβαίωση διακοπής εργασιών φυσικού προσώπου υπ' αριθμ. 699/2002). Την ίδια δε ημέρα, με την 4731/2.8.2002 Πρυτανική Πράξη, ορκίσθηκε και ανέλαβε καθήκοντα με θητεία σε κενή οργανική θέση Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.) της βαθμίδας του Επίκουρου Καθηγητή του Τμήματος... με γνωστικό αντικείμενο Μαιευτική Γυναικολογία. Στη βαθμίδα αυτή μονιμοποιήθηκε το έτος 2006, κατά το οποίο ανατέθηκε σ' αυτόν η ίδρυση και διεύθυνση λειτουργίας της Μονάδας... Το έτος 2010 εξελέγη από την Πανεπιστημιακή Κοινότητα και ακολούθως διορίσθηκε, με την υπ' αριθμ.... Πράξη του Πρυτάνεως του Πανεπιστημίου Κρήτης, Καθηγητής στο γνωστικό αντικείμενο της...

Ο κλάδος του φορολογικού δικαίου 26 ΣτΕ 1091/2017 5.... Μετά την επεξεργασία και την αξιολόγηση όλων των ως άνω στοιχείων ο έλεγχος κατέληξε στο συμπέρασμα, όπως αναφέρεται στην έκθεση ελέγχου, ότι ο «ελεγχόμενος υπέβαλε μεν δήλωση διακοπής εργασιών στις 2.8.2002, όπως συνέχισε να ασκεί το ελευθέριο επάγγελμα του ιατρού χειρουργού γυναικολόγου στους χώρους και στις εγκαταστάσεις του μαιευτηρίου..., και του Κέντρου γονιμότητας... Με βάση την προαναφερόμενη έκθεση ελέγχου - στην οποία επισημαίνεται ότι δεν γίνεται αναλυτική αναφορά των στοιχείων λόγω των απόρρητων ιατρικών προσωπικών δεδομένων των μαρτύρων - ο Προϊστάμενος της ΔΟΥ Β' Ηρακλείου εξέδωσε σε βάρος του αναιρεσιβλήτου τις αναφερόμενες στη δεύτερη σκέψη πράξεις επιβολής προστίμου Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων, οι οποίες κοινοποιήθηκαν σε αυτόν στις 16 Νοεμβρίου 2011.

Ο κλάδος του φορολογικού δικαίου 27 ΣτΕ 1091/2017 6. Επειδή, το δικάσαν εφετείο, με την προσβαλλόμενη απόφαση, δέχθηκε ότι από τις διατάξεις των άρθρων 2 (παρ. 1), 6 (παρ. 1), 13 (παρ. 1), 19 (παρ. 1 Α περ. β και Β περ. δ) του Κ.Β.Σ. και 11 (παρ. 4) του ν. 2889/2001 - όπως ίσχυε πριν από την έναρξη ισχύος των ν. 4009/2011 και 4025/2011 - σε συνδυασμό λαμβανόμενες, συνάγεται ότι πανεπιστημιακός ιατρός τοποθετημένος σε μονάδα πανεπιστημιακού νοσοκομείου, όπως εν προκειμένω ο αναιρεσίβλητος, ανεξαρτήτως αν διατηρεί ιδιαίτερη επαγγελματική στέγη, εφόσον ασκεί την ιατρική και σε άλλους χώρους παρανόμως, κατά τρόπο που η εν λόγω δραστηριότητα συγκεντρώνει τα εννοιολογικά χαρακτηριστικά της άσκησης της ιατρικής ως ελευθέριου επαγγέλματος, αποτελεί, κατά τούτο, εν τοις πράγμασι επιτηδευματία, κατά την έννοια του άρθρου 2 παρ. 1 του Κ.Β.Σ., και υπόκειται, ως εκ τούτου, σε πρόστιμο για παράλειψη τήρησης βιβλίων και έκδοσης στοιχείων, όπως κάθε άλλος επιτηδευματίας.