ΔΙΚΤΥΟ ΑΕΙΦΟΡΩΝ ΝΗΣΩΝ ΔΑΦΝΗ ΑΜΟΡΓΟΣ

ΔΙΚΤΥΟ ΑΕΙΦΟΡΩΝ ΝΗΣΩΝ ΔΑΦΝΗ ΑΜΟΡΓΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2008

Ερευνητικό έργο: Έρευνα για την αειφόρο ανάπτυξη στο νησί της Αμοργού Ερευνητής: Κωνσταντίνος Μάργαρης BSc Hons MSc Επικοινωνία: Τηλέφωνο: 6945293663 E-mail: kmargaris@hotmail.com Εικόνα εξωφύλλου: Το Μοναστήρι της Χαζοβιώτισσας Το τεύχος του ερευνητικού έργου θα είναι διαθέσιμο από τη διεύθυνση: www.itia.ntua.gr/dafni D I P E ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ Ε-MAIL: dipe@otenet.gr ΣΑΡΙΠΟΛΟΥ 11 ΑΘΗΝΑ Τηλ: 210-8848055-6 Fax: 210-8846278 Τηλ: 210-772 -2896 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κατάλογος εικόνων 6 Κατάλογος πινάκων 7 1 Περίληψη 8 2 Ευχαριστίες 9 3 Υπάρχουσα κατάσταση 10 3.1 Γενικά στοιχεία για το νησί... 10 3.1.1 Βασικά Γεωγραφικά στοιχεία... 10 3.1.2 Μορφολογία... 10 3.1.3 Γεωλογία - Τεκτονική... 11 3.1.4 Σεισμικότητα... 12 3.1.5 Μετεωρολογικά και Κλιματολογικά στοιχεία... 13 3.1.6 Ιστορία της Αμοργού... 14 3.2 Γενικά οικονομικά στοιχεία... 15 3.2.1 Οικονομικά στοιχεία - Απασχόληση... 15 3.2.2 Διάθεση του Προϋπολογισμού του Δήμου... 16 3.3 Γενικά κοινωνικά στοιχεία... 17 3.3.1 Δημογραφικά στοιχεία... 17 4 Βασικές παράμετροι 19 4.1 Υφιστάμενες χρήσεις γης... 19 4.1.1 Γενικά... 19 4.1.2 Θεσμοθετημένες Προστατευόμενες Περιοχές... 20 4.1.3 Γεωργική γη... 21 4.1.4 Βοσκότοποι και χερσαίες εκτάσεις... 22 4.1.5 Οικιστική γη... 22 4.1.6 Άλλες χρήσεις γης... 23 4.1.7 Διαθεσιμότητα κατάλληλων χαρτών... 23 4.2 Ενέργεια... 24 4.2.1 Μονάδες παραγωγής - Απόδοση... 24 4.2.2 Κατανάλωση... 24 4.2.3 Ανάπτυξη ΑΠΕ... 24 4.3 Στερεά απόβλητα-απορρίμματα... 25 4.3.1 Διαχείριση στερεών αποβλήτων από ΟΤΑ... 25 4.3.2 Χώροι μη ελεγχόμενης απόρριψης... 26 4.3.3 Χώροι ελεγχόμενης απόρριψης ή ΧΥΤΑ... 27 4.3.4 Ανακύκλωση υλικών... 29 3

4.4 Υδατικοί πόροι Λύματα... 29 4.4.1 Υδρολογία Υδρογραφικό δίκτυο... 29 4.4.2 Διαχείριση υδατικών πόρων... 30 4.4.3 Εισαγωγή - παραγωγή - κατανάλωση νερού, άρδευση, ύδρευση, τουριστικές ανάγκες, κατάσταση δικτύων, ποιότητα νερού... 30 4.4.4 Εξοικονόμηση νερού... 32 4.4.5 Διαχείριση λυμάτων... 32 4.5 Μεταφορές - κινητικότητα... 34 4.5.1 Οδικό δίκτυο... 34 4.5.2 Δημόσιες χερσαίες μεταφορές... 34 4.5.3 Κυκλοφοριακά προβλήματα, ατυχήματα, θόρυβος, στάθμευση... 35 4.5.4 Υποδομές για εναλλακτικά μέσα, ζώνες ήπιας κυκλοφορίας... 35 4.5.5 Θαλάσσιες μεταφορές, αεροπορικές μεταφορές... 36 4.6 Τουρισμός... 36 4.6.1 Καταγραφή- παρακολούθηση τουριστικών υποδομών... 36 4.6.2 Διακίνηση τουριστών, χαρακτηριστικά τους, χωρική κατανομή, χρονική κατανομή... 37 4.6.3 Εναλλακτικός τουρισμός... 37 4.6.4 Διαχείριση τουριστικού προϊόντος... 38 4.6.5 Υποδομές για ποιοτικό τουρισμό... 38 4.6.6 Χρήση συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης... 38 4.6.7 Οχλήσεις: ηχορύπανση, κυκλοφορία αυτοκινήτων, στάθμευση, κατασκευές σε ακτές... 38 4.7 Πρωτογενής παραγωγή... 39 4.7.1 Γενικά... 39 4.7.2 Γεωργία... 40 4.7.3 Κτηνοτροφία... 41 4.7.4 Αλιεία... 42 4.7.5 Ισοζύγιο τοπικών / εισαγόμενων προϊόντων... 44 4.7.6 Διατήρηση παραδοσιακών καλλιεργειών και στοιχείων τοπικών ποικιλιών, αναβαθμών, φυτοφρακτών, πέτρινων κατασκευών... 44 4.7.7 Δευτερογενής τομέας... 45 4.8 Φυσικό περιβάλλον... 46 4.8.1 Χλωρίδα... 46 4.8.2 Πανίδα... 46 4.8.3 Προστατευόμενες περιοχές... 47 4.9 Κοινωνία πολιτισμός... 49 4.9.1 Πολιτιστικά στοιχεία αρχιτεκτονική... 49 4.9.2 Πολιτιστικές περιπατητικές διαδρομές... 50 4.9.3 Κέντρα παροχής υπηρεσιών υγείας... 51 4.9.4 Υποδομές και υπηρεσίες παροχής βοήθειας σε ειδικές ομάδες πληθυσμού... 51 4.9.5 Δομές εξυπηρέτησης πολιτών και στήριξης απασχόλησης... 51 4.9.6 Αθλητικές εγκαταστάσεις... 52 4.9.7 Δίκτυα τηλεπικοινωνιών διαδικτύου... 52 4

4.9.8 Ένταξη της Αμοργού σε δημοσίως χρηματοδοτούμενα προγράμματα... 52 4.9.9 Εκπαιδευτικές υποδομές... 53 4.9.10 Παραδοσιακές πολιτιστικές δραστηριότητες... 54 5 Απόψεις Φορέων για την αειφόρο ανάπτυξη 55 5.1 Τοπική αυτοδιοίκηση και σχετικές υπηρεσίες... 55 5.2 Επαγγελματικοί σύλλογοι και σωματεία... 56 5.3 Περιβαλλοντικές και πολιτιστικές οργανώσεις... 58 6 Σχεδιασμός για την υλοποίηση δράσεων αειφορίας 60 7 Ανάδειξη συμβόλου 62 8 Βιβλιογραφία 63 5

Κατάλογος εικόνων Εικόνα 3.1: Χαρτογραφική απεικόνιση της Αμοργού...10 Εικόνα 4.1: Η τοποθεσία του χώρου απόθεσης των στερεών απορριμμάτων...27 Εικόνες 4.2,4.3 &4.4: Η τοποθεσία του υπό κατασκευή ΧΥΤΑ με τις εγκαταστάσεις....28 Εικόνα 4.5 & 4.6: Εγκαταστάσεις της μονάδας βιολογικού καθαρισμού στη περιοχή Άσπες στον όρμο των Καταπόλων...33 Εικόνα 4.7: Παλιοί εγκαταλελειμμένοι αναβαθμοί πλάι σε κάποιους που δεν έπαψαν να καλλιεργούνται για αιώνες μέχρι σήμερα, με το παραδοσιακό αλέτρι μέσα στον ίδιο χώρο....45 Εικόνα 4.8: Απεικόνιση της περιοχής «ΦΥΣΗ»...47 6

Κατάλογος πινάκων Πίνακας 3-1: Δαπάνες Προϋπολογισμού έτους 2007 κατά υπηρεσία και τομέα για τη νήσο Αμοργό... 16 Πίνακας 3-2: Κατανομή του πληθυσμού της Αμοργού, ανά δημοτικό διαμέρισμα... 18 Πίνακας 4-1: Εγκεκριμένες δραστηριότητες χρηματοδότησης από το πρόγραμμα ΘΗΣΕΑΣ... 53 Πίνακας 4-2: Κατανομή σπουδαστών ανά επίπεδο εκπαίδευσης... 53 7

1 Περίληψη Το αντικείμενο αυτής της μελέτης/έκθεσης είναι η καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης στο νησί της Αμοργού, και συγκεκριμένα, του φυσικού περιβάλλοντος και όλων των φυσικών πόρων, του πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα, όλων των υποδομών του νησιού και των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών στοιχείων, με σκοπό την χρήση όλων αυτών των στοιχείων για την προώθηση της «Αειφόρου Ανάπτυξης» στο νησί και τον σχεδιασμό των αειφορικών δράσεων προς υλοποίηση στα πλαίσια του προγράμματος ΔΑΦΝΗ. Έχει γίνει πλήρης καταγραφή των βασικότερων παραμέτρων και των προβλημάτων που σχετίζονται με την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, όπως επίσης όλων των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι γενικότερα, καθώς και όλες οι καλές διαχειριστικές πρακτικές που επικρατούν στο νησί. Έχουν καταγραφεί οι απόψεις της τοπικής αυτοδιοίκησης στα θέματα βιώσιμης ανάπτυξης του νησιού, καθώς και των εκπρόσωπων των βασικότερων φορέων, επαγγελματικών, περιβαλλοντικών και πολιτιστικών. Τέλος, προτείνονται μια σειρά δράσεων/έργων οι οποίες θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στον σχεδιασμό των αειφόρων δράσεων προς υλοποίηση στα πλαίσια του προγράμματος ΔΑΦΝΗ. 8

2 Ευχαριστίες Καταρχήν θα θελα να ευχαριστήσω τον Δήμαρχο της Αμοργού κ. Φωστιέρη Νικόλαο, για την φιλοξενία και τον χρόνο που διέθεσε κατά την επίσκεψη μου στο νησί, την Αντιδήμαρχο κα. Γαβαλά Άννα και όλο το προσωπικό του Δήμου για την άμεση ανταπόκριση τους στην συλλογή των στοιχείων που χρειάστηκαν για αυτήν την έκθεση, τον κ. Νομικό Παναγιώτη Πρόεδρο του Συλλόγου Επαγγελματιών της Αιγιάλης και τον κ. Θοδωρή Δεσπωτίδη μέλος του ιδίου Συλλόγου καθώς και τον κ. Λουδάρο Ιωάννη Πρόεδρο του Συλλόγου Επαγγελματιών της Χώρας και των Καταπόλων, για τις πολύτιμες πληροφορίες και την εμπιστοσύνη που μου δήξανε, τον κ. Γιανακόπουλο Στέφανο, Δημοτικός Σύμβουλος Αιγιάλης και πρώην Πρόεδρο της Κοινότητας Θολαρίων και την κ. Μαρία Πατινιώτου υπεύθυνη για την συλλογή των ετήσιων γεωργικών στατιστικών στοιχείων που με δέχτηκαν στα σπίτια τους σε ώρες μη εργάσιμες για να με βοηθήσουν στο έργο μου, και τέλος τον κ. Γαβαλά Επαμεινώντα, εκπρόσωπο της Τοπικής Επιτροπής Αμοργού του προγράμματος της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας Περιβάλλοντος και Πολιτιστικής Κληρονομιάς για την φιλοξενία του την ευχάριστη κουβέντα που είχαμε για το μέλλον της Αμοργού. 9

3 Υπάρχουσα κατάσταση 3.1 Γενικά στοιχεία για το νησί 3.1.1 Βασικά Γεωγραφικά στοιχεία Το νησί της Αμοργού ανήκει στο Νομό των Κυκλάδων της Περιφέρειας Νότιου Αιγαίου, με πρωτεύουσα την Ερμούπολη της Σύρου. Είναι το ανατολικότερο νησί του Νομού, ανάμεσα στις Μικρές Κυκλάδες και την Αστυπάλαια και έχει συνολική έκταση 121 km 2 (το 7 ο σε μέγεθος νησί των Κυκλάδων), μήκος ακτών 112 χιλιόμετρα και πληθυσμό 1866 κατοίκους (Απογραφή 2001). Το σχήμα του είναι ιδιαίτερα επίμηκες, με μήκος περίπου 32 Κm και προσανατολισμό ΒΑ-ΝΔ. Απέχει από τον Πειραιά 138 ναυτικά μίλια. Μια γενικότερη απεικόνιση του νησιού, παρουσιάζεται στον χάρτη που ακολουθεί, Εικόνα 4.1. Ο Δήμος Αμοργού έχει έδρα τη Χώρα Αμοργού και προέκυψε από τη συνένωση των κοινοτήτων: Αιγιάλης, Αμοργού, Αρκεσίνης, Βρούτση, Θολαρίων και Καταπόλων. Εικόνα 3.1: Χαρτογραφική απεικόνιση της Αμοργού 3.1.2 Μορφολογία Η μορφολογία του νησιού είναι κυρίως ορεινή και ημιορεινή με τον κύριο 10

ορεινό όγκο να αναπτύσσεται κατά μήκος του μεγάλου άξονα του νησιού (ΒΑ-ΝΔ), με τρία ψηλά βουνά, το Κρίκελο (με υψόμετρο 821μ.) στα βόρεια, το Προφήτη Ηλία (με υψόμετρο 699μ.) στο μέσο και το Κόρακα (με υψόμετρο 607 μ.) στα νοτιοδυτικά. Το ανάγλυφο είναι εντονότερο στο ανατολικό τμήμα του νησιού, όπου επικρατούν ανθρακικά πετρώματα. Σ αυτό το τμήμα του νησιού τα πρανή καταλήγουν σχεδόν κατακόρυφα προς τις ακτές. Αντίθετα στο δυτικό τμήμα του νησιού οι κλήσεις των πρανών είναι ήπιες και οι ακτές όχι πολύ απότομες. Ως αποτέλεσμα των παραπάνω στο δυτικό τμήμα του νησιού σχηματίζονται και κόλποι με παραλίες με άμμο. Μικρού εύρους προσχωματικές κοιλάδες αναπτύσσονται σε ταπεινωμένα μορφολογικά τμήματα στα βόρεια του νησιού όπως είναι εκείνες των Καταπόλων, Αγκάλης και Μαύρης Μύτης Αρκεσίνης. Αντίθετα, μικρού μήκους και απότομες ρεματιές αυλακώνουν τα ασβεστολιθικά μέρη του βορείου τμήματος του νησιού. Γενικά, η μορφολογία της Αμοργού παρουσιάζει δύο όψεις με τη νότια πλευρά της να έχει σχετικά ήπια κλήση, όχι πολύ απότομες ακτές και έντονο οριζόντιο διαμελισμό και με τη βόρεια πλευρά της σε αντίθεση με τη νότια να έχει πολύ απότομες κλήσεις και ακτές, ενώ ο οριζόντιος διαμελισμός να είναι σχεδόν ανύπαρκτος. Γενικά η φυτοκάλυψη στο νησί είναι μικρή και σχεδόν ανύπαρκτη με εξαίρεση πεδινές εκτάσεις (πεδιάδα Αιγιάλης Καταπόλων) στις οποίες μαζί με τη Χώρα της Αμοργού έχουν αναπτυχθεί οι βασικοί οικισμοί του νησιού. Γενικά, οι παράγοντες που καθόρισαν το σημερινό ανάγλυφο της Αμοργού κατά σειρά σπουδαιότητας είναι: Η τεκτονική Η πετρογραφική σύσταση Το κλίμα 3.1.3 Γεωλογία - Τεκτονική Σύμφωνα με τη «Υδρολογική Έρευνα Κυκλάδων ΙΙ» του Ι.Γ.Μ.Ε. (1983) στη γεωλογική δομή της Αμοργού συνέρχονται ιζήματα και λίγα ηφαιστειακά χαμηλής μεταμόρφωσης που διακρίνονται σε τέσσερις κυρίως σειρές: 1. Κατώτερη σειρά σχιστόλιθων και κροκαλοπαγών Τριαδικό, που επικρατούν οι αργιλικοί και μαρμαρυγιακοί σχιστόλιθοι 2. Ανθρακική σειρά Τριαδικό, Ιουραστικό, Ηώκαινο, που αποτελεί το μεγαλύτερο τμήμα του νησιού και αποτελείται από εναλλαγές κρυσταλλικών ασβεστόλιθων και δολομιτών με μαργαϊκούς στα κατώτερα μέρη, στρωματώδεις έως συμπαγείς κρυσταλλικοί ασβεστόλιθοι, τεφροκύανοι με κονδύλους ή 11

στρώσεις πυριτόλιθων και βωξιτικούς φακούς για τα ανώτερα μέρη της ΒΑ Αμοργού, πλακώδεις ασβεστόλιθοι και δολομίτες με κονδύλους πυριτόλιθων καθώς και παρεμβολές μαργαϊικών σχιστόλιθων στα ανώτερα τμήματα της ΝΔ Αμοργού. 3. Ανώτερη σχιστολιθική σειρά, Φλύσχης Παλαιογενές, τυπικός φλύσχης που η κύρια μάζα του συνίσταται από εναλλαγές αργιλικών σχιστολιθικών και ψαμμιτών. 4. Τεταρτογενείς αποθέσεις, δεν παρουσιάζουν μεγάλη ανάπτυξη αλλά περιλαμβάνουν όμως ποικίλου τύπου και προέλευσης σχηματισμούς όπως αλλουβιακές προσχώσεις χειμαρρώδους προέλευσης, πλευρικά κορήματα και κώνους κορημάτων κ.α.. Η βρίσκεται γεωτεκτονικά στις παρυφές της Αττικοκυκλαδικής μάζας. Τα Μεσοζωικά της ιζήματα έχουν υποστεί τον τεκτονισμό της Αλπικής ορογένεσης που οδήγησε σε ισοκλινή πτύχωση των ιζημάτων με ΒΔ απόκλιση του άξονα πτυχώσεων. Τα κύρια ρήγματα ή εφιππεύσεις, είναι σχετικά λίγα και συναντώνται είτε στην ανθρακική σειρά είτε στην επαφή φλύσχη και ανθρακικών ιζημάτων. Ο φλύσχης και ιδιαίτερα η κύρια εμφάνιση του στο Νοτιοδυτικό τμήμα το νησιού έχει υποστεί έντονο τεκτονισμό σαν αποτέλεσμα της συμπίεσης του από δύο λιγότερο εύκαμπτες ασβεστολιθικές μάζες. Οι ευστατικές κινήσεις που ακολούθησαν την Αλπική ορογένεση είναι αίτιο της δημιουργίας μεγάλου αριθμού κατακόρυφων ρηγμάτων που παρατηρούνται στους διάφορους σχηματισμούς του νησιού. 3.1.4 Σεισμικότητα Η σεισμικότητα του νησιού είναι όση και της ευρύτερης περιοχής του Αιγαίου, αφού ανήκει στο τέμαχος Δωδεκανήσου Κυκλάδων και είναι μεγαλύτερη από αυτήν των άλλων Μεσογειακών χωρών που βρίσκονται επίσης κοντά στα όρια μεταξύ της Ευρασιατικής και της Αφρικανικής λιθοσφαιρικής πλάκας. Από το χάρτη κατανομής των επικέντρων των επιφανειακών και ενδιαμέσου βάθους σεισμών, φαίνεται ότι στην περιοχή του Αιγαίου έχουμε κατά πλειονότητα σεισμούς ενδιαμέσου βάθους απ ότι επιφανειακούς (h>60 km). Από τις γενόμενες παρατηρήσεις στην περιοχή της Αμοργού στα μεγέθη Τm (μέση περίοδος επανάληψης) και Μτ (μέγιστο σεισμικό μέγεθος), έχει διαπιστωθεί ότι η σεισμικότητα στην περιοχή της Αμοργού είναι κυρίως επιφανειακή περά ενδιαμέσου βάθους και επομένως ο κίνδυνος σ αυτήν προέρχεται από τέτοιου είδους 12

(επιφανειακούς) σεισμούς. Σύμφωνα με τις τελευταίες εργασίες των σεισμολόγων των σχετικών επιστημονικών φορέων στην Ελλάδα, έχει προταθεί ο χωρισμός του Ελληνικού χώρου σε 4 κατηγορίες ζωνών σεισμικής επικινδυνότητας. Με βάση αυτό τον χωρισμό, η κατατάσσεται στις σεισμόπληκτες περιοχές μέτριας σεισμικής επικινδυνότητας (Κατηγορία ΙΙ). 3.1.5 Μετεωρολογικά και Κλιματολογικά στοιχεία Η γνώση των μετεωρολογικών και κλιματολογικών στοιχείων είναι απαραίτητη για την κατανόηση των περιβαλλοντικών συνθηκών μιας περιοχής. Η κατατάσσεται, από άποψη κλίματος, στον εύκρατο τύπο του χερσαίου Μεσογειακού. Δεδομένου ότι στο νησί δεν υπάρχει μετεωρολογικός σταθμός αναφέρονται τα μετεωρολογικά στοιχεία του σταθμού της Νάξου (α/α Σταθμού 732, γεωγραφικό πλάτος, βόρειο, 37,06 βαθμοί γεωγραφικό μήκος, ανατολικό, 25,23 βαθμοί και υψόμετρο βαρομέτρου 9,8μ.), που είναι ο πλησιέστερος σταθμός. Εκτιμάται ότι τα στοιχεία αυτά αντιπροσωπεύουν ικανοποιητικά την επικρατούσα κατάσταση, παρόλο που αναφέρονται στην περίοδο λειτουργίας του σταθμού, από το έτος 1955 μέχρι και το έτος 1992, και αυτό μπορεί να επιβεβαιωθεί αν συγκριθούν τα στοιχεία αυτά με τα στοιχεία του Μετεωρολογικού Σταθμού της ΕΜΥ που εδρεύει στο αεροδρόμιο της Θήρας στην Σαντορίνη, από όπου υπάρχουν πολύ μικρές αποκλίσεις. Θερμοκρασία Από τα στοιχεία της Ε.Μ.Υ. φαίνεται ότι οι ψυχρότεροι μήνες είναι ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος με μέση ετήσια θερμοκρασία 12,1 C και 12,2 C αντίστοιχα, ενώ οι θερμότεροι ο Ιούλιος και ο Αύγουστος με 24,7 C και 24,6 C αντίστοιχα, και ειδικότερα έχουν μετρηθεί ως οι ποιο ακραίες τιμές το μήνα Φεβρουάριο 1 C και τον Ιούλιο 37,4 C. Ως θερμή περίοδος χαρακτηρίζεται εκείνη του Απριλίου-Μαΐου έως Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου με μέση θερμοκρασία άνω των 18 C, η οποία ξεπερνά τους 20 C κατά την περίοδο Ιουνίου-Σεπτεμβρίου. Βροχοπτώσεις Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής κατά την περίοδο 1955-1988, κυμαίνεται γύρω στα 370 χλστ., και ο μέσος αριθμός ημερών βροχής στις 82, ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι το μέσο ύψος βροχής κατά την περίοδο Μαΐου- Σεπτεμβρίου είναι 22 χλστ.. Ειδικότερα έχει μετρηθεί ότι ο Ιούλιος είναι ο ξηρότερος μήνας με 0,7 χλστ. βροχής, ενώ ο Δεκέμβριος ο υγρότερος με 69,8 χλστ. Οι βροχοπτώσεις τείνουν να έχουν ακραία συμπεριφορά, όντας λίγες αλλά καταρρακτώδεις. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σ ένα πρώτο συμπέρασμα πως οι μέθοδοι 13

διαχείρισης υδάτινων πόρων, ενδεχομένως να πρέπει να προσανατολιστούν και στη διαχείριση πλημμυρικού νερού. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω στοιχεία και τα στοιχεία εξατμίσεων είναι φανερό ότι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες με τις υψηλές θερμοκρασίες η περιοχή είναι ελλειμματική σε εδαφικό νερό και οι ανάγκες των καλλιεργειών θα πρέπει να καλύπτονται με συνεχείς αρδεύσεις. Άνεμοι Το 77% των ετησίων ανέμων εντάσσεται στην κατηγορία μικρής και μεσαίας έντασης, δηλαδή στην κλίμακα Baufort 1-5. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Μετεωρολογικού σταθμού της Νάξου οι επικρατέστεροι άνεμοι στην περιοχή, είναι κατά φθίνουσα συχνότητα εμφάνισης αντίστοιχα: οι Β με ένταση μέχρι 11Beaufort, οι Ν με ένταση μέχρι 10 Beaufort, οι ΒΑ με ένταση μέχρι 10 Beaufort, οι ΝΑ με ένταση μέχρι 11 Beaufort και οι ΒΑ με ένταση μέχρι 10 Beaufort. Οι επικρατούντες άνεμοι είναι οι Β-ΒΑ με συνολική ετήσια συχνότητα 50.75%. Επιπλέον, η μέγιστη ένταση ανέμου για το βόρειο τομέα σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία δεν υπερβαίνει τα 9 Beaufort. Εν τούτοις άνεμοι αναμένονται στην περιοχή μέχρι και 10 Beaufort αλλά μικρής διάρκειας. Τους χειμερινούς μήνες μειώνεται αισθητά η παρουσία των νοτίων ανέμων αλλά η παρουσία των βορείων ανέμων παραμένει σταθερή, ενώ αυξάνεται παντού η παρουσία των βορειοανατολικών και των δυτικών ανέμων. Το ποσοστό νηνεμίας είναι πολύ μικρό, άλλα είναι ένα φυσιολογικό ποσοστό μιας και πρόκειται για νησί των Κυκλάδων. Πρέπει να σημειωθεί ότι στο Αιγαίο πνέουν από τον Ιούλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο, οι Ετήσιοι Άνεμοι: τα Μελτέμια. Άλλα ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα, όπως το χιόνι, το χαλάζι, οι παγετοί, η ομίχλη κλπ., σπανίως παρατηρούνται. 3.1.6 Ιστορία της Αμοργού Η, χάρις στα πολυάριθμα αρχαιολογικά ευρήματα, ήταν γνωστή ήδη από τον δέκατο ένατο αιώνα ως ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του Κυκλαδικού Πολιτισμού, κατά την 3 η π.χ. χιλιετία, την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού. Πρόσφατες όμως αρχαιολογικές μαρτυρίες κυρίως στην Μινώα έδειξαν ότι κατοικείται ήδη από την ύστερη Εποχή του Λίθου, την 4 η π.χ. χιλιετία. Σύμφωνα με τις πληροφορίες των αρχαίων γεωγράφων και λεξικογράφων καθώς και τις επιγραφικές μαρτυρίες, είχε τρείς πόλεις: στο ΒΑ άκρο, την Αιγιάλη, αποικία της Μικρασιατικής Μιλήτου, στην ΒΔ ακτή την Αρκεσίνη, αποικία των Ναξίων και την Μίνωα, αποικία Σαμίων στο μέσον περίπου της βόρειας ακτής. 14

Μεγάλος αριθμός ευρημάτων, όπως αρχαίοι τάφοι (θόλοι) και πολλά κυκλαδικά αγαλματίδια, επιμαρτυρούν τις διάφορες φάσεις της Κυκλαδικής Περιόδου που έζησε το νησί, δεν είναι όμως και λίγα τα ιστορικά και προϊστορικά ευρήματα και μνημεία που βρίσκονται σε ολόκληρο το νησί και μαρτυρούν το πέρασμα των αιώνων. Από την Αμοργό πέρασαν κατά καιρούς πολλοί κατακτητές και το νησί κατοικήθηκε από εποίκους που προέρχονταν από την Ασσυρία, τη Μίλητο, τη Νάξο, τη Σύρο και την Κρήτη. Κατά την Ελληνιστική περίοδο το νησί υπήρξε μέλος της συμμαχίας της Δήλου, υπό την ηγεσία της Αθήνας. Στη συνέχεια πέρασε στους Μακεδόνες, στους Πτολεμαίους και τέλος στους Ρωμαίους. Οι τελευταίοι πρώτοι χρησιμοποίησαν την Αμοργό ως τόπο εξορίας για κατάδικους. Στις αρχές του 13ου αιώνα το νησί πέρασε στους Ενετούς, ενώ, στις αρχές του 16ου αιώνα, ο πειρατής Βαρβαρόσα υποδούλωσε την Αμοργό και την Παρέδωσε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η επανέκτησε την ανεξαρτησία της το 1823. Στην Αμοργό, υπό την αιγίδα της Ιεράς Μονής της Παναγίας της Χοζοβιώτισσας, ιδρύθηκε το πρώτο Γυμνάσιο της Ελεύθερης Ελλάδας, το 1827. Από την αρχαιότητα έως σήμερα η άλλαξε πολλά ονόματα. Μερικά απ αυτά ήταν, Παγκάλη, Καρκησία και Ψυχία. Το σημερινό της όνομα προέρχεται, κατά πάσα πιθανότητα, από το φυτό «άμοργος», του οποίου το σπάνιο πορφυρό χρώμα χρησιμοποιήθηκε για την βαφή των αυτοκρατορικών χιτώνων, στην κλασική και ρωμαϊκή εποχή. Ο σημερινός τρόπος ζωής των κατοίκων είναι ακόμη επηρεασμένος από το πλούσιο ιστορικό παρελθόν. Είναι ένα νησί που εμφανίζεται σχεδόν απείραχτο απ το χρόνο, όπου οι κάτοικοι κρατούν ζωντανή μια απ τις πιο καλοδιατηρημένες αιγαιοπελαγίτικες κληρονομιές. 3.2 Γενικά οικονομικά στοιχεία 3.2.1 Οικονομικά στοιχεία - Απασχόληση Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της ΕΣΥΕ δεν υπάρχουν αναλυτικά οικονομικά στοιχεία τα οποία να αφορούν το νησί της Αμοργού ειδικά, πάρα μόνο στοιχεία για το σύνολο του Νομού Κυκλάδων και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου τα οποία δεν θεωρείτε ότι είναι αντιπροσωπευτικά για το νησί. Όσο αφορά την απασχόληση η κατανομή στους τρεις παραγωγικούς τομείς και ο οικονομικώς ενεργός πληθυσμός κατά φύλο, ομάδες κλάδων οικονομικής δραστηριότητας και θέση στο επάγγελμα, συνολικά για τον Δήμο και αναλυτικά για κάθε δημοτικό διαμέρισμα του νησιού παρουσιάζεται στους Πίνακες 2 & 3 του Παραρτήματος 9.1 (στοιχεία από ΕΣΥΕ, Απογραφή 2001). 15

Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι το βάρος της απασχόλησης έχει δοθεί στον τουρισμό, εις βάρος του πρωτογενή τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία) ο οποίος κυριαρχούσε στο παρελθόν. Επίσης, παρατηρείται πλέον εμφανώς μια έντονη οικοδομική δραστηριότητα στο νησί, γεγονός που έχει στρέψει την προσοχή πολλών επαγγελματιών στον συγκεκριμένο κλάδο (ως οικοδόμοι, εργολάβοι κλπ.). 3.2.2 Διάθεση του Προϋπολογισμού του Δήμου Το ύψος του προϋπολογισμού των εξόδων του Δήμου της Αμοργού το 2007, ανήλθε στα 2.729.770,00 ευρώ. Στον παρακάτω πίνακα εμφανίζονται οι δαπάνες ανά υπηρεσία και τομέα (Δήμος Αμοργού, ετήσιος απολογισμός 2007): Δαπάνες Προϋπολογισμού έτους 2007 κατά υπηρεσία και τομέα ΠΟΣΟ ΠΟΣΟΣΤΟ Γενικές Υπηρεσίες 219.975 8,1 Οικονομικές Διοικητικές Υπηρεσίες 263.680 9,7 Υπηρεσίες Πολιτισμού Αθλητισμού Κοινωνικής Πολιτικής 36.743 1,3 Υπηρεσίες Καθαριότητας και Ηλεκτροφωτισμού 226.161 8,3 Υπηρεσίες Ύδρευσης Άρδευσης - Αποχέτευσης 68.898 2,5 Υπηρεσίες Τεχνικών Έργων 1.868.174 68,4 Υπηρεσίες Πρασίνου 0 0,0 Υπηρεσίες Πολεοδομίας 0 0,0 Υπηρεσίες Νεκροταφείων 0 0,0 Δημοτική Αστυνομία 0 0,0 Λοιπές Υπηρεσίες 46.139 1,7 Σύνολο 2.729.770 8,1 Πίνακας 3-1: Δαπάνες Προϋπολογισμού έτους 2007 κατά υπηρεσία και τομέα για τη νήσο Αμοργό 16

3.3 Γενικά κοινωνικά στοιχεία 3.3.1 Δημογραφικά στοιχεία Ο συνολικός πληθυσμός της Αμοργού σήμερα δεν υπερβαίνει τους 1.900 κατοίκους, σαν αποτέλεσμα της δημογραφικής συρρίκνωσης, ιδιαίτερα της τελευταίας πεντηκονταετίας. Από τους 3.500 κατοίκους στις αρχές του 20ού αιώνα, το 1951 ο πληθυσμός του νησιού έφτασε να αριθμεί 2.500. Ο ξενιτεμός έπαιρνε συχνά ομαδικές διαστάσεις, όπως άλλωστε συνέβη κατά τη μεταπολεμική περίοδο στις περισσότερες ορεινές και νησιωτικές περιοχές της χώρας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής τον Μάρτιο του 2001 (Παράρτημα 9.1), ο μόνιμος πληθυσμός της Αμοργού ανέρχεται σε 1866 κατοίκους, σημειώνοντας άνοδο 14% σε σχέση με τον πληθυσμό της προηγούμενης απογραφής του 1991, που ήταν 1632 κάτοικοι. Ο κύριος οικισμός του νησιού είναι η πρωτεύουσα της Αμοργού η Χώρα, με 398 κατοίκους. Οι τρείς γειτονικοί μεταξύ τους οικισμοί του κόλπου των Καταπόλων, τα Κατάπολα (όπου και το κεντρικό λιμάνι) το Ραχίδι και το Ξυλοκερατίδι, συγκεντρώνουν συνολικά 436 κατοίκους. ΝΔ. των Καταπόλων, στις Λεύκες, υπάρχουν δύο μικρές οικήσεις, περιοδικά κατοικούμενες. Στην γεωγραφική ενότητα της Κάτω Μεριάς κυριαρχεί η διασπορά στην ύπαιθρο καθαρά αγροτικών οικισμών που είναι όλοι μεσόγειοι: Σκεπαρνιές, Καμάρι, Βίγλες, Βρούτση, Ραχούλα, Αρκεσίνη (ή Χωριό), Κολοφάνα, Καλοταρίτισσα, Μαύρη Μύτη (συνολικά 300 κάτοικοι). Η Αιγιάλη περιλαμβάνει πέντε συμπαγείς οικισμούς, οι οποίοι συγκεντρώνουν συνολικά 660 κατοίκους και είναι: η Λαγκάδα (πρωτεύουσα της περιοχής), τα Θολάρια, ο Ποταμός, ο Στρούμπος και ο Όρμος (δεύτερο λιμάνι του νησιού), οι οποίοι περιστοιχίζουν το λεκανοπέδιο (Κάμπος) της Γιάλης. Στην ευρύτερη περιοχή της Αιγιάλης βρίσκονται απομονωμένοι δύο ακόμη απομακρυσμένοι ορεινοί οικισμοί, περιοδικά κατοικούμενοι από Γιαλίτες αγρότες: ο Ασφοντυλίτης και η Όξω Μεριά. Η αναλυτική κατανομή του πληθυσμού του νησιού ανά δημοτικό διαμέρισμα σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 1991 και του 2001, καθώς και τα στοιχεία του μέσου και μέγιστου πληθυσμού κατά την τουριστική περίοδο (κατά προσέγγιση με στοιχεία από το 2005) καταγράφονται στον ακόλουθο πίνακα (Πίνακας 3-2). 17

Δημοτικό Διαμέρισμα Μόνιμος πληθυσμός (1991) Μόνιμος πληθυσμός (2001) Μέσος πληθυσμός τουριστικής περιόδου Μέγιστος πληθυσμός τουριστικής περιόδου Αιγιάλης 427 487 1800 3000 Αμοργού 330 417 900 1500 Αρκεσίνης 214 220 420 700 Βρούτση 89 80 120 200 Θολαρίων 195 173 600 1000 Καταπόλων 377 489 2400 4000 Σύνολο 1632 1866 6240 10400 Πίνακας 3-2: Κατανομή του πληθυσμού της Αμοργού, ανά δημοτικό διαμέρισμα 18

4 Βασικές παράμετροι 4.1 Υφιστάμενες χρήσεις γης 4.1.1 Γενικά Η γενική κατανομή των εκτάσεων στο νησί της Αμοργού, κατά βασικές κατηγορίες χρήσης γης, παρουσιάζεται στον Πίνακα 4.1 και 4.2. Τα πλήρη στοιχεία από την απογραφή του 2001 δεν είναι διαθέσιμα ακόμα από την ΕΣΥΕ και για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται τα στοιχεία της απογραφής του 1991. Οικισμός ή Δήμος Πίνακας 4.1 Βασικές κατηγορίες χρήσεων γης, 1991 (σε χιλιάδες στρέμματα) Σύνολο εκτάσεων Καλλιεργούμενες εκτάσεις και αγραναπαύσεις Δημοτικοί Βοσκότοποι Ιδιωτικοί Βοσκότοποι Δάση Εκτάσεις καλυπτόμενες από νερά Εκτάσεις οικισμών Άλλες εκτάσεις Αιγιάλης 31 2,4 13 10,5-0,2 0,1 4,8 Χώρας 38 1,5 7 19,5 - - 5 5 Αρκεσίνης 21 2 15 1,9 - - 1,2 1 Βρούτση 10,8 2 4,7 3,6-0,1 0,1 0,3 Θολαρίων 14,6 1,1 9,9 1,4-0,2 0,9 1 Καταπόλων 11 4,4 2,2 3,4 - - 0,1 0,9 Σύνολο 126,4 13,4 51,8 40,3 0 0,5 7,4 13 Πηγή ΕΣΥΕ, Κατανομή της έκτασης της χώρας. Βασικές κατηγορίες χρήσεων γης. Στοιχεία απογραφής Γεωργίας Κτηνοτροφίας του έτους 1991 Πίνακας 4.2 Χρήσεις γης στην Αμοργό ως % ποσοστό της συνολικής έκτασης του νησιού Καλλιεργούμενες Βοσκοτόπια Δάση Νερά Οικισμοί Λοιπές Εκτάσεις (%) (%) (%) (%) (%) εκτάσεις(%) 11 73 - - 6 10 Στην συντριπτική πλειοψηφία των δημοτικών διαμερισμάτων του δήμου Αμοργού, το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής έκτασης τους καταλαμβάνουν οι βοσκότοποι (72,9% του συνόλου του δήμου). Ένα σημαντικό μέρος των εκτάσεων αυτών προέρχεται από εγκαταλελειμμένες πρώην καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Οι υπόλοιπες εκτάσεις του δήμου είναι κατά σειρά οι καλλιεργούμενες εκτάσεις (10,6% του συνόλου του δήμου), οι «άλλες εκτάσεις» (10,3% του συνόλου του δήμου που πρέπει να αντιστοιχούν με τους βραχότοπους των απόκρημνων νότιων ακτών του νησιού), οι οικισμοί (5,9% του συνόλου του δήμου) και οι εκτάσεις καλυπτόμενες από νερά (μόλις το 0,5% του συνόλου του δήμου). Δασικές εκτάσεις στην Αμοργό δεν υπάρχουν. Γενικά το νησί χαρακτηρίζεται από την εγκατάλειψη της γεωργικής γης για χάρη του τουρισμού. Σύμφωνα με τον ΟΚΧΕ και το πρόγραμμα Corine Land Cover, στην ευρύτερη 19

περιοχή του έργου απαντώνται πέντε τύποι κάλυψης. Ο πρώτος είναι αυτός της σκληροφυλλικής βλάστησης ( κωδικός 323), ο δεύτερος τύπος κάλυψης είναι αυτός της διακεκομμένης αστικής οικοδόμησης (κωδικός 112), ο τρίτος τύπος είναι αυτός των φυσικών βοσκοτόπων (κωδικός 321), ο τέταρτος τύπος είναι αυτός των σύνθετων συστημάτων καλλιέργειας (κωδικός 242), και τέλος ο τύπος της γης που καλύπτεται από καλλιέργειες με σημαντικές εκτάσεις φυσικής βλάστησης και απαντάται στην περιοχή του κάμπου της Αιγιάλης (κωδικός 243). Πρέπει να σημειωθεί όμως ότι το μεγαλύτερο ποσοστό του τύπου κάλυψης, που κάποτε καλλιεργούνταν από σιτηρά είναι πια εγκαταλελειμμένες γεωργικές εκτάσεις στις οποίες κυριαρχεί το φρυγανικό οικοσύστημα το οποίο κατά κύριο λόγο χρησιμοποιείται για βόσκηση. 4.1.2 Θεσμοθετημένες Προστατευόμενες Περιοχές Πρέπει να σημειωθεί ότι για το νησί της Αμοργού δεν έχουν θεσμοθετηθεί Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε), ούτε υπάρχουν σχέδια εκπόνησης μελέτης θεσμοθέτησης Ζ.Ο.Ε. στο άμεσο μέλλον, από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Η μόνη πολεοδομική απόφαση που αφορά τη νήσο Αμοργό και τον καθορισμό ορίων οικισμών είναι η νομαρχιακή απόφαση που έχει δημοσιευθεί στο ΦΕΚ 1376Δ/1986. Η συγκεκριμένη νομαρχιακή απόφαση καθορίζει όρια για τους οικισμούς των Καταπόλων, του Ραχιδίου, του Ξυλοκερατιδίου, του Όρμου Αιγιάλης και του Ποταμού Αιγιάλης. Εκτός αυτού, άλλες ρυθμίσεις που αφορούν την Αμοργό είναι οι παρακάτω: 1. Ο οικισμός της Χώρας Αμοργού έχει χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός με το από 19.11.1978 ΠΔ (ΦΕΚ 594Δ/1978). 2. Οι οικισμοί του Όρμου Αιγιάλης, του Ποταμού, των Θολαρίων, των Καταπόλων, του Ραχιδίου και του Ξυλοκερατιδίου έχουν χαρακτηριστεί ως παραδοσιακοί με το από 14.7.1988 ΠΔ (ΦΕΚ 504Δ). 3. Η νήσος έχει χαρακτηριστεί ως περιοχή που έχει ανάγκη από ιδιαίτερη προστασία και καθορίζονται περιορισμοί και ειδικοί όροι δόμησης στις εκτός σχεδίου και εκτός οικισμών περιοχές αυτών, σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα σχετικά με τον χαρακτηρισμό μικρών νησιών του Αιγαίου. Στο άρθρο 3 παράγραφος 2 σημειώνεται ότι «Δεν επιτρέπεται η εκτέλεση έργων μετατροπής των παραδοσιακών οδών διασύνδεσης των περιοχών της νήσου (καλντερίμια) σε οδούς εξυπηρέτησης τροχοφόρων». Το συγκεκριμένο πολεοδομικό διάταγμα έχει δημοσιευθεί στο ΦΕΚ 402Δ/17.5.2002. 4. Τροποποίηση και συμπλήρωση του ΦΕΚ 504Δ που αφορά τους όρους και περιορισμούς δόμησης των παραδοσιακών οικισμών Αμοργού (Χώρας), 20

Αιγιάλης, Ποταμός, Θολάρια, Κατάπολα, Ξυλοκερατίδι, Ραχίδι, και χαρακτηρισμός παραδοσιακής της οικιστικής ενότητας του Στρούμπου και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησης της, στη νήσο Αμοργό του νομού Κυκλάδων. Το συγκεκριμένο διάταγμα έχει δημοσιευθεί στο ΦΕΚ 1299Δ/1.12.2003. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι παραδοσιακοί οικισμοί της Αμοργού, η Νομαρχιακή Απόφαση για τον κάθε οικισμό, το ΦΕΚ και ο καθορισμός ή όχι ορίων οικισμού. Πίνακας 5.3 Παραδοσιακοί οικισμοί στη νήσο Αμοργό ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΕΚ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ Χώρα Αμοργού 594/Δ/13.11.1978 ΟΧΙ Ξυλοκερατίδιο 504/Δ/14.7.1978 ΝΑΙ Ραχίδιο 504/Δ/14.7.1978 ΝΑΙ Κατάπολα 504/Δ/14.7.1978 ΝΑΙ Αιγιάλη (Όρμος) 504/Δ/14.7.1978 ΝΑΙ Ποταμός 504/Δ/14.7.1978 ΝΑΙ Θολάρια 504/Δ/14.7.1978 ΟΧΙ Επίσης με την Υπουργική Απόφαση 25290/25.6.2003 (ΦΕΚ 1487/Β/10.10.2003) εγκρίθηκε ο χωροταξικός σχεδιασμός της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου στην οποία υπάγεται και η και ο οποίος μεταξύ άλλων προσδιορίζει σε επίπεδο 15 ετών βασικές προτεραιότητες και στρατηγικές επιλογές για την ολοκληρωμένη και αειφόρο ανάπτυξη του χώρου στο επίπεδο της Περιφέρειας. Το βορειοανατολικό τμήμα του νησιού είναι ενταγμένο στο ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών Φύση 2000. Συγκεκριμένα έχει οριστεί η περιοχή με ονομασία «Βόρεια και Κύναρος, Λέβιθα, Μαθρία, Γλάρος και θαλάσσια ζώνη» ως Τόπος Κοινοτικού Ενδιαφέροντος (ΤΚΕ SCI) με κωδικό GR4220012 και η περιοχή με την ονομασία «Νήσος (Βορειοανατολικό τμήμα) και νησίδες: Ψαλίδα, Γραμβούσσα, Νικουριά, Μικρό και Μεγάλο Βιόκαστρο, Κραμβονήσι, Πεταλίδι» ως Ειδική Ζώνη Προστασίας (ΕΖΠ SPA) με κωδικό GR4220024. 4.1.3 Γεωργική γη Έχοντας υπόψη τη δομή του φυσικού περιβάλλοντος, του νησιού (απουσία πεδινών εκτάσεων), οι γεωργικές δραστηριότητες, στην μεγάλη τους πλειοψηφία, ήταν συνυφασμένες με τη δημιουργία και τη συνεχή συντήρηση αναβαθμίδων. Οι βασικές κατηγορίες των καλλιεργούμενων φυτών ήταν τα «ετήσια» και τα «πολυετή». Σε ότι αφορά τα πρώτα, στις καλλιέργειες κυριαρχούσαν τα σιτηρά και τα όσπρια και ως 21

πολυετή αναφέρονται τα αμπέλια και η δενδροκομία. Η εκμηχάνιση όμως της γεωργίας στις πεδινές εκτάσεις, δημιούργησε άνισες συνθήκες ανταγωνισμού προς τις καλλιέργειες των αναβαθμίδων, οι οποίες στηριζόταν στην ένταση της ανθρώπινης εργασίας με τη βοήθεια των ζώων. Σήμερα η παραδοσιακή καλλιέργεια σε γεωργική γη πρώτης προτεραιότητας (γη πεδινή με δυνατότητα άρδευσης), αποτελείται από μικρής κλίμακας δημητριακά, όσπρια, αμπέλια και άνυδρα κηπευτικά, καθώς και μικρούς ελαιώνες και οπωρώνες που ευδοκιμούν στις κοιλάδες των Καταπόλων και της Αιγιάλης, καθώς και στα υποτυπώδη οροπέδια και στις απειράριθμες σκαλωτές βουνοπλαγιές του νησιού κυρίως στην περιοχή της Κάτω Μεριάς. Η συνολική έκταση της γεωργικής γης, συμπεριλαμβανομένου και των εκτάσεων αγρανάπαυσης σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ (Απογραφή Γεωργίας Κτηνοτροφίας 1999-2000), είναι 8.928 στρέμματα, δηλαδή ποσοστό 7,4 % της έκτασης του νησιού, μειωμένο κατά 3,2 % από ότι ήταν το 1991 (Πίνακας 5.1 και 5.2). 4.1.4 Βοσκότοποι και χερσαίες εκτάσεις Από την ΕΣΥΕ (Απογραφή Γεωργίας Κτηνοτροφίας 1999-2000), ως μόνιμα λιβάδια και βοσκότοποι έχουν καταγραφεί εκτάσεις οι οποίες ανέρχονται σε 22.554 στρέμματα δηλαδή ποσοστό 18,7 της έκτασης του νησιού. Στην έκταση αυτή περιλαμβάνονται μόνο τα χωράφια που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά ως βοσκότοποι. Πολλές από τις εκτάσεις του νησιού, οι οποίες δεν καλλιεργούνται πλέον, έχουν μετατραπεί σε χέρσες, ποσοστό που υπολογίζεται να ξεπερνά το 55% της συνολικής έκτασης του νησιού. Το μεγαλύτερο ποσοστό τους, το συναντάει κανείς στο ανατολικό και στο ορεινό τμήμα του νησιού. Η βόσκηση των αιγοπροβάτων, ο αριθμός των οποίων ανέρχεται σύμφωνα με την Απογραφή Γεωργίας Κτηνοτροφίας 1999-2000 σε 15.338 κεφάλια, γίνεται συνολικά και στις χέρσες γεωργικές ή στις δημόσιες δασικές εκτάσεις, οι οποίες δεν καταγράφονται ως βοσκότοποι. 4.1.5 Οικιστική γη Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έντονη οικοδομική δραστηριότητα στο νησί. Οι νέες οικοδομές πλέον δεν δομούνται μόνο εντός των ορίων των υπαρχόντων οικισμών αλλά και σε απομακρυσμένες περιοχές σύμφωνα με το νομικό καθεστώς του εθνικού χωροταξικού σχεδίου (ελάχιστη έκταση = 4 στρέμματα). Αναφερόμενοι λοιπόν στον όρο γη για οικιστική χρήση πρέπει να γίνει διαχωρισμός της γης που καταλαμβάνουν οι οικισμοί (παλαιοί και νέοι) και των εκτάσεων οι οποίες εξελίσσονται 22

σε οικιστικές. Ως προς τη γενικότερη χωροταξία, δεν διαπιστώθηκε κάποια γενικευμένη τάση ανεξέλεγκτης η αυθαίρετης δόμησης. Ωστόσο θα πρέπει να σημειωθεί πως η εξαιτίας της ραγδαίας οικιστικής ανάπτυξης λόγω της τουριστικής ανάπτυξης και της αύξησης των παραθεριστικών κατοικιών που γνωρίζει τα τελευταία έτη, υπάρχει ο φόβος ότι πολύ σύντομα θα καταπονήσει -κοντά στα όρια της αστοχίας- τα υπάρχοντα συστήματα υποδομών. 4.1.6 Άλλες χρήσεις γης Άλλες χρήσεις γης στην Αμοργό περιλαμβάνουν οι διάσπαρτες αραιές οικήσεις με ποικίλες πετροκατασκευές αγροτικού χαρακτήρα όπως τα αλώνια, τα πηγάδια, οι ανεμόμυλοι, τα ιδιότυπα κτίσματα λατρευτικού χαρακτήρα, ξωκλήσια, μοναστήρια και παλαιότερα μνημειακά κτίσματα, πύργοι δεξαμενές, τάφοι, καθώς και ένα πυκνό δίκτυο λιθόστρωτων δρόμων και μονοπατιών. Αλλά αυτό που έχει την μεγαλύτερη αύξηση σήμερα είναι η δόμηση στις περιοχές τουριστικής ανάπτυξης. Σημαντική έκταση καταλαμβάνουν στο νησί οι αρχαιολογικοί χώροι, οι οποίοι ανάλογα με το βαθμό προστασίας χαρακτηρίζονται ως Α Ζώνη προστασίας (απόλυτη προστασία απαγορεύεται η δόμηση) και Β Ζώνη προστασίας στην οποία επιτρέπεται η δόμηση με προϋποθέσεις και πρόσθετους περιορισμούς. 4.1.7 Διαθεσιμότητα κατάλληλων χαρτών Στο δήμο, τηρούνται χαρτογραφικά αρχεία για κάθε έργο που βρίσκεται σε φάση υλοποίησης, ως τμήμα της εκπονούμενης μελέτης, αλλά και χάρτες που αφορούν τις υπάρχουσες υποδομές. Συγκεκριμένα, υπάρχουν χάρτες και τοπογραφικά διαγράμματα για το ηλεκτρικό, το υδρευτικό, το αποχετευτικό δίκτυο, καθώς και για την πολεοδομία. Επιπλέον, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να προμηθευτεί πληθώρα τουριστικών και γεωφυσικών χαρτών που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Κάποιες επιχειρήσεις εκδίδουν χάρτες επεξεργασμένους από γεωγραφικό σύστημα πληροφοριών (ΓΣΠ), ενώ ορισμένοι από αυτούς εκδίδονται και σε CD, για περαιτέρω επεξεργασία. Χάρτες σε ηλεκτρονική μορφή ώστε να επιδέχονται ηλεκτρονική επεξεργασία από ΓΣΠ, δεν υπάρχουν στο δήμο. Ωστόσο, δεδομένου του μεγέθους των έργων που πρόκειται να υλοποιηθούν και της δυναμικής που αναπτύσσεται στο νησί, μια γεωγραφική βάση δεδομένων, επεξεργάσιμων από ΓΣΠ, κρίνεται εξαιρετικά χρήσιμη για την Αμοργό. 23

4.2 Ενέργεια 4.2.1 Μονάδες παραγωγής - Απόδοση Η διαθέτει έναν ατμοηλεκτρικό σταθμό παραγωγής εγκατεστημένο στο κέντρο του νησιού, στην περιοχή των Καταπόλων. Ο σταθμός χρησιμοποιεί ως πρωτογενές καύσιμο, πετρέλαιο τύπου diesel κίνησης. Η ετήσια εισαγωγή καυσίμου φθάνει τους 1.760 τόνους. Ο σταθμός παραγωγής είναι αυτόνομος και δεν συνδέεται με κανένα άλλο νησί ή την ηπειρωτική Ελλάδα. Τα βασικά χαρακτηριστικά του παρουσιάζονται στον επόμενο πίνακα: Πίνακας 4.4. Βασικά χαρακτηριστικά του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής στη Αμοργό ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ (ΜW) ΑΠΟΔΙΔΟΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ (ΜW) ΜΕΓΙΣΤΗ ΖΗΤΗΣΗ (ΜW) 6 5 3 Ο σταθμός της Αμοργού αποτελείται από 7 διαφορετικές μονάδες, όλες εγκατεστημένες στο χώρο του σταθμού. Τα τελευταία δυο έτη προστέθηκαν 3 στατικές μονάδες των 1,2 MW η κάθε μια, προς ενίσχυση και αντικατάσταση των παλαιότερων μονάδων συνολικής ισχύος 2.400 κw. 4.2.2 Κατανάλωση Η κατανάλωση ποικίλλει από την εποχή όντας υψηλή τη θερινή περίοδο και ιδιαίτερα την τουριστική- και πολύ χαμηλή την χειμερινή. Η αιχμή κατά θερινή περίοδο φθάνει μέχρι και τα 3 MW ενώ τη χειμερινή μόνο τα 1,6 MW. Δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ ανεπάρκεια έντασης ή τάσης του ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς η δυναμικότητα του σταθμού είναι υπερεπαρκής. Ακόμα και σε ώρες αιχμής παραμένει ένα υψηλό ποσό εφεδρείας, το οποίο αυξάνεται κάθετα το χειμώνα. Έχει υπολογιστεί ότι οι απαιτήσεις στην παραγωγή του ρεύματος από την αύξηση των τουριστικών υποδομών και του μόνιμου πληθυσμού είναι τις τάξεως του 10 % ετησίως τα τελευταία τρία χρόνια. Η αύξηση αυτή προβλέπεται να αξιοποιήσει την υφιστάμενη εφεδρεία παροχής και τάσης του ηλεκτρικού ρεύματος που υπάρχει σήμερα μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια. 4.2.3 Ανάπτυξη ΑΠΕ Μέχρι σήμερα δεν έχουν γίνει επενδύσεις στην ανάπτυξη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο νησί. Παρόλα αυτά υπάρχει η τάση και το ενδιαφέρων από ιδιώτες επενδυτές για την εκμετάλλευση, αρχικά του αιολικού δυναμικού που παρουσιάζεται στο νησί, ιδιαίτερα στα βορειοανατολικά τμήματα του νησιού, όπου πρέπει να πρώτα να ξεκαθαρίσουν οι θεσμικοί περιορισμοί λόγω της ένταξης της περιοχής στο Δίκτυο 24

NATURA 2000 και να ολοκληρωθεί η ΚΥΑ για την χωροθέτηση των ΑΠΕ. 4.3 Στερεά απόβλητα-απορρίμματα 4.3.1 Διαχείριση στερεών αποβλήτων από ΟΤΑ Η διαχείριση των απορριμμάτων στο νησί αποτελεί αρμοδιότητα του Δήμου. Λόγω της έλλειψης χώρου υγειονομικής ταφής στο νησί, η λύση που είχε επιλεχθεί τα τελευταία χρόνια ήταν η διάθεση των απορριμμάτων στην τοποθεσία «Σταυρός». Ο χώρος αυτός χρησιμοποιείται από το 1998 και εξυπηρετεί το σύνολο του νησιού. Η αύξηση της παραγωγής των στερεών αποβλήτων ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης του τουρισμού στο νησί και η ανάγκη λύσης του προβλήματος, είχαν ως αποτέλεσμα μέσα από την υλοποίηση του Διαχειριστικού Σχεδίου να ολοκληρωθεί η ανεύρεση νέου χώρου για την ελεγχόμενη επεξεργασία και διάθεση των στερεών αποβλήτων. Ο νέος ΧΥΤΑ χωροθετήθηκε και κατασκευάζεται (φάση ολοκλήρωσης) στην ίδια περιοχή του «Σταυρού» σε απόσταση 150 μέτρων από την ήδη υπάρχουσα θέση διάθεσης και θα καλύπτει το σύνολο του νησιού. Στην Αμοργό δεν εφαρμόζονται προγράμματα διαλογής στην πηγή ή ανακύκλωσης και συνεπώς η διάθεση των απορριμμάτων στον περιγραφέντα χώρο αποτελεί τη μοναδική μέθοδο διαχείρισης. Δεν βρέθηκαν στοιχεία για τις ποσότητες των στερεών απορριμμάτων που αποτίθενται σήμερα στο χώρο διάθεσης παρόλα αυτά από τη μελέτη κατασκευής του νέου ΧΥΤΑ υπολογίζεται ότι για το 2008 η ετήσια παραγωγή ποσότητα απορριμμάτων θα φτάσει τους 1.290 τόνους περίπου με ετήσια αύξηση της τάξεως του 2% ετησίως. Ο εξοπλισμός του Δήμου, για την αποκομιδή των απορριμμάτων περιλαμβάνει δύο απορριμματοφόρα τύπου μύλου χωρητικότητας 10 και 12 τόνων αντιστοίχως. Επιπλέον, ο Δήμος διαθέτει δύο ανοιχτά φορτηγά των 3,5 και 10 τόνων. Για την προσωρινή αποθήκευση των απορριμμάτων ο Δήμος διαθέτει 6 μεταλλικούς κάδους των 1100 λίτρων και 65 συνολικά πλαστικούς κάδους διαφόρων χωρητικότητας: 30 των 120 λίτρων, 15 των 1100 λίτρων και από 10 των 240 και 660 λίτρων. Επίσης ο Δήμος για τις ανάγκες της Αμοργού και των Μικρών Κυκλάδων έχει προχωρήσει στην προμήθεια ενός οχήματος πλύσης των κάδων απορριμμάτων κατάλληλο για το πλύσιμο πλαστικών και μεταλλικών κάδων χωρητικότητας από 240 μέχρι και 1100 λίτρα. Η συλλογή των απορριμμάτων κατά τη διάρκεια του χειμώνα γίνεται μέρα παρά μέρα, δηλαδή 3-4 φορές την εβδομάδα με ένα δρομολόγιο ανά ημέρα συλλογής, ενώ κατά την τουριστική-θερινή περίοδο τα απορρίμματα συλλέγοντα καθημερινά και μάλιστα με εκτέλεση δύο δρομολογίων όπου κάθε δρομολόγιο περιλαμβάνει διέλευση από όλους τους οικισμούς του νησιού. Το προσωπικό που απασχολείται στην 25

αποκομιδή των απορριμμάτων αποτελείται από 2 εργάτες και 2 οδηγούς, όλοι μόνιμο προσωπικό. Κατά την επίσκεψη δεν διαπιστώθηκε κάποιο ιδιαίτερο φαινόμενο απόρριψης από χερσαίες η θαλάσσιες πηγές που να καταλήγουν σε ακτές και αυτό με την όποια επιφύλαξη, καθότι λόγω της περιορισμένης χρονικής διάρκειας διαμονής στο νησί δεν εξετάστηκε το σύνολο της ακτογραμμής του νησιού. Αναφέρεται πως αύξηση της απόρριψης στερεών απορριμμάτων σε ακτές παρατηρείται κατά την τουριστική περίοδο, από ανευθυνότητα ορισμένων επισκεπτών του νησιού. 4.3.2 Χώροι μη ελεγχόμενης απόρριψης Ο χώρος διάθεσης των απορριμμάτων όπως έχει ήδη αναφερθεί βρίσκεται στην τοποθεσία «Σταυρός». Τα οικιακά απορρίμματα, αποτίθενται σε σχετικά μικρό πλάτωμα που βρίσκεται στα ανάντη ιδιαίτερα απότομης πλαγιάς που καταλήγει στη θάλασσα. Κατά την αυτοψία που έγινε στο χώρο διαπιστώθηκε ότι στο χώρο απόθεσης, όπου γινόταν καύση των οικιακών απορριμμάτων, συσσωρεύονται και άλλα είδους απόβλητα, όπως ελαστικά αυτοκινήτων, ηλεκτρικές συσκευές και άλλα ογκώδη αντικείμενα. Η χρησιμοποιούμενη έκταση είναι δημοτική. Παρόλο που το σημείο από το οποίο τα οχήματα αδειάζουν τα απορρίμματα στην επιφάνεια απόθεσης, απέχει μόλις 50 μέτρα από τον κεντρικό δρόμο υπάρχει οπτική απόκρυψη και ο περαστικός αντιλαμβάνεται την ύπαρξη του χώρου μόνο από την μυρωδιά, τον καπνό της καύσης των σκουπιδιών και την συνεχή ύπαρξη των γλάρων στην περιοχή. Η εν λόγω τοποθεσία βρίσκεται μακριά από οικισμούς. Τα κυριότερα προβλήματα που απορρέουν από την λειτουργία του χώρου είναι οι περιοδικές αυταναφλέξεις των απορριμμάτων, κάποιες εκ των οποίων γίνονται εσκεμμένα, οι οποίες αυξάνουν τον κίνδυνο πρόκλησης πυρκαγιών. Για το λόγο αυτό γίνεται συχνά αποψίλωση στον περιβάλλοντα χώρο. Αρνητικό είναι βέβαια και το γεγονός της εγγύτητας του χώρου στην ακτογραμμή, παρόλο το υψόμετρο της θέσης (260 μέτρα). Από υδρογεωλογικής άποψης, η συστηματική απόθεση και καύση των στερεών απορριμμάτων στη περιοχή του «Σταυρού», δεν έχει προκαλέσει κάποιο πρόβλημα ρύπανσης στα υπόγεια ύδατα. 26

Εικόνα 4.1: Η τοποθεσία του χώρου απόθεσης των στερεών απορριμμάτων 4.3.3 Χώροι ελεγχόμενης απόρριψης ή ΧΥΤΑ Η τοποθεσία όπου κατασκευάζεται ο Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων του νησιού βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή του «Σταυρού» στη θέση «Παπαδιές» ή «Άγιος Δημήτριος», κοντά στον υφιστάμενο χώρο διάθεσης απορριμμάτων, 150 μέτρα δυτικά αυτού. Οι πλησιέστεροι οικισμοί είναι η Χώρα, σε απόσταση 5,5 χιλιομέτρων βόρεια της εν λόγω θέσης και ο οικισμός Καμάρι σε ανάλογη απόσταση στα νότια. Το υψόμετρο της τοποθεσίας βρίσκεται περίπου στα 260 μέτρα ενώ η απόσταση από την ακτογραμμή υπερβαίνει τα 750 μέτρα. Ο χώρος συνορεύει με τον κεντρικό οδικό άξονα του νησιού, ο οποίος βρίσκεται σε καλή κατάσταση και διευκολύνει την πρόσβαση και την σύνδεση του με όλους τους οικισμούς, έχοντας άμεση πρόσβαση στα δίκτυα υποδομής (ηλεκτροδότηση, ύδρευση), χωρίς όμως να γίνεται οπτικά αισθητώς, πλην των κτηριακών του εγκαταστάσεων. Ο χώρος συνορεύει με εκτάσεις στις οποίες δεν λαμβάνει χώρα καμία οικιστική ή τουριστική δραστηριότητα, ενώ περιορισμένη είναι η κτηνοτροφική δραστηριότητα, η οποία εντοπίζεται κυρίως σε ελεύθερη βοσκή λιγοστών άγριων αιγοπροβάτων. Εντός της διατιθέμενης έκτασης αλλά και στην ευρύτερη περιοχή η βλάστηση περιορίζεται σε χαμηλούς θαμνώδεις σχηματισμούς (φρύγανα). Ο υπό κατασκευή ΧΥΤΑ έχει τα εξής χαρακτηριστικά: 1. Επιφάνεια γηπέδου έργου: 22 στρέμματα 2. Όγκος ΧΥΤΑ (τουλάχιστον): 52.000 m³ (Α φάση: 23.352 m³ Β φάση: 28.500 m³) 27

3. Χρονική διάρκεια λειτουργίας (τουλάχιστον): 20 έτη (Α φάση 10 έτη Β φάση 10 έτη) 4. Ελάχιστο πάχος τεχνητού γεωλογικού φραγμού: 0,50 m 5. Ελάχιστο πάχος συνθετικής γεωμεμβράνης: 1,5 mm 6. Ελάχιστο πάχος στρώσης αποστράγγισης πυθμένα: 0,50 m 7. Ελάχιστη διάμετρος αγωγών δικτύου συλλογής στραγγισμάτων: 315 mm 8. Ελάχιστη διάμετρο αγωγών συλλογής βιοαερίου: 110 mm Εικόνες 4.2,4.3 &4.4: Η τοποθεσία του υπό κατασκευή ΧΥΤΑ με τις εγκαταστάσεις. 28

4.3.4 Ανακύκλωση υλικών Δεν υπάρχει κάποια πρακτική για την ανακύκλωση των υλικών από κάποιο δημόσιο η ιδιωτικό φορέα. Σημειώνεται ωστόσο, πως έχει εκφραστεί πρόθεση να δημιουργηθεί πρόγραμμα διαλογής από την πηγή, από τη στιγμή που θα επιλυθεί το ζήτημα της μεταφοράς τους, είτε στην ηπειρωτική Ελλάδα, είτε σε κάποιο κοντινό νησί το οποίο τηρεί τις προδιαγραφές εγκατάστασης μονάδας ανακύκλωσης. 4.4 Υδατικοί πόροι Λύματα 4.4.1 Υδρολογία Υδρογραφικό δίκτυο Όπως αναφέρεται στη Μελέτη «Υδρογεωλογική Έρευνα Κυκλάδων ΙΙ» του Ι.Γ.Μ.Ε. (1983) οι υδρολογικές συνθήκες της Αμοργού και γενικότερα των ανατολικών Κυκλάδων είναι οι δυσμενέστερες του Ελλαδικού χώρου γεγονός που οφείλεται κατά κύριο λόγο στις ετήσιες βροχοπτώσεις που δεν ξεπερνούν συνήθως τα 400mm. Ειδικότερα στην Αμοργό, οι βροχοπτώσεις παρουσιάζουν: Χαμηλό ετήσιο ύψος βροχής Ανισοκατανομή στη διάρκεια του χρόνου Λείπουν τελείως τους θερινούς μήνες Επεισοδιακό χαρακτήρα (συνήθως) Η επιφανειακή απορροή, που συντελείται από ένα σχετικά πυκνό υδρογραφικό δίκτυο και με κύριο προσανατολισμό προς τις ΒΔ ακτές του νησιού έχει χειμαρρώδη μορφή που εκδηλώνεται μετά από ραγδαίες βροχές. Μόνιμη επιφανειακή ροή δεν παρατηρείται σε κανένα από τα υδρορρέματα του νησιού πράγμα που οφείλεται όχι μόνο στις μειωμένες βροχοπτώσεις αλλά και στη μικρή εξάπλωση των λιθολογικών σχηματισμών και στη φύση αυτών (κυρίως ανθρακικά ιζήματα). Οι πηγές είναι ολιγάριθμες στο νησί και οι αξιολογότερες συνδέονται με την υδροφορία των ασβεστόλιθων. Η εξατμισοδιαπνοή και ακριβέστερα η εξάτμιση θα πρέπει να έχει υψηλές τιμές, λόγω μειωμένης φυτοκάλυψης, μεγάλης μέσης θερμοκρασίας, ηλιοφάνειας και ταχύτητας ανέμων που παρουσιάζει το νησί. Η κατείσδυση μετά από όσα αναφέρθηκαν για τους υπόλοιπους υδρολογικούς παράγοντες ελαχιστοποιείται στους σχηματισμούς των σχιστόλιθων και του φλύσχη, κυμαίνεται σε μέτρια επίπεδα στους ανθρακικούς σχηματισμούς λόγω μικρού βαθμού καρστικοποίησης και πετρογραφικής ανομοιογένειας και είναι αυξημένη στις αλουβιακές αποθέσεις όπου τα υλικά τους είναι κατά τόπους αδρομερή. Με τα δεδομένα αυτά οι ποσότητες νερού, που κατεισδύουν και συντελούν έτσι στην ετήσια αναπλήρωση υδοφορέων, είναι περιορισμένες. 29

4.4.2 Διαχείριση υδατικών πόρων Ο Δήμος Αμοργού υδρεύεται από υπόγεια νερά μέσω γεωτρήσεων και με μεταφορά νερού μέσω πλοίων από το Λαύριο. Το πρόγραμμα υδροδότησης του Δήμου, εντάσσεται σε ευρύτερο πρόγραμμα του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. για την υδροδότηση μικρών νησιών. Στο νησί δεν υπάρχουν μονάδες αφαλάτωσης. Το νησί έχει αρχίσει να παρουσιάζει έντονα προβλήματα υδροδότησης αφού οι γεωτρήσεις που χρησιμοποιούνται για την ύδρευση της περιοχής των Καταπόλων και της Χώρας, καθώς και της περιοχής της Αιγιάλης έχουν υφαλμυρωθεί, ενώ οι διαθέσιμες δεξαμενές για την αποθήκευση νερού από υδροφόρες, είναι πλέον ανεπαρκείς κατά την περίοδο αιχμής του καλοκαιριού. Για το λόγω αυτό βρίσκονται σε εξέλιξη η κατασκευή δύο δεξαμενών συνολικής χωρητικότητας 2.000 κυβικών μέτρων στην περιοχή των Καταπόλων και δύο δεξαμενών 500 κυβικών μέτρων εκάστη στα Θολάρια και στην Λαγκάδα, καθώς και η προμήθεια και εγκατάσταση δύο μονάδων αφαλάτωσης 300 κυβικών ανά ημέρα στην περιοχή των Καταπόλων. Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε η δεύτερη μονάδα αφαλάτωσης να εγκατασταθεί στην Αιγιάλη, λόγω όμως των άμεσων αναγκών ύδρευσης της περιοχής των Καταπόλων, όπου η ημερήσια κατανάλωση κατά τους θερινούς μήνες ξεπερνάει τα 600 κυβικά τη μέρα και της έντονης υποβάθμισης της ποιότητας του νερού στα πηγάδια και στις γεωτρήσεις των Καταπόλων, όπου πλέον είναι ορατός ο κίνδυνος αυξημένης υφαλμύρωσης και η δυσκολία που προέκυψε στη χωροθέτηση της Μονάδας στην περιοχή της Αιγιάλης, το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου αποφάσισε την εγκατάσταση και των δύο εγκεκριμένων μονάδων αφαλάτωσης στην περιοχή των Καταπόλων. Η ανάγκη για την εγκατάσταση μονάδας αφαλάτωσης στην περιοχή της Αιγιάλης παραμένει, ενώ η ύδρευση της περιοχής θα συνεχίσει να στηρίζεται με την μεταφορά νερού μέσω πλοίων. 4.4.3 Εισαγωγή - παραγωγή - κατανάλωση νερού, άρδευση, ύδρευση, τουριστικές ανάγκες, κατάσταση δικτύων, ποιότητα νερού Όσο αφορά την υδροληψία στο νησί γίνεται κατά βάση από την λεκάνη των Καταπόλων από όπου υδρεύονται οι οικισμοί της Χώρας και των Καταπόλων. Υπάρχουν 4 γεωτρήσεις και 3 πηγάδια τα οποία απέχουν από τη θάλασσα από 600 έως 2000 μέτρα. Επίσης στη θέση «Καμίνια» υπάρχει πηγή και στη θέση «Αγ. Γεώργιος Βαλσαμίτης» υπάρχει γεώτρηση που παρέχουν νερό στη Χώρα περίπου 1500 μέτρα από τη θάλασσα. Στην περιοχή της Κάτω Μεριάς υπάρχει η πηγή στο «Καμάρι» και γεωτρήσεις στη θέση «Αγ. Βασίλειος», «Μάλια» και «Σταυρός» όπου υδρεύονται οι οικισμοί Βρούτση, Καμάρι και Αρκεσίνη. Επίσης γεώτρηση στον «Κάτω Κάμπο» για 30

την περιοχή της Κολοφάνας. Γενικά κατά τους θερινούς μήνες το νερό δεν επαρκεί στην περιοχή της Κάτω Μεριάς και γίνεται μεταφορά νερού με βυτίο. Στην περιοχή της Αιγιάλης υπάρχει η γεώτρηση του Ποταμού (περί τα 1000 μέτρα από θάλασσα) και η γεώτρηση της Λαγκάδας ( 4χλμ από θάλασσα) για την περιοχή του Όρμου, του Ποταμού και της Λαγκάδας. Για τον οικισμό των Θολαρίων οι ανάγκες καλύπτονται από δύο γεωτρήσεις (3χλμ από θάλασσα). Η έλλειψη του νερού είναι μεγάλη στην περιοχή της Αιγιάλης και κατά τους θερινούς μήνες όπου αυξάνεται κατά πολύ ο πληθυσμός λόγω τουρισμού οι ανάγκες καλύπτονται με μεταφορά νερού με πλοίο. Τα τελευταία χρόνια έχουν διανοιχθεί 4 γεωτρήσεις στις θέσεις «Σταυρός» και «Μάλια» και έχουν αξιοποιηθεί οι δύο από αυτές ενώ επίκειται η αξιοποίηση των άλλων δύο. Επίσης αξιοποιήθηκαν οι γεωτρήσεις «Ποταμού» και «Λαγκάδας» στο Δημοτικό Διαμέρισμα Αιγιάλης. Ολοκληρώθηκε η ύδρευση του οικισμού «Κολοφάνας» Δημ. Διαμέρισμα Αρκεσίνης. Επίσης ολοκληρώθηκε το φράγμα στις «Αδριάδενες» Καταπόλων για εμπλουτισμό της λεκάνης. Επίσης όσο αφορά τις υφιστάμενες δεξαμενές ύδρευσης, στην Χώρα Αμοργού υπάρχει μία δεξαμενή 500 κ. μ. και μια μικρή 50 κ. μ. Επίσης υπάρχει και μία δεξαμενή στην Καστελλόπετρα 100 κ. μ. Στα Κατάπολα υπάρχει μία δεξαμενή 500 κ. μ. και μία μεταλλική 100 κ. μ. Ο Όρμος Αιγιάλης καλύπτεται με μία δεξαμενή 1000 κ. μ., μία των 600 κ. μ. και μία των 400 κ. μ. Στον Ποταμό δύο υδατοδεξαμενές 60 κ.μ. και 50 κ.μ. και στην Λαγκάδα Αιγιάλης μία μικρή δεξαμενή των 60 κ.μ. Τα Θολάρια έχουν δύο δεξαμενές 300 κ.μ. και 100 κ.μ. Στην Κολοφάνα δύο δεξαμενές των 200 κ.μ. η καθεμία. Ενώ όπως έχει ήδη αναφερθεί βρίσκονται υπό δημοπράτηση και κατασκευή δύο δεξαμενές συνολικής χωρητικότητας 2.000 κυβικών μέτρων στην περιοχή των Καταπόλων και δύο δεξαμενές 500 κυβικών μέτρων εκάστη, μία στα Θολάρια και μία στην Λαγκάδα. Όσο αφορά τα γενικά χαρακτηριστικά του δικτύου ύδρευσης, πρόκειται κατά βάση για παλιό δίκτυο με προσθήκες κατά διαστήματα, όπως το νέο τμήμα δικτύου ύδρευσης και αποχέτευση που κατασκευάζεται στην χώρα της Αμοργού την περίοδο αυτή. Πολύ υποστηρίζουν ότι το δίκτυο δεν επαρκεί για τις ανάγκες του νησιού λόγω της παλαιότητας του, και σε μερικές περιπτώσεις της παντελούς έλλειψης του, όπως στον οικισμό της Λαγκάδας, καθώς σημαντική θεωρούν και την έλλειψη ή τη μικρή χωρητικότητα των δεξαμενών κάτι το οποίο αναμένεται να λυθεί σε μεγάλο βαθμό μετά την κατασκευή των νέων δεξαμενών. Τα προβλήματα αυξάνονται συνέχεια με την αύξουσα οικιστική ανάπτυξη του νησιού. Κατά την επίσκεψη δεν διαπιστώθηκε καμία πρόσφατη αναφορά εκτεταμένων φθορών στο δίκτυο, που να μαρτυρούν σημαντική απώλεια ύδατος κατά τη μεταφορά, παρόλο που εκφράστηκαν επιφυλάξεις για σημαντικές απώλειες στο σύνολο του δικτύου. Δεν βρέθηκαν καταγεγραμμένες οι ακριβείς ανάγκες των τουριστικών μονάδων 31