ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΔΑΠ ΝΔΦΚ ΝΟΜΙΚΗΣ Η ποινική δικονομία είναι ένας μηχανισμός που προεκτείνει και εξατομικεύει το ποινικό δίκαιο. Ισχύουν οι ίδιες αρχές όπως και στο ποινικό δίκαιο. 1) αρχή προσήκοντος αριθμού (άσκηση ποινικής δίωξης υπόνοιες, παραπομπή αποχρώσεις ενδείξεις, καταδίκη με πλήρη βεβαιότητα). 2) Αρχή της αναλογικότητας. Ποινική δικαιοδοσία: Αρ. 265 δικαστική εξουσία = άσκηση εξουσίας από ποινικό δικαστήριο. Η εξουσία από τα ποινικά δικαστήρια διακρίνεται σε: 1) Εξαιρετική: 48 παρ. 1 Σ έκτακτες περιπτώσεις όπως πόλεμος. 2) Τακτική ή κοινή: εκδίκαση όλων των εγκλημάτων ανεξάρτητα από τη δράση (1κπδ) 3) Ειδική: Συγκεκριμένη κατηγορία των εγκλημάτων (π.χ. Στρατοδικείο). Για το καθορισμό της δικαιοδοσίας λαμβάνεται υπόψιν η ηλικία και η ιδιότητα του δράστη κατά το χρόνο τέλεσης της πράξης. Έκταση της ποινικής δικαιοδοσίας: Απονέμεται ποινική δικαιοσύνη στα πλαίσια της ελληνικής κυριαρχίας 5 11 Π.Κ. Ετεροδικία (2ΚΠΔ) Σύμβαση Βιέννης: 1961, 1963, σύμβαση προσχώρησης της Ελλάδος στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. Το ζήτημα των ενόρκων: κρίνεται απαραίτητη η συμμετοχή τους αφού δεν επηρεαστεί ακόμη από τον επαγγελματικό παραμορφισμό και εκφράζουν την άποψη του μέσου κοινωνικού ανθρώπου. Όμως χρειάζεται προσοχή αφού τις περισσότερες φορές αυτοί στερούνται κατάρτισης, νομικών γνώσεων και εμπειρίας, ενώ είναι ευάλωτοι στα ΜΜΕ. Το Σύνταγμα πάντως κατοχυρώνει την παρουσία τους 97 Σ.
Ποινικό δικαστήριο: i) Πταισματοδικείο: 3ΚΠΔ: εκδίκαση πταισμάτων εκτός εκείνων που διαπράττονται από πρόσωπα ιδιάζουσας διαδικασίας (112 παρ. 3 ΚΠΔ πηγαίνουν στο τριμελές πλημμελειοδικείο). Συνίσταται από τον πταισματοδίκη, το γραμματέα και το δημόσιο κατήγορο (ο οποίος μπορεί και να μην ανέβει στην έδρα και τη δίωξη να ασκήσει ο πταισματοδίκης μόνο ύστερα από προεδρικό διάταγμα με απόφαση του υπουργού δικαιοσύνης 27 παρ. 2 ΚΠΔ). ii) Μονομελές πλημμελειοδικείο: 4ΚΠΔ, 114 ΚΠΔ Σύνθεση: 1πρ. πρωτοδικών ή πρωτοδίκης, 1 εισαγγελέας πλημμελειοδικών ή αντιεισαγγελέας ή πάρεδρος, 1 γραμματέας. Εκδικάζονται τα πλημμελήματα με ελάχιστο όριο φυλάκισης κατώτερο τριών μηνών ή και χρηματική ποινή. (Για τις εξαιρέσεις βλέπε αναλυτικότατα 114 ΚΠΔ), το δασικό και το αγορανομικό και ως δευτεροβάθμιο δικαστήριο τις εφέσεις κατά των αποφάσεων του πταισματοδικείου και αυτών του ειρηνοδικείου, με βάση το 116 ΚΠΔ. iii) Τριμελές πλημελειοδικείο: 1 πρόεδρος πρωτοδικών και 2 πρωτοδίκες, εισαγγελέας, γραμματέας (5 ΚΠΔ αναλυτικά) εκδικάζει όλα τα πλημμελήματα εκτός από εκείνα που εκδικάζονται βάση του νόμου από τα άλλα ποινικά δικαστήρια (112 1 ΚΠΔ), τα πταίσματα των προσώπων ιδιάζουσας δωσιδοκίας (112 ΚΠΔ), τις εφέσεις κατά των αποφάσεων του μονομελούς πλημμελειοδικείου (112 3 ΚΠΔ). iv) Μικτό ορκωτό: Δικαστήριο (8 ΚΠΔ): 1πρ. πρωτοδικών, 2 πρωτοδίκες, 4 ένορκοι, εισαγγελέας, γραμματέας (8 1α ΚΠΔ). Εκδικάζει τα κακουργήματα εκτός από εκείνα που ανήκουν στην αρμοδιότητα των τριμελών εφετείων και τα πολιτικά εγκλήματα (109 ΚΠΔ).
v) Μικτό ορκωτό Εφετείο: γ 1 β ΚΠΔ: κατηγορούσα αρχή εισαγγελέα ή Αντιεισαγγελέα εφετών: Αρμοδιότητα: εφέσεις κατά των αποφάσεων μικτού ορκωτού δικαστηρίου (499 ΚΠΔ). vi) Τριμελές εφετείο κακουργημάτων: ένας πρόεδρος εφετών και 2 εφέτες, εισαγγελέας / Αντιεισαγγελέας εφετών, γραμματέας (8 1γ ΚΠΔ). Αρμοδιότητα: οι βαρύτερες υποθέσεις (111 ΚΠΔ), ως εφετείο τις εφέσεις. Κατά αποφάσεων του τριμελούς πλημμελειοδικείο. vii) Πενταμελές εφετείο: 8 1δ ΚΠΔ: 1 πρόεδρος εφετών και τέσσερις εφέτες εισαγγελείας εφετών, γραμματέας. Αρμοδιότητα εφέσεις του τριμελούςεφετείου (Σημ. και εφέσεις κατά πλημμελημάτων προσώπων ιδιάζουσας δωσιδικίας). Δικαστήριο ανηλίκων (7 ΚΠΔ): Μονομελή, τριμελή, τριμελή εφετείο. Για τις πράξεις των ανηλίκων ισχύουν τα όσα ορίζονται στο ποινικό δίκαιο (ν. 3189/2003). Στρατιωτικό δικαστήριο α βαθμού: Στρατοδικείο, ναυτοδικείο, αεροδικείο, β βαθμός: αναθεωρητικό: Σύνθεση: 3μελής πταίσματα και πλημμελήματα < 1 έτους, 5μελής πλημμελήματα > 1 έτους, κακουργήματα Άρειος Πάγος ακυρωτικό δικαστήριο, όχι τρίτος βαθμός δικαιοδοσίας, εξετάζει τα νομικά περιστατικά και όχι τα πραγματικά ζητήματα. Σύσταση Αντιπρόεδρος και 4 αεροπαγίτες για αναίρεση κατά αποφάσεων, 3μερής σύνθεση για αναιρέσεις βουλευμάτων. Ως δικαστήριο ουσίας οι εφέσεις κατά αποφάσεων του συμβουλίου εφετών για έκδοση αλλοδαπών εγκληματιών, αυτόφωρα εγκλήματα, ενώπιον του ΑΠ, με εξαίρεση την ψευδορκία, όπου ακολουθείται η κανονική διαδικασία, αίτηση επανάληψη διαδικασίας εφόσον έχουμε αμετάκλητη απόφαση δικαστηρίου πλην του πλημμελειοδικείου. Αρμοδιότητα 8 Σ. δημόσιας τάξης, αυτεπάγγελτος έλεγχος σε κάθε στάση της δίκης. Καθύλη αρμοδιότητα: 109 115 ΚΠΔ, 119 ΚΠΔ κρίσιμο στοιχείο ο προσδιορισμός της πράξης κατά του ΠΚ προσοχή! Για τον
προσδιορισμό της καθύλης αρμοδιότητας δεν μας ενδιαφέρουν οι ελαφρυντικές περιστάσεις. Αυτό θα κριθεί τελικά από το δικαστήριο. Η αναρμοδιότητα μπορεί να προταθεί αυτεπαγγέλτως από τον εισαγγελέα, κατ ένσταση (και αυτεπαγγέλτως) από τον κατηγορούμενο, τον πολιτικώς ενάγοντα και τον αστικώς υπεύθυνο (διάδικο). Προσοχή! 120 2ΚΠΔ. Αν το πολυμελές δικαστήριο εκδίδει απόφαση αρμοδιότητας, επέχει θέση παραπεμπτικού βουλεύματος οπότε θα έπρεπε να διατυπωθεί και το κατηγορητήριο αλλιώς ακυρότητα (βλέπε και 315 ΚΠΔ για διαταγή επιβολής περιοριστικών όρων ή προσωρινής κράτησης σε αυτή την περίπτωση). Το 180 ΚΠΔ προϋποθέτει αναρμοδιότητα προϋπάρχουσα της δίωξης και ότι η υπόθεση υπάγεται σε ανώτερο δικαστήριο. Αλλά αν προκύπτει από τη συζήτηση ότι η υπόθεση υπάγεται σε κατώτερο δικαστήριο, τότε αυτό ως ανώτερο κρατά την υπόθεση (119 2 ΚΠΔ) όμως αν κατά τη συζήτηση το ενδιαφέρον στοιχείο της υπόθεσης (π.χ. ύψος αξίας του κλοπιμαίου) μεταβληθεί με νόμο υποχρεωτική παραπομπή λόγω αναίρεσης. Ιδιαίτερη προσοχή στις περιπτώσεις εκδίκασης υποθέσεων προσώπων ιδιάζουσας διαδικασίας. 121 ΚΠΔ: Αν η διαφορά υπάγεται στο εφετείο ή σε κατώτερο δικαστήριο, τότε ακύρωση της απόφασης και παραπομπή στο αρμόδιο δικαστήριο. Αν υπάγεται σε άλλης δικαιοδοσίας δικαστήρια (π.χ. στρατοδικείο) τότε ακυρώνεται η απόφαση και παραπέμπεται στον αρμόδιο εισαγγελέα (στρατιωτικό) για νέα δίωξη. Η αναρμοδιότητα που θα κηρυχθεί ακυρώνει την αναστολή επιδικίας στις εξής περιπτώσεις: κήρυξη αναρμοδιότητας στο μονομελές ή στο πταισματοδικείο, καθώς και σε δικαστήρια άλλης δικαιοδοσίας, όμως με βάση την ΟΛΑΠ 2/1997 όταν έχουμε κήρυξη αναρμοδιότητας στα πλαίσια της αυτής δικαιοδοσίας τότε δεν ανατρέπεται η αναστολή επιδικίας. Κατά τόπον αρμοδιότητα (122 ΚΠΔ): 1) 125 ΚΠΔ τόπος τέλεσης του εγκλήματος ο τόπος προσωρινής διαμονής του κατηγορουμένου 126 1β προσβάλλεται αυτεπαγγέλτως από τον εισαγγελέα (προανάκριση). 2) Δικαστήριο ή δικαστικό συμβούλιο κατά την ανάκριση ή κατά τη συζήτηση αντίστοιχα.
3) Κατ ένσταση: κατά την προανάκριση, ανάκριση στο δικαστήριο ως την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας, από τη στιγμή που θα εξεταστεί το πρώτο έγγραφο ή ο πρώτος μάρτυρας, 126 ΚΠΔ 2. Αν προτάθηκε η αναρμοδιότητα έγκαιρα στον α βαθμό τότε μπορεί να προσβληθεί νομίμως και στο β βαθμό πάλι μέχρι την έναρξη αποδεικτικής διαδικασίας. 130 ΚΠΔ Αρμοδιότητα λόγω συμμετοχής (άρα δεν περιλαμβάνεται η περίπτωση παραυτουργίας). 128 ΚΠΔ εκδίκαση συναφών εγκλημάτων. Εκδίκαση από το ίδιο δικαστήριο εκτός αν για ένα από τα συναφή εγκλήματα υπάρχει φόβος υπέρβασης των ορίων παραγραφής. Αν εκλείψουν οι λόγοι συνάφειας και συμμετοχής πάμε στο 131 ΚΠΔ: Το δικαστήριο που επιλήφθηκε παραπέμπει στο αρμόδιο. Αν όμως οι λόγοι εκλείψουν μετά την ουσιαστική συζήτηση της υπόθεση τότε το αρμόδιο δικαστήριο λόγω συνάφειας ή συμμετοχής κρατάει την υπόθεση εφόσον το έγκλημα υπάγεται σε κατώτερο δικαστήριο. Σύγκρουση αρμοδιότητας και αρμοδιότητας κατά παραπομπή καταφατική και αποφατική σύγκρουση 132 2ΚΠΔ όταν τα δικαστήρια διεκδικούν ή όταν αποποιούνται την αρμοδιότητα αντιστοίχως. Αρμόδιος για την άρση της σύγκρουσης της αρμοδιότητας είναι το ΑΠ. Δικαστικά πρόσωπα υπό στενή έννοια: δικαστές, εισαγγελείς, γραμματείς, υπό ευρεία έννοια (ανακριτικοί και προανακριτικοί υπάλληλοι διάδικοι κατηγορούμενος, πολιτικώς ενάγων, αστικώς υπεύθυνος 93 παρ. 2 Συντ. πλήρως αιτιολογημένες αποφάσεις ποινικών δικαστηρίων και απαγγέλλονται δημόσια. Αρχή του ενιαίου και αδιαιρέτου της εισαγγελικής αρχής. Αρχή της ανεξαρτησίας της εισαγγελικής αρχής (28 ΚΠΔ) όμως ο εισαγγελέας μπορεί να δεχτεί παραγγελία από το δικαστήριο των εφετών ή τον υπουργό της δικαιοσύνης (29, 30 ΚΠΔ). Αρχή της ιεραρχικής Εξάρτησης. Ανακριτικοί υπάλληλοι: Γενικοί, ειδικοί (33, 34 ΚΠΔ). 14 ΚΠΔ = Αποκλεισμός π.χ. δικαστής που δικάζει τη σύζυγό του ex lege λόγος αναίρεσης για κακή σύνθεση. 15 ΚΠΔ: λόγοι αναίρεσης (βλέπε αναλυτικά στο άρθρο 16 ΚΠΔ). Αν ο λόγος εξαίρεσης ανάγεται στους λόγους
αποκλεισμού αυτό συνεπάγεται απόλυτη ακυρότητα είτε προταθεί έγκαιρη είτε όχι (μέχρι και τον ΑΠ) / προσοχή στη συνδρομή των εννοιών «υπόνοιες μεροληψίας» και «άμεσο και έμμεσο συμφέρον δικαστή» λόγος αποχής: 23 ΚΠΔ Λόγος αποκλεισμού 14 ΠΔ, λόγοι εξαίρεσης 15 ΚΠΔ, λόγοι ευπρέπειας 23 ΚΠΔ. 72 ΚΠΔ ιδιότητα κατηγορουμένων: προσδιορίζεται ως ο δράστης τέλεσης μιας πράξης με την άσκηση της ποινικής δίωξης από τον εισαγγελέα. Αν έχουμε και συμμετόχους άσκηση δίωξης in rem, μπορεί ο ανακριτής να επεκταθεί σε κάθε συμμέτοχο. Όμως με βάση την τυπική ιδιότητα του κατηγορουμένου αν ασκηθεί δίωξη κατά αγνώστου και κάποιος κληθεί ως μάρτυρας εάν τελικά αυτός καταστεί κατηγορούμενος η πρώην μαρτυρική κατάθεσή του δεν λαμβάνεται υπόψιν αλλιώς έχουμε με απόλυτη ακυρότητα (λόγω αναίρεσης). Ο κατηγορούμενος έχει δικαίωμα σιωπής. Θεμελιώδη δικαιώματα κατηγορούμενου εδράζονται στα άρθρα 100, 100 4, 101, 102, 273 2 ΚΠΔ (όμως η σιωπή δεν είναι ενοχή). Πολιτικώς ενάγων είσοδος, συμμετοχή του παθόντα στην ποινική δίκη, 63 ΚΠΔ συνεργητική νομιμοποίηση, 64 ΚΠΔ παθητική νομιμοποίηση ποινικές δίκες ανεπίδεκτες πολιτικής αγωγής εγκλήματα εσχάτης προδοσίας, αντίσταση κατά της αρχής, γενικά τα κρατικά έννομα αγαθά. Διατυπώσεις πολιτικής αγωγής 83 ΚΠΔ ακολουθείται το δικόγραφο του αστικού δικαστηρίου. Απαράδεκτη η παράσταση της πολιτικής αγωγής να ζητηθεί με τη φράση «θέλω να παραστώ» ή «θα παραστώ» 898/200/ΑΠ. Απαραίτητος ο διορισμός αντικλήτου στην έδρα των δικαστηρίων εφόσον ο πολιτικώς ενάγων δεν είναι κάτοικος εκεί. Αντιρρήσεις κατά τη διαδικασία της παράστασης του πολιτικώς ενάγοντος μπορούν να προβάλλουν ο κατηγορούμενος και ο αστικώς υπεύθυνος κατά το 85 ΚΠΔ. Βλέπε και τα επόμενα άρθρα. Ο πολιτικώς ενάγων εξετάζεται ανωμοτί. Μάλλον κρίνεται απαραίτητη η παρουσία δικηγόρου στην παράσταση πολιτικής αγωγής βάση του 39 3 κώδικα δικηγόρων. Περιπτώσεις παράστασης πολιτικής αγωγής για υποστήριξη κατηγορίας: 1) 67 2 ΚΠΔ 2) Δίκες απλής και δόλιας χρεοκοπίας.
3) Δίκες που συνδέονται με φορολογικές τελωνειακές παραβάσεις (παράσταση του δημοσίου. Κανόνας στο β βάθμιο δικαστήριο τόσο μεταβιβάζεται, όσο προσβάλλεται. Κακή παράσταση πολιτικής αγωγής όταν αφορά το ακροατήριο 171 2ΚΠΔ. Η έννοια του παράνομου συνδέεται με την έλλειψη ενεργητικής ή παθητικής νομιμοποίησης και με τις διατυπώσεις παράστασης. 66 ΚΠΔ μπορεί κάποιος να κάνει αγωγή σε πολιτικό δικαστήριο και να παραστεί ως πολιτικώς ενάγων. Αν εκκρεμούσης της ποινικής δίκης βγει απόφαση του πολιτικού δικαστηρίου τότε η πολιτική αγωγή στο ποινικό δικαστήριο είναι απαράδεκτη. Αν η αγωγή που ασκείται στα πολιτικά δικαστήρια είναι με επιφύλαξη αυτός δεν αποβάλλεται. Για την αποχώρηση του πολιτικώς ενάγοντος προς την αναγγελία της απόφασης 68 4 ΚΠΔ. Δικονομικές ακυρότητες: α) απόλυτες αφορούν ουσιώδεις παραβάσεις 171 1 α + 305 2 ΚΠΔ β) βούλευμα χωρίς έγγραφη πρόταση του εισαγγελέα (138 2ΚΠΔ). γ) Παράλειψη απολογίας κατηγορουμένου ή διαβάζεται κατάθεση του κατηγορουμένου ενώ ήταν ακόμη μάρτυρας (31 2 171 δ ΚΠΔ). Συστατική υφή απολύτων ακροτήτων: 171 ΚΠΔ (διάταξη πλαίσιο), η διάταξη που επιβάλλει υποχρέωση και παραβιάζεται. 170 ΚΠΔ Σχετικές ακυρότητες: απαγγέλλονται ρητά από το νόμο (170 1). Δεν λαμβάνονται ποτέ αυτεπαγγέλτως υπόψη (173 1 α ) σε αντίθεση με μια απόλυτη ακρότητα που μπορεί να προταθεί και αυτεπαγγέλτως π.χ. 153, 154 2, 138 3, 212, 166 3, 321 4 ΚΠΔ. Συστατική υφή: προσδιορίζονται από μια διάταξη που ρητά αναφέρει την ακυρότητα. 173 3 ΚΠΔ Αν μια σχετική ακυρότητα προκλήθηκε από τον εισαγγελέα, δεν μπορεί να προταθεί από τον ίδιο. Οι απόλυτες ακυρότητες αποτελούν πάντα λόγους αναίρεσης προβάλλονται στην προδικασία με βάση 171+484 ΚΠΔ για παραπομπή με βούλευμα και στην περίπτωση της απευθείας κλήσης: αν επιτρέπεται προσφυγή μέχρι τη λήψη της προθεσμίας προσφυγής (10 ημέρες), ενώ αν δεν επιτρέπεται προσφυγή, μέχρι την επίδοση του κλητηρίου θεσπίσματος. Ακυρότητα της προδικασίας ουδέποτε προτείνεται στο ακροατήριο.
Τρόπος προβολής της ακυρότητας: α) Με τη διαδικασία των ενδίκων μέσων 510 1 Α. β) Με αυτοτελή αίτηση στην προδικασία στο δικαστικό συμβούλιο 176 ΚΠΔ. Και στο ακροατήριο στο δικαστήριο 176 ΚΠΔ. Συνέπειες 175 ΚΠΔ: μεταγενέστερες της άκυρης και εξαρτώμενες από αυτήν πράξεις είναι άκυρες. Π.χ. αν κλητήριο θέσπισμα δεν υπογραφεί, τότε άκυρη η επίδοση και η διαδικασία. Απόλυτη ακυρότητα στο ακροατήριο. Αρχικά έχει ο κατηγορούμενος το δικαίωμα έφεσης. Σχετικές ακυρότητες προδικασίας: Αν μπορεί να υπάρξει παραπομπή με βούλευμα, τότε η σχετική ακυρότητα ασκείται μέχρι την επίδοση βουλεύματος από το Συμβούλιο Εφετών. Αν υπάρξει απευθείας κλήση: αν επιτρέπεται προσφυγή, αίτημα ακυρότητας μέχρι τη λήξη της προθεσμίας (10 ημέρες), αν δεν επιτρέπεται προσφυγή μέχρι την επίδοση κλητηρίου θεσπίσματος. Σχετικές ακυρότητες ακροατηρίου: Μέχρι την έκδοση οριστικής απόφασης στον τελευταίο βαθμό (Όχι στον ΑΠ). Ποινική δίωξη: ισχύουν Αρχή της δημόσιας κατηγορίας 27 ΚΠΔ. Αρχή της αυτεπάγγελτης δίωξης 36 ΚΠΔ, αρχή της αυτοτελούς δίωξης των εγκληματιών, αρχή της νομιμότητας, η οποία όμως κάμπτεται στο 30 2 ΚΠΔ. Μήνυση 43 ΚΠΔ καταγγελία αυτεπαγγέλτως διωκόμενου εγκλήματος από οποιονδήποτε άλλον πλην του αμέσως παθόντος και αδικηθέντος προσώπου. Έγκληση 47 ΚΠΔ καταγγελία αυτεπαγγέλτως ή κατ έγκληση διωκόμενου εγκλήματος από τον αμέσως παθόντα. «Αρχειοθέτηση» «κατά νόμο αστήρικτη: όταν δεν στηρίζεται σε ποινική διάταξη, «προφανώς αβάσιμη», «ανεπίδεκτη δικαστικής εκτιμήσεως». Προκαταρκτική εξέταση προέρευνα που διατάσσεται από τον εισαγγελέα, όπου συλλέγονται στοιχεία, για το αν μπορεί να ασκηθεί ποινική δίωξη. Προσφυγή του εγκαλώντος οιωνεί δεδικασμένο, δεν παράγεται δεδικασμένο από την απόρριψη που σημαίνει ότι μπορεί να επανέλθει 48 ΚΠΔ.
Η άσκηση της ποινικής δίωξης δεν ανακαλείται, πρέπει να βγει βούλευμα ή απόφαση δημιουργείται και εκκρεμοδικία με την άσκηση ποινικής δίωξης non bis in idem. Τρόποι άσκησης ποινικής δίωξης: (α) εισαγωγή της υπόθεσης με απευθείας κλήση του κατηγορουμένου στο ακροατήριο (43 ΚΠΔ). (β) παραγγελία για προανάκριση. (γ) παραγγελία κύριας ανάκρισης εισαγγελέας. 1) Σημειώνει την πράξη και το ακροατήριο και την ημερομηνία και υπογράφει. 2) Συντάσσει το κατηγορητήριο. 3) Επιδίδει το κλητήριο θέσπισμα. Κύρια ανάκριση στα πλημμελήματα γ. συμπλήρωση της προανάκρισης προανάκριση 31 ιβ. Έγγραφος και μυστικός χαρακτήρας ο τελών την προανάκριση υποχρεούται να καλέσει τον κατηγορούμενο σε απολογία αλλιώς απόλυτη ακυρότητα. Διαβιβάζει στον εισαγγελέα τη δικογραφία. Αν υπάρχουν κενά την παραπέμπει πίσω σε αυτόν που τέλεσε την ανάκριση για συμπλήρωση προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Όταν ολοκληρωθεί η προανάκριση ο εισαγγελέας δύναται να διατάξει (α) απευθείας παραπομπή στο ακροατήριο (245 ΚΠΔ) (β) κύρια ανάκριση (245 ιβ 246 3β). (γ) να κάνει πρόταση (απαλλακτική όταν δεν υπάρχουν ενδείξεις ενοχής) στο δικαστικό συμβούλιο. Κύρια ανάκριση έγγραφη και μυστική. Καλείται ο κατηγορούμενος σε απολογία περιπτώσεις (α) έκδοση εντάλματος σύλληψης: 276 2 μετά από γνώμη του εισαγγελέα για κακουργήματα και εφόσον συντρέχει ουσιαστικός λόγος (φυγοδικία κίνδυνος υποτροπής) που επιτρέπει την προσωρινή κράτηση (270 2, 272, 276 2, 282 3 (β) ένταλμα βίαιης προσαγωγής (272 ΚΠΔ). (γ) Τυπική κλήση: πίστη του ανακριτή για μη ύπαρξη ενδείξεων, καλεί τον κατηγορούμενο για απολογία αλλά τελικά του λέει να μην έρθει και με
συμφωνία του εισαγγελέα εισάγει απαλλακτική πρόταση προς το δικαστικό συμβούλιο. Με το πέρας της απολογίας τρεις περιπτώσεις α) ελεύθερος β) περιοριστικοί όροι γ) προσωρινή κράτηση. 282 3 ΚΠΔ προσωρινή κράτηση αυτή για περιοριστικούς όρους σχέση επικαιρότητας: αν είναι αναγκαίοι οι περιοριστικοί όροι αλλά δεν μας αρκούν και έχουμε κακούργημα και υπάρχει κίνδυνος φυγής και λόγοι πρόληψης και υποτροπής «ειδικά περιστατικά της προηγούμενης ζωής ή τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πράξης. Αίτηση άρσης ή αντικατάστασης της προσωρινής κράτησης 286 και 291 ΚΠΔ στον ανακριτή / 286 2 ΚΠΔ μέχρι το πέρας της ανάκρισης και τον ανακριτή. Αρχές που διέπουν την προσωρινή κράτηση: α) αρχή της αναγκαιότητας (282 1 ΚΠΔ), αρχή της απαγόρευσης του υπέρμετρου, αρχή της αναγκαίας αναλογίας (2 1 και 25 1 Συντ.), αρχή του προσήκοντος βαθμού υπονοιών. Διάρκεια προσωρινής κράτησης 287 ΚΠΔ αρχικά 6 μήνες. Κανόνας το 1 έτος, εξαίρεση maximum 1 ½ έτος. Ουσιαστική περάτωση της κύριας ανάκρισης 308 ΚΠΔ (Σε αυτό το άρθρο παρατίθενται αναλυτικότατα όλες οι περιπτώσεις με βάση και τις αλλαγές του ν. 3160/2003. Δυνατότητες του δικαστικού συμβουλίου 309 ΚΠΔ. Βουλεύματα 310 ΚΠΔ. Ακροατήριο Προπαρασκευαστική διαδικασία Κύρια διαδικασία (αναστολή επιδικίας) Περιεχόμενο κλητηρίου θεσπίσματος (321 ΚΠΔ) ιδιαίτερα προσοχή η έλλειψη κάποιου στοιχείου οδηγεί σε ακυρότητα 321 2 ΚΠΔ και 172 2 ΚΠΔ. Επίσης ισχύει: α) η αρχή της δημοσιότητας 329 ΚΠΔ και 93 Συντ. β) Η αρχή της προφορικότητας 331 ΚΠΔ, γ) Αρχή της κατ αντιδικίαν διεξαγωγής της δίκης δ) Αρχή της αντικειμενικότητας του δικαστή 332 ΚΠΔ. Παραπομπή στο ακροατήριο Κλήση με αμετάκλητο βούλευμα Κλητήριο θέσπισμα για απευθείας εισαγωγή.
*322 ΚΠΔ προσφυγή κατά της απευθείας κλήσης μόνο για εισαγωγή στο τριμελές πλημμελειοδικείο, οιονεί ένδικο μέσο. Ποιος κρίνει την προσφυγή αναλυτικά 322 2 και 32 3 και προσοχή στη 10 ημέρα προθεσμίας ο εισαγγελέας εφετών αποφασίζει μέσα σε 10 ημέρες (επιτακτική και όχι αποκλειστική ημερομηνία). Δυνατότητες εισαγγελίας Εφετ. Α) Απόρριψη της προσφυγής ως τυπικά ή απαράδεκτης και ως αβάσιμης νόμω ή ουσία *α) παραδοχή της προσφυγής *γ) εντολή για διενέργεια κύριας ανάκρισης (322 3 + 308 παρ.3) 322 3 πρόβλεψη για πρόσωπα ιδιάζουσας διαδικασίας. Έναρξη αποδεικτικής διαδικασίας α) νομιμοποίηση πολιτικής αγωγής α) προβολή τυχόν ακυρότητας β) αποβολή παρανόμου παραστάντα πολιτικώς ενάγοντος αλλιώς απόλυτη ακυρότητα. δ) 126 1 ΚΠΔ ένσταση τοπικής αναρμοδιότητας αλλιώς καλύπτεται. Τι γίνεται όταν ο κατηγορούμενος είναι απών (βλέπε αναλυτικότατα το 340 ΚΠΔ). Για πλημμέλημα 340 ΚΠΔ. Επίσης βλέπε και το άρθρο 430 ΚΠΔ (Αίτηση για την ακύρωση της απόφασης στα πλημμελήματα). Στα κακουργήματα: 432 ΚΠΔ Αναστολή της εκδίκασης. 432 2 ΚΠΔ όχι δυνατότητα για άσκηση ενδίκου μέσου δικονομική αναγκαιότητα για πρόβλεψη της α δίκης απλώς θέλουμε να έρθει να δικαστεί με έναν εκτελεστό τίτλο. Πώς διεξάγεται η διαδικασία στο ακροατήριο: α) 324 ΚΠΔ β) 343 ΚΠΔ γ) Εξέταση μαρτύρων δ) ανάγνωση εγγράφων ε) απολογία του κατηγορούμενου (τελειώνει η αποδεικτική διαδιακσία) στ) αγόρευση του εισαγγελέα ( του πολιτικώς ενάγοντα, αστικώς υπεύθυνου, του συνηγόρου κατηγορίας). Για το δικαίωμα δευτερολογίας 369 2,3 ΚΠΔ. Έκδοση απόφασης ποτέ δεν παρίσταται ο εισαγγελέας α) είτε οι δικαστές αποσύρονται σε σύσκεψη β) είτε την εκδίδουν επί της έδρας γ) είτε επιφυλάσσονται για την απόφαση. Το δικαστήριο αρχικά αποφασίζει για την αθωότητα ή την ενοχή του κτγ. αν ο ένοχος τότε πρώτα ο εισαγγελέας τοποθετείται επί της ποινής και με τι αποφασίζει το δικαστήριο 321 3 ΚΠΔ. Περάτωση της ποινικής δίκης 370 ΚΠΔ.
Η απόφαση αποτελείται από τη μείζον πρόταση και την ελάσσονα πρόταση. Εσφαλμένη ερμηνεία στη μείζονα όταν αποδίδεται διαφορετικό ερμηνευτικό νόημα, π.χ. έχουμε μια αφαίρεση και το δικαστήριο αποφασίζει αντί για 372 π.χ. 325 Π.Κ., εσφαλμένη ερμηνεία στην ελάσσονα πρόταση εσφαλμένη εφαρμογή ουσιαστικής ποινικής διάταξης. Εκ πλαγίου παραβίαση ουσιαστικής ποινικής διάταξης: αντίφαση σε αυτό που δεχόμαστε ως αιτιολογία και σε αυτά που διαπιστώνουμε. Αυτοτελείς ισχυρισμοί: ανάγονται στη μείωση του αξιοποίνου, άρση του αδίκου, εξάλειψη του αξιοποίνου, κ.λ.π. παραδίδονται εγγράφως και το δικαστήριο οφείλει να αιτιολογήσει την απόρριψή τους. *Ένδικα μέσα: Για βουλεύματα και αποφάσεις υφίσταται αντίστοιχα τόσο το δικαίωμα έφεσης όσο και της αναίρεσης υπό προϋποθέσεις. Το δικαίωμα του κατηγορουμένου για έφεση κατά βουλεύματος του Συμβουλίου πλημμελειοδικών προβλέπεται στο 478 Ι εδ. ε ΚΠΔ, αντίστοιχα για τον πολιτικώς ενάγοντα βλέπε 480 1 ΚΠΔ (όχι όμως όταν το βούλευμα θεωρεί την ποινική δίωξη «σαν να μην έγινε»). Για τον εισαγγελέα πλημμελειοδικών 479 1 ΚΠΔ και 479 2 ΚΠΔ για τον εισαγγελέα εφετών. Αναίρεση κατά βουλευμάτων: Για τον κατηγορούμενο 482 1 ΚΠΔ ο πολιτικώς ενάγων δεν δικαιούται να ασκήσει αναίρεση κατά οποιουδήποτε βουλεύματός της. Ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών για βουλεύματα του συμβουλίου πλημμελειοδικών 483 1 ΚΠΔ ο εισαγγελέας εφετών για βουλεύματα μόνο τα συμβούλια εφετών 483 2 σε συνδυασμό με 483 1 ΚΠΔ. Ο εισαγγελέας του Α.Π. μπορεί να ζητήσει αναίρεση του βουλεύματος υπέρ του νόμου 487 1 ΚΠΔ (καθώς και για οποιαδήποτε παράβαση των διατάξεων που αφορούν την προδικασία χωρίς να βλάπτονται τα δικαιώματα της διαδίκης (483 3 εδ. ε ΚΠΔ). Έφεση κατά αποφάσεων: Για τις αθωωτικές, έχουν δικαίωμα ο κατηγορούμενος, ο πολιτικώς ενάγων, ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών και εφέτης κατά τους όρους του 486 1 ΚΠΔ. 487 ΚΠΔ έφεση της απόφασης που κηρύσσει την αναρμοδιότητα. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται κατά την ανάγνωση του 4459 ΚΠΔ, όπου επεξηγούνται αναλυτικότατα τα όρια ασκήσεως εφέσεως ανάλογα με το είδος του δικαστηρίου και το ύψος της ποινής.
Αν η στερητική της ελευθερίας ποινή μετατραπεί σε χρηματική, το δικαίωμα έφεσης εξαρτάται καταρχήν από την ποινή φυλάκισης ή κράτησης που έχει μετατραπεί. Σε περίπτωση συρροής εγκλημάτων για το όριο του εκκλητού λαμβάνεται υπόψη η συνολική ποινή (491 ΚΠΔ) χωρίς όμως αυτό να προκαλεί την αυτοτελή άσκηση εφέσεως εναντίον κάθε μιας από τις επιμέρους πράξεις, αν η ποινή είναι ου ύψους που ο νόμος απαιτεί. Γενικά, για τις προθεσμίες άσκησης ενδίκων μέσων 473 ΚΠΔ 488 ΚΠΔ έφεση κατά καταδικαστικής απόφασης από τον πολιτικώς ενάγοντα και αντίστοιχα από τον εισαγγελέα 490 ΚΠΔ. Αναίρεση κατά αποφάσεως: Για το πότε επιτρέπεται 504 ΚΠΔ, για το ποιοι τη ζητούν 505 ΚΠΔ, κατά αθωότητας κατηγορούμενος, εισαγγελέας, ο μηνυτής ή ο εγκαλών 306 ΚΠΔ. Οι προθεσμίες για αναίρεση περιγράφονται διεξοδικά στο 507 ΚΠΔ, ενώ το παραδεκτό αυτό στο 508 ΚΠΔ. Για αποφάσεις που παύουν ή κηρύσσουν την ποινική δίωξη απαράδεκτη κατηγορούμενος 509 1α ΚΠΔ, αποκλείεται ο πολιτικώς ενάγων και ο αστικώς υπεύθυνος, ο εισαγγελέας πλημμ. και εφετών μπορούν και κατά μείζονα λόγο το ίδιο δικαίωμα έχει ο εισαγγελέας. Απ. Αποτελέσματα ενδίκων μέσων: α) μεταβιβαστικά β) ανασταλτικά γ) επεκτατικά (4469 ΚΠΔ) δ) Μη χειροτέρευση της θέσης του κατηγορουμένου. Οι λόγοι της αναίρεσης: πλήρης παράθεση στα άρθρα 510-511 ΚΠΔ. Ανασταλτικό αποτέλεσμα: i) 970 ΚΠΔ αναστολή στο οριστικό κλείσιμο της υπόθεσης ii) εμπόδιση του τυπικού δεδικασμένου iii) αδρανοποίηση της καταδίκης iv) 6 2 ΕΣΔΑ. Επεκτατικό αποτέλεσμα της ωφέλειας: i) συμμετοχή: όταν οι λόγοι που προβάλλει το ένδικο μέσο είναι αντικειμενικοί και δεν αναφέρονται στο πρόσωπο του κατηγορουμένου ii) ποινικοί αλληλεξάρτηση: λόγοι αντικειμενικοί (ουσιαστικοί και δικονομικοί) iii) συνάφεια: λόγοι (αντικειμενικοί) δικονομικοί, συμμετοχή: 45, 46, 2Π.Κ. παραυτουργία, αναγκαία σύμπραξη. Προϋποθέσεις: 469 ΚΠΔ. i) Δε δικαιούται να ασκήσουν ένδικο μέσο, ii) ενώ δικαιούντο, δεν το άσκησαν, iii) αν άσκησαν και εκκρεμεί, iv) αν κρίθηκε επί της ουσίας. Δικονομική θέση εκείνου που ωφελείται: ο ωφελούμενος δεν είναι εκκαλών, απλώς παρεμβαίνει εκουσίως. Το ένδικο μέσο του άλλου δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα και γι αυτόν το δικαστήριο πρέπει να αποφασίσει και για τον ωφελούμενο, αν δεν το κανε αυτό, εκδίδει συμπληρωματική
απόφαση. Μορφές χειροτέρευσης της θέσης του κατηγορουμένου: i) Άμεση (πραγματική) αλλαγή του διατακτικού προς το βαρύτερο, ii) έμμεση (νομική) δυσμενέστερος χαρακτηρισμός της πράξης ανεξάρτητα από το αν έγινε βαρύτερη η ποινή ή όχι. Εκδίκαση έφεσης διαδικασία 501-503 ΚΠΔ. Εκδίκαση αναίρεσης διαδικασία 513-527 ΚΠΔ. Αναίρεση του εισαγγελέα του ΑΠ υπέρ του νόμου 483 3 ΚΠΔ τόσο κατά βουλεύματος όσο και κατά αποφάσεων με τη λήξη της προθεσμίας άσκησης της κανονικής αναίρεσης. Γίνεται για την ενότητα της νομολογίας δικάζεται από την ολομέλεια του ΑΠ 513 εδ. γ χωρίς να θίγεται η ισχύς της αποφάσεως ούτε και θίγονται τα δικαιώματα των διαδίκων.