IEE Project BiogasIN Information Material for financing bodies in Greece Υλικό πληροφόρησης για χρηµατοπιστωτικούς οργανισµούς στην Ελλάδα D.3.6.4, WP3 Σιούλας Κωνσταντίνος Τµήµα Περιβάλλοντος και Μεταφορών Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών και Εξοικονόµησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ) 19 ο χλµ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρµι περιλαµβάνεται υλικό και παρουσιάσεις εταίρων του έργου Αθήνα, 2011 Το έργο αυτό (αριθ. Συµβολαίου IEE/09/848/SI2.558364) υποστηρίζεται από:

Περιεχόµενα 1. Εισαγωγή...3 2. Το Βιοαέριο...4 2.1. Βασικά στοιχεία... 4 2.2. Πλεονεκτήµατα... 5 2.3. Πολιτική για τις ΑΠΕ στην Ελλάδα... 6 3. Εθνικοί υποστηρικτικοί µηχανισµοί...8 4. Κριτήρια αξιολόγησης επενδυτικών σχεδίων...11 5. Έσοδα από µία µονάδα βιοαερίου...15 Παράρτηµα 1: Παραδείγµατα χρηµατοδότησης έργων βιοαερίου στην Αυστρία, Γερµανία, ανία, Ολλανδία και Ιταλία...16 Η πλήρης ευθύνη αυτής της έκδοσης εναπόκειται στους συντάκτες της. εν απεικονίζει κατ ανάγκη την άποψη των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είναι αρµόδια για οποιαδήποτε χρήση που µπορεί να γίνει των πληροφοριών που περιλαµβάνονται σε αυτήν. 2

1. Εισαγωγή Το έργο BiogasIN Ανάπτυξη βιώσιµης αγοράς βιοαερίου στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (Συµβόλαιο αριθ. IEE/09/848) υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του Προγράµµατος Ευφυής Ενέργεια για την Ευρώπη. Αντικείµενο του έργου BiogasIN είναι η αποτελεσµατική βελτίωση του πλαισίου εγκατάστασης νέων µονάδων βιοαερίου σε 7 χώρες της Ανατολικής Ευρώπης: Βουλγαρία, Κροατία, Τσεχία, Ελλάδα, Λετονία, Ρουµανία, Σλοβενία. Στο έργο BiogasIN συµµετέχουν 10 Ευρωπαϊκοί οργανισµοί. Για τις τράπεζες, οι πιστώσεις (δάνεια) σχετίζονται µε συγκεκριµένους χρηµατοοικονοµικούς κινδύνους. Ωστόσο, οι τράπεζες κερδίζουν ένα σηµαντικό µέρος των χρηµάτων τους από τα επιτόκια των πιστώσεων. Ως εκ τούτου, ο στόχος των τραπεζών είναι να ελαχιστοποιηθούν οι δυνητικοί κίνδυνοι, ενώ προσφέρουν ένα επιτόκιο το οποίο να είναι ανταγωνιστικό σε σχέση µε άλλα ιδρύµατα. Υπάρχουν δεσµεύσεις µε παραδοσιακά χαµηλούς κινδύνους για τις τράπεζες και άλλες µε αυξηµένη πιθανότητα αθέτησης. Ο κίνδυνος των επενδύσεων σε έργα ανανεώσιµων πηγών ενέργειας εξαρτάται από την τεχνολογία. Για παράδειγµα, τα έσοδα από επενδύσεις σε βιοαέριο είναι πολύ προβλέψιµα, αν υπάρχει εγγυηµένη τιµή (feed-in tariff), όπως συµβαίνει για παράδειγµα στη Ελλάδα. Έτσι, η παρούσα έκθεση περιγράφει τα κύρια σηµεία της τεχνολογίας της ενεργειακής αξιοποίησης του βιοαερίου και τις πιο σηµαντικές πτυχές για την αξιολόγηση των έργων βιοαερίου. Οµάδα στόχος αυτής της έκθεσης είναι κυρίως τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα. 3

2. Το Βιοαέριο 2.1. Βασικά στοιχεία Σύµφωνα µε το νόµο 3468/2006 βιοαέριο είναι το καύσιµο αέριο που παράγεται από Βιοµάζα ή από το βιοαποικοδοµήσιµο κλάσµα βιοµηχανικών και αστικών αποβλήτων, το οποίο µπορεί να καθαρισθεί και να αναβαθµισθεί σε ποιότητα φυσικού αερίου, για χρήση ως Βιοκαύσιµο, ή το ξυλαέριο. Το βιοαέριο είναι ένα µείγµα από µεθάνιο, διοξείδιο του άνθρακα, άζωτο, υδρογόνο και υδρόθειο. Το επιθυµητό συστατικό είναι το µεθάνιο, αλλά η ακριβής σύσταση του βιοαερίου ποικίλει ανάλογα µε τη χρησιµοποιούµενη πρώτη ύλη για την παραγωγή του και άλλες παραµέτρους, όπως η θερµοκρασία και η οξύτητα του υποστρώµατος. Βιοαέριο παράγεται από την Αναερόβια Χώνευση (ΑΧ) (ζύµωση), που σηµαίνει ότι η βιοµάζα µετατρέπεται σε βιοαέριο από µικροοργανισµούς απουσία οξυγόνου. Η διεργασία της ΑΧ είναι κοινή σε πολλά φυσικά περιβάλλοντα, όπως τα ιζήµατα των θαλασσών, ή το στοµάχι των µηρυκαστικών. Η ΑΧ είναι µία βιοχηµική διαδικασία κατά την οποία η οργανική ύλη αποσυντίθεται από ποικίλους µικροοργανισµούς. Αυτοί οι µικροοργανισµοί µπορούν να επιζήσουν µόνο κάτω από αναερόβιες συνθήκες και απουσία φωτός. Για το λόγο αυτό, η ΑΧ συνήθως λαµβάνει χώρα σε χωνευτές, ειδικά σχεδιασµένους για το σκοπό αυτό. Οι χωνευτές βιοαερίου είναι ερµητικά µονωµένοι από το οξυγόνο και το φως. Μετά την πλήρωση του χωνευτή µε την πρώτη ύλη, δύο κύρια προϊόντα παράγονται από την αναερόβια χώνευση: βιοαέριο και χωνεµένο υπόλειµµα. Το βιοαέριο που παράγεται κατά την διάρκεια της ΑΧ αποµακρύνεται από τον χωνευτή και οδηγείται σε περαιτέρω επεξεργασία. Το βιοαέριο µπορεί να χρησιµοποιηθεί απευθείας για την παραγωγή θερµότητας ή για ηλεκτρισµού. Το αναβαθµισµένο βιοαέριο (βιοµεθάνιο) µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως καύσιµο οχηµάτων ή να διατεθεί στο δίκτυο του φυσικού αερίου ως υποκατάστατό του. Το χωνεµένο υπόλειµµα είναι η βιοµάζα που βιοαποικοδοµήθηκε, και απέµεινε µετά την ΑΧ. Ανάλογα µε την πρώτη ύλη αποτελείται από περισσότερο υγρό ή στερεό τµήµα. Το χωνεµένο υπόλειµµα είναι ένα εξαιρετικό εδαφοβελτιωτικό και παρουσιάζει σηµαντικά πλεονεκτήµατα συγκρινόµενο µε την αρχική πρώτη ύλη. Λόγω της αναερόβιας χώνευσης, οι οσµές του υπολείµµατος είναι κατά πολύ µειωµένες και τα θρεπτικά στοιχεία του για την θρέψη φυτών βελτιωµένα, µε αποτέλεσµα να αποτελεί ένα εξαιρετικό οργανικό εδαφοβελτιωτικό. Γενικά στους χωνευτές µπορούν να χρησιµοποιηθούν πολλά βιοαποικοδοµήσιµα υλικά. Οι πιο βασικές κατηγορίες βιοµάζας που χρησιµοποιούνται στις ευρωπαϊκές µονάδες βιοαερίου είναι (Al Seadi et al., 2008) 1 : στερεή και υδαρής κοπριά, γεωργικά υπολείµµατα και υποπροϊόντα, οργανικά απόβλητα που µπορούν να υποστούν χώνευση από αγροτοβιοµηχανίες και βιοµηχανίες τροφίµων, οργανικό κλάσµα των αστικών αποβλήτων και των υπολειµµάτων εστίασης, λυµατολάσπη, καθώς και ενεργειακές καλλιέργειες (πχ. καλαµπόκι, σόργος, τριφύλλι). 1 Al Saedi T., Rutz D., Prassl H., Köttner M., Finsterwalder T., Volk S., Janssen R., Εγχειρίδιο Βιοαερίου, Οκτώβριος 2008 4

Το βιοαέριο είναι ένα καύσιµο µε πολλές εφαρµογές, συµπεριλαµβανόµενης της ηλεκτροπαραγωγής, της παραγωγής θερµικής ενέργειας και χρήσης στις µεταφορές. Αποδοτικοί τρόποι εκµετάλλευσης του βιοαερίου απεικονίζονται στο ακόλουθο Σχήµα 2 (συνεχείς γραµµές). Το βιοαέριο χρησιµοποιείται συχνότερα σήµερα για ηλεκτροπαραγωγή ή/και παραγωγή θερµότητας. Για το λόγο αυτό η συµπαραγωγή ηλεκτρισµού και θερµότητα (ΣΗΘ) προτιµάται από την ηλεκτροπαραγωγή χωρίς χρήση της θερµότητας ή µόνο την παραγωγή θερµότητας. Η αναβάθµιση του βιοαερίου χρησιµοποιείται όλο και συχνότερα στο δίκτυο του φυσικού αερίου για την υποκατάστασή του ή την χρήση του ως καύσιµο οχηµάτων. 2.2. Πλεονεκτήµατα Σε αντίθεση µε τα ορυκτά καύσιµα, η καύση του βιοαερίου εκλύει στην ατµόσφαιρα το CO 2 που είχε αποθηκευτεί στο φυτό κατά την ανάπτυξή του. Έτσι, ο κύκλος άνθρακα του βιοαερίου είναι κλειστός. Για το λόγο αυτό, η χρήση του βιοαερίου µειώνει τις εκποµπές CO 2 και βοηθά στην αποφυγή αύξησης των συγκεντρώσεων CO 2 στην ατµόσφαιρα, συνεισφέροντας στην αντιµετώπιση της υπερθέρµανσης του πλανήτη. Επιπρόσθετα, άλλα αέρια του θερµοκηπίου 3, όπως το µεθάνιο (CH 4 ) και το υποξείδιο του αξώτου (N 2 O) της ακατέργαστης κοπριάς µειώνονται. Γενικά αποφυγή έκλυσης αερίων του θερµοκηπίου λόγω της χρήσης του βιοαερίου µπορεί να προκύψει από: ιαχείριση της κοπριάς: εξοικονόµηση εκποµπών CH 4 από την χρήση στερεής και υδαρούς κοπριάς Υποκατάσταση: εξοικονόµηση εκποµπών λόγω παραγωγής ηλεκτρισµού και θερµότητας (συµπαραγωγή) από βιοαέριο Αντικατάσταση ορυκτών λιπασµάτων: εξοικονόµηση εκποµπών λόγω αντικατάστασης συµβατικών λιπασµάτων από το χωνεµένο υπόλειµµα. 2 Πηγή AEBIOM, European Biomass Association, A Biogas Roadmap for Europe, Οκτώβριος 2009 3 Για λόγους απλοποίησης, όλες οι εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου µετατρέπονται σε ισοδύναµο CO 2 (CO 2-eq), το οποίο και χρησιµοποιείται στο κείµενο. 5

Η κτηνοτροφία αυξάνει τις εκποµπές µεθανίου (CH 4 ) από την εντερική ζύµωση των ζώων, καθώς και τις εκποµπές CH 4 και N 2 O από την διαχείριση της κοπρίας. Σε πολλές χώρες οι µεγάλοι αριθµοί ζωικού κεφαλαίου παίζουν σηµαντικό ρόλο στις εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου. Η παραγωγή βιοαερίου από ΑΧ δηµιουργεί χωνεµένο υπόλειµµα που είναι ότι αποµένει από την βιοµάζα µετά την αναερόβια χώνευση. Το χωνεµένο υπόλειµµα υποκαθιστά την ανεπεξέργαστη κοπριά ως εδαφοβελτιωτικό. Λόγω του γεγονότος ότι το χωνεµένο υπόλειµµα έχει καλύτερη λιπαντική ικανότητα σε σχέση µε την ανεπεξέργαστη κοπριά, επιπρόσθετες ποσότητες ορυκτών λιπασµάτων µπορούν να αντικατασταθούν. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσµα την εξοικονόµηση αερίων του θερµοκηπίου λόγω της µειωµένης παραγωγής ορυκτών λιπασµάτων. 2.3. Πολιτική για τις ΑΠΕ στην Ελλάδα Ο νόµος 3851/10 θέτει τους εθνικούς στόχους για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.) µέχρι το έτος 2020, µε βάση την Οδηγία 2009/28/ΕΚ (ΕΕL, 140/2009), ως εξής: Συµµετοχή της ενέργειας που παράγεται από Α.Π.Ε. στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας σε ποσοστό 20%. Συµµετοχή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από Α.Π.Ε. στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε ποσοστό τουλάχιστον 40%. Σύµφωνα µε Απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος (Α.Υ/Φ1/οικ.19598, Οκτώβριος 2010), η επιδιωκόµενη εγκατεστηµένη ισχύς της βιοµάζας για το 2020 ανέρχεται στα 350MW. Συµµετοχή της ενέργειας που παράγεται από Α.Π.Ε. στην τελική κατανάλωση ενέργειας για θέρµανση και ψύξη σε ποσοστό τουλάχιστον 20%. Συµµετοχή της ενέργειας που παράγεται από Α.Π.Ε. στην τελική κατανάλωση ενέργειας στις µεταφορές σε ποσοστό τουλάχιστον 10%. Σύµφωνα µε το Εθνικό Σχέδιο ράσης για τις ΑΠΕ ο στόχος του 20% των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας το 2020 θα επιτευχθεί µέσω του συνδυασµού µέτρων για την ενεργειακή απόδοση, καθώς και για την αυξηµένη διείσδυση των τεχνολογιών ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, παροχή θέρµανσης και των µεταφορών. Η συνεισφορά (εγκατεστηµένη ισχύς, ακαθάριστη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας) που αναµένεται από το βιοαέριο στην Ελλάδα για την επίτευξη των δεσµευτικών στόχων του έτους 2020 έχει υπολογιστεί στα 210MW (895GWh ή 77ktoe). Η συνεισφορά των ΑΠΕ στο εθνικό ενεργειακό ισοζύγιο κατά το 2008 ήταν περίπου 7,8% της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ενέργειας και περίπου το 16,3%, της παραγωγής πρωτογενούς ενέργειας. Η πρωτογενής ενέργεια που παρήχθηκε από ΑΠΕ το 2008 ήταν 1,64 Mtoe. Από αυτήν, 600ktoe αποτελούσε χρήση βιοµάζας στον οικιακό τοµέα, 265 ktoe χρήση βιοµάζας στη βιοµηχανία και 35 ktoe προήλθε από το βιοαέριο, κυρίως για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (Σχέδιο ράσης για τις ΑΠΕ, 2010). Το πρωτόκολλο του Κιότο θέτει νοµικά δεσµευτικούς στόχους εκποµπών στις ανεπτυγµένες χώρες, µεµονωµένα ή από κοινού για την µείωση των αερίων του θερµοκηπίου κατά τουλάχιστον 5% κάτω από τα επίπεδα του 1990 στο διάστηµα 2008-2012. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συµφώνησε να µειώσει τις εκποµπές της κατά 8%. Για την Ελλάδα ορίστηκε µέγιστη αύξηση της τάξης του 25%. Επιπλέον, η ΕΕ θέτει ένα φιλόδοξο περιβαλλοντικό στόχο που πρέπει να επιτευχθεί µέχρι το 2020, µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου κατά τουλάχιστον 20% κάτω από τα επίπεδα του 1990. Η Απόφαση 3738/08 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ "περί των προσπαθειών των κρατών µελών να µειώσουν τις εκποµπές αερίων θερµοκηπίου για την επίτευξη των δεσµεύσεων της Κοινότητας για µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου έως το 2020" 6

θέτει τα όρια των εκποµπών αερίων θερµοκηπίου κάθε κράτους µέλος για το 2020 σε σύγκριση µε το 2005 σχετικά µε εκποµπές από τοµείς που δεν εµπίπτουν στο Ευρωπαϊκό Σύστηµα Εµπορίας (π.χ. γεωργία). Η Ελλάδα έχει δεσµευθεί να περιορίσει τις εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου κατά 4%. Πολιτικές προώθησης των ΑΠΕ περιγράφονται στο 2ο Εθνικό Πρόγραµµα για την κλιµατική Αλλαγή (πράξη 5 της 27.2.2003) µε στόχο την θέσπιση πολιτικών και µέτρων για την µείωση των εκποµπών αερίων του φαινοµένου του θερµοκηπίου. Στο αναθεωρηµένο Εθνικό Πρόγραµµα για τις κλιµατικές αλλαγές, εκτιµάται ότι η Αναερόβια Χώνευση ζωικών αποβλήτων χοίρων (35% των ζώων το 2010 και 50% των ζώων το 2015 αντίστοιχα) µπορούν να συνεισφέρουν σε µείωση των αερίων του θερµοκηπίου κατά 60.000t CO 2 -eq το 2010 and 83.000t CO 2 -eq το 2015. Σύµφωνα µε την εθνική απογραφή εκποµπών (Απρίλιος 2010) το 2008, οι εκποµπές αερίων θερµοκηπίου (χωρίς αλλαγές στη χρήση γης και δασοπονία - LULUCF) ανήλθαν σε 126,89 Mt CO2- eq παρουσιάζοντας αύξηση 20,34% σε σχέση µε τις εκποµπές βάσης και 22,85% σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 1990. Εάν οι εκποµπές / απορροφήσεις από LULUCF συµπεριλαµβάνονταν τότε η αύξηση ανέρχεται σε 22,72% (από 100,81 Mt CO 2 -eq το 1990-123,71 Mt CO 2 -eq το 2008). Οι εκποµπές από τον τοµέα της ενέργειας για το 2008 αντιπροσώπευαν το 81,98% των συνολικών εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου (χωρίς LULUCF) και αυξήθηκαν κατά περίπου 34,13% σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 1990. Οι εκποµπές από τη γεωργία που αντιπροσώπευαν το 7,03% των συνολικών εκποµπών το 2008 (χωρίς LULUCF), µειώθηκαν κατά περίπου 21,42% σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 1990. 7

3. Εθνικοί υποστηρικτικοί µηχανισµοί Γενικά, οι τρόποι χρηµατοδότησης έργων βιοαερίου µπορούν να χωριστούν σε δύο βασικές κατηγορίες: 1) δηµόσια χρηµατοδότηση και 2) ιδιωτική χρηµατοδότηση. Σε αυτό το κεφάλαιο δύο κύριες κατηγορίες δηµόσιας χρηµατοδότησης θα παρουσιαστούν: Η εγγυηµένη τιµή πώλησης της ενέργειας Οι κρατικές ενισχύσεις. Σύστηµα εγγυηµένη τιµής πώλησης ενέργειας Ο νόµος 3851/2010 «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας για την αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής και άλλες διατάξεις σε θέµατα αρµοδιότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής» τέθηκε σε εφαρµογή τον Ιούνιο του 2010 για να αναµορφώσει το υφιστάµενο νοµοθετικό πλαίσιο των ΑΠΕ και ειδικότερα το νόµο 3468/2006. Σύµφωνα µε το άρθρο 5 «Ορθολογικοποίηση της τιµολόγησης ενέργειας που παράγεται από σταθµούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α.» του νόµου αυτού: «... Η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από Παραγωγό ή Αυτοπαραγωγό µέσω σταθµού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. ή Σ.Η.Θ.Υ.Α. ή µέσω Υβριδικού Σταθµού και απορροφάται από το Σύστηµα ή το ίκτυο, τιµολογείται, σε µηνιαία βάση, σύµφωνα µε τα ακόλουθα: α) Η τιµολόγηση γίνεται µε βάση την τιµή, σε ευρώ ανά µεγαβατώρα (MWh), της ηλεκτρικής ενέργειας που απορροφάται από το Σύστηµα ή το ίκτυο, συµπεριλαµβανοµένου και του ικτύου Μη ιασυνδεδεµένων Νησιών. β) Η τιµολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας κατά την προηγούµενη περίπτωση, εκτός από την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από φωτοβολταϊκούς σταθµούς για τους οποίους έχουν οριστεί ξεχωριστές τιµές από τον ν. 3734/2009 (ΦΕΚ 8 Α ), όπως ισχύει, γίνεται µε βάση τα στοιχεία του ακόλουθου Πίνακα 1: Η παραγόµενη ενέργεια από σταθµούς Α.Π.Ε. πλην φωτοβολταϊκών και ηλιοθερµικών σταθµών, εφόσον οι επενδύσεις υλοποιούνται χωρίς τη χρήση δηµόσιας επιχορήγησης, τιµολογείται µε βάση τις τιµές του πίνακα 1, προσαυξηµένες κατά ποσοστό 20% για τις περιπτώσεις (α),(δ), (ζ), (η) και (ιζ), καθώς και κατά ποσοστό 15% για τις περιπτώσεις (θ) έως (ιε). Για την περίπτωση (ιστ), η προσαύξηση κατά 15% εφαρµόζεται µόνο στο σταθερό σκέλος της τιµολόγησης, εφόσον η επένδυση υλοποιείται χωρίς επιχορήγηση από οποιοδήποτε εθνικό, ευρώπαϊκό ή διεθνές πρόγραµµα ή αναπτυξιακό νόµο, για την κάλυψη τµήµατος της σχετικής δαπάνης ούτε υπόκειται σε φοροαπαλλαγή οποιασδήποτε µορφής περιλαµβανοµένου και του αφορολόγητου αποθεµατικού. Μεταξύ άλλων ο νόµος 3851/2010 θέτει νέες υψολέτερες εγγυηµένες τιµές ανάλογα µε τον τύπο της βιοµάζας (δίνονται διαφορετικές τιµές ανάλογα µε τον τύπο του βιοαερίου, ειδικότερα 220 /MWh για βιοαέριο που προέρχεται από βιοµάζα (κτηνοτροφικά και αγροτοβιοµηχανικά οργανικά υπολείµµατα και απόβλητα) µε εγκατεστηµένη ισχύ 3MW και 200 /MWh από τις ίδιες µονάδες βιοαερίου µε εγκατεστηµένη ισχύ >3MW). Το γεγονός αυτό αποτελεί βασικό µοχλό για να προσελκύσει µεγαλύτερο ενδιαφέρον η αξιοποίηση του βιοαερίου καθώς η εγγυηµένη τιµή υπερδιπλασιάστηκε. Επίσης, η παραγόµενη ενέργεια από βιοαέριο, εφόσον οι επενδύσεις υλοποιούνται χωρίς τη χρήση δηµόσιας επιχορήγησης, τιµολογείται µε βάση τις τιµές του νόµου 3851/2010, προσαυξηµένες κατά ποσοστό 15%. Η σύµβαση πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από σταθµούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. ισχύει για είκοσι (20) έτη. 8

Πίνακας : Τιµή πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ (νόµος 3851/2010) Τιµή Ενέργειας (Euro/MWh) Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από: ιασυνδεδεµένο Μη Σύστηµα διασυνδεδεµένα νησιά (α) Αιολική ενέργεια που αξιοποιείται µε χερσαίες εγκαταστάσεις ισχύος µεγαλύτερης των 50kW 87,85 99,45 (β) Αιολική ενέργεια που αξιοποιείται µε εγκαταστάσεις ισχύος µικρότερης ή ίσης των 50kW 250 (γ) Φωτοβολταϊκα έως 10kW peak στον οικιακό τοµέα και σε µικρές επιχειρήσεις (σύµφωνα µε το ειδικό πρόγραµµα σε κτιριακές 550 εγκαταστάσεις Αποφ-12312/ΓΓ/175/4-6-09, ΦΕΚ-1079/Β/09) (δ) Υδραυλική ενέργεια που αξιοποιείται µε µικρούς υδροηλεκτρικούς σταθµούς µε εγκατεστηµένη ισχύ έως δεκαπέντε (15) MWe 87,85 (ε) Ηλιακή ενέργεια που αξιοποιείται από ηλιοθερµικούς σταθµούς ηλεκτροπαραγωγής 264,85 (στ) Ηλιακή ενέργεια που αξιοποιείται από ηλιοθερµικούς σταθµούς ηλεκτροπαραγωγής µε σύστηµα αποθήκευσης, το οποίο εξασφαλίζει 284,85 τουλάχιστον 2 ώρες λειτουργίας στο ονοµαστικό φορτίο (ζ) Γεωθερµική ενέργεια χαµηλής θερµοκρασίας κατά την παρ.1στ του Αρθ-2 του Ν-3175/03 (ΦΕΚ-207/Α/03) 150 (η) Γεωθερµική ενέργεια υψηλής θερµοκρασίας κατά την παρ.1στ του Αρθ-2 του Ν-3175/03 (ΦΕΚ-207/Α/03) 99,45 (θ) Βιοµάζα που αξιοποιείται από σταθµούς µε εγκατεστηµένη ισχύ <= 1 MW (εξαιρουµένου του βιοαποδοµήσιµου κλάσµατος αστικών 200 αποβλήτων) (ι) Βιοµάζα που αξιοποιείται από σταθµούς µε εγκατεστηµένη ισχύ >1 MW και <=5 MW (εξαιρουµένου του βιοαποδοµήσιµου κλάσµατος 175 αστικών αποβλήτων) (ια) Βιοµάζα που αξιοποιείται από σταθµούς µε εγκατεστηµένη ισχύ >5 MW (εξαιρουµένου του βιοαποδοµήσιµου κλάσµατος αστικών 150 αποβλήτων) (ιβ) Αέρια εκλυόµενα από χώρους υγειονοµικής ταφής και από εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισµού και βιοαέρια από βιοµάζα (συµπεριλαµβανοµένου και του βιοαποδοµήσιµου κλάσµατος 120 αποβλήτων), µε εγκατεστηµένη ισχύ <=2 MW (ιγ) Αέρια εκλυόµενα από χώρους υγειονοµικής ταφής και από εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισµού και βιοαέρια από βιοµάζα (συµπεριλαµβανοµένου και του βιοαποδοµήσιµου κλάσµατος 99,45 αποβλήτων), µε εγκατεστηµένη ισχύ > 2 MW (ιδ) Βιοαέριο που προέρχεται από βιοµάζα (κτηνοτροφικά και αγροτοβιοµηχανικά οργανικά υπολείµµατα και απόβλητα) µε εγκατεστηµένη 220 ισχύ <= 3 MW (ιε) Βιοαέριο που προέρχεται από βιοµάζα (κτηνοτροφικά και αγροτοβιοµηχανικά οργανικά υπολείµµατα και απόβλητα) µε εγκατεστηµένη 200 ισχύ >3 MW (ιστ) ΣΗΘΥΑ 87,85xΣΡ 99,45xΣΡ (ιζ) Λοιπές ΑΠΕ (συµπεριλαµβανοµένων και των σταθµών ενεργειακής αξιοποίησης του βιοαποδοµήσιµου κλάσµατος αστικών αποβλήτων που πληρούν τις προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής νοµοθεσίας όπως εκάστοτε αυτές ισχύουν) 87,85 99,45 Κρατικές ενισχύσεις Σήµερα, το βασικό εργαλείο δηµόσιας χρηµατοδότησης έργων ΑΠΕ είναι ο Αναπτυξιακός Νόµος 3908/2001 (ΦΕΚ 8/Α/2011). Οι επενδύσεις ΑΠΕ µπορούν να λάβουν οικονοµική υποστήριξη και από άλλα προγράµµατα που διαχειρίζεται το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων. Περισσότερες πληροφορίες για τις πηγές χρηµατοδότησης και τα οικονοµικά κίνητρα των ενεργειακών επενδύσεων δίνονται, µεταξύ άλλων, στην ιστοσελίδα του ΚΑΠΕ, www.cres.gr και www.antagonistikotita.gr 9

Σκοπός του νόµου είναι η προώθηση της οικονοµικής ανάπτυξης της χώρας µε τη διαµόρφωση καθεστώτων ενίσχυσης των επενδύσεων, µε τα οποία βελτιώνεται η επιχειρηµατικότητα, η τεχνολογική ανάπτυξη, η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και η περιφερειακή συνοχή και προωθούνται η πράσινη οικονοµία, η αποτελεσµατική λειτουργία των διαθέσιµων υποδοµών και η αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναµικού της χώρας. Ο αναπτυξιακός νόµος καλύπτει όλες τις ιδιωτικές επενδύσεις που υλοποιούνται στην Ελλάδα (αφορά όλους τους τοµείς της οικονοµικής δραστηριότητας µε κάποιες εξαιρέσεις). Προτάσεις για χρηµατοδότηση µπορούν να υποβληθούν στον Αναπτυξιακό Νόµο δύο φορές το χρόνο (Απρίλιο και Οκτώβριο και οποτεδήποτε για τα µεγάλα Επενδυτικά Σχέδια). Η χώρα διαιρείται σε τρεις ζώνες µε κριτήριο το επίπεδο ανάπτυξης της κάθε περιοχής. Το ποσοστό ενίσχυσης κάθε επενδυτικού σχεδίου εξαρτάται από το µέγεθος του φορέα της επένδυσης και από το νοµό στον οποίο υλοποιείται. Σε κάθε περίπτωση δεν µπορεί να υπερβαίνει το 50% του ενισχυόµενου κόστους του επενδυτικού σχεδίου. Είδη ενισχύσεων Φορολογική απαλλαγή που συνίσταται στην απαλλαγή από την καταβολή φόρου εισοδήµατος επί των πραγµατοποιούµενων προ φόρων κερδών, τα οποία προκύπτουν µε βάση τη φορολογική νοµοθεσία, από το σύνολο των δραστηριοτήτων της επιχείρησης. Επιχορήγηση που συνίσταται στη δωρεάν παροχή από το ηµόσιο χρηµατικού ποσού για την κάλυψη τµήµατος των ενισχυόµενων δαπανών του επενδυτικού σχεδίου και προσδιορίζεται ως ποσοστό αυτών. Επιδότηση χρηµατοδοτικής µίσθωσης που συνίσταται στην κάλυψη από το ηµόσιο τµήµατος των καταβαλλόµενων δόσεων χρηµατοδοτικής µίσθωσης που συνάπτεται για την απόκτηση καινούριου µηχανολογικού και λοιπού εξοπλισµού (δεν µπορεί να υπερβαίνει τα επτά έτη). Τα επιλέξιµα έργα κατηγοριοποιούνται σε δύο (2) κύριες κατηγόριες: 1) Γενικά Επενδυτικά Σχέδια 2) Ειδικά Περιφερειακά Σχέδια Τα επενδυτικά σχέδια βιοαερίου βρίσκονται στην κατηγορία των Γενικών Επενδυτικών Σχεδίων (στην υποκατηγορία Περιφερειακής Συνοχής). Στα σχέδια Περιφερειακής Συνοχής, περιλαµβάνονται επενδυτικά σχέδια σε παραγωγικές δραστηριότητες που αξιοποιούν τοπικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήµατα, αντιµετωπίζουν τοπικές ανάγκες και περιφερειακά προβλήµατα µε περιβαλλοντικά βιώσιµες τεχνολογικές εφαρµογές, εισάγουν τεχνολογίες εξοικονόµησης ενέργειας και αξιοποίησης υδάτινων πόρων και συµβάλλουν στη φιλική προς το περιβάλλον ανασυγκρότηση, ανάπλαση και ανάπτυξη περιοχών οικονοµικής δραστηριότητας. Στην κατηγορία αυτή παρέχεται επιχορήγηση ή και επιδότηση χρηµατοδοτικής µίσθωσης για τις νέες επιχειρήσεις σε ποσοστό 80% του ποσοστού ενίσχυσης. Το υπόλοιπο ποσοστό µέχρι το όριο του ποσοστού ενίσχυσης συµπληρώνεται µε την ενίσχυση φορολογικής απαλλαγής. Το ποσοστό της ίδιας συµµετοχής του επενδυτή στις επενδύσεις που λαµβάνουν ενίσχυση µε τη µορφή της επιχορήγησης κεφαλαίου δεν µπορεί να είναι κατώτερο του είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) των ενισχυόµενων δαπανών. Στις επενδύσεις που εντάσσονται στο καθεστώς της φορολογικής απαλλαγής ο δικαιούχος πρέπει να συνεισφέρει τουλάχιστον το είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) του επενδυτικού κόστους, είτε µέσω ιδίων κεφαλαίων είτε µέσω εξωτερικής χρηµατοδότησης. 10

4. Κριτήρια αξιολόγησης επενδυτικών σχεδίων Τέσσερις βασικές κατηγορίες ιδιωτικής χρηµατοδότησης έργων βιοαερίου είναι οι ακόλουθες: ανειοδότηση, Ο παραδοσιακός δανεισµός είναι ο πιο συνηθισµένος τρόπος για τη λήψη δανειακών κεφαλαίων από τις τράπεζες. Αυτή η µορφή χρηµατοδότησης δεν χρησιµοποιείται µόνο σε µεγάλες επενδύσεις, καθώς οι περιπτώσεις αυτές απαιτούνται στο πλαίσιο έργων βιοαερίου, αλλά καλύπτει επίσης πολλά µικρότερα ιδιωτικά δάνεια. Αυτοχρηµατοδότηση (Project finance), Στην αυτοχρηµατοδότηση (Project Finance), η χρηµατοδότηση του έργου έχει ως κύρια ή/και αποκλειστική πηγή αποπληρωµής των δανειακών υποχρεώσεων τα προσδοκώµενα έσοδα και εξασφαλίζεται µε τα στοιχεία του ενεργητικού του Έργου. Στην Ελλάδα, ο τύπος χρηµατοδότησης project finance αφορά κυρίως σε τράπεζες που αναζητούν συχνά ώριµες και δοκιµασµένες τεχνολογίες (χαµηλού ρίσκου) ή επενδύσεις που θα δώσουν οικονοµίες κλίµακας. Χρηµατοδοτική µίσθωση (leasing) Eίναι µια συχνά εφαρµοζόµενη µέθοδο για τη συγκέντρωση µετοχικού κεφαλαίου για ένα έργο βιοαερίου. H xρηµατοδοτική µίσθωση χαρακτηρίζεται από τη διάκριση του κατασκευαστή µονάδων (εταιρία leasing) και του φορέα εκµετάλλευσης της µονάδας (µισθωτή). Η εταιρεία χρηµατοδοτικής µίσθωσης κατασκευάζει και χρηµατοδοτεί την µονάδα από το εταιρικό κεφάλαιο ή το µετοχικό κεφάλαιο των εταίρων εκµίσθωσης. Στη συνέχεια η εταιρεία αφήνει την µονάδα στον µισθωτή ο οποίος πρέπει να αναλάβει τους κινδύνους της επιχείρησης. Ο µισθωτής διαχειρίζεται όλα τα έσοδα από τη λειτουργία της µονάδας παραγωγής βιοαερίου, αλλά πρέπει να πληρώσει τα ποσοστά χρηµατοδοτικής µίσθωσης στην εταιρεία. Αφού λήξει η σύµβαση, ο µισθωτής µπορεί να αγοράσει την υπολειπόµενη αξία της µονάδας βιοαερίου, ή η κυριότητα επανέρχεται στην εταιρεία χρηµατοδοτικής µίσθωσης. Στις περισσότερες περιπτώσεις η επιλογή αυτή χρησιµοποιείται για την χρηµατοδότηση συγκεκριµένων τµηµάτων µίας µονάδας βιοαερίου, πχ. της µονάδας συµπαραγωγής. Χρηµατοδότηση από τρίτους (Third party finance) Σε αυτόν τον τρόπο χρηµατοδότησης µία Επιχείρηση Ενεργειακών Υπηρεσιών (ΕΕΥ) παίζει πρωταρχικό ρόλο και αναλαµβάνει τις ευθύνες και/ή την χρηµατοδότηση. Η ΕΕΥ αναλαµβάνει την ανάπτυξη, κατασκευή, χρηµατοδότηση και λειτουργία του έργου. Η βασική αρχή στην περίπτωση αυτή είναι το γεγονός ότι ο δικαιούχος (πελάτης ή τελικός χρήστης) δεν χρειάζεται να προβεί σε χρηµατοροές. Τα τρία εµπλεκόµενα µέρη είναι α) η ΕΕΥ, β) ο άµεσα ενδιαφερόµενος και γ) η τράπεζα. Για τις τράπεζες, οι πιστώσεις (δάνεια) σχετίζονται µε συγκεκριµένους χρηµατοοικονοµικούς κινδύνους. Ωστόσο, οι τράπεζες κερδίζουν ένα σηµαντικό µέρος των χρηµάτων τους από τα επιτόκια των πιστώσεων. Ως εκ τούτου, ο στόχος των τραπεζών είναι να ελαχιστοποιηθούν οι δυνητικοί κίνδυνοι, ενώ προσφέρουν ένα επιτόκιο το οποίο να είναι ανταγωνιστικό σε σχέση µε άλλα ιδρύµατα. Υπάρχουν δεσµεύσεις µε παραδοσιακά χαµηλούς κινδύνους για τις τράπεζες και άλλες µε αυξηµένη πιθανότητα αθέτησης. Ο κίνδυνος των επενδύσεων σε έργα ανανεώσιµων πηγών ενέργειας εξαρτάται από την τεχνολογία. 11

Στη συνέχεια παρατίθεται ένας κατάλογο κριτηρίων, τα οποία θα βοηθήσουν στην αξιολόγηση του κινδύνου και της σκοπιµότητας µιας επένδυσης σε συγκεκριµένα έργα βιοαερίου. Τα κριτήρια περιλαµβάνουν τα ανθρώπινα, τεχνικά, οικονοµικά και οργανωτικά κριτήρια καθώς και κριτήρια που σχετίζονται µε τη νοµοθεσία και τις άδειες. Έτσι, ο επενδυτής ή το χρηµατοπιστωτικό ίδρυµα µπορεί εύκολα να χρησιµοποιήσει αυτά τα κριτήρια, ως ένα κατάλογο ελέγχου (checklist) για την αξιολόγηση της συνολικής σκοπιµότητας των έργων βιοαερίου. Παρ 'όλα αυτά, πρέπει να λεχθεί ότι η περιγραφή του προτεινόµενου σχεδίου στο σύνολό του είναι πιο σηµαντική για την αξιολόγηση, από την εξέταση των συγκεκριµένων και µόνο ορίων ή τιµών. Ως εκ τούτου, τα ποσοτικά κριτήρια που παρουσιάζονται θεωρούνται ως παραδείγµατα και µόνο. Λεπτοµέρειες µπορούν να βρεθούν στο παραδοτέο του έργου µε τίτλο «Κριτήρια αξιολόγησης επενδύσεων βιοαερίου: Οδηγίες για χρηµατοπιστωτικούς οργανισµούς και επενδυτές». 12

Κριτήριο 1: Εµπειρία στον τοµέα του βιοαερίου (παραγωγή πρώτων υλών, βιολογία της αναερόβιας χώνευσης, τεχνολογία της µονάδας, αξιοποίηση του εδαφοβελτιωτικού και οικονοµικό υπόβαθρο), πρέπει να αποδειχθεί από τον αιτούντα. Κριτήριο 2: Κριτήριο 3: Κριτήριο 4: Κριτήριο 5: Κριτήριο 6: Κριτήριο 7: Κριτήριο 8: Κριτήριο 9: Το συγκεκριµένο κίνητρο για την υλοποίηση της µονάδας του βιοαερίου πρέπει να εξηγηθεί.. Επαρκής ποσό πληρωµένων εργατοωρών πρέπει να είναι διαθέσιµο. Εποπτεία της µικροβιολογικής διαδικασίας της ζύµωσης πρέπει να παρέχει ο χειριστής της µονάδας και/ή το προσωπικό του ή/και από συµβεβληµένες εξειδικευµένες εταιρείες. Ο χειριστής της µονάδας και/ή το προσωπικό του θα πρέπει να είναι σε θέση να εκτελεί βασικές εργασίες συντήρησης. Το κόστος συντήρησης της µονάδας CHP το οποίο κυµαίνεται από 0.3 έως 2.5 Cents/kWh el και ένα κόστος της τάξης του 1 3% του επενδυτικού κόστους για την συντήρηση των υπολοίπων τµηµάτων θα πρέπει να περιληφθούν στο επιχειρηµατικό σχέδιο. Η νοµική µορφή και το ιδιοκτησιακό καθεστώς του έργου βιοαερίου πρέπει να είναι σαφώς καθορισµένο. Ένας κατάλογος µε τον εξοπλισµό και τα υλικά της µονάδας πρέπει να παρέχεται. Ένα κατασκευαστικό σχέδιο πρέπει να επιδεικνύεται. Κριτήριο 10: Η µονάδα πρέπει να συνδέεται µε δηµόσιο δρόµο, κατάλληλο βαρέα οχήµατα (µεταφορά πρώτης ύλης και χωνεµένου υπολείµµατος). Κριτήριο 11: Το σηµείο διασύνδεσης µε το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να καθοριστεί. Κριτήριο 12: Το σηµείο έκχυσης του βιοµεθανίου (ως εναλλακτική) στο δίκτυο του φυσικού αεριού πρέπει να καθοριστεί. Κριτήριο 13: Οι καταναλωτές θερµότητας πρέπει να εξευρεθούν και να συναφθούν προσύµφωνα/συµβόλαια. Κριτήριο 14: Συµβάσεις µε τους πελάτες ηλεκτρικής ενέργειας και/ή βιοµεθανίου και/ή θερµότητας (στην καλύτερη των περιπτώσεων για όλη την διάρκεια του δανείου) θα πρέπει να παρέχονται. Κριτήριο 15: Σχεδιασµός των εγκαταστάσεων αποθήκευσης της πρώτης ύλης (αριθµός, τύπος). Κριτήριο 16: Οι χωνευτές πρέπει να είναι κατάλληλοι για τον τύπο και την ποσότητα των πρώτων υλών και καλά σχεδιασµένοι (µόνωση, ανάδευση, εισροές/εκροές, υλικά κλπ.). Κριτήριο 17: Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης του χωνεµένου υπολείµµατος θα πρέπει να καλύπτονται ώστε να συγκρατούν το βιοαέριο που παράγεται. 13

Κριτήριο 18: Πρέπει να αποφεύγεται η ρύπανση του περιβάλλοντος (οσµές, διαρροή) από όλες τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης. Κριτήριο 19: Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης θα πρέπει να είναι σχεδιασµένες για την αποθήκευση χωνεµένου υπολείµµατος που παράγεται από τη µονάδα παραγωγής βιοαερίου τουλάχιστον για ένα εξάµηνο Κριτήριο 20: Η ακριβής θέση των χωνευτών και των εγκαταστάσεων αποθήκευσης θα πρέπει να αποτυπώνονται σε σχέδιο. Ο απαιτούµενος χώρος για την ανέγερση της µονάδας α πρέπει να είναι επαρκής. Κριτήριο 21: Για τις µονάδες που λειτουργούν µε ενεργειακές καλλιέργειες τουλάχιστον το 50% αυτών θα πρέπει να παράγεται σε ιδιόκτητες εκτάσεις. Οι υπόλοιπες πρώτες ύλες θα πρέπει να είναι εγγυηµένες µε µακροχρόνια συµβόλαια µε τους προµηθευτές. Κριτήριο 22: Αν χρησιµοποιούνται ενεργειακές καλλιέργειες, θα πρέπει να παράγονται σε ακτίνα 10 km γύρω από την µονάδα. Επίσης τα απόβλητα δεν θα πρέπει να µεταφέρονται από µακρινές αποστάσεις. Τα υγρά απόβλητα θα πρέπει να συλλέγονται από µία ακτίνα 3 km από την µονάδα. Επίσης τα απόβλητα δεν θα πρέπει να µεταφέρονται σε µακρινές αποστάσεις. Κριτήριο 23: Θα πρέπει να υπάρχει επαρκής έκταση διάθεσης του χωνεµένου υπολείµµατος. Σε αντίθετη περίπτωση το υπόλειµµα θα πρέπει να πωλείται. Το κόστος πώλησης/διάθεσης του χωνεµένου υπολείµµατος θα πρέπει να συµπεριληφθεί στην εκτίµηση κόστους της µονάδας. Κριτήριο 24: Η χρήση/πώληση του προς διάθεση χωνεµένου υπολείµµατος θα πρέπει να συµµορφώνεται µε την Οδηγία της ΕΕ για τη νιτρορύπανση. Κριτήριο 25: θα πρέπει να ληφθεί µέριµνα για ασφάλειες για φυσική καταστροφή και βλάβη του εξοπλισµού. Κριτήριο 26: θα πρέπει να ληφθεί µέριµνα για φωτιά και ατυχήµατα. Κριτήριο 27: θα πρέπει να ληφθεί µέριµνα για τυχόν διακοπή λειτουργίας της µονάδας. Κριτήριο 28: θα πρέπει να ληφθεί µέριµνα για γενική ασφάλεια έναντι ευθυνών. Κριτήριο 29: θα πρέπει να ληφθεί µέριµνα για ασφάλεια που να καλύπτει την διάρκεια της κατασκευαστικής φάσης. Κριτήριο 30: Μία αναλυτική εκτίµηση κόστους και σχέδιο χρηµατοδότησης θα πρέπει να υπάρχει που να βασίζεται σε ρεαλιστικές και συντηρητικές παραδοχές. Κριτήριο 31: Προσωπική τεκµηρίωση πρέπει να παρέχεται. Αν εφαρµόζεται τα νοµικά έγγραφα της εταιρείας βιοαερίου πρέπει να παρέχεται. 14

5. Έσοδα από µία µονάδα βιοαερίου Η απόφαση για τη χορήγηση δανείου για έργα βιοαερίου εξαρτάται κατά πρώτο λόγο από τις αναµενόµενες ταµειακές ροές του έργου. Προκειµένου να εξασφαλιστεί µια οικονοµικά βιώσιµη λειτουργία µιας µονάδας βιοαερίου, είναι πολύ σηµαντικό να υπολογιστούν τα έσοδα από τη λειτουργία της Στις περισσότερες χώρες, µε µια υγιή αγορά βιοαερίου, η εγγυηµένη τιµή (feed-in tariff) αγοράς της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από µονάδες ορίζεται από το νόµο. Αυτή η τιµή µε τα εξασφαλισµένα έσοδα για µεγάλο χρονικό διάστηµα αποτελεί µια αξιόπιστη εγγύηση για τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα και τη βάση για οικονοµικούς υπολογισµούς για τον φορέα λειτουργίας της εγκατάστασης. Επιπλέον, µακροπρόθεσµες συµβάσεις που καλύπτουν τη χρήση της θερµότητας ή έγχυση του βιοµεθανίου στο δίκτυο του φυσικού αερίου µπορεί να αυξήσει την αξιοπιστία ενός έργου βιοαερίου. Ένας άλλος τρόπος αναχρηµατοδότησης µιας επένδυσης βιοαερίου είναι η εµπορία Πράσινων Πιστοποιητικών (επίσης γνωστή ως Πιστοποιητικά Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας - REC). Ένας πάροχος πράσινης ενέργειας (π.χ. µονάδα παραγωγής βιοαερίου), πιστώνεται µε ένα REC για κάθε MWh ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιµη πηγή. Μετά την τροφοδότηση του δικτύου µε την ενέργεια αυτή, το πιστοποιητικό µπορεί να πωληθεί στην ελεύθερη αγορά. Οι τιµές για τα πιστοποιητικά εξαρτώνται από την γενική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, την ανανεώσιµη πηγή ενέργειας από την οποία παρήχθη η ηλεκτρική ενέργεια και τη θέση της εγκατάστασης. Τα έσοδα από την πώληση των ΑΠΕ είναι λιγότερο προβλέψιµα σε σχέση µε τα έσοδα από ένα σταθερό σύστηµα εγγυηµένης τιµής, καθώς οι τιµές για τις ΑΠΕ υπόκεινται σε διακυµάνσεις. Οικονοµικά και περιβαλλοντικά, είναι πιο σκόπιµο να πωλείται η θερµότητα που παράγεται από την ΣΘΗ (συµπαραγωγή θερµότητας και ηλεκτρικής ενέργειας) της µονάδας βιοαερίου. Η αξιοποίηση της θερµότητας βελτιώνει δραστικά τη συνολική αποδοτικότητα της µονάδας. Αν η θερµότητα µπορεί να πωληθεί σε καταναλωτές, π.χ. µέσω ενός τοπικού δικτύου θέρµανσης, ο χειριστής της εγκατάστασης βιοαερίου έχει πρόσθετα έσοδα. Σε αντίθεση µε την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από βιοαέριο, συνήθως δεν υπάρχει σταθερό feed-in tariff για τη θερµότητα που παράγεται από µονάδες παραγωγής βιοαερίου, όπως συµβαίνει στη Γερµανία. Τα έσοδα από την παροχή θέρµανσης είναι συνήθως αντικείµενο της σύµβασης µεταξύ του φορέα εκµετάλλευσης της µονάδας και του καταναλωτή θερµότητας. Ένα µικρό µέρος των εσόδων από τη λειτουργία µιας εγκατάστασης βιοαερίου µπορεί να προέλθει από τη χρήση του κοµπόστ (χωνεµένο υπόλειµµα). Το χωνεµένο υπόλειµµα µπορεί να πωληθεί ως λίπασµα ή να χρησιµοποιηθούν στο δικό τους αγρόκτηµα ως υποκατάστατο συνθετικών λιπασµάτων. Το κοµπόστ είναι πλούσιο σε άζωτο, φώσφορο, κάλιο και ιχνοστοιχεία και µπορεί να εφαρµοστεί στα εδάφη όπως ακριβώς και το υγρό λίπασµα. Αυτό το καθιστά ένα κατάλληλο βιολίπασµα. Τέλος, σε περίπτωση που η µονάδα παραγωγής βιοαερίου είναι σχεδιασµένη για την χώνευση βιοαποβλήτων (π.χ. υπολείµµατα τροφίµων, οργανικά αστικά απόβλητα, απόβλητα της βιοµηχανίας) ο διαχειριστής της µονάδας µπορεί να λάβει επίσης ένα τέλος διάθεσης. Ωστόσο, η χρήση αποβλήτων σε µία µονάδα παραγωγής βιοαερίου συνήθως απαιτεί ειδικό σχεδιασµό της εγκατάστασης και εµπειρία σχετικά µε τη διαχείρισή τους. 15

Παράρτηµα 1: Παραδείγµατα χρηµατοδότησης έργων βιοαερίου στην Αυστρία, Γερµανία, ανία, Ολλανδία και Ιταλία Ανάπτυξη Βιώσιµης Αγοράς Βιοαερίου στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη Παραδείγµατα χρηµατοδότησης έργων βιοαερίου στην Αυστρία, Γερµανία, ανία, Ολλανδία και Ιταλία Αριθµ. Συµβολαίου IEE/09/848 SI2.558364 ιάρκεια Έργου 01/05/2010 31/10/2012 Υποστηρίζεται από Περιεχόµενα 1. Βασικά στοιχεία χρηµατοδότησης έργων βιοαερίου 2. Γερµανία 3. Αυστρία 4. ανία 5. Ολλανδία 6. Ιταλία 09/06/2010 Contract No. IEE/09/848 SI2.558364 Project duration 01/05/2010 31/10/2012 16

Βασικά στοιχεία χρηµατοδότησης έργων βιοαερίου Η υλοποίηση έργων βιοαερίου έχει 3 προϋποθέσεις: Καλό και σταθερό θεσµικό πλαίσιο Απλή και διαφανή αδειοδοτική διαδικασία Πρόσβαση σε χρηµατοδότηση Επενδύσεις και κόστη µονάδας βιοαερίου κλίµακας αγροκτήµατος: Κόστησχεδιασµού(άδειες, σχεδιασµός, φόροι, πιστοποιητικά) Κόστος επένδυσης Κόστη της πρώτης ύλης Κόστη λειτουργίας και συντήρησης Χρηµατοδότηση Κέρδη έργων βιοαερίου: Πώληση της παραγόµενης ηλεκτρικής και θερµικής ενέργειας ηµόσια χρηµατοδότηση Πράσινα πιστοποιητικά Κέρδη από την διάθεση αποβλήτων στην µονάδα, πώληση του χωνεµένου υπολείµµατος και κέρδη από την διαχείριση αποβλήτων Βασικά στοιχεία χρηµατοδότησης βιοαερίου Συνηθισµένοι τρόποι χρηµατοδότησης έργων βιοαερίου: Χρηµατοδότηση από ιδιωτικές τράπεζες Παραδοσιακός δανεισµός Χρηµατοδότηση Έργου - Project financing χρηµατοδότησηςέργων Επενδυτικά κεφάλαια (Investment funds) Χρηµατοδοτική µίσθωση (Leasing) Συνεργασία, µε εταιρεία παροχής ενεργειακών υπηρεσιών 17

1. Γερµανία Περίπου 4.900 µονάδες βιοαερίου κλίµακας αγροκτήµατος (µέσου µεγέθους 400 kwel) Περίπου 44 µονάδες αναβάθµισης βιοαερίου Προϋποθέσεις για την ανάπτυξη βιώσιµης αγοράς βιοαερίου Καλή πολιτική για τα έργα βιοαερίου εγγυηµένη τιµή (feed-in) ηλεκτρισµού Ύπαρξη ώριµης τεχνολογικά βιοµηχανίας βιοαερίου υνατότητα εκτίµησης του κινδύνου χρηµατοδότησης Τοκόστοςεπένδυσηςκυµαίνεταισυνήθωςαπό 2.500 έως 6.000 / kw ΝόµοςγιατιςΑΠΕ(EEG) 1. Γερµανία Μηχανισµοί υποστήριξης Βασικό εργαλείο για την προσέλκυση επενδύσεων και δηµιουργίας επενδυτικών ευκαιριών, καθώς εγγυάται κέρδη για 20 έτη. Αρκετές εθνικές και τοπικές επιδοτήσεις και χαµηλότοκα δάνεια Το πρόγραµµα επιδότησης της kfwbankengruppe παρέχει χαµηλότοκα δάνεια Επιδότηση µέχρι50 % και µέχρι150.000 are given by selected federal states Πώληση αναβαθµισµένου βιοαερίου στο δίκτυο φυσικού αερίου Κανονισµός για την πρόσβαση στο δίκτυο του φυσικού αερίου 18

UmweltbankAG, DZ Bank, (equity 20 30% -Investment funds DKB Deutsche Kreditbank Χρηµατοδότηση από ιδιωτικές τράπεζες Απαραίτητο µετοχικό κεφάλαιο capital) Χρηµατοδότηση έργων βάση ταµειακών ροών είναι ευρέως διαδεδοµένα Επενδυτικά κεφάλαια Μόνο µερικά τέτοια έργα υλοποιήθηκαν 1. Γερµανία Εργαλεία χρηµατοδότησης Ενεργειακά συµβόλαια στον τοµέα της παραγωγής βιοαερίου Σήµερα δεν χρησιµοποιείται συχνά 320 µονάδες βιοαερίου(µέσο µέγεθος250 kwel) 8 µονάδες αναβάθµισης βιοαερίου 4.500 έως7.000 /kwel καιbest practice plants (feed-in and electricity Προϋποθέσεις για την ανάπτυξη βιώσιµης αγοράς βιοαερίου Ανάπτυξη σταθερών πολιτικών για τα έργα βιοαερίου Η εισαγωγή εγγυηµένων τιµών ηλεκτρικής ενέργειας tariffs) µε σταθερή µακροπρόθεσµη στρατηγική Μονάδες βέλτιστης πρακτικής αποδοχή από το κοινό υνατότητα ποσοτικοποίησης του χρηµατοδοτικού κινδύνου των έργων βιοαερίου Κόστος επένδυσης από 2. Αυστρία Πηγή: : Austrian Compost & Biogas Association 19

2. Αυστρία Υποστηρικτικοί µηχανισµοί (Eco-Electricity Act -EEA) Νόµος οικο-ηλεκτροπαραγωγής Εγγυηµένη τιµή για 15 έτη 25 Εγγυηµένη %-40% τιµή (Feed-in tariff) για ηλεκτροπαραγωγή από βιοαέριο το 2010 5 % ισχύς τιµή Μέχρι 250 kw 18,5 Cent / kwh Μέχρι 500 kw 16,5 Cent / kwh Πάνω από 500 kw 13,0 Cent / kwh οι µονάδες µέχρι 250 kw πρέπει να χρησιµοποιούν σε ποσοστό 30% κτηνοτροφικά απόβλητα χρησιµοποιώντας µη γεωργικές πρώτες ύλες η εγγυηµένη τιµή µειώνεται κατά 20% επιπρόσθετο µπόνους στην συµπαραγωγή 2 Cent / kwh όταν πληρούνται συγκεκριµένα κριτήρια αποδοτικότητας Επιχορηγήσεις επενδύσεις των σχετικά µε το περιβάλλον κόστη επιπρόσθετη επιχορήγηση είναι δυνατή ΗεπιδότησηδίνεταιαντοέργοδενείναιEEA Για έργαeeaµόνο το δίκτυο διανοµής της θερµότητας προωθείται Επιχορήγηση τεχνολογίας από τα οµόσπονδα κρατίδια Τα κέρδη από την πώληση του βιοµεθανίου βρίσκονται σήµερα υπό συζήτηση 2. Austria Εργαλεία χρηµατοδότησης υνατότητες χρηµατοδότησης έργων βιοαερίου Εξειδικευµένες συµβουλευτικές ιδιωτικές εταιρείες τεχνολογίας Εξειδικευµένο προσωπικό σε τράπεζες πιστωτικά ιδρύµατα Προϋποθέσεις Ιδία κεφάλαια20 30 % της συνολικής επένδυσης ΌλεςοιάδειεςκαισύµβασησεισχύµετηνOeMAG 09/06/2010 Contract No. IEE/09/848 SI2.558364 Project duration 01/05/2010 31/10/2012 20