ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ 1. Συνοπτική παρουσίαση του σεναρίου 1.1. Τίτλος διδακτικού σεναρίου Ακολουθώντας. το λύκο και τη μέλισσα. Από τη δασκάλα: Πονηρού Άννα 1.2. Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές Το σενάριο αφορά τις γνωστικές περιοχές της Μελέτης Περιβάλλοντος και της Γλώσσας. 1.3. Τάξεις στις οποίες μπορεί να απευθύνεται Το σενάριο απευθύνεται στους μαθητές της Δ Δημοτικού. 1.4 Συμβατότητα με το Α.Π.Σ. και το Δ.Ε.Π.Π.Σ. Το περιεχόμενο του διδακτικού σεναρίου είναι απόλυτα συμβατό με το ΔΕΠΠΣ και το ΑΠΣ του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος στο Δημοτικό Σχολείο καθώς αναφέρεται στη διδασκαλία υπάρχουσας διδακτικής ενότητας του σχολικού βιβλίου : ΕΝΟΤΗΤΑ: Η φύση είναι το σπίτι μας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Σπονδυλωτά και Ασπόνδυλα Ζώα 1
Οι στόχοι που τίθενται άπτονται άμεσα και υπερκαλύπτουν αυτούς του αναλυτικού προγράμματος όπως αυτοί περιγράφονται στο βιβλίο του δασκάλου. 1.5. Οργάνωση της διδασκαλίας & απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή Για την υλοποίηση του σεναρίου οι μαθητές χωρίζονται σε τέσσερις (4)ομάδες. Καθώς οι μαθητές αριθμούν τους δεκατέσσερις(14), οι ομάδες που προκύπτουν είναι δύο των τριών (3) μαθητών και δύο ομάδες των τεσσάρων (4) μαθητών. Η υλικοτεχνική υποδομή που απαιτείται είναι ένας υπολογιστής και ένας βιντεοπροβολέας. Το καλύτερο βέβαια θα ήταν να γίνει η διδασκαλία στο εργαστήριο πληροφορικής και να αντιστοιχεί ένας υπολογιστής για κάθε δύο μαθητές. Τα λογισμικά και οι εφαρμογές παρακάτω: που θα χρησιμοποιηθούν είναι τα 1. Διαδικτυακό εργαλείο τεχνολογίας web 2.0 με δυνατότητα δημιουργίας ψηφιακής εικονογραφημένης αφήγησης ενός παραμυθιού(storybird) 2. Λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης και ανάπτυξης της κριτικής σκέψης web 2.0 (mindomo) 3. Λογισμικό δημιουργίας αλληλεπιδραστικών τεστ (Hot potatoes) 4. On-line εφαρμογή web 2.0 που επιτρέπει την δημιουργία βιντεοπαρουσίασης (animoto) 2
(Γνωστικά) Προαπαιτούμενα Σε ότι αφορά τις Τ.Π.Ε. είναι απαραίτητο οι μαθητές να μπορούν να αναζητούν πληροφορίες στο διαδίκτυο και να έχουν μια πρώτη επαφή και εξοικείωση με τα λογισμικά και τις εφαρμογές που αναφέρονται παραπάνω. 1.6 Διδακτικοί Στόχοι Α. Ως προς το γνωστικό αντικείμενο 1. Να διακρίνουν και να ταξινομούν τα ζώα σε σπονδυλωτά και ασπόνδυλα. 2. Να μελετήσουν τις επιμέρους κατηγορίες σπονδυλωτών (πτηνά, θηλαστικά, ψάρια, ερπετά, αμφίβια) και ασπόνδυλων ζώων (μαλάκια, εχινόδερμα, κνιδόζωα, σκώληκες, αρθρόποδα, σπόγγοι). 3. Να εξετάσουν το λύκο ως ένα σπονδυλωτό ζώο και να μελετήσουν διάφορα στοιχεία γύρω από τη ζωή του( πού και πώς ζει, τι τρώει, από ποιον κινδυνεύει). 4. Να εξετάσουν τη μέλισσα ως ένα ασπόνδυλο ζώο. Να παρατηρήσουν και να ονομάσουν τα μέρη του σώματος της και το ξεχωριστό ρόλο που έχει καθένα απ αυτά. 5. Να μελετήσουν το πώς είναι οργανωμένη μια κοινωνία μελισσών και να μάθουν ποια είναι τα ιδιαίτερα προϊόντα της. Β. Ως προς τη χρήση των νέων τεχνολογιών 1. Να αναπτύξουν θετική διάθεση απέναντι στον Η/Υ ως περιβάλλον εργασίας. 2. Να μάθουν να χρησιμοποιούν τον Η/Υ ως εργαλείο για άντληση και επεξεργασία πληροφοριών. 3. Να γνωρίσουν συγκεκριμένα λογισμικά και διαδικτυακές εφαρμογές τα οποία θα τους επιτρέψουν να ανακαλύψουν, να 3
κατανοήσουν,να εμπεδώσουν τη νέα γνώση και να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη. Γ. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία 1. Να μάθουν να συνεργάζονται και να ανταλλάσσουν απόψεις. 2. Να τονώσουν την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση μέσα από ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες. 3. Να είναι σε θέση να χρησιμοποιούν τις προηγούμενες γνώσεις τους στην οικοδόμηση νέων εννοιών (μεταγνωστικοί στόχοι). 4. Να αναπτύξουν κριτική και δημιουργική σκέψη οδηγούμενοι σε ασφαλή συμπεράσματα. 5. Να αναπτύξουν ικανότητες διαλόγου και επιχειρηματολογίας. 6. Να καλλιεργηθεί η ικανότητα λήψης απόφασης. 7. Να αναπτύξουν το σεβασμό στις διαφορετικές απόψεις. 1.7 Εκτιμώμενη διάρκεια Το σενάριο αναμένεται να υλοποιηθεί σε εννέα (9) διδακτικές ώρες. Συνολικά το σενάριο θα διαρκέσει δύο (2) εβδομάδες. 2. Διδακτική προσέγγιση Μεθοδολογική προσέγγιση Η προσέγγιση του θέματος, όπως περιγράφεται από το παρόν σενάριο διδασκαλίας, γίνεται μέσω των γνωστικών και κοινωνικοπολιτισμικών θεωριών για τη μάθηση. 4
Το σενάριο υποστηρίζει την ενεργό συμμετοχή των μαθητών στο μάθημα, την ανακάλυψη της γνώσης μέσω συγκεκριμένων εργασιών δραστηριοτήτων και την ολοκλήρωσή της με τη συμμετοχή των μαθητών σε ομάδες εργασίας. 2.1 Διδακτική προσέγγιση με ΤΠΕ Το storybird είναι μια εφαρμογή του διαδικτύου που επιτρέπει τη δημιουργία ιστοριών με τη χρήση έτοιμου καλλιτεχνικού έργου, την ανάγνωση δημιουργημένων ιστοριών,τη διανομή ιστοριών και την εκτύπωσή τους. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί, επιπροσθέτως, για συνεργατική συγγραφή ιστοριών από τους μαθητές. Το mindomo είναι ένα web 2.0 εργαλείο χαρτογράφησης ιδεών για τη δημιουργία πολυμεσικών νοητικών χαρτών. Οι εννοιολογικοί χάρτες αποτελούν πολύτιμα στοιχεία στην εκπαιδευτική διαδικασία. Σε επίπεδο τάξης δίνει την ευκαιρία στους μαθητές και στους δασκάλους να οργανώσουν τις εργασίες τους.επιπρόσθετα γίνεται πιο εύκολη η κατανόηση και ο προσδιορισμός νέων εννοιών,ώστε να διδαχθούν δύσκολα θέματα με οπτική βοήθεια. Το λογισμικό hot potatoes δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές, αφού κατακτήσουν τη γνώση και τις βαθιές σχέσεις των εννοιών, να την χρησιμοποιήσουν «παίζοντας» και έτσι με αυτό τον τρόπο να εδραιώνεται η νέα γνώση. 5
To animoto είναι ένα on-line εργαλείο web 2.0, με το οποίο μπορούμε να δημιουργήσουμε εκπληκτικά videos με τους μαθητές μας. Το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να επιλέξουμε εικόνες και μουσική. Με το Animoto for Education μας προσφέρεται ένα ιδανικό εργαλείο που δεν απαιτεί από εμάς και τους μαθητές μας παρά μόνο βασικές γνώσεις χρήσης υπολογιστή. 2.2 Το προτεινόμενο σενάριο (Παρουσίαση δραστηριοτήτων) ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Α. 1 η -2 η διδακτική ώρα Ο δάσκαλος ως αφόρμηση καλεί τους μαθητές να παρατηρήσουν την πρώτη εικόνα του κεφαλαίου 3 ( Σπονδυλωτά και ασπόνδυλα ζώα). Πρόκειται για ένα χταπόδι, ενώ η ερώτηση δίπλα στην εικόνα εισάγει τους μαθητές στη θεματική ενότητα του σεναρίου. Αφού τα παιδιά απαντήσουν αν το χταπόδι έχει σπονδυλική στήλη ή όχι, ψάχνουν να βρουν άλλα ζώα με σπονδυλική στήλη. Ο δάσκαλος στη συνέχεια ρωτάει αν υπάρχουν ζώα που δεν έχουν σπονδυλική στήλη ή πιο απλά ζώα που δεν έχουν κόκαλα. Τα παιδιά μπαίνουν στη διαδικασία να σκεφτούν ενώ παράλληλα παρατηρούν τις άλλες εικόνες του βιβλίου. Αφού ακουστούν όλες οι απαντήσεις των παιδιών, τότε ο δάσκαλος δίνει σε όλους τους μαθητές να συμπληρώσουν το παρακάτω φύλλο εργασίας. Με αυτόν τον τρόπο διαπιστώνει σε ποιο βαθμό έγιναν κατανοητά αυτά που συζητήθηκαν γύρω από σπονδυλωτά και ασπόνδυλα ζώα. Παράλληλα ελέγχει την προϋπάρχουσα γνώση που έχουν οι μαθητές για το λύκο και τη μέλισσα, που θα ακολουθήσουν ως θέμα μελέτης. 6
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. Τα ζώα μπορούμε να τα χωρίσουμε σε δύο ομάδες: στα σπονδυλωτά και στα ασπόνδυλα. Ψάξε στο λεξικό σου ή στις παρακάτω διαδικτυακές διευθύνσεις και δώσε έναν σύντομο ορισμό για κάθε λέξη. http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a3%cf%80%ce%bf%ce%bd%c E%B4%CF%85%CE%BB%CF%89%CF%84%CF%8C και http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%91%cf%83%cf%80%cf%8c%ce %BD%CE%B4%CF%85%CE%BB%CE%BF Σπονδυλωτά: Ασπόνδυλα:. 2. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που βρήκες γράψε κάτω απ την κάθε εικόνα τι είδους ζώο βλέπεις(σπονδυλωτό ή ασπόνδυλο)..... 7
3. Ο λύκος σε ποια από τις δύο κατηγορίες ανήκει; Γράψε με λίγα λόγια τι γνωρίζεις γι αυτόν. 4. Η μέλισσα είναι σπονδυλωτό ή ασπόνδυλο ζώο; Τι γνωρίζεις για τη ζωή της;... 8
Οι μαθητές αφού ολοκληρώσουν την εργασία τους ανακοινώνουν τα αποτελέσματα τους στην τάξη. Κατόπιν,ο δάσκαλος προβάλει στην τάξη μια διαδικτυακή παρουσίαση ώστε να γίνει απόλυτα κατανοητός ο διαχωρισμός σπονδυλωτών και ασπόνδυλων ζώων. Ένας μαθητής λοιπόν έρχεται στον Η/Υ και πληκτρολογεί την παρακάτω διεύθυνση: http://www.slideshare.net/iliasili/ss-16158937 Αφού ολοκληρωθεί η παρουσίαση, οι μαθητές σε ομάδες αναλαμβάνουν να καταγράψουν ζώα που ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες. Οι δύο ομάδες θα ασχοληθούν με τα σπονδυλωτά ενώ οι άλλες δύο με τα ασπόνδυλα. Πιο συγκεκριμένα η πρώτη ομάδα καταγράφει θηλαστικά,πτηνά και ψάρια ενώ η δεύτερη ομάδα ερπετά και αμφίβια. Η τρίτη ομάδα στην κατηγορία των ασπόνδυλων καταγράφει μαλάκια, εχινόδερμα και κνιδόζωα ενώ η τέταρτη ομάδα ασχολείται με τους σκώληκες, τα αρθρόποδα και τους σπόγγους. 9
Με αυτό τον τρόπο οι μαθητές εργάζονται ανακεφαλαιωτικά για να διαπιστώσει ο δάσκαλος αν έχουν κατανοηθεί όλα όσα διδάχθηκαν την προηγούμενη ώρα. Στη συνέχεια με τη βοήθεια του δασκάλου οι μαθητές κατασκευάζουν έναν εννοιολογικό χάρτη χρησιμοποιώντας την εφαρμογή web 2.0 mindomo. https://www.mindomo.com/mindmap/mind-map- 06f6a2a03ce5447b966a9347b163f038 Β. 3 η διδακτική ώρα Ήρθε η ώρα να μελετήσουμε καλύτερα ένα σπονδυλωτό ζώο και πιο συγκεκριμένα το λύκο. Αφού διαβάσουμε τις πληροφορίες που δίνονται στο σχολικό βιβλίο, ο δάσκαλος προβάλει μια διαδικτυακή παρουσίαση για το λύκο. 10
http://www.slideboom.com/presentations/919100/%ce%9f- %CE%BB%CF%8D%CE%BA%CE%BF%CF%82%2C- %CE%AD%CE%BD%CE%B1- %CF%83%CF%80%CE%BF%CE%BD%CE%B4%CF%85%CE%BB%CF%89%CF %84%CF%8C-%CE%B6%CF%8E%CE%BF%2C- %CE%9C%CE%B5%CE%BB%CE%AD%CF%84%CE%B7-%CE%A0.%2C-- 3%CE%B7- %CE%95%CE%BD%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1%2C- %CE%9A%CE%B5%CF%86.-3 Ακολουθεί συζήτηση γύρω απ αυτά που ακούστηκαν στην παρουσίαση. Στη συνέχεια ο δάσκαλος καλεί τα παιδιά να θυμηθούν το κλασικό παραμύθι «Η Κοκκινοσκουφίτσα και ο κακός λύκος». Έτσι ένας μαθητής έρχεται και πληκτρολογεί στον Η/Υ την παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.bedtimestoriescollection.com/book.php 11
Γ. 4 η -5 η διδακτική ώρα Αφού τα παιδιά παρακολουθήσουν την Κοκκινοσκουφίτσα,ο δάσκαλος καλεί τις ομάδες να γράψουν το δικό τους παραμύθι. Αυτή τη φορά όμως οι ρόλοι θα μοιραστούν ανάποδα. Ένας «καλός» λύκος και μια κοκκινοσκουφίτσα,το «κακό κορίτσι». Οι μαθητές ακολουθούν τις οδηγίες τις άσκησης 6, σελ. 77-78 του σχολικού βιβλίου της Γλώσσας και συνθέτουν ανά ομάδες την δική τους ιστορία. Στη συνέχεια αφού ακούσουμε τις τέσσερις διαφορετικές ιστορίες, τα παιδιά ψηφίζουν την καλύτερη. Έτσι με τη βοήθεια του δασκάλου και χρησιμοποιώντας την εφαρμογή web 2.0 storybird, δίνουμε ψηφιακή μορφή στο παραμύθι μας. 12
https://storybird.com/books/-7480/?token=a8nnt8bern Δ. 6 η διδακτική ώρα Αφού μελετήσαμε το λύκο ως ένα σπονδυλωτό ζώο αλλά και τον τρόπο που ζει, ήρθε η ώρα να περάσουμε σ ένα ασπόνδυλο ζώο. Θα γνωρίσουμε τη μέλισσα και τα μέρη του σώματος της, παρατηρώντας τις εικόνες του βιβλίου, σελ. 66. Στη συνέχεια διαβάζουμε τις πληροφορίες που δίνονται για τις τρεις κατηγορίες μελισσών (βασίλισσα, εργάτρια, κηφήνας). Ο δάσκαλος προβάλει ένα εκπαιδευτικό βίντεο της Disney(Μέλισσες- Ο μαγικός κόσμος των ζώων), ώστε οι μαθητές να αντιληφθούν καλύτερα τον τρόπο οργάνωσης μιας κοινωνίας μελισσών. 13
https://www.youtube.com/watch?v=tx1t6lf2ve8 Τα παιδιά μέσω του βίντεο αντλούν πολλές πληροφορίες για τα μέλη της κοινωνίας των μελισσών και τις σχέσεις μεταξύ τους, για το πώς ζει το σμήνος, με τι τρέφονται αλλά και για τα προϊόντα που παίρνουμε απ αυτές. Κατά την διάρκεια του βίντεο παρεμβάλλονται ερωτήσεις κατανόησης. Ε. 7 η διδακτική ώρα Ο δάσκαλος καλεί τους μαθητές να εργαστούν κατά ομάδες. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που πήραν για τη μέλισσα κάθε ομάδα πρέπει να βρει 2 λέξεις κλειδιά και να δώσει τους ορισμούς τους. Στη συνέχεια με τη βοήθεια του δασκάλου και με τη χρήση του λογισμικού Hot Potatoes,οι ομάδες φτιάχνουν από κοινού ένα σταυρόλεξο. 14
ΣΤ. 8 η 9 η διδακτική ώρα Ύστερα από επικοινωνία του δασκάλου με ένα μελισσοκόμο της περιοχής, πραγματοποιείται επίσκεψη των μαθητών σ ένα μελίσσι. Τα παιδιά αντλούν ζωντανές εικόνες και έχουν την ευκαιρία να επεξεργαστούν από κοντά το σπίτι των μελισσών και τα εργαλεία ενός μελισσοκόμου. Φωτογραφίζουν ότι τους κάνει εντύπωση και λύνουν τις απορίες τους παίρνοντας μια μικρή συνέντευξη απ το μελισσοκόμο. Στη συνέχεια επιστρέφουμε στην τάξη και κάθε ομάδα με τη βοήθεια του δασκάλου φτιάχνει ένα αναμνηστικό βίντεο. Χρησιμοποιεί το φωτογραφικό υλικό που συνέλεξε και εργάζεται πάνω στην on-line εφαρμογή web 2.0 animoto. Ενδεικτικά παρουσιάζουμε ένα από τα βίντεο που δημιουργήθηκαν: 15
https://animoto.com/play/fwhtfeuhanwomoxd2xespw 2.3 Επέκταση Αξιολόγηση Η παρέμβαση-διδασκαλία κρίνεται αναμφισβήτητα επιτυχημένη. Οι μαθητές δέχτηκαν με πολύ ενθουσιασμό τη νέα πρόταση διδασκαλίας. Συμμετείχαν ακόμα και μαθητές που σε άλλα μαθήματα δεν είχαν ζωηρή συμμετοχή. Περίμεναν με πολλή λαχτάρα το επόμενο μάθημα. 16
17