ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΘΕΜΑ «ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΘΕΣΜΙΚΩΝ ΡΥΘΜΙΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ»

Πρακτικά 8 η Συνάντησης μελών του Δικτύου για τις Βιώσιμες Δημόσιες Συμβάσεις Τοποθεσία: ΓΡΑΦΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΔΑ Ημερομηνία: 8 Μαϊου 2014 Summary in English: On 8 th May 2014, the 8 th meeting of the Building Spp Network in Greece was held in Athens. The meeting was organized by EPTA S.A. and the Ecological Recycling Society and held under the auspices of PEDA (the Regional Union of Attica Municipalities). The main topics discussed were the final recommendations, the consultation for the final versions of the training package and toolbox and the market involvement feedback. There were 23 participants in the meeting. Οργάνωση: ΕΠΤΑ Α.Ε. και Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης σε συνεργασία με την ΠΕΔΑ Πρόσκληση και Προγραμμά: ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΘΕΜΑ «ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΘΕΣΜΙΚΩΝ ΡΥΘΜΙΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ» ΔΗΜΟΣ:. Ονοματεπώνυμο:.... Ιδιότητα / Θέση στον Δήμο:.. Διεύθυνση:... Τηλέφωνο:.. Fax.:.. Email:. Παρακαλώ όπως αποστείλετε τη φόρμα συμπληρωμένη με fax στο 210.3646306 ή ηλεκτρονικά στη διεύθυνση localdevelopment@pedattikis.gr, μέχρι την Τετάρτη 07/05/2014. 1

Κότσικα 4, 104-34 Αθήνα Τηλ: 210 3646 754-6, 3639 878 Fax : 210 3646 306, 3628 017 URL: www.pedattikis.gr E- Mail: localdevelopment@pedattikis.gr Αθήνα, 28/04/2014 Αρ. Πρωτ.: Προς: Τους Δημάρχους των Δήμων της Αττικής ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΕ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΘΕΜΑ «ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΘΕΣΜΙΚΩΝ ΡΥΘΜΙΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ» Αγαπητοί Συνάδελφοι. Οι βιώσιμες δημόσιες συμβάσεις αποτελούν βασική προϋπόθεση για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης σε τοπικό, αλλά και εθνικό επίπεδο. Η ενσωμάτωση περιβαλλοντικών και κοινωνικών κριτηρίων δύναται να μειώσουν τις άμεσες και έμμεσες περιβαλλοντικές επιπτώσεις των δημοσίων δραστηριοτήτων και να επηρεάσουν την αγορά προς την παραγωγή οικολογικότερων αγαθών, υπηρεσιών και έργων. Την τελευταία διετία, η ΠΕΔΑ, προβάλει ιδιαίτερα την αναγκαιότητα για προώθηση των βιώσιμων συμβάσεων στους Δήμους της Αττικής, πολύ περισσότερο που, τα εν λόγω υλικά και υπηρεσίες, δεν κοστίζουν πια πολύ ακριβότερα από τα συνήθη. Στο πλαίσιο αυτό, την Πέμπτη 08 Μαίου 2014, διοργανώνεται στην ΠΕΔΑ συνάντηση με θέμα: «Προτάσεις Θεσμικών Ρυθμίσεων της Εθνικής Στρατηγικής για τις Βιώσιμες Δημόσιες Συμβάσεις» Η συνάντηση θα πραγματοποιηθεί στα γραφεία της ΠΕΔΑ οδός Κότσικα 4 (πάροδος Πατησίων 70), ώρες από 10.00 έως 14.00. Στη συνάντηση θα παρουσιαστούν προτάσεις θεσμικών ρυθμίσεων σχετικά με την ενσωμάτωση περιβαλλοντικών και κοινωνικών κριτηρίων στις Βιώσιμες Δημόσιες Συμβάσεις, οι οποίες και θα συζητηθούν με τους παρευρισκόμενους. Παράλληλα, θα παρουσιαστεί το εκπαιδευτικό υλικό που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκου έργου LIFE+ Building SPP προκειμένου να συζητηθεί και να γίνουν προτάσεις βελτίωσης στο πλαίσιο της συνάντησης. Τέλος η ομάδα του έργου θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα από την ανάλυση και καταγραφή του βαθμού ετοιμότητας της «αγοράς» στην ενσωμάτωση περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών κριτηρίων. Η συνάντηση, που υλοποιείται με την βοήθεια της Εταιρείας ΕΠΤΑ Α.Ε. και της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκου έργου LIFE+ Building SPP, απευθύνεται σε στελέχη των ΟΤΑ που ασχολούνται με το αντικείμενο των προμηθειών/παροχής υπηρεσιών στους Δήμους τους (στελέχη του Γραφείου Προμηθειών, της Τεχνικής Υπηρεσίας, της Οικονομικής Υπηρεσίας κλπ) και μπορεί να παρακολουθηθεί από περισσότερα από ένα άτομα, από κάθε δήμο. Για την καλύτερη οργάνωση της Συνάντησης, παρακαλούμε να συμπληρώσετε την φόρμα που ακολουθεί και να μας την στείλετε με fax ή email στην ΠΕΔΑ (αριθ. fax: 210.3646306, ηλεκτρ. διευθ: localdevelopment@pedattikis.gr), το αργότερο μέχρι την Τετάρτη 07/05/2014. Το ακριβές Πρόγραμμα του Σεμιναρίου επισυνάπτεται. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθύνεστε στην ΠΕΔΑ, στα τηλέφωνα 210 3646754-6 (κ. Λελούδας, κα Γκόνια). Ο Πρόεδρος της Π.Ε.Δ.Α. Νικόλαος Σαράντης 2

BUILDING-SPP «Συναντηση Δικτύου Procura+ Ελλάδα» 8 MAIOY 2014 ΑΘΗΝΑ Περιφερειακή Ένωση Δήμων Αττικής (Π.Ε.Δ.Α.) ΚΟΤΣΙΚΑ 4 ΑΘΗΝΑ ΠΕΜΠΤΗ 8 ΜΑΙΟΥ 2014 10:00-10:15 ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗ - ΕΓΓΡΑΦΕΣ 10:15-10:30 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΘΕΣΜΙΚΩΝ ΡΥΘΜΙΣΕΩΝ ΚΩΣΤΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΕΠΤΑ Α.Ε., ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΔΑΛΑΜΑΓΚΑ, ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ 10.30-11.00 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ = ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 11.00-11:15 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΩΣΤΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΕΠΤΑ ΑΕ, ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΔΑΛΑΜΑΓΚΑ, ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ 11:15 11:35 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ = ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 11.35-12:00 ΔΙΑΛΛΕΙΜΑ ΚΑΦΕΣ 12:00 12:15 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΤΗΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ «ΑΓΟΡΑΣ» ΚΩΣΤΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ, ΕΠΤΑ ΑΕ 12.15-12:45 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ = ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 12 :45-13 :00 ΕΡΓΑΛΙΟΘΗΚΗ «BUILDING-SPP TOOLBOX» 13 :00-13 :30 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ = ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 13:30-14:00 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΔΙΚΤΥΟΥ PROCURA+ GREECE ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ: 3

Παρευρισκόμενοι: Λίστα συμμετεχόντων 4

5

6

7

«Απομαγνητοφώνηση της 8 ης συνάντησης Building-SPP» Το σχέδιο (SPP) για την ανάπτυξη πολιτικών για τις Βιώσιμες Δημόσιες Πράσινες Προμήθειες παρουσιάσθηκε αναλυτικά - ενώπιον των εκπροσώπων των δήμων Αττικής - στο χώρο της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής (Π.Ε.Δ.Α.), με πρωτοβουλία της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης, την οποία εκπροσώπησαν η κυρία Δαλαμάγκα Αντιγόνη και η κυρία Γκιόκα Πολύνα. Τα νομοθετικά ζητήματα, η πολιτική διάσταση, οι ευρωπαϊκές οδηγίες για τις Δημόσιες Προμήθειες, η ανάπτυξη του τελικού Σχεδίου Δράσης για τις Δημόσιες Προμήθειες στη χώρα μας, η ανάγκη θεσμοθέτησης της ανάλυσης του κόστους κύκλου ζωής των προϊόντων, τα εργαλεία για τις Βιώσιμες Δημόσιες Προμήθειες (περιβαλλοντικά εργαλεία, κοινωνικά εργαλεία), ο καθορισμός των κριτηρίων SPP και η ακόλουθη ενσωμάτωσή τους στις διαδικασίες προμήθειας, η επιλογή των προμηθευτών, η λειτουργία της αγοράς, ο κατάλογος καλών πρακτικών SPP και πολλά ενδιαφέροντα ακόμα συζητήθηκαν στο πλαίσιο της συνάντησης, την οποία διηύθυνε ο κ. Γεωργίου Κώστας. Είναι γνωστό, ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα, όσον αφορά στο ότι η Διϋπουργική Επιτροπή δεν έχει ετοιμάσει μέχρι στιγμής ολοκληρωμένο το σχέδιο δράσης για τις πράσινες προμήθειες και επιπλέον δεν έχουν ενσωματωθεί στην πλατφόρμα τα «πεδία» για τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά. Αυτό είναι πολύ σημαντικό σημείο, το λεγόμενο «joint procurement», προκειμένου να καλυφθεί νομικώς το θέμα του «πεδίου» και να καταστεί δυνατό μετέπειτα να ενοποιούνται οι συμβάσεις. Καθ όλη τη διάρκεια της συζήτησης, τονίστηκε ότι πλέον έχει καταστεί απολύτως αναγκαίο να θεσμοθετηθεί η ανάλυση του κόστους κύκλου ζωής των σημαντικότερων, αν όχι όλων των προϊόντων. Με άλλα λόγια, να υποχρεούται η υπηρεσία ή ο προμηθευτής να μπαίνει στη διαδικασία ανάλυσης του κόστους κύκλου ζωής σε σχέση με το προσφερόμενο προϊόν. Όλο αυτό βέβαια καλό θα είναι να το πραγματοποιούν άτομα με ανάλογη εμπειρία και κατέχοντα τα δεδομένα. Στο επόμενο διάστημα, θα χρειασθεί να ενσωματωθεί στην εθνική μας νομοθεσία η νέα οδηγία για τις προμήθειες: έτσι, μία δημόσια αρχή θα είναι υποχρεωμένη να εντάσσει σε μία προκήρυξη ή σε ένα διαγωνισμό τα περιβαλλοντικά και τα κοινωνικά κριτήρια. Αν δε το κάνει (αυτό ισχύει για οποιοδήποτε ευρωπαϊκό κράτος μέλος), δηλαδή αν δεν εναρμονίσει την εθνική νομοθεσία με την οδηγία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα «πέφτουν» συνεχώς πρόστιμα Πιο συγκεκριμένα, η νέα οδηγία δε «μιλά» για χαμηλότερη προσφορά. Αναφέρει όμως ότι ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ να εξετάζεται όλο το κόστος του κύκλου ζωής του προϊόντος: από τις πρώτες ύλες και την παραγωγή του έως την τελική του απόρριψη. Σιγά σιγά και στη χώρα μας θα πρέπει να αρχίσει εκτιμάται όλος ο κύκλος ζωής και όχι μόνο η τελική τιμή. Ένα φθηνό προϊόν που φθάνει στα χέρια μας μπορεί να είναι πανάκριβο σε σχέση με τα περιβαλλοντικά του κόστη. Αν η συγκεκριμένη ευρωπαϊκή οδηγία σε υποχρεώνει να κάνεις ανάλυση του κόστους κύκλου ζωής, σε κάνει να φεύγεις από το συμβατικό, καθώς η ίδια η ανάλυση αποτελεί από μόνη της ένα περιβαλλοντικό χαρακτηριστικό. Από τη στιγμή που μία οδηγία μεταφέρεται στο εθνικό δίκαιο, αυτόματα μεταφέρονται και οι όροι της. Όσον αφορά στα κοινωνικά κριτήρια, τα οποία πρέπει να ενσωματώνονται στις δημόσιες συμβάσεις, αναφέρει ότι θα πρέπει να γίνονται κατ αποκλειστικότητα οι συμβάσεις με τα προστατευόμενα εργαστήρια ή με κοινωνικές επιχειρήσεις, που κατά το 30% απασχολούν εργαζόμενους από ευπαθείς κοινωνικά ομάδες (π.χ. μακροχρόνια ανέργους). Βέβαια, αυτό το 30% δεν είναι δυνατό να γίνει μικρότερο (π.χ. 20%), αλλά αν θέλουμε είναι δυνατό να γίνει π.χ. 45. Πάντως, για όλους τους συνεργαζόμενους φορείς, θα ήταν θεμιτό ακόμα και η νομοθεσία να υποχρεώνει - όχι μόνο το δήμο αλλά και τον προμηθευτή - να υποβάλλει την ανάλυση του 8

κόστους κύκλου ζωής μαζί με την τεχνική και την οικονομική προσφορά του, ώστε να μπορεί και ο ίδιος ο δήμος να αξιολογήσει αν αυτό το προϊόν σε βάθος χρόνου οικονομικά θα είναι συμφέρον μέχρι πρόσφατα αυτό δε γινόταν στην πράξη και κάποιοι που το έκαναν προχώρησαν σε αυτό με δική τους πρωτοβουλία. Όταν πρωτοξεκίνησε το έργο «Building SPP» σχεδόν πριν από τρία χρόνια και στο πλαίσιο της έναρξής του έγινε λόγος για πράσινα κριτήρια ακούστηκαν αμφισβητήσεις σχετικά με τη νομοθεσία, υπήρχε πλήρης άρνηση σε επίπεδο δημοτικής αρχής, σε επίπεδο τεχνικής υπηρεσίας, αλλά κατόπιν διαδρομής τριών ετών φαίνεται πως πια υπάρχει εξοικείωση με τις πράσινες προμήθειες. Επισημάνθηκε ακόμη ότι θα μπορούσε να υπάρχει μία check list, τουλάχιστον για μία κατηγορία έως τρεις κατηγορίες προϊόντων να ξεκινήσουμε από τα απλά, με βάση κάποιο ευρωπαϊκό πρότυπο, π.χ. το ecolabel, ή με βάση κάποιο διεθνές πρότυπο (υπάρχει πληθώρα προτύπων). Να υπάρχει μία check list του δήμου, σύμφωνα με την οποία οποιοδήποτε προϊόν επιθυμείται, να πληροί με βάση το πρότυπο αυτό ή ισοδύναμο τα κριτήρια. Τί σημαίνει το ισοδύναμο; Το πρότυπο αυτό έχει κάποια χαρακτηριστικά. Τουλάχιστον να πιστοποιούνται τα χαρακτηριστικά. Άρα λοιπόν μία πολύ σημαντική πρόταση είναι να υπάρχει μία check list με τα πρότυπα τα οποία θα πρέπει να πληρούνται. Η πολιτική απόφαση/η πολιτική βούληση των δήμων είναι κάτι απολύτως απαραίτητο, καθώς για να εφαρμόσεις τις βιώσιμες δημόσιες συμβάσεις, θέλεις πολιτική βούληση, θέλεις το στρατηγικό σχεδιασμό. Οπότε, πας προς τις βιώσιμες και όχι προς τις φθηνότερες συμβάσεις. Είναι τοις πάσοι γνωστό ότι αυτή τη στιγμή οι προμήθειες στην Ελλάδα πάνε στο οικονομικότερο και μόνο, παραβλέποντας όλα τα άλλα κριτήρια. Για το «κομμάτι» της Σύνταξης οδηγού για το σχέδιο δράσης των πράσινων προμηθειών συζητήθηκε το αν θεωρείται σκόπιμο στις σχετικές προκηρύξεις - συμβάσεις να μπαίνει κάποιος υποχρεωτικός συντελεστής για τα περιβαλλοντικά κριτήρια, δηλαδή να υποστηρίζεται ότι θα πρέπει τα περιβαλλοντικά κριτήρια να είναι για παράδειγμα το 20% της συνολικής μοριοδότησης του προμηθευτή. Απλά εδώ «κυκλοφορεί» ο προβληματισμός, μήπως κατ αυτό τον τρόπο τελικώς αποκλείονταν κάποιοι προμηθευτές. Σε επαφές με ανθρώπους από την τοπική αγορά, ακούστηκε ότι ναι μεν δεν έχουν πρόβλημα για τα «πράσινα» χαρτιά, απλά θα τα χρεώσουν παραπάνω και δεν ξέρουν αν η τιμή στην οποία θα τα χρεώσουν είναι ανταγωνιστική με την τιμή του πλαισίου για παράδειγμα. Όπως και αν έχει, είναι σημαντικό να στηρίζουν την τοπική αγορά γιατί στην τελική η τοπική αγορά είναι αυτή που στηρίζει και το δήμο. Η ευρωπαϊκή οδηγία έχει να κάνει και με κάτι άλλο στην Ευρώπη. Με το ότι είναι και πιο απρόσωπες αυτές οι διαδικασίες. Όταν έρχονται όμως εδώ οι έμποροι και οι καταστηματάρχες της περιοχής και του δήμου στο δήμαρχο κάθε τρεις και λίγο για το τι θα γίνει, πώς θα γίνει υποτίθεται ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι και ψηφοφόροι. Εδώ μπαίνει πλέον μέσα το προσωπικό στοιχείο και εκεί έχεις θέμα. Δε μπορείς να βγεις και πολύ παραέξω. Μια άλλη πρόταση που ουσιαστικά δεικνύεται η οποία είχε προταθεί και στο συνεταιριστικό σχέδιο δράσης για τις πράσινες προμήθειες στη διϋπουργική είναι η ανάγκη ύπαρξης κλιμακωτής εκπαίδευσης. Θα πρέπει το υπουργείο να εκπαιδεύσει τους αρμοδίους από τους δήμους είτε είναι εθνικές υπηρεσίες είτε είναι τμήματα προμηθειών σχετικά με το τι είναι οι πράσινες προμήθειες, διότι δεν είναι δυνατό να έρχεται ένα ευρωπαϊκό έργο σε ένα δήμο, λόγου χάρη βιοκλιματικές αναπλάσεις, οδοφωτισμός και να μη γνωρίζουν οι εμπλεκόμενοι για πράσινες προμήθειες, για κοινωνικά κριτήρια. Άρα λοιπόν μία πρόταση προς το υπουργείο είναι να γίνουν κάποιου είδους επίσημα πια εκπαιδευτικά σεμινάρια τα οποία να καταγράφουν και τις ώρες επιμόρφωσης των υπαλλήλων πάνω σε αυτά τα θέματα ώστε να μπορούν μετά οι εκπρόσωποι των δήμων να πηγαίνουν στους προμηθευτές 9

με άνεση καθώς θα είναι επαρκώς ενημερωμένοι για πράσινα, κοινωνικά, οικονομικά κριτήρια, για τα πάντα. Αναγκαία η καλή περιγραφή για κριτήρια: είναι απαραίτητο πλέον στο επιχειρησιακό σχέδιό του κάθε δήμος να βάζει περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια στις δημόσιες προμήθειες, τις οποίες θέλει να πάρει. Απαραίτητη η ενσωμάτωση eco label: τα υλικά που έχουν πιστοποιητικό είναι ακριβότερα από τα συμβατικά υλικά. Όμως, αν ο κάθε δήμος στρέψει σιγά σιγά την τοπική του αγορά σε κάτι πιο οικολογικό, στη συνέχεια αυτή η τιμή θα πέφτει, διότι όσο θα αυξάνονται οι ποσότητες θα μπορεί ο τοπικός προμηθευτής να πάρει και καλύτερη τιμή από το δικό του εργοστάσιο οπότε θα πει σιγά σιγά: «στο έδωσα 5 ευρώ, την επόμενη φορά θα στο δώσω 4,9 ευρώ», οπότε κάπου η αγορά θα βρει τον τρόπο να ισορροπήσει και σε ακόμα χαμηλότερες τιμές. Εν τούτοις, όσο το προϊόν με το eco label θεωρείται κάτι άπιαστο, προφανώς η τιμή του θα παραμένει άπιαστη. Αυτό είναι το κεντρικό μήνυμα που υπάρχει στην αγορά. Όντως, οι μικρότεροι έχουν προβλήματα. Αν υπάρχει όμως μεγαλύτερη ζήτηση, η ίδια η αγορά λέει ότι πέφτουν οι τιμές. Ήδη έχουν πέσει σημαντικά σε μερικά προϊόντα. Όπως ανέφερε ο κ. Γεωργίου Κώστας «είχε γίνει κάποια στιγμή συζήτηση με εκπροσώπους της Γενικής Γραμματείας εμπορίου που (μάλλον) οι ίδιοι είναι και μέλη της Διϋπουργικής Επιτροπής και είχε ειπωθεί ότι θα προσπαθούσαν να ενσωμάτωναν στην πλατφόρμα και κάποια «πεδία» για περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά. Το πρόβλημα όμως το οποίο θα γραφεί στις προτάσεις των θεσμικών ρυθμίσεων και δεν έχει ακόμη λυθεί είναι ότι επισήμως η Διϋπουργική Επιτροπή δεν έχει ετοιμάσει το σχέδιο δράσης για τις «πράσινες» προμήθειες και δεν έχει μπει ακόμα το λεγόμενο «πεδίο». Αυτό έχει υπάρξει θέμα συζήτησης από το 2011 αυτό είναι ουσιαστικά το joint procurement, δηλαδή να μπορούν αργότερα να ενοποιούν συμβάσεις. Αν δε στείλει το υπουργείο το εθνικό σχέδιο δράσης για τη Διϋπουργική Επιτροπή, δεν είναι γνωστό το αν καλύπτεται το θέμα του «πεδίου» νομικώς. Εσείς στην προμήθεια χρησιμοποιήσατε το εργαλείο του LCC και κάποια περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά από τα περιβαλλοντικά κριτήρια που έχει θεσμοθετήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση και χρησιμοποιήσατε στοιχεία από τον πίνακα που υπάρχει στο σχετικό με τα κριτήρια site της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όμως, τα στοιχεία για τα κριτήρια ανανεώνονται συνεχώς στο συγκεκριμένο site και αναβαθμίζονται». «Στην Τεχνική Υπηρεσία για τις μελέτες προμηθειών (έγινε ερώτηση για το αν το κόστος αγοράς των συμβατικών λαμπτήρων είναι υψηλότερο ) Θα ήθελα να συζητήσουμε μαζί μία από τις προτάσεις, που καταγράψαμε από την εμπειρία μας, είναι να γίνει κάποιου είδους θεσμοθέτηση της ανάλυσης του κόστους κύκλου ζωής, δηλαδή να υποχρεώνεται η υπηρεσία ή ο προμηθευτής να προχωρά σε μία ανάλυση του κόστους κύκλου ζωής σε σχέση με το προσφερόμενο προϊόν. Για παράδειγμα, εσείς στους λαμπτήρες κάνετε μόνοι σας την ανάλυση του κόστους κύκλου ζωής, πράγμα που προφανώς μπορεί να μην είναι λειτουργικό για τον υπάλληλο της υπηρεσίας. Δηλαδή για κάθε προϊόν που προκηρύσσεται να κάνει ανάλυση του κόστους κύκλου ζωής ίσως το άτομο αυτό να μην έχει ανάλογη εμπειρία ούτε να έχει και τα δεδομένα. Οπότε δεν ξέρω αν συμφωνείτε οι υπόλοιποι - και θα ήθελα την άποψή σας σε αυτό - μία πρόταση θα ήταν να εισαχθεί και η ανάλυση του κόστους κύκλου ζωής ως υποχρεωτικό πια «πεδίο», αν όχι σε όλες τις κατηγορίες των προϊόντων, διότι δε μπορούμε να κάνουμε αυτό 10

για όλες τις κατηγορίες των προϊόντων, αλλά για τις σημαντικότερες. Για παράδειγμα, για τους λαμπτήρες, υπάρχουν αρκετά εργαλεία, τα οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιος. Ή,για παράδειγμα, ας πούμε στα οχήματα, οποιοδήποτε όχημα και αν είναι αυτό είτε επιβατικό είτε απορριμματοφόρο υπάρχει εργαλείο της Κομισιόν με το οποίο είναι δυνατό να υπολογίζει το κόστος του κύκλου ζωής του οχήματος, που θέλεις να πάρεις. Και μάλιστα ζητάει δεδομένα τα οποία μπορεί πολύ εύκολα κάποιος να τα βρει στο διαδίκτυο από το site του προμηθευτή. Τουλάχιστον εγώ, όταν είχα «τρέξει» το εργαλείο, είχα βρει πολύ εύκολα στοιχεία για επιβατικά οχήματα, όχι για απορριμματοφόρο, αλλά φαντάζομαι ότι αν κάποιος επικοινωνήσει με τον προμηθευτή μπορεί πολύ εύκολα να βρει τέτοια στοιχεία. Άρα θεωρώ ότι συμφωνούμε να γίνεται μία ανάλυση του κόστους κύκλου ζωής του προϊόντος. Ας πούμε στο εξωτερικό υποχρεώνουν τους προμηθευτές να δίνουν τη δική τους ανάλυση για το προϊόν που εμπορεύονται. Οπότε εμπλέκεται η αγορά σε αυτό το κομμάτι. Βέβαια αυτό κάποιος μεγάλος προμηθευτής θα το κάνει. Κάποιος μικρός προμηθευτής που για παράδειγμα θα προμηθεύσει χαρτί προφανώς δε θα μπορέσει να το κάνει. Αν δε μπορέσει να γίνει αυτό για όλες τις κατηγορίες των προϊόντων θα πρέπει να γίνει για κάποιες σημαντικές κατηγορίες των προϊόντων. Νομίζω πως οι λαμπτήρες είναι ένα παράδειγμα. Βέβαια, από την άλλη, αν θέλει κάποιος μικρός προμηθευτής να συμμετέχει σε μία προμήθεια του δήμου έστω για 25 λάμπες LED αλλά η εταιρεία του δεν είναι για παράδειγμα η PHILIPS να υποθέσω πως ο λαμπτήρας που παίρνει προέρχεται από κάποιο μεγάλο εργοστάσιο ή από κάποια μεγάλη εταιρεία, έτσι ώστε να μπορεί να τού παρέχει όλα τα δεδομένα τα οποία θα χρειασθούν για την ανάλυση του κόστους του κύκλου ζωής. Προφανώς θα είναι πιο δύσκολο γι αυτόν να κάνει μόνος του αυτή την ανάλυση, αλλά ίσως θα μπορούσε να το ζητήσει από τον προμηθευτή, αν αφορά σε μεγάλο εργοστάσιο. Αν μιλάμε για μια λάμπα LED από την Κίνα, η οποία στοιχίζει 1 ευρώ, χρειάζεται να παρέχεται μελέτη και για τη φωτομετρία και για το πώς θα μπουν οι λαμπτήρες και σε ποια σημεία, κ.τ.λ.». Δαλαμάγκα Αντιγόνη: «Έτυχε και πιλοτικά μετά να στείλουν και το Πολυτεχνείο να κάνει μετρήσεις για να αποδείξουν τι κέρδισαν τον πρώτο μήνα (π.χ. σε κατανάλωση) και να γίνουν συγκρίσεις». Γεωργίου Κώστας: «Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν πολλές παράμετροι, που μπορείς να εξετάσεις, αλλά σε κάθε περίπτωση εισάγοντας περιβαλλοντικά κριτήρια, μπορείς να εξετάσεις μόνο μία παράμετρο. Κατόπιν όταν θέλεις να προχωρήσεις σε μεγαλύτερη ανάλυση, μπορείς να τη ζητήσεις από τον προμηθευτή. Πριν προχωρήσουμε, θα ήθελα να ξέρω, αν κάποιος δήμος από τους παρευρισκόμενους έχει κάνει κάποια αντίστοιχη προμήθεια όχι μόνο για λαμπτήρες που είναι ένα κομμάτι αλλά και για κάποιο άλλο προϊόν. Παλαιότερα είχε γίνει μία παρουσίαση ενός δημόσιου έργου από το δήμο Αιγάλεω (πλακόστρωση) και είχαμε δει πόσο δύσκολη ήταν η προσαρμογή της «προμήθειας». Να μπορέσουν να ταιριάξουν τους κυβόλιθους με τα τιμολόγια του Σουφλιά, γιατί είχαν διάφορα προβλήματα με το υπουργείο. Ουσιαστικά είχαν βάλει κυβόλιθους των οποίων το υλικό είχε κάποια περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, αλλά είχαν πρόβλημα με το υπουργείο, διότι δεν υπήρχε επακριβώς περιγραφή, δε μπορούσαν να αντιστοιχήσουν την περιγραφή του κυβόλιθου αυτού με τις τεχνικές προδιαγραφές τις οποίες βγάζει το υπουργείο και έπρεπε να γίνει τροποποίηση δηλαδή να στείλει ο δήμος Αιγάλεω κάποια στοιχεία στο υπουργείο, ώστε να μπορέσουν να κάνουν την προμήθεια, δηλαδή είχαν πολλά νομικά κωλύματα και είναι ένα κομμάτι το οποίο 11

θέλουμε να προτείνουμε στο υπουργείο, δηλαδή τί μπορούμε να κάνουμε για τα τιμολόγια, κ.τ.λ. Με λίγα λόγια, αν έχει στόχο το υπουργείο να ανανεώσει κάποια στιγμή αυτά τα πράγματα. Δηλαδή, να μπαίνουν μέσα και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά και να έχει ο δήμος την πρωτοβουλία να το κάνει αυτό και όχι να πρέπει κάθε φορά να το ταιριάζει και να ρωτάει το υπουργείο αν μπορεί ή δε μπορεί να προχωρήσει». Γκιόκα Πολύνα: Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης «Πιθανώς να αναγκασθεί να το κάνει μέσα στα δύο επόμενα χρόνια. Θα πρέπει να ενσωματώσουμε στην εθνική νομοθεσία τη νέα οδηγία σχετικά με τις προμήθειες, όπου τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια δεν αναφέρονται τόσο χαλαρά, ότι δε θα μπορούσε μία δημόσια αρχή να τα εντάξει σε μία προκήρυξη, σε ένα διαγωνισμό, αλλά είναι υποχρεωτικά πια. Σίγουρα την προσαρμόζεις, αλλά είσαι υποχρεωμένος να διατηρήσεις κάποια βασικά χαρακτηριστικά της. Αν μία οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αναφέρει ότι μέχρι τότε τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη πρέπει να έχουν εναρμονίσει την εθνική τους νομοθεσία και δε το έχουν κάνει, μετά αρχίζουν τα πρόστιμα. Αναρωτιέμαι μέχρι πότε θα πληρώνουμε πρόστιμα, όπως έχει γίνει λόγου χάρη με τους ΧΥΤΑ». Γεωργίου Κώστας (Απευθυνόμενος σε εκπρόσωπο του δήμου Κορυδαλλού): Δηλαδή, εσείς αυτή τη στιγμή είστε στη φάση του σχεδιασμού. Δεν έχετε προχωρήσει σε κάποια διαδικασία σε σχέση με τον προκλιματικό σχεδιασμό της πλατείας στον Κορυδαλλό» Απάντηση από εκπρόσωπο του δήμου Κορυδαλλού: «Μέχρι σήμερα έχει παραδοθεί μία παιδική χαρά, το κέντρο δημιουργικής απασχόλησης παιδιών και ο νέος βρεφονηπιακός σταθμός». Δαλαμάγκα Αντιγόνη: Προβλήματα αντιμετωπίσατε στην όλη διαδικασία; Δήμος Κορυδαλλού: «Πέρα από τα προβλήματα σε πολιτικό επίπεδο και από το πώς πέρασε μέσα από το δημοτικό συμβούλιο, όχι». Γεωργίου Κ.: «Δεν είχατε δηλαδή κάποιο πρόβλημα με τη νομοθεσία αυτή καθεαυτή; Παίρνετε την έγκριση για το ποσό από το δημοτικό συμβούλιο, έτσι δεν είναι; Φαντάζομαι, ότι αν παρουσιάζατε μια ανάλυση του κόστους κύκλου ζωής, δε θα είχε πρόβλημα κάποιος από το δημοτικό συμβούλιο να έλεγε ότι σε ορίζοντα πενταετίας ή δεκαετίας βλέπω πιο πολύ το κόστος αγοράς, παρά το πόσο θα μού στοιχίσει τώρα». Γκιόκα Π.: «Η νέα οδηγία αφορά στην εκτίμηση του κόστους κύκλου ζωής. Η οδηγία δε μιλά για χαμηλότερη προσφορά. Αναφέρει όμως ότι θα πρέπει να εξετάζεται όλο το κόστος του κύκλου ζωής του προϊόντος από την παραγωγή του ακόμα και από τις πρώτες ύλες του προϊόντος μέχρι την τελική του απόρριψη. Σιγά σιγά και εμείς εδώ θα πρέπει να εκτιμούμε όλο τον κύκλο ζωής και όχι μόνο την τελική τιμή. Ένα φθηνό προϊόν που φθάνει στα χέρια μας μπορεί να είναι πανάκριβο σε σχέση με τα περιβαλλοντικά του κόστη. Αν η συγκεκριμένη ευρωπαϊκή οδηγία σε υποχρεώνει να κάνεις ανάλυση του κόστους κύκλου ζωής αμέσως αμέσως αυτή η ανάλυση είναι ένα περιβαλλοντικό χαρακτηριστικό, άρα σε διώχνει από το συμβατικό. Από τη στιγμή που μία οδηγία μεταφέρεται στο εθνικό δίκαιο πρέπει να μεταφερθούν οι όροι της. Μπορούν να γίνονται πολύ μικρές αλλαγές που αν θυμάμαι καλά πρέπει να υπάρχει αιτιολόγησή τους. Δηλαδή, για παράδειγμα, η οδηγία σε άλλο σημείο της που αναφέρεται στα κοινωνικά κριτήρια, τα οποία πρέπει να ενσωματώνονται στις δημόσιες 12

συμβάσεις, λέει ότι θα πρέπει να γίνονται κατ αποκλειστικότητα οι συμβάσεις με τα προστατευόμενα εργαστήρια ή με κοινωνικές επιχειρήσεις, που απασχολούν κατά 30% εργαζόμενους από ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (μακροχρόνια ανέργους, κ.τ.λ.). Το 30% δε μπορεί να γίνει μικρότερο, δε μπορεί να γίνει 20%, όμως αν θέλουμε μπορεί να γίνει 45%». Δαλαμάγκα Α.: «Η ελληνική νομοθεσία αυτή τη στιγμή λέει 40%. Αν θέτει ένα όριο για μία διαδικασία προμήθειας και μιλάει για 100.000» Σχόλιο: «Το 40% όμως δεν είναι αποκλειστικά και μόνο για μια ευαίσθητη κοινωνική ομάδα αν είναι υποχρεωτικό και καταναγκαστικό να προχωρήσω σε μία συγκεκριμένη αγορά αυτό αποκλείει όλη την υπόλοιπη αγορά». Γεωργίου Κώστας: Άρα λοιπόν πιστεύω ότι συμφωνούμε όλοι στο ότι η ανάλυση του κόστους κύκλου ζωής για κάποιες κατηγορίες προϊόντων θα ήταν θεμιτή, δηλαδή θα θέλαμε ακόμα και η νομοθεσία να υποχρεώνει όχι μόνο το δήμο αλλά και τον προμηθευτή να υποβάλλει την ανάλυση του κόστους κύκλου ζωής μαζί με την τεχνική και την οικονομική προσφορά του, ώστε να μπορεί και ο ίδιος ο δήμος να αξιολογήσει αν αυτό το προϊόν σε βάθος χρόνου οικονομικά είναι συμφέρον μέχρι στιγμής αυτό δε γινόταν στην πράξη και κάποιοι που το έχουν κάνει το έχουν κάνει με δική τους πρωτοβουλία. Δεν ξέρω αν κάποιος άλλος δήμος έχει κάνει κάποιου είδους προμήθεια με περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά. Ξεκινάω από τα περιβαλλοντικά, γιατί θεωρώ πως είναι το πιο «εύκολο» να γίνει, δηλαδή το να βάλεις περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά σε μια προμήθεια και μετά πάς στα κοινωνικά χαρακτηριστικά. Δηλαδή, ακόμα και το ίδιο το υπουργείο, ακόμα και η ίδια η διϋπουργική επιτροπή, δεν έχει καταφέρει να ολοκληρώσει το σχέδιο δράσης για τις πράσινες προμήθειες. Ουσιαστικά, ήταν υποχρεωμένη να το κάνει από το 2008 και δε το έχει κάνει ακόμα. Δεν ξέρω αν κάποιος από εσάς, κάποιος άλλος δήμος, θέλει να μοιρασθεί μαζί μας κάποια εμπειρία του». Δήμος Γαλατσίου: «Εμείς στο δήμο Γαλατσίου έχουμε κάνει βιοκλιματικές αναπλάσεις για τα πεζοδρόμια μέσω του ΕΣΠΑ με τα τιμολόγια του Σουφλιά». Γεωργίου Κ: «Είχατε κάποιο πρόβλημα με τα τιμολόγια του Σουφλιά; Για παράδειγμα ο δήμος Αιγάλεω που είχε πρόβλημα με τα ψυχρά υλικά με το υπουργείο με κάποια άρθρα δεν ξέρω γιατί στη μία περίπτωση ήταν έτσι και στο δήμο Γαλατσίου ίσως είχε ξεπερασθεί κάποια άρθρα δεν ταίριαζαν με τα άρθρα που υπήρχαν ήδη και πήγαν να τα αλλάξουν και να ενσωματώσουν για ψυχρά υλικά και δε τους το επέτρεπαν από το υπουργείο στις περιγραφές». Σχόλιο από δήμο Γαλατσίου: «Όταν θέλεις να κάνεις καινούριο άρθρο, υποτίθεται ότι θα κάνεις και την ανάλυση του άρθρου, δηλαδή πόσο κοστίζει το εργατικό, πόσο κοστίζει το τεχνικό, πόσο έχει το υλικό υπάρχουν αυτά τα παλαιότερα, πας με τα παλαιότερα υπάρχουν και οι αναθεωρήσεις, δηλαδή κάνεις αναθεώρηση με παλιά άρθρα, υπάρχει ένα προβληματάκι εκεί για το οποίο δεν ξέρω τι θα κάνει το υπουργείο, είναι θέμα του υπουργείου. Απλά εμείς δε νομίζω πως είχαμε τέτοια θέματα. Εμείς ανέκαθεν λειτουργούσαμε και λειτουργούμε με αυτές τις συνθήκες, δηλαδή όταν δεν υπάρχει νέο άρθρο, κάνουμε νέο άρθρο, γιατί έχουμε τις παλιές αναλύσεις. Εφ όσον ο νόμος σού επιτρέπει με την παλιά ανάλυση να πάρεις τιμές από 5 6 υλικά και να πεις ότι «δουλεύω με αυτό και βάζω αυτό». 13

Γεωργίου Κ: «Σας κάνω αυτή την ερώτηση γιατί όταν πρωτοξεκινήσαμε το έργο «Building SPP» σχεδόν πριν από τρία χρόνια και είχαμε εδώ την πρώτη συνάντηση και όταν παρουσιάσαμε ότι υπάρχουν και τα πράσινα κριτήρια αυτό που μας έλεγαν διάφοροι παρευρισκόμενοι ήταν: «Τι είναι αυτά που μας λέτε; Δε μάς επιτρέπει η νομοθεσία, έχουμε πολλά νομικά προβλήματα, εμείς πάμε με τη φθηνότερη τιμή, δηλαδή υπήρχε πλήρης άρνηση σε επίπεδο δημοτικής αρχής, σε επίπεδο τεχνικής υπηρεσίας, αλλά τελικά βλέπω ότι έχουμε φθάσει σήμερα και μπορούμε και συζητάμε για πράσινες προμήθειες. Δηλαδή, όλο αυτό που συζητάμε τώρα, ονομάζεται «πράσινες προμήθειες». Σχόλιο: «Κάποια πράγματα είναι στην κρίση των υπαλλήλων δηλαδή πώς κρίνεις ότι κάποιος είναι καλύτερος από κάποιον άλλο; Υποθέτω πως στο εξωτερικό μπορεί να έχουν κάποια κριτήρια εμείς πάμε είμαστε μία τριμελής τετραμελής επιτροπή αν δεν έχεις εμπειρίες, αν δεν έχεις τις γνώσεις, ότι και να σου πουν «βάλε τη φθηνότερη τιμή εκεί και να τελειώνουμε» σού λύνει τα χέρια ως υπαλλήλου». Γεωργίου Κ: «Άρα λοιπόν μέχρι στιγμής βλέπω δύο πολύ σημαντικά πράγματα από όσα μού είπατε: το ένα είναι. στο εξωτερικό γίνεται αυτό θα μπορούσε να υπάρχει μία check list, επαναλαμβάνω όχι για όλες τις κατηγορίες, για μία έως τρεις κατηγορίες προϊόντων ας ξεκινήσουμε από τα απλά με βάση κάποιο ευρωπαϊκό πρότυπο, π.χ. το Εcolabel ή με κάποιο διεθνές πρότυπο, υπάρχει πληθώρα προτύπων να υπάρχει λοιπόν μία check list του δήμου να πει κάποιος ότι θέλω το τάδε προϊόν να πληροί με βάση το πρότυπο αυτό ή ισοδύναμο και να μπορεί μετά με check list να λέει αν το πληροί ή όχι, γιατί πάντα πρέπει να σκεφτόμαστε ότι υπάρχει το ισοδύναμο. Δηλαδή δε μπορώ εγώ να σας υποχρεώσω να έχετε για παράδειγμα ISO ή να έχετε Εcolabel ή να έχετε FSC, κάποια πρότυπα που μού έρχονται τώρα στο μυαλό. Θα πρέπει να πω ισοδύναμο. Τί σημαίνει το ισοδύναμο; Το πρότυπο αυτό έχει κάποια χαρακτηριστικά. Αν δεν έχει το πρότυπο να μού το πιστοποιεί, τουλάχιστον να μού πιστοποιεί τα χαρακτηριστικά. Άρα λοιπόν μία πολύ σημαντική πρόταση είναι να υπάρχει μία check list με τα πρότυπα τα οποία θα πρέπει να πληρούνται». Γκιόκα Πολύνα: «Η πολιτική απόφαση/η πολιτική βούληση των δήμων είναι κάτι που μπορεί να σας λύσει τα χέρια. Για να εφαρμόσεις τις Βιώσιμες Δημόσιες Συμβάσεις θέλεις πολιτική βούληση, θέλεις το στρατηγικό σχεδιασμό. Εμείς θα πάμε προς τις βιώσιμες και όχι προς τις φθηνότερες συμβάσεις». Σχόλιο: «Βασικά πρέπει να αλλάξει αυτό. Αυτή τη στιγμή οι προμήθειες στην Ελλάδα πάνε στο οικονομικότερο και μόνο, παραβλέποντας όλα τα άλλα κριτήρια. Νομίζω, πως το πνεύμα της οδηγίας που μάς λέτε, είναι αυτό». Γκιόκα Πολύνα: «Δεν είναι μόνο οι πρόσφατες και του 2004 οι οδηγίες πάνω κάτω αυτό έλεγαν». Γεωργίου Κώστας: «Να σάς πω τί έλεγαν στο ΕΣΠΑ επειδή έτυχε να ασχοληθώ και εγώ με μία χρηματοδότηση της μικρομεσαίας επιχείρησης, που είναι η εταιρεία μας, το ΕΣΠΑ μπορεί πολύ εύκολα να ελέγξει κάποιους όρους που έχει βάλει στον τελικό αποδέκτη, αν αυτός πληροί κάποια «κοινωνικά» κριτήρια. Για παράδειγμα, όταν έκανα την πρόταση του ΕΣΠΑ, μού έλεγε, ότι έκανες την πρόταση του ΕΣΠΑ με έναν αριθμό εργαζομένων 5, το λεγόμενο ΕΜΕ (Ετήσιες 14

Μονάδες Εργασίας). Συνεπώς, για δύο χρόνια είσαι υποχρεωμένος να τηρείς αυτό τον αριθμό. Πολύ εύκολα λοιπόν μετά από 2 χρόνια ήρθε το ΕΣΠΑ, το υπουργείο και μού ζήτησε τις ΑΠΔ (Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις) και τον πίνακα προσωπικού, που καταθέτουμε κάθε χρόνο στην Επιθεώρηση Εργασίας και πολύ εύκολα πιστοποίησε ότι εγώ και διατηρούσα τις θέσεις (δε τις μείωσα) και με βάση τις ΑΠΔ πληρώ τις προϋποθέσεις που μού ζήτησε το ΕΣΠΑ. Μετά από καιρό θα πρέπει ως δήμος να του πω έχεις κάποιες μακροχρόνιες υποχρεώσεις. Αν δε τις πληροίς - με βάση τη σύμβαση που έχουμε υπογράψει - θα μού επιστρέψεις τα χρήματα. Δηλαδή, αν για παράδειγμα εγώ ήμουν ένας «απατεώνας» και είχα μειώσει τις θέσεις εργασίας και δεν πληρούσα τις μακροχρόνιες υποχρεώσεις μου, σύμφωνα με τη σύμβαση που εγώ υπέγραψα με το ΕΣΠΑ έπρεπε να επιστρέψω τη χρηματοδότηση. Άρα λοιπόν υπάρχουν τρόποι και εργαλεία να γίνει αυτός ο έλεγχος. Να σάς πω κάτι: η εταιρεία μου έτυχε και πήρε μία χρηματοδότηση στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, στο πλαίσιο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Και όμως μπόρεσε πολύ εύκολα το ΕΣΠΑ να πιστοποιήσει μετά από δύο χρόνια αν εγώ αυτά τα πράγματα τα πληρούσα, δηλαδή αν είχα τους εργαζομένους, αν τούς πλήρωνα, αν πλήρωνα την ασφάλισή τους, κ.τ.λ. Αν δεν έκανα αυτό μού είχαν ζητήσει ένα σωρό χαρτιά θα είχα χάσει τη χρηματοδότηση». Σχόλιο από εκπρόσωπο δήμου: «Ξέρω ότι όσον αφορά στα έργα υποτίθεται και στους δήμους πως έχει κάνει η διαχειριστική αρχή χαρτί μέσω ΕΣΠΑ ότι όταν χρειάζεσαι ένα έργο πρέπει να το λειτουργείς κιόλας. Δηλαδή δε μπορείς να φτιάχνεις έναν παιδικό σταθμό και να τον έχεις κλειστό ή να μην έχεις το προσωπικό να τον λειτουργήσεις». Γεωργίου: «Αυτό είναι εύκολο να πιστοποιηθεί. Σύνταξη οδηγού για το σχέδιο δράσης για τις πράσινες προμήθειες Ένα κομμάτι που θέλω να συζητήσουμε είναι και το εξής: αν θεωρείτε σκόπιμο σε αυτές τις προκηρύξεις/σε αυτές τις συμβάσεις να βάζουμε κάποιο υποχρεωτικό συντελεστή για τα περιβαλλοντικά κριτήρια, δηλαδή να λέμε ότι θα πρέπει τα περιβαλλοντικά κριτήρια να είναι για παράδειγμα το 20% της συνολικής μοριοδότησης του προμηθευτή. Απλά εμένα ο προβληματισμός μου εκεί είναι μήπως έτσι όντως αποκλείαμε κάποιους προμηθευτές. Αργότερα θα σάς πω και για την τοπική αγορά.. σε συναντήσεις μας ήρθαμε σε επαφή με ανθρώπους από την τοπική, αγορά οι οποίοι μάς είπαν: «Είμαστε πολύ μικροί, ωστόσο μπορώ να σάς φέρω πράσινο χαρτί, δεν έχω πρόβλημα, αλλά θα σάς το χρεώσω παραπάνω και δεν ξέρω αν η τιμή στην οποία θα σάς το χρεώσω είναι ανταγωνιστική με την τιμή του πλαισίου για παράδειγμα. Μία ερώτηση που θέλω να κάνω σε όλους είναι γενικά για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες, που προμηθεύεστε. Βέβαια, εσείς είστε όλοι στην Αθήνα, οπότε δεν ξέρω αν η ερώτηση, που θα κάνω είναι και πολύ σωστή, έχετε τοπικούς προμηθευτές; Το σκεπτικό είναι από τη συζήτηση και στην Αγιά και στην Ελευσίνα οι ίδιοι δήμοι θέλουν να στηρίζουν την τοπική αγορά. Είναι σημαντικό να στηρίζουν την τοπική αγορά, γιατί στην τελική η τοπική αγορά είναι αυτή που στηρίζει και το δήμο». Σχόλιο: «Η ευρωπαϊκή οδηγία έχει να κάνει και με κάτι άλλο στην Ευρώπη. Με το ότι είναι και πιο απρόσωπες αυτές οι διαδικασίες. Όταν έρχονται όμως εδώ οι έμποροι και οι καταστηματάρχες της περιοχής και του δήμου στο δήμαρχο κάθε τρεις και λίγο για το τί θα γίνει, πώς θα γίνει υποτίθεται ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι και ψηφοφόροι. Εδώ μπαίνει πλέον μέσα το προσωπικό στοιχείο και εκεί έχεις θέμα. Δε μπορείς να βγεις και πολύ παραέξω». 15

Γεωργίου: Μια άλλη πρόταση που ουσιαστικά ήθελα να σας δείξω είναι ότι το είχαμε προτείνει και στο συνεταιριστικό σχέδιο δράσης για τις πράσινες προμήθειες στη διϋπουργική - θα πρέπει κατ αρχήν να γίνει μία κλιμακωτή εκπαίδευση. Θα πρέπει το υπουργείο να εκπαιδεύσει τους αρμοδίους από τους δήμους είτε είναι εθνικές υπηρεσίες είτε είναι τμήματα προμηθειών σχετικά με το τι είναι οι «πράσινες» προμήθειες. Δηλαδή, δεν είναι δυνατό, να έρχεται ένα ευρωπαϊκό έργο σάς το λέω από εμπειρία ήμουν από την πρώτη μέρα σε όλες τις συναντήσεις και τώρα ξαφνικά βλέπω δήμους οι οποίοι εκτός από βιοκλιματικές αναπλάσεις κ.τ.λ. κάνουν οδοφωτισμό, ξέρουν για πράσινες προμήθειες, για κοινωνικά κριτήρια. Άρα λοιπόν μία πρόταση που εμείς θέλουμε να κάνουμε δεν είναι τόσο πρόταση θεσμικών ρυθμίσεων όσο πρόταση προς το υπουργείο - να γίνουν κάποιου είδους επίσημα πια εκπαιδευτικά σεμινάρια για τους υπαλλήλους πάνω σε αυτά τα θέματα, τα οποία να καταγράφουν και τις ώρες επιμόρφωσής τους, ώστε να μπορείτε μετά εσείς οι ίδιοι να πάτε στους προμηθευτές σας και να τους πείτε: Κύριοι, το υπουργείο σιγά σιγά μάς κάνει αυτό το πράγμα. Για να μάς κάνει αυτό, σημαίνει ότι σιγά σιγά πρέπει να πάμε σε πράγματα πράσινα, σε κοινωνικά, σε οικονομικά κριτήρια. Επειδή λοιπόν εμείς θέλουμε εσάς, δε θέλουμε να πάμε σε άλλους προμηθευτές, γιατί μας βολεύει για διάφορους λόγους, δε θα τούς αναλύσουμε, μπορείτε να έρθετε και να μάς φέρετε οικολογικό χαρτί, μπορείτε να μάς προμηθεύσετε λαμπτήρες με αυτά τα χαρακτηριστικά ; Εμείς που κάναμε αυτή τη συζήτηση στο πλαίσιο του έργου και με την αγορά της Αγιάς και της Ελευσίνας, οι άνθρωποι μάς είπαν ναι, μπορούμε. Επειδή θέλουμε να παίρνουμε χρήματα από το δήμο, θέλουμε να έχουμε την επιχείρησή μας βιώσιμη, δε λέω ακριβότερο χαρτί, ο.κ., προφανώς θα έχει κάποιο κόστος, αλλά ναι μπορούμε να το φέρουμε». Αναγκαία η καλή περιγραφή για κριτήρια Είναι απαραίτητο πλέον στο επιχειρησιακό σχέδιό του κάθε δήμος να βάζει στις δημόσιες προμήθειες που θέλει να πάρει περιβαλλοντικά, κοινωνικά κριτήρια. Απαραίτητη η ενσωμάτωση Ecolabel Τα υλικά που έχουν πιστοποιητικό είναι ακριβότερα από τα συμβατικά υλικά Αν ο κάθε δήμος στρέψει σιγά σιγά την τοπική του αγορά σε κάτι πιο οικολογικό, στη συνέχεια αυτή η τιμή θα πέφτει, διότι όσο θα αυξάνονται οι ποσότητες, θα μπορεί ο τοπικός προμηθευτής να πάρει και καλύτερη τιμή από το δικό του εργοστάσιο, οπότε θα πει σιγά σιγά: «Στο έδωσα 5 ευρώ, την επόμενη φορά θα στο δώσω 4,9 ευρώ», οπότε κάπου η αγορά θα βρει τον τρόπο να ισορροπήσει και σε ακόμα χαμηλότερες τιμές. Όμως όσο βλέπουμε το προϊόν με το Ecolabel ως κάτι άπιαστο, προφανώς η τιμή του θα παραμένει άπιαστη. Αυτό ήταν και το κεντρικό μήνυμα που πήραμε από την αγορά. Δαλαμάγκα Αντιγόνη: «Άλλο ένα παράδειγμα είναι αυτό των καθαριστικών ειδών. Μιλήσαμε με έναν πολύ μεγάλο προμηθευτή, ο οποίος παρέχει και σε υπουργεία και σε πολύ μεγάλα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου υπηρεσίες καθαριότητας. Αλλά ήταν πιο ανοιχτός στο να μάς δώσει ακριβή νούμερα, κ.τ.λ. και λέει: μπορεί από τα συμβατικά στα οικολογικά προϊόντα στο σύνολο της προσφοράς μου αλλάζει 1,5% της προσφοράς μου. Το πολύ να φθάσει 3% αν μιλάμε για νοσοκομεία, για ιατρεία τα οποία χρειάζονται ειδικά υλικά για τον 16

καθαρισμό και έχουν ειδικές προδιαγραφές για αποστείρωση, κ.τ.λ. Αλλά αυτή τη στιγμή είναι 1% για τους μεγάλους. Οι μικρότεροι έχουν προβλήματα. Αν υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση η ίδια η αγορά λέει ότι θα πέσουν οι τιμές. Ήδη έχουν πέσει σημαντικά σε μερικά προϊόντα». Γεωργίου Κώστας: Τώρα ας δούμε λίγο τον οδηγό, που φτιάχνουμε, να μάς πείτε την άποψή σας και να τον «κλείσουμε» ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ 1. ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ 3. ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ 4. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 4.1 Ευρωπαϊκό πλαίσιο 4.1.1 Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης 4.1.2 Εργαλεία Πολιτικών 4.1.3 Ευρωπαϊκές Ντιρεκτίβες (οδηγίες) για τις Δημόσιες Προμήθειες 4.1.4 Άλλες σχετικές νομοθεσίες 4.1.5. Αποφάσεις - Νομολογίες 4.2 Πορτογαλικό πλαίσιο 4.3 Ελληνικό πλαίσιο 5. ΕΡΓΑΛΕΙΑ για SPP (ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ) 5.1.1 Εργαλεία LCC για τον υπολογισμό του Κόστους Κύκλου Ζωής και εκπομπών Διοξειδίου του Άνθρακα προϊόντων 5.1.2 Περιβαλλοντικά εργαλεία 5.1.2.2 Περιβαλλοντική σήμανση 5.1.2.2 Περιβαλλοντικά Συστήματα Διαχείρισης 5.1.3 Κοινωνικά εργαλεία 5.1.3.1 Κοινωνική σήμανση 5.1.3.2 Κοινωνική λογοδοσία (8000. ISO 26000) 5.1.3.3 Διεθνείς Εργασιακές Συμβάσεις 6. ΕΝΣΩΜΑΤΩΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΣΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑΣ 6.1 Καθορίζοντας την ανάγκη 6.2 Καθορίζοντας τα κριτήρια SPP 6.3 Ενσωματώνοντας τα κριτήρια SPP στις διαδικασίες προμήθειας 6.3.1 Επιλογή προμηθευτών 6.3.2 Τεχνικές εξειδικεύσεις 17

6.3.3 Κριτήρια βράβευσης 6.3.4 Συμβόλαια ρήτρες εκτέλεσης/συμβόλαια εξειδικεύσεων 6.4 Εκτιμώντας τα κριτήρια 6.5 Δουλεύοντας με την αγορά 6.6 Προμήθεια συνδέσμων 7. Αναπτύσσοντας στρατηγική SPP: η ΕΡΓΑΛΕΙΟΘΗΚΗ SPP 7.1 Βήματα προετοιμασίας 7.2 Στόχοι και ανάπτυξη πολιτικών 7.3 Αναπτύσσοντας Σχέδιο Δράσης 7.4 Εκτελώντας το Σχέδιο Δράσης 7.5 Δείκτες και Αναφορές 7.6 Αναθεώρηση 8. SPP Case Studies (επιλέξτε από τον κατάλογο καλών πρακτικών) Θα καταγραφούν τα καλά παραδείγματα και μετά θα δημοσιοποιηθούν. Μέχρι στιγμής καλό παράδειγμα είναι του Αιγάλεω, της Ελευσίνας και της Αγιάς. Τα στοιχεία που θέλουμε είναι: δήμος, έργο, προϋπολογισμός, τα κύρια περιβαλλοντικά στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν, ποιά προβλήματα υπήρξαν στη διαδικασία μέχρι να υπογραφεί η σύμβαση και πώς ξεπεράσθηκαν. 18

19