Ελονοσία στην Ελλάδα Δανάη Περβανίδου, MD, MPH Γραφείο Νοσημάτων που Μεταδίδονται με Διαβιβαστές Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης & Παρέμβασης ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. Τελική ημερίδα LIFECONOPS «Διαχείριση κουνουπιών που προκαλούν ασθένειες στη λεκάνη της Μεσογείου», Χανιά, 15 Δεκεμβρίου 2017
Ελονοσία η νόσος Οφείλεται στο πλασμώδιο ελονοσίας 5 είδη πλασμωδίων προκαλούν ελονοσία στον άνθρωπο - Plasmodium vivax: πιο συχνό, εκτός Αφρικής - Plasmodium falciparum: πιο σοβαρή νόσος, πιο συχνό στην Αφρική Μετάδοση: κυρίως μέσω νυγμού Ανωφελών κουνουπιών Εμπύρετη νόσος, άτυπα συμπτώματα Κάτοικοι ενδημικών χωρών: μερική ανοσία ήπια συμπτώματα P.vivax, P.ovale: πολλαπλές υποτροπές μήνες έως έτη μετά
Ελονοσία ενδημική σε 91 χώρες (Π.Ο.Υ., 2016) Εκτιμήσεις Π.Ο.Υ. 2016: 216 εκατ. κρούσματα (90% κρουσμάτων: σε Αφρική) 445.000 θάνατοι (91% θανάτων: σε Αφρική) Εκτιμάται ότι ένα παιδί πεθαίνει από ελονοσία κάθε 2 λεπτά Πηγή: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, World Malaria Report 2017
Ελονοσία στην Ελλάδα Ελλάδα: ενδημική χώρα έως τα μέσα του 20ου αιώνα 1974: «χώρα ελεύθερη ελονοσίας» 2009-2017: 20-110 εισαγόμενα κρούσματα / έτος 2009-2013, 2015-2017: κρούσματα με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης
Αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων ελονοσίας ανά έτος και κατάταξη, Ελλάδα, 2009 2017 (έως 14/12/2017) Έτος Εισαγόμενα κρούσματα Εγχώρια κρούσματα 2009 44 7 2010 40 4 2011 54 42 2012 73 20 2013 22 3 2014 38 0 2015 79 8 2016 111 6 2017 (έως 14/12) 98 7
Αριθμός δηλωθέντων εισαγόμενων κρουσμάτων ελονοσίας ανά έτος και ιδιότητα, Ελλάδα, 2009 2017 (έως 14/12/2017) Έτος Μετανάστες από ενδημικές χώρες (%) Ταξιδιώτες 2009 29 (73%) 11 2010 34 (85%) 6 2011 45 (83%) 9 2012 64 (88%) 9 2013 13 (59%) 9 2014 12 (32%) 26 2015 65 (82%) 14 2016 91 (82%) 20 2017 (έως 14/12) 83 (85%) 15
Εισαγόμενα κρούσματα ελονοσίας σε στην Ελλάδα, 2015-2017 (έως 14/12) 83% (239/288) εισαγόμενων κρουσμάτων: μετανάστες/ πρόσφυγες Περιοχή έκθεσης μεταναστών 2015 2016 2017 Σύνολο Ινδική χερσόνησος 57 (88%) 80 (88%) 66 (80%) 203 (85%) Αφρική 8 (12%) 11 (12%) 17 (20%) 36 (15%) Σύνολο 65 91 83 239 Σε κέντρο φιλοξενίας (2016-2017): 27/174 (16%) μετανάστες
Κρούσματα ελονοσίας P.vivax με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης ανά πιθανό τόπο έκθεσης και έτος, Ελλάδα, 2009-2017 (έως 14/12) Περιφέρεια Περιφερειακή Ενότητα Έτος έκθεσης 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Πελοποννήσου Λακωνίας 6 1 36 10 0 0 1 0 0 Αττικής Ανατ. Αττικής 1 1 2 4 0 0 2 0 0 Στερεάς Ελλάδας Θεσσαλίας Ανατ. Μακεδονίας & Θράκης Κεντρικής Μακεδονίας Δυτικής Ελλάδας Βοιωτίας 0 2 1 2 0 0 1 0 1 Εύβοιας 0 0 2 0 0 0 0 0 0 Καρδίτσας 0 0 0 2 1 0 0 0 1 Λάρισας 0 0 1 0 0 0 3 1 0 Τρικάλων 0 0 0 0 0 0 1 0 0 Μαγνησίας & Σποράδων 0 0 0 0 0 0 0 1 0 Ξάνθης 0 0 0 2 0 0 0 0 0 Έβρου 0 0 0 0 2 0 0 0 0 Θεσσαλονίκης 0 0 0 0 0 0 0 2 0 Αχαΐας 0 0 0 0 0 0 0 1 1 Ηλείας 0 0 0 0 0 0 0 1 2 Αιτωλοακ/νίας 0 0 0 0 0 0 0 0 1 Σύνολο 7 4 42 20 3 0 8 6 6
Πηγή: ΚΕΕΛΠΝΟ Δήμος Ευρώτα, Λακωνία
Πηγή: ΕΣΔΥ, ΚΕΕΛΠΝΟ δεδομένα υπό δημοσίευση Κρούσματα ελονοσίας, Δ. Ευρώτα Λακωνίας, 2009-2012 Κρούσματα 2009 2010 2011 2012 Από μη ενδημικές χώρες (εγχώρια) 6 1 36 10 Από ενδημικές χώρες 0 0 21 17
Οικολογία περιοχής Ευρώτα Λακωνίας Αρδευτικό & αποστραγγιστικό κανάλι Ποταμός Ευρώτας
Περιοχή στη Δυτική Ελλάδα, 2016
Εγχώρια κρούσματα ελονοσίας, Ελλάδα, 2017, έως 14/12/2017 6 κρούσματα P.vivax 1 κρούσμα P.falciparum πιθανή έκθεση σε νοσοκομείο Π.Ε. Καρδίτσας
Εγχώρια κρούσματα P.vivax ελονοσίας ανά έτος προσβολής, Ελλάδα, 2009 2017 (έως 14/12)
Περιοχές με ιστορικό μετάδοσης ελονοσίας πριν την εκρίζωση, Ελλάδα Πηγή: Sudre B et al, Emerg Inf Dis 2013;19(5)
Αντιμετώπιση της ελονοσίας: Φορείς Σχέδια δράσης Επιτροπή για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση Τροπικών Νόσων, Υπουργείο Υγείας Διατομεακές Ομάδες Εργασίας ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας Πανεπιστήμια Τοπικές αρχές: Περιφέρειες, Δήμοι Μονάδες Υγείας, εθελοντές, ΜΚΟ Σχέδιο Δράσης Υπουργείου Υγείας για την ελονοσία «ΜΕΡΟΠΗ» Σχέδιο Δράσης ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. για την ελονοσία Πρόγραμμα MALWEST - ΕΣΠΑ (2012-2014)
Βασικοί άξονες δράσεων για την αντιμετώπιση της ελονοσίας Εκτίμηση κινδύνου Ενίσχυση επιδημιολογικής επιτήρησης Ενίσχυση εργαστηριακής διάγνωσης Διαχείριση - Αντιμετώπιση κρουσμάτων Ενημέρωση - επικοινωνία Επιτήρηση και έλεγχος διαβιβαστών Μέτρα για την ασφάλεια του αίματος
Εκτίμηση κινδύνου Κατηγοριοποίηση περιοχών ανάλογα με κίνδυνο εγχώριας μετάδοσης 4 Επίπεδα Επικινδυνότητας (0-3) ανάλογα με: παράγοντες κινδύνου (ανωφελή κουνούπια, άτομα από ενδημικές χώρες) καταγραφή εγχώριων κρουσμάτων ελονοσίας από το 2009 και μετά
Ενίσχυση επιδημιολογικής επιτήρησης ελονοσίας Ανεύρεση κρουσμάτων: Ενισχυμένη παθητική επιτήρηση Ενεργητική εργαστηριακή επιτήρηση Ενεργητική αναζήτηση κρουσμάτων Διερεύνηση κρουσμάτων Διερεύνηση περιβάλλοντος
Ενεργητική αναζήτηση κρουσμάτων ελονοσίας, Ελλάδα Στόχος: έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία κρουσμάτων πρόληψη περαιτέρω τοπικής μετάδοσης Δράσεις πεδίου: 1. Διερεύνηση εστίας μετά δήλωση εγχώριου κρούσματος (re-active): - σε όλη την Ελλάδα 2. Συστηματική ενεργητική αναζήτηση κρουσμάτων (pro-active): - σε περιοχές με συρροή εγχώριων κρουσμάτων 3. Screening μεταναστών
Ενίσχυση εργαστηριακής διάγνωσης ελονοσίας Ενίσχυση εργαστηρίου αναφοράς - ΕΣΔΥ (δωρεάν διάγνωση) Υποστήριξη Μονάδων Υγείας Διάθεση RDTs Γονοτύπηση πλασμωδίων (ΕΣΔΥ)
Βασικοί άξονες δράσεων για την αντιμετώπιση της ελονοσίας Εκτίμηση κινδύνου Ενίσχυση επιδημιολογικής επιτήρησης Ενίσχυση εργαστηριακής διάγνωσης Διαχείριση - Αντιμετώπιση κρουσμάτων Ενημέρωση - επικοινωνία Επιτήρηση και έλεγχος διαβιβαστών Μέτρα για την ασφάλεια του αίματος
Δράσεις πρόληψης ελονοσίας στα κέντρα φιλοξενίας προσφύγων / μεταναστών Εκτίμηση κινδύνου - Ειδικές φόρμες καταγραφής: - Καταγραφή εστιών αναπαραγωγής κουνουπιών - Καταγραφή προγραμμάτων επιτήρησης και ελέγχου κουνουπιών - Σύνθεση πληθυσμού - Όχληση από κουνούπια μέτρα προστασίας Ενίσχυση επιτήρησης - διάγνωσης ελονοσίας - Διάθεση RDTs Υποστήριξη παρακείμενων Μονάδων Υγείας (διάγνωση, θεραπεία) Χωροθέτηση κέντρων φιλοξενίας (εγκύκλιος ΥΥ, >6χλμ από εστίες) Μέτρα ατομικής προστασίας από τα κουνούπια - εντομοαπωθητικά Ευαισθητοποίηση τοπικών αρχών - εντατικοποίηση επιτήρησης και ελέγχου κουνουπιών Πρόγραμμα PHILOS
Εγχώρια μετάδοση ελονοσίας στην Ελλάδα Εθνικό πρόβλημα - Διεθνές ενδιαφέρον Περιοχές με κίνδυνο επανεγκατάστασης της ελονοσίας: - κατάλληλος διαβιβαστής και περιβαλλοντικές συνθήκες - άτομα από ενδημικές χώρες Πολλοί άξονες δράσης για επιτυχή αντιμετώπιση - Ενισχυμένη επιτήρηση - έγκαιρη διάγνωση κρουσμάτων - Έλεγχος διαβιβαστή: Έγκαιρα και κατάλληλα προγράμματα - Δράσεις επικοινωνίας
Καλές πρακτικές & Προκλήσεις Διατομεακή συνεργασία σε εθνικό και τοπικό επίπεδο Εθνική Επιτροπή, Ομάδες εργασίας, δίκτυα Εθνικό σχέδιο δράσης, πολιτική δέσμευση Πόροι - Ενίσχυση υπηρεσιών υγείας - δημόσιας υγείας Επικοινωνία / Επικοινωνία κινδύνου Επιτήρηση και έλεγχος διαβιβαστή Υγεία μεταναστών πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, επικοινωνία, συνθήκες διαβίωσης, κέντρα φιλοξενίας
Σας ευχαριστούμε Για περισσότερες πληροφορίες: www.keelpno.gr Γραφείο Νοσημάτων που Μεταδίδονται με Διαβιβαστές, Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης, ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. τηλ: 210 8899 052, 210 8899 072