.. یسرباسح تیفیك رد یداهن ناكلام شقن همدقم

90 زمستان 45/ شماره يازدهم/ سال 90/10/17 دريافت: تاريخ 90/11/25 پذيرش: تاريخ 81-68 صفحه حسابرسی کیفیت در نهادی مالکان نقش تهران بهادار اوراق بورس در شده پذيرفته شرکتهاي * رحیمیان نظامالدین ** رضاپور نرگس *** اخضری حسین چکیده نظر در با ارائهمینماید. حسابرسی کیفیت در نهادی مالکان نقش مورد در را شواهدی مطالعه این تحلیلهای و تجزیه برای کیفیت با مالی گزارشهای به نهادی س رمایهگذاران که مطلب این گرفتن آنها مدیریت بر نفوذ اعمال با مالکان از گروه این که دارد وجود فرضیه این نیازمندند خود ای حرفه موسسه اندازه معیار سه از تحقیق این در نمایند. ترغیب کیفیت با حسابرسی خدمات از استفاده به را حسابرسی کیفیت شاخص عنوان به حسابرسی گزارش نوع و صنعت در حسابرس تخصص حسابرسی ات 1384 سالهای طی شرکت 61 تعداد نمونهگیری محدودیتهای اعمال از پس است. شده استفاده چندگانه مقطعي رگرسيون از تحقيق فرضيات آزمون براي اند. شده بررسی سال-شرکت( )289 1388 که است بوده آن از حاکی یافتهها رشد و اندازه کنترل متغیرهای اثر مشاهده از پس است. شده استفاده این برخوردارمیباشند باالتری حسابرسی کیفیت از نهادی مالکیت از باالتر سطوح دارای شرکتهای حسابرسیمیگردد. کیفیت در کاهش موجب نهادی مالکیت تمرکز که است حالی در مالکیت. تمرکز شرکتی راهبری نهادی مالکیت حسابرسی کیفیت کليدي: واژههاي 68 ایران قزوین رجاء دانشگاه حسابداری استادیار * ایران تهران طباطبایی عالمه دانشگاه حسابداری دکتری دانشجوی * * ایران تهران اقتصادی علوم دانشکده حسابداری ارشد کارشناس * * *

... حسابرسی کیفیت در نهادی مالکان نقش 69 مقدمه 1- محققان میباشد. 1 شرکتی راهبری در مهمی سازوکار حسابرسی که اند داده نش ان مطالعات بین 2 اطالعاتی تقارن عدم بروز احتمال کاهش موجب حسابرسی که اند نموده فراهم را ش واهدی گزارش که اس ت دریافته پالمرز مکلینگ 1976 (. و )جنس ن مدیرانمیش ود و س رمایهگذاران کیفیت به واکنش این اما 1988 ( )پالمرز شمارمیآید به بازار واکنش در کلیدی عامل حسابرسی صورت به را حسابرسی کیفیت آنجلو دی 2002(. دیگران و )کویشنامورتی دارد بستگی 3 حسابرسی است نموده تعریف حسابداری اطالعات منصفانه ارائه در اهمیت با تحریف گزارش و کشف احتمال حسابرسی کیفیت در اصلی ویژگی دو 4 صالحیت و استقالل تعریف این طبق 1981(. آنجلو )دی موثر نظارت وجود عدم و مالکیت تمرکز عدم دلیل به 5 نمایندگی هزینههای که هنگامی میباشد. و )ازیبی افزایشمییابد باالتر کیفیت با حسابرسیهای برای تقاضا افزایشمییابد مالکان توسط ساختار که اند بوده آن بیانگر حسابرسی تقاضای دالیل زمینه در قبلی مطالعات 2010(. دیگران نقش هستندکه گروههایی از 6 نهادی سرمایهگذاران است. موثر حس ابرس انتخاب نحوه بر مالکیت ایفامیكنند. مالکیت ساختار در را مهمی اساسی قانون 44 اصل اجرای و دولت اختیار در شرکتهای سهام وجود دلیل به ما کشور در عنوان با مالکیت انتقال فرآیند در که هستیم موسساتی و سازمانها حضور شاهد خصوصیسازی و سهام از بیشتری سهم جدید سهام صاحبان و مالکان قالب در و شده شناخته نهادی سرمایهگذاران سرمایهگذاران و شرکتها این از بخشی اختصاصمیدهند. خود به را انتقال حال در ش رکتهای بازنشس تگی صندوقهای اجتماعی تامین س ازمانهای از اعم ای بیمه ش رکتهای را نه ادی تشکیلمیدهند. سرمایهگذاری شرکتهای و بازرگانی بیمه شرکتهای سایر از ای حرفه مالی تحلیلهای و تجزیه انجام در مالحظه قابل قابلیت دلیل به نهادی مالکان سرمایهگذاران سایر از بیش نهادی سرمایهگذاران دلیل همین به تفکیکمیشوند. سرمایهگذاران 7 موثر نظارت فرضیه 90 دهه اواخر از اما نیازمندند. آن به و اهمیتمیدهند اطالعات کیفیت ب ه دارای خود ذاتی ویژگیهای به توجه با نهادی س رمایهگذاران ش د. مطرح نهادی مالکان برای نیز راستای در مدیریت عملکرد ساختن همجهت و نظارت برای آن از ومیتوانند خاصیمیباشند نفوذ نحوه بر شرکت مالکیت ساختار در نهادی سرمایهگذاران حضور نمایند. استفاده س هامداران منافع

90 زمستان 45/ شماره يازدهم/ سال عوامل از حسابرسی باالی کیفیت موثر نظارت اعمال راستای در است. موثر بنگاه عملیات نظارت صورتهای ارائه کیفیت و حسابرسی گزارش که نشانمیدهند قبلی مطالعات شمارمیآید. به مهم یعس نهادی سرمایهگذاران دلیل همین به شرکتمیباشد. عملکرد و سالمت مهمیاز نشانه مالی 2010(. دیگران و )ازیبی دارند باکیفیت حسابرسی خدمات از استفاده در پيشينهتحقيق 2-2007 تا 2001 سالهای بین فرانسوی شرکتهای مورد در )2010( دیگران و ازیبی مطالعه وجود مثبتی رابطه حسابرسی کیفیت و خارجی نهادی س رمایهگذاران بین که اس ت داده نش ان نیجریایی شرکتهای در شرکتی راهبری عوامل اثرات بررس ی با )2010( فگبمی و آدیمی دارد. و تینگ نمایند. مش اهده حسابرس ی کیفیت و نهادی مالکیت بین داری معنی رابطه نتوانس تند فشار خارجی نهادی سرمایهگذاران نش انمیدهد که نمودند ارائه را ش واهدی )2010( همکاران لیو و لین جون دهند. ارائه را باالتری حسابرس ی کیفیت تا واردمیآورند حسابرس ان بر را زیادی 10 خدمات از کمتر عم ده و بزرگ س هامداران دارای چینی ش رکتهای که دریافتند )2009( انتخاب نحوه )2008( همکاران و وانگ کشور همان در بهرهمیگیرند. بزرگ حسابرسی موسس ه و دولتی ش رکتهای که اند رس یده نتیجه این به آنها اند. داده قرار مطالعه مورد را حسابرس ان رد )2006( پیتمن و گدهامی مطالعه عملمیکنند. حسابرس انتخاب در یکسان طور به غیردولتی کیفیتمیشود. با حسابرسان انتخاب کاهش موجب مالکیت تمرکز که است داده نشان کشور 31 حسابرسی کیفیت در نهادی سرمایهگذاران مثبت نقش مورد در را شواهدی )2004( ولوری و کین مثبتی رابطه که دادند نشان آلمان در مطالعهای طی )2003( وارفیلد و اش بوگ اند. آورده فراهم نتیجه این به )2003( دیگران و ول وری دارد. وجود حسابرس ی کیفیت و مالکیت پراکندگی بین خاص صنعت حسابرسان خدمات از حسابرس ی کیفیت افزایش برای نهادی مالکان که رس یدند در نهادی مالکان که دریافت شرکتی 402 نمونه بررسی با )2000( اوس ولیوان اس تفادهمیکنند. نمایند. ایفا حسابرسی كيفیت در را موثری نقش اند نتوانسته انگلستان مدیریت خاص صنعت حس ابرس دارای ش رکتهای در که دریافت )1388( اردکانی ناظمی مستقل حسابرسان بین رابطه )1387( سیدی و کردلر ابراهیمی مطالعه پایینتراست. تعهدی اقالم 70

نقش مالکان نهادی در کیفیت حسابرسی... 71 و نوع اظهار نظر حس ابرس با مدیریت س ود را مورد بررسی قرار داده اس ت. در این رابطه اثر نوع موسسه حسابرسی نوع اظهار نظر و تعداد بندهای شرط در نظر گرفته شده است. یافتههای پژوهش نشانمیدهد که فقط نوع موسسه حسابرسی با اقالم تعهدی اختیاری رابطه دارد. آذین فر )1386( رابطه بین کیفیت حسابرس ی و اندازه حس ابرس را مورد مطالعه قرار داد. در این تحقیق سازمان حسابرسی به علت کارکنان بیشتر به عنوان موسسه حسابرسی بزرگ و موسسات حسابرسی عضو جامعه حس ابداران رسمی به عنوان حسابرس کوچک انتخاب شده اند. محقق به این نتیجه دست یافته اس ت که موسسات حسابرسی عضو جامعه حس ابداران رسمی نسبت به سازمان حسابرسی از کیفیت حسابرس ی باالتری برخوردارند. جعفری )1384( با استفاده از معیار کیفیت حسابرسی ارائه بند شرط در گزارش حسابرسی و مقایسه آن با تعدیالت سنواتی سال آینده به بررسی عوامل موثر بر استقالل و شایستگی حسابداران رسمی پرداخته است. مداحی )1384( در زمینه اثربخشی حسابرس یهای انجام ش ده در ایران دریافت که بین تحریفات کشف شده و تحریفات موجود در صورته ای مالی تفاوت معنیداری وجود دارد. لنگری )1379( در بررس ی رعایت عوامل کنترل کیفیت حسابرس ی دریافت که عوامل کنترل کیفیت در حسابرسیهای سازمان حسابرسی رعایت نمیشود. آقایی و کوچکی) 1374 ( معتقدند کیفیت کار موسسات حسابرسی متفاوت است و بطور مستقیم نمیتوان با مشاهده آنها تشخیص داد که کدام موسسه از کیفیت کاری باالتری برخوردار اس ت بلکه اندازه قدمت شهرت و نام تجاری موسسههای حسابرسی میتوانند معیارهای متمایز کننده کیفیت حسابرسی باشند. 3- فرضيههايتحقيق با توجه به مباني نظري و تحقيقات مطرح شده فرضيههاي تحقيق به شرح زير بيان میشود: 1- بين میزان مالکیت نهادی و کیفیت حسابرسی رابطه معناداري وجود دارد. 2- بين تمرکز مالکیت نهادی و کیفیت حسابرسی رابطه معناداري وجود دارد. 4- روش شناسي تحقيق 4-1( مسئله تحقيق

سال يازدهم/ شماره 45/ زمستان 90 مسئله اصلي اين تحقيق آن است که : آيا مالکان نهادی در کیفیت حسابرس ی شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران نقش موثری ایفا میکنند يا خير و اگر اينگونه است اين تاثير چگونه قابل تفسير است 4-2( جامعه آماري نمونه و روش نمونه گيري جامعه آماري تحقيق حاضر را کليه ش رکتهاي پذيرفته ش ده در ب ورس اوراق بهادار تهران تش کيل مي دهند. براي تعيين نمونه مورد مطالعه ش رکتهايي از جامعه آماري يادشده انتخاب شده اند که: 1- پايان سال مالي آنها 29 اسفندماه باشد. 2- شرکت بين سالهاي 1384 تا 1388 تغيير سال مالي نداشته باشد. 3- شركت واسطه مالي نباشد. 4- اطالعات مورد نياز شرکت در دسترس باشد. با در نظر گرفتن شرايط فوق 61 شرکت طی سالهای 84 تا )289 88 سال-شرکت( به عنوان نمونه تحقيق مورد بررسی قرار گرفته اند. 4-3( جمع آوري و پردازش دادهها از آنجا که روش انجام تحقيق به صورت ميداني بوده و با دادههاي واقعي شرکتها سروکار دارد فراهم کردن اطالعات شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که با توجه به متغيرهاي تحقيق مربوط به گزارشهای ساالنه شرکتها مي شود از منابع مختلفي از جمله لوحهاي فشرده سازمان بورس اوراق بهادار تهران سايت اطالع رساني شرکت بورس و سازمان بورس استفاده شده است. براي پردازش اطالعات از نرمافزارهای Excel و SPSS استفاده شده است. 4-4( روشهاي تجزيه و تحليل و آزمون فرضيههاي تحقيق براي بررسي نقش مالکان نهادی در کیفیت حسابرسی شرکتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از آزمون رگرسیون خطی بين میزان و تمرکز مالکیت نهادی و کیفیت حسابرسی در طول دوره نمونه استفاده گردیده است. 4-5( تعریف عملیاتی مفاهیم و متغیرهای پژوهش 4-5-1( متغیر وابسته: شاخصهای کیفیت حسابرسی 72

... حسابرسی کیفیت در نهادی مالکان نقش 73 در بااهمیت انح راف گزارش و کش ف احتمال ص ورت به را حسابرس ی کیفیت انجل و دی دخیلمیداند. حسابرس ی کیفیت در را عامل دو تعریف ای ن تعریفمیکند. مالی صورته ای توانایی و صالحیت صورت به که است اهمیت با انحرافات کشف توانایی از تابعی حسابرسی کیفیت حسابرس استقالل به که انحرافات این گزارش به حسابرس تمایل و مطرحمیگردد حس ابرس حسابرسی انجام حین در یا قبل حسابرسی کیفیت آنجاکه از 1981(. انجلو مرتبطمیباشد)دی تحقیقات در حسابرسی کیفیت دادن نش ان برای مختلفی شاخصهای اس ت مش اهده غیرقابل مطرح زمینه این در که اس ت شاخصهایی اولین از حسابرسی ش هرت و اندازه اند. ش ده معرفی صالحیت بر که هستند بیشتری انسانی و مالی منابع دارای حسابرسی بزرگ است.موسسات شده بیشتری استقالل از خود شهرت و کار باالی حجم دلیل به دیگر طرف از اس ت. موثر حس ابرس ای 3 که است آن از حاکی شده انجام اخیر مطالعات نتایج برخوردارند. سایرموسس هها به نس بت ارائه حسابرسی سایرموسسههای به نسبت بهتری حسابرسی کیفیت بزرگ حسابرسی موسسه 5 بزرگ موسسات توسط شده حسابرسی ش رکتهای که است داده نش ان دیگران و بکر میدهند. شاخصهای از 1998(. دیگران و اند)بکر بوده برخوردار بهتری حسابرس ی کیفیت از حسابرسی حسابرس نمود. اشاره حسابرس صنعت تخصص به حسابرسی میتوان کیفیت برای دیگر پرکاربرد بر امر این و اس ت برخوردار خاص صنعت آن مورد در باالت ری تخصصی دانش از خاص صنع ت از )2003( کریشنان و )1981( پالمرز چون محققانی است. موثر حسابرسی کار کیفیت و صالحیت انتشار از )2010( دیلویت و )2007( دیگران و هرمانسون چون محققانی کردهاند. استفاده معیار این کردهاند. استفاده حسابرس استقالل یا حسابرسی کیفیت برای شاخصی عنوان به غیرمقبول گزارش معیار محاسبه برای پژوهش این تحقیقات در مورداستفاده حسابرسی کیفیت معیارهای به توجه با دهی وزن با حسابرس ی گزارش نوع و صنعت در تخصص اندازه معیارهای از حسابرس ی كيفیت است: برده بهره یکسان دیگران و ازیبی )2010( فگبمی و آدیمی مطالعه اس اس بر معیار این حس ابرس: اندازه 1- موسسه سه حسابرسیمیباشند. بزرگ موسسه س ه ش امل )2010( همکاران و گال و )2010( شده تعیین حسابرس توسط گرفته قرار حسابرس ی مورد ش رکتهای ارزش مجموع طبق بزرگ این توسط شده حسابرسی شرکتهای به است. شده استفاده مجازی متغیر از اساس این بر است.

سال يازدهم/ شماره 45/ زمستان 90 سه موسسه حسابرسی عدد یک و به سایر شرکتها عدد صفر اختصاص داده شده است. 2- تخصص در صنعت: در مورد تخصص در صنعت دو رویکرد سهم بازار و پورتفوی موسسه حسابرسی موجود است. رویکرد سهم بازار متخصص هر صنعت را با توجه به سهم موسسات در هر صنعت محاس بهمیکند. اما این رویکرد در مورد بازارهایی نظیر کش ور ما نامناسبمیباشد زیرا تفاوت در اندازه به شکل چشمگیری وجود دارد. بنابراین در این پژوهش از رویکرد پورتفوی استفاده شده است. به این معنا که تخصص هر موسسه بر اساس صنعت شرکتهای تحت بررسی موسسه محاسبه شده است.موسسههایی به عنوان متخصص تعیین شده اند که بیش از نیمی از حجم کاری آنها در صنعت خاصی صورت پذیرفته باشد. بنابراین به شرکتهای دارای حسابرس صنعت خاص عدد یک و به سایر شرکتها عدد صفر اختصاص داده شده است. 3- نوع گزارش حسابرسی: ش رکتهایی که دارای گزارش تعدیل شده بودهاند دارای عدد یک و سایر شرکتها دارای عدد صفر بودهاند. 4-5-2( متغیرهای مستقل: شاخصهای مالکیت نهادی 1- میزان مالکیت نهادی مطابق تعریف ارائه شده و مورد استفاده در تحقیق ازیبی و دیگران )2010( برای محاسبه میزان مالکیت نهادی مجموع س هام در اختیار بانكها و بیمهها هلدینگها شرکتهای سرمایهگذاری صندوق بازنشس تگی شرکت تامین سرمایه و صندوقهای س رمایه گذاری سازمانها و نهادهای دولتی و شرکتهای دولتی بر کل سهام منتشره شرکت تقسیم گردیده و درصد یا میزان مالکیت نهادی به دست آمده است. 2- تمرکز مالکیت نهادی برای محاسبه تمرکز مالکیت نهادی از شاخص هرفیندال- هریشمن استفاده شده است. شاخص هرفیندال- هریش من ش اخصی اقتصادی است که برای س نجش میزان انحصار در بازار استفاده میگردد. بدین ترتیب درصد سهام هر یک از مالکان نهادی به توان دو رسیده و با هم جمعمیشوند: )درصد مالکیت هر نهاد( OC = Σ 2 حاصل بین ۰ تا ١ بوده و هر چقدر به ١ نزديكتر باشد تمرکز بیشتر است. بنابراین به شرکتهای دارای مالکیت متمرکز عدد یک و به سایر شرکتها عدد صفر اختصاص داده شده است. 74

نقش مالکان نهادی در کیفیت حسابرسی... 4-5-3( متغیرهای کنترل: 1- اندازه: برای محاسبه اندازه شرکت حسابرسی شده از لگاریتم طبیعی ارزش شرکت در پایان دوره استفاده شده است. 2- ارزش دفتری به ارزش بازار: این معیار به عنوان شاخص رشد شرکت مورد کنترل قرار میگیرد و از تقسیم ارزش دفتری به ارزش بازار شرکت در انتهای دوره بدست آمده است. 4-6( مدلهای رگرسيون مقطعي براي آزمون فرضيهها در اي ن تحقيق براي آزمون وج ود رابطه بين متغيرها مدلهای رگرس يون چند متغيره بر اساس مدلهای مورد استفاده ازیبی و دیگران )2010( کین و ولوری )2004( و اشبوگ و وارفیلد )2003( برازش خواهد شد: 1- مدل رگرسیون برای آزمون فرضیه اول: AQ = β +β OL +β SIZE + β BM + ε i,t 0 1 i,t 2 i,t 3 i,t it 2- مدل رگرسیون برای آزمون فرضیه دوم: 75 AQ i,t = β 0 +β 1 OC i,t +β 2 SIZE i,t + β 3 BM i,t + ε it :AQ شاخص کیفیت حسابرسی i در سال t i,t : OL i,t میزان مالکیت نهادی شرکت i در سال t : OC i,t تمرکز مالکیت نهادی شرکت i در سال t :SIZE لگاريتم طبيعي ارزش بازار سهام شرکت i در سال t )شاخص اندازه( :BM ارزش دفتري به ارزش بازار شرکت i در سال t )شاخص رشد( t. در سال i جمله خطا براي شرکت : ε it 5- نتايجيافتهها 5-1( نتايج آزمون فرضيه اول : نگاره ش ماره 1 نتايج آزمون فرضيه اول را براي متغيرهاي مس تقل و کنترل نشانمیدهد. با توجه به R 2 تعديل ش ده مدل ) 16/4 درصد( و آماره )2/570( t بدس ت آمده براي میزان مالکیت

سال يازدهم/ شماره 45/ زمستان 90 نه ادی مي ت وان نتيجه گرفت که رابطه مثبت و معنی دار بین می زان مالکیت نهادی و کیفیت حسابرسی وجود دارد. بنابراين فرضيه اول با اطمینان 99 درصد پذيرفته مي شود. نگاره شماره 1: نتايج آزمون فرضيه اول مدل رگرسيوني: AQ = β +β OL +β SIZE + β BM + ε i,t 0 1 i,t 2 i,t 3 i,t it آماره t متغير ضرايب معني داري 0/00-3/690-1/466 * β 0 مقدار ثابت 0/01 2/570 0/147 * OL میزان مالکیت نهادی 0/00 6/786 0/420 * SIZE اندازه 0/00 5/965 BM نسبت ارزش دفتري به ارزش بازار * 0/350 آماره : F 19/889 معني داري : 0/00 R 2 %17/3 :R 2 تعديل شده: %16/4 آماره دوربين- واتسون: 1/791 * 0.01>p ** 0.05>p *** 0.10>p نگاره 1 نمایانگر آن اس ت که با بدس ت آمدن آماره F برابر با 19/889 در سطح خطای 1 درصد معادله خط رگرس یون به خوبی برازش ش ده است. آزمون دوربین- واتسون نیز با مقداری بین 1/5 و 2/5 صحت استقالل خطاها بین متغیرها را تاییدمیکند. دو متغیر کنترل اندازه و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار دارای روابط معنی دار مثبت با شاخص کیفیت حسابرسیمیباشند. به این معنا است که با بزرگتر شدن شرکت و نسبت ارزش دفتری به بازار آن کیفیت حسابرسی باالتر می رود. طبق نتایج تجزیه و تحلیلهای آماری موجود در نگاره ش ماره 1 مدل برآوردی رگرس یون به صورت زیر است: AQ = -1/466 + 0/147 OL +0/420SIZE +350BM + ε 76

نقش مالکان نهادی در کیفیت حسابرسی... 5-2( نتايج آزمون فرضيه دوم : نگاره شماره 2: نتايج آزمون فرضيه دوم مدل رگرسيوني: AQ = β +β OC +β SIZE + β BM + ε i,t 0 1 i,t 2 i,t 3 i,t it آماره t متغير ضرايب معني داري 0/00-3/402-1/321 * β 0 مقدار ثابت 0/00-2/666-0/146 * OL میزان مالکیت نهادی 0/00 6/623 0/392 * SIZE اندازه 0/00 5/780 BM نسبت ارزش دفتري به ارزش بازار * 0/339 آماره : F 20/087 معني داري : 0/00 R 2 %17/5 :R 2 تعديل شده: %16/6 آماره دوربين- واتسون: 1.957 * 0.01>p ** 0.05>p *** 0.10>p 77 با نظر به نگاره شماره 2 درمییابیم که تمام متغیرهای مستقل دارای ضرایب معنیداری بوده و توانستهاند که 17/5 درصد تغییرات در متغیر وابسته را توضیح دهند. با توجه به سطح معنیداری متغیر تمرکز مالکیت نهادی فرضیه دوم مبنی بر وجود رابطه معنی دار بین تمرکز مالکیت نهادی و کیفیت حسابرسی با اطمینان 99 درصد پذیرفتهمیگردند. عالمت منفی ضریب متغیر تمرکز مالکیت نهادی نش انمیدهد که با افزایش تمرکز مالکیت نهادی در شرکت کیفیت حسابرسی کاهشمییابد. بنابراین رابطه منفی و معنیداری بین تمرکز مالکیت نهادی و کیفیت حسابرس ی وجود دارد. آزمون فیش ر با آماره 20/087 در سطح خطای 1 درصد صحت برازش مدل را تاییدمیکند. آماره دوربین-واتس ون با مقداری نزدیک به 2 نش ان دهنده استقالل خطاها و صحت مدل از این نظرمیباشد. مدل برازش شده برای رابطه تمرکز مالکیت نهادی و کیفیت حسابرسی به شکل زیر قابل بیان است: AQ = -1/321-0/146 OC +0/392 SIZE +0/339 BM + ε

سال يازدهم/ شماره 45/ زمستان 90 6- نتيجه گيري در تحقيق حاضر نقش س رمایهگذاران نهادی در کیفیت حسابرسی شرکتها مورد آزمون قرار گرف ت. به طور کلي يافتههاي تحقيق ش واهدي را در مورد تاثير مثبت مالکیت نهادی بر کیفیت حسابرسی شرکتها فراهم مي آورد. مطابق مبانی نظری مطرح شده اين امر نشان دهنده آن است کهسرمایهگذاراننهادیبه دلیلتواناییخاص درتجزیهوتحلیلهایمالی به اطالعاتباکیفیتنیاز بیشتری دارند و به دلیل نفوذ خاصی که در شرکت دارند مدیران را در استفاده از خدمات حسابرسی با کیفیت تحت فشار قرارمیدهند. از طرف دیگر تمرکز مالکیت نهادی موجب از بین رفتن انگیزه مالکان در استفاده از حسابرسی باکیفیتمیشود. تمرکز مالکیت موجبمیگردد که نهادها از اکثر اطالعات درونی شرکت مطلع بوده و تمایلی به انتقال تمام اطالعات مالی به صورت باکیفیت و شفاف به بازار را نداشته باشند. بنابراین باال بودن میزان مالکیت نهادی به صورت عدم متمرکز در افزایش کیفیت حسابرسی نقش موثری را ایفامینماید. نتایج این پژوهش در مطابقت با یافتههای تحقیقات مش ابه انجام ش ده در خارج از کش ور نظیر مطالعات ازیبی و دیگران )2010( تینگ و همکاران )2010( جون لین و لیو )2009( گدهامی و پیتمن )2006( کین و ولوری )2004( و اش بوگ و وارفیلد ) 2003 (میباشد. از يافتهه اي تحقي ق مي ت وان نتيجه گرفت که ب ا توجه به اجرای اص ل 44 در رابطه با خصوصی س ازی طریق ارجح آن اس ت که ضمن واگذاری سهام ش رکتها به سرمایهگذاران نهادی از تمرکز مالکیت آنها در ش رکتها جلوگیری به عمل آید تا با ایجاد تنوع بین مالکان ام کان رقاب ت بین آنها ایجاد گردد و کیفیت حسابرس ی بهبود یابد. از ای ن طریق اوال اعمال نظارت بر عملکرد مدیریت انجاممیگردد و ثانیا ضمن انتقال اطالعات با کیفیت به بازار کارایی اطالعاتی بازار بهبودمییابد. 78 7- پيشنهادها براي تحقيقات آتي 1- مطالعه تاثیر سایر ساختارهای مالکیت نظیر مالکیت مدیریتی بر کیفیت حسابرسی. 2- استفاده از ساير مدلها و متغيرها در تعريف کیفیت حسابرسی.

نقش مالکان نهادی در کیفیت حسابرسی... 3- بررسی رابطه کیفیت حسابرسی واقعی با ساختار مالکیت و عوامل راهبری شرکتی. 4- بررسي اثرات ساير متغيرها بر كيفیت حسابرسی. پی نوشت ها: 1- Corporate governance 2- Information asymmetry 3- Audit quality 4- Independence and competence 5- Agency costs 6-Institutional investors 7- Effective monitoring منابع و مآخذ 79 1- آذین فر کاوه. )1386(.»رابطه بین کیفیت حسابرسی و اندازه حسابرس«پایان نامه کارشناسی ارشد حسابداری دانشگاه عالمه طباطبایی. 2- آقائی محمد علی و حسن کوچکی. )1374(." گمان هایی پیرامون نمایش سود" فصلنامه بررسیهای حسابداری و حسابرسی شماره 14 و 15 صص 56-64. 3- ابراهيمي كردلر علي و سيدعزيز سيدي. )1387(.»نقش حسابرسان مستقل دركاهش اقالم تعهدي اختياري بررسيهاي حسابداري و حسابرسي دوره 15 شماره 54 زمستان 1387 صص 3-16. 4- جعفری علی. )1385(. عوامل موثر بر اس تقالل و شایستگی اعضای جامعه حس ابداران رسمی ایران در ارائه خدمات گواهی پایان نامه دکتری حسابداری دانشگاه عالمه طباطبایی. 5- حساس یگانه یحیی محمد مرادی و هدی اسکندر. )1387(. "بررسي رابطه بين سرمايه گذاران نهادي و ارزش شركت فصلنامه بررسیهای حسابداری و حسابرسی شماره 52 تابستان 1387 صص 107-122. 6- رحمان سرشت حسین و نادرمظلومی. )1384(. رابطه عملكرد مديريتي سرمايه گذاران نهادي با سهم مالكيت اين نهادها در شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران فصلنامه مطالعات مديريت شماره 47 پاییز 1384 صص -110.85 7- لنگری محمود. )1379(. بررسی و اندازه گیری میزان رعایت عوامل کنترل کیفیت در حسابرسیهای مستقل در ایران پایان نامه دکتری حسابداری دانشگاه عالمه طباطبایی. 8- مداحی آزاده. )1384(. اثربخشی فرآیندهای حسابرسی درکشف اشتباهات و تحریفات با اهمیت در صورتهای مالی پایان نامه کارشناسی ارشد حسابداری دانشگاه عالمه طباطبایی. 9- م رادزاده ف رد مهدی مهدي ناظمي اردكان ي رضا غالمي حجت اله فرزاني. )1388(.»بررس ي رابطه بين مالكيت نهادي سهام و مديريت سود در شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران«فصلنامه بررسیهای حسابداری و حسابرسی شماره 55 بهار 1388 صص 85-98. 10- مرادی محمد. )1386(. بررسی رابطه بین سرمایهگذاران نهادی و کیفیت سود پایان نامه کارشناسی ارشد حسابداری دانشکده مدیریت دانشگاه تهران. 11- ناظمی اردکانی مهدی. )1388(. بررسی نقش تخصص صنعت بر مدیریت سود در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پایان نامه کارشناسی ارشد حسابداری دانشکده علوم اقتصادی تهران.

سال يازدهم/ شماره 45/ زمستان 90 12- نمازی محمد و احسان کرمانی. )1387(. "تاثیر ساختار مالکیت بر عملکرد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران" فصلنامه بررسیهای حسابداری و حسابرسی شماره 53 پاییز 1387 صص 83-100. 13- Adeyemi, S. and Fagbemi, T., (2010). Audit Quality, Corporate Governance and Firm Characteristics in Nigeria, International Journal of Business and Management, Vol. 5, No. 5: 169-179. 14- Ashbaugh. H, and D. T. Warfield. (2003). Audits as a Corporate Governance Mechanism: Evidence from the German Market, Journal of International Accounting Research 2: 1-21. 15- Azibi, J., Tondeur, H. and Rajhi, M., (2010). Auditor choice and institutional investor characteristics after the Enron scandal in the French context, Crises et nouvelles problématiques de la Valeur, Nice: France. 16- Becker, C., Defond, M., Jiambalvo, J., and Subramanyam K.R., (1998). The effect of audit quality on earnings management, Journal of Contemporary accounting research 15: 1-24. 17- DeAngelo, L. (1981). Auditor Size and Audit Quality, Journal of Accounting and Economics: 1983-99. 18- Deloitte LLP. (2010). Advancing Quality Through Transparency, Deloitte LLP Inaugural Report January. 19- Guedhami O. and Pittman J., (2006). Ownership concentration in privatized firms: The Role of disclosure standards, auditor choice, and auditing infrastructure, Journal of Accounting Research 44 (5). 20- Gul A. F., Kim, J. and Qui A. A., (2010). Ownership Concentration, Foreign Shareholding, Audit Quality, and Stock Price Synchronicity: Evidence from China, Journal of Financial Economics, Volume 95 (3): 425-442. 21- Hermanson, D. R., Houston R. W., and Rice J. C., (2007). PCAOB inspections of smaller CPA firms: Initial evidence from inspection reports, Journal of Accounting Horizons 21 (2): 137 152. 22- Jensen, M.C., and Meckling W.H., (1976). Theory of the firm: managerial behavior, agency costs and ownership structure, Journal of Financial Economics (October): 305-360. 23- Jun Lin. Z and Ming Liu. (2009), The impact of corporate governance on auditor choice: Evidence from China, Journal of International Accounting, Auditing and Taxation 18: 44 59. 24- Kane, G. D. and Velury, U. (2004). The role of institutional ownership in the market for auditing services: An empirical investigation, Journal of Business Research, 57: 976 83. 25- Krishnamurthy, S., Zhou J., and Zhou N.. (2002). Auditor reputation, auditor independence and the stock market reaction to Andersen s clients, SSRN Working paper. 26- Krishnan, G. (2003). Does big 6 auditor industry expertise constrain earnings management?, Journal of Accounting Horizons (Supplement): 1-16. 27- O Sullivan, N., (2000). The impact of board composition and ownership on audit 80

نقش مالکان نهادی در کیفیت حسابرسی... quality: evidence from large UK companies, The British Accounting Review Volume 32, (4): 397-414. 28- Palmrose Z., (1988). An analysis of auditor litigation and audit service quality, The Accounting Review (January):55-73. 29- Palmrose, Z., (1986). Audit fees and auditor size: further evidence, Journal of Accounting Research 24 (1): 97-110. 30- Ting, W., Yen, S. and Chiu, C., (2010). The Influence of Qualified Foreign Institutional Investors on the Association between Default Risk and Audit Opinions: Evidence from the Chinese Stock Market, Corporate Governance: An International Review, Volume 16 (5): 400 415. 31- Velury, U., Reisch, T. J. and O Reilly M. D., (2003). Institutional Ownership and the Selection of Industry Specialist Auditors, Review of Quantitative Finance and Accounting Vol. 21 (1): 35-48. 32- Wang Q., Wong.T.J and Lijun X., (2008). State ownership, the institutional environment, and auditor choice: Evidence from China, Journal of Accounting and Economics: 1-23. 81