Μια χρονιά με παιχνίδια

Μια χρονιά με παιχνίδια Πολιτιστικά Θέματα Διεύθυνση Π.Ε. Β Αθήνας Υπεύθυνη: Ευαγγελία Κουνέλη

Παιχνίδια: Από την αλάνα ως τον ηλεκτρονικό υπολογιστή Κάποτε τα παιδιά δεν είχαν υπολογιστές και ηλεκτρονικά παιχνίδια. Παίζανε όλα μαζί στις αλάνες, στις πλατείες, στην αυλή του σχολείου και όπου αλλού μπορούσε να στηθεί εύκολα παιχνίδι. Ας ζωντανέψουμε λίγο παραπάνω την αυλή του σχολείου μας, διασκεδάζοντας και παίζοντας ομαδικά παιχνίδια. Ας ζητήσουμε από γονείς και παππούδες να μας πουν ποια παιχνίδια τούς άρεσαν να παίζουν όταν ήταν μικροί. Κάποια από αυτά ίσως να μην τα γνωρίζουμε! Τα περισσότερα όμως σίγουρα θα μας είναι γνωστά και θα διαπιστώσουμε ότι το παιχνίδι είναι μια γέφυρα διασκέδασης ανάμεσα σε μικρούς και μεγάλους. Πολλά από τα παιχνίδια μας, όπως οι κούκλες, οι βόλοι, τα στεφάνια αλλά και πολλά ομαδικά παιχνίδια, όπως η τυφλόμυγα παίζονται από τα χρόνια της αρχαιότητας!!! Συχνά ακούμε τραγούδια να μιλάνε με νοσταλγία για τα παιδικά παιχνίδια. Κάποια μπορεί να μας αρέσουν και να μάθουμε να τα τραγουδάμε. Θα είναι η ωραία συντροφιά των παιχνιδιών μας.

«Παιχνίδια: Από την αλάνα ως τον ηλεκτρονικό υπολογιστή» Α: Εισαγωγή στο πρόγραμμα Το πρόγραμμα έχει σκοπό να γνωρίσουν και να παίξουν οι μαθητές παιχνίδια από τα παραδοσιακά που παίζονταν παλαιότερα στις γειτονιές ως τα σύγχρονα ηλεκτρονικά. Το πρώτο μέρος του προγράμματος περιλαμβάνει συζήτηση με τα παιδιά για το αγαπημένο τους παιχνίδι, τον ελεύθερο χρόνο τους, τις συνήθειές τους, τις επιθυμίες τους, αλλά και τις διαφορές του ατομικού παιχνιδιού και του παιχνιδιού στον Η/Υ από το ομαδικό παιχνίδι στην αυλή, στη γειτονιά και παλαιότερα στην αλάνα. Στο δεύτερο μέρος του προγράμματος εκτιμούμε αν μπορούμε να οργανώσουμε μια μικρή σχολική έρευνα σε γονείς, παππούδες κ.λπ., με σκοπό να μάθουν τα παιδιά ποια παιχνίδια παίζονται από γενιά σε γενιά, αυτά που ονομάζουμε «παραδοσιακά». Θα διαπιστώσουν ότι κάποια από αυτά τους είναι γνωστά, κάποια είναι εντελώς ξεχασμένα. Στο τρίτο μέρος του προγράμματος παίζουμε. Πρώτα από όλα είναι σημαντικό να καταλάβουν οι μαθητές την αξία του κανόνα! Να κατανοήσουν ότι χωρίς κανόνες δεν μπορεί να λειτουργήσει καμία ομάδα. Στη συνέχεια θα πρέπει να αποδεχτούν ότι σε κάθε ομαδικό παιχνίδι ένας θα «κερδίσει» στο τέλος. Από αυτή τη θέση, του «νικητή» θα περάσουν όλοι. Η χαρά του παιχνιδιού δεν κρίνεται από το ποιος κερδίζει κάθε φορά, αλλά από όλη τη διαδικασία, κατά τη διάρκεια της οποίας γίνονται πλάκες, πειράγματα κ.λπ. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να έχουμε δουλέψει λίγο με τα συναισθήματα των παιδιών και να αφιερώνουμε χρόνο, κατά τη διάρκεια των παιχνιδιών, να συζητάμε γι αυτά. Πολλές φορές στα παιχνίδια δημιουργούνται αρνητικά συναισθήματα: θυμός, αδικίες κ.λπ. Είναι σημαντικό να τα διαχειριζόμαστε με συζητήσεις και πιστή εφαρμογή των κανόνων του παιχνιδιού αλλά και του αρχικού κανόνα (το γνωστό «συμβόλαιο») με βάση τον οποίο δουλεύει κάθε μαθητική ομάδα. Είναι σκόπιμο, λοιπόν, για να διαχειριστούμε αυτές τις εντάσεις, να αφιερώνουμε μεγάλα διαλείμματα ανάμεσα στα παιχνίδια, όπου οι μαθητές θα

ασχοληθούν με άλλες δραστηριότητες: Θα ζωγραφίσουν σκηνές (στιγμιότυπα) από κάθε παιχνίδι, θα τραγουδήσουν, θα δουν μια μικρή ταινία κ.λπ. Ως τελικό προϊόν του προγράμματος, προτείνουμε: (α) Ένα λεύκωμα με ζωγραφιές και φωτογραφίες από στιγμιότυπα των παιχνιδιών που θα παίξουν οι μαθητές. Στο λεύκωμα μπορούν να συμμετέχουν με μικρές αφηγήσεις (κείμενα) οι γονείς ή παππούδες των μαθητών, που θα έχουν τη διάθεση να περιγράψουν το αγαπημένο παιχνίδι των παιδικών τους χρόνων. (β) Παρουσίαση παραδοσιακών παιχνιδιών στην αυλή του σχολείου. Η παρουσίαση μπορεί να εμπλουτιστεί με τραγούδια, μικρά θεατρικά δρώμενα κ.ά. σχετικές με τα παιχνίδια δραστηριότητες.

Β: Ενδεικτικές δραστηριότητες 1. Το Συμβόλαιο: Τι μπορώ και τι δεν μπορώ να κάνω στην τάξη και την αυλή Όταν κάνουμε μια δραστηριότητα και κάποια νήπια φεύγουν ή μιλούν συνέχεια ή ενοχλούν το διπλανό τους ή κάνουν αστείες γκριμάτσες, για να αποσπάσουν την προσοχή των άλλων παιδιών, είναι μια καλή ευκαιρία να συζητήσουμε και να αποφασίσουμε όλοι μαζί τους κανόνες της τάξης μας. Τα παιδιά προτείνουν πώς νομίζουν ότι είναι η σωστή συμπεριφορά μέσα στην τάξη και η νηπιαγωγός γράφει το «συμβόλαιο» σε ένα μεγάλο χαρτόνι. Το να γράψουμε μόνο τα λόγια των παιδιών, δεν έχει κανένα νόημα, καθώς ελάχιστα από αυτά μπορούν να διαβάζουν σ' αυτή την ηλικία. Γι' αυτό είναι προτιμότερο να συνοδεύεται με μια αντιπροσωπευτική εικόνα, την οποία μπορούν να ζωγραφίσουν και τα ίδια τα παιδιά. Τους κανόνες της τάξης τους χωρίζουμε σε δυο κατηγορίες: στις θετικές συμπεριφορές που οφείλουμε να τις επιβραβεύσουμε και τις αρνητικές που θα πρέπει να σταματήσουμε. Ενδεικτικά: Θετικές Παίζουμε όλοι μαζί. Κάνουμε ησυχία. Τακτοποιούμε τα παιχνίδια μας όταν τελειώσει το παιχνίδι. Ακούμε προσεκτικά την κυρία. Ακούμε με υπομονή το συμμαθητή μας. Βοηθάμε όποιον έχει ανάγκη στην εργασία του. Αρνητικές Δεν μιλάμε όλοι μαζί. Δεν χτυπιόμαστε. Δεν κοροϊδεύουμε τους συμμαθητές μας. Δεν τρέχουμε μέσα στην τάξη. Δεν μουτζουρώνουμε τις ζωγραφιές των άλλων παιδιών. Δεν παίρνουμε πράγματα που δεν είναι δικά μας. 2. Ποιο είναι το αγαπημένο παιχνίδι που παίζω μόνος / μόνη μου; Τα παιδιά συζητούν για τα παιχνίδια που τους αρέσει να παίζουν, τα περιγράφουν και τα ζωγραφίζουν (φύλλο 1). 3. Τι παιχνίδια μου αρέσει να παίζω με τους φίλους μου; Τα παιδιά συζητούν για τα παιχνίδια που τους αρέσει να παίζουν στην αυλή, στο πάρκο, τα περιγράφουν και τα ζωγραφίζουν (φύλλο 2). 4. Τι παιχνίδια μου αρέσει να παίζω με τους φίλους μου; Τα παιδιά συζητούν για τα παιχνίδια που τους αρέσει να παίζουν στην αυλή, στο πάρκο, τα περιγράφουν και τα ζωγραφίζουν (φύλλο 2). 5. Εσύ μπαμπά / μαμά / παππού / γιαγιά τι παιχνίδι έπαιζες όταν ήσουν μικρός / μικρή; Κάποιοι γονείς ή παππούδες προσφέρονται να περιγράψουν στα παιδιά τα δικά τους παιχνίδια.

φύλλο 1

φύλλο 2 Τι παιχνίδια παίζουν τα παιδιά στις φωτογραφίες; Ξέρετε πώς παίζονται;

6. Παρουσιάζουμε παραδοσιακά ομαδικά παιχνίδια.

Πολλά από αυτά τα παιχνίδια, που έπαιζαν και οι γονείς μας και οι παππούδες μας, έπαιζαν και τα παιδιά στα πολύ-πολύ παλιά χρόνια. Αυτά που ονομάζουμε «αρχαία» χρόνια. Με αφορμή τη νοσταλγία για τα παραδοσιακά παιχνίδια, τα Ελληνικά Ταχυδρομεία έφτιαξαν σειρές από γραμματόσυμα

7. Πάμε να παίξουμε. Πώς παίζονται τα ομαδικά παιχνίδια; Τι σημαίνει «κανόνας» του παιχνιδιού; Δίνουμε οδηγίες για το παιχνίδι και εξηγούμε τους κανόνες. Συζητάμε με τα παιδιά πόσο σημαντικό είναι να ακολουθήσουμε τους κανόνες για να παίξουμε σωστά και δίκαια. 8. Ποιος θα παίξει πρώτος; Ποιος θα βγει απέξω; Ελάτε να τα βγάλουμε! Μιλάμε με τα παιδιά για τα λαχνίσματα. Με τον όρο λαχνίσματα (από το ουσιαστικό "λαχνός") ή κληρωσιές ονομάζονται παιδικά κυρίως τραγουδάκια, που λέγονται πριν την έναρξη ομαδικών παιχνιδιών, προκειμένου να καθορισθεί με κλήρο είτε ο πρώτος, είτε ο τελευταίος από τον οποίο θα αρχίσει το παιχνίδι. Συνήθως τον κλήρο αποτελεί η τελευταία συλλαβή των τραγουδιών αυτών. Στα τραγούδια μπορεί να υπάρχουν και ερωτοαποκρίσεις, οπότε από τις συλλαβές αυτών καθίσταται πιο δύσκολο να βρεθεί εκ των προτέρων σε ποιόν θα τύχει η τελευταία συλλαβή. Μετά το πρωταρχικό ερώτημα "Να τα βγάλουμε;", κάποιο παιδί - συνήθως αυτό που έκανε την ερώτηση - κάνει τη "μάνα" και αφού όλα τα υπόλοιπα παιδιά (από δύο και πάνω) αποδέχονται την πρόσκληση, κάνουν κύκλο και η μάνα αρχίζει το τραγούδι (λαγχάνισμα). Χαρακτηριστικό αυτών των τραγουδιών είναι ότι πολλές φορές ξεκινάνε με την αρχική λέξη μπουφ. Τα λαχνίσματα είναι πολύ διαδεδομένα. Πολλά από αυτά είναι ακατανόητα πλην όμως ακούγονται θαυμάσια από τα παιδιά που τα διαδίδουν στα μικρότερα. Α μπε μπα μπλομ Α μπε μπα μπλομ του κίθε μπλομ α μπε μπα μπλομ του κίθε μπλομ μπλιμ μπλομ. Άκατα μάκατα Άκατα μάκατα σούκουτου μπε άμπε φάμπε ντομινέ άκατα μάκατα σούκουτου μπε άμπε φάμπε βγε. Έχω ένα αυτοκίνητο Έχω ένα αυτοκίνητο που όλο, όλο τρέχει και που θα σταματήσει; -(π.χ.) Στην Αμερική! Και τι χρώμα θα ζητήσει; -(π.χ.) Πράσινο! Έχει η Αμερική χρώμα πράσινο; (αν το παιδί που κατέληγε η ερώτηση δεν είχε πράσινο χρώμα στα ρούχα του, παρέμενε στην κλήρωση, αλλιώς κληρωνόταν) "Κινεζάκι" Είσαι κινεζάκι; Τρως πολύ ριζάκι; Πόσες κουταλίτσες την ημέρα τρώς; (π.χ.) 5 1,2,3,4,5 βγαίνεις!

Ένας άλλος τρόπος «λαχνίσματος» είναι το: «πέτρα, ψαλίδι, χαρτί» 9. Σήμερα βρέχει. Θα μείνουμε μέσα στην τάξη και θα παίξουμε επιτραπέζια παιχνίδια. Ποια επιτραπέζια παιχνίδια γνωρίζουν τα παιδιά; Ποια είναι τα αγαπημένα τους; Συζητάμε, κάνουμε μικρές ομάδες και παίζουμε. 10. Παιχνίδια και αθλήματα. Ποδόσφαιρο, το πιο γνωστό κι αγαπημένο. Ξέρετε πώς παίζεται; 11. Μετά από κάθε παιχνίδι συζητάμε τα συναισθήματά μας. Τι μου άρεσε / τι δεν μου άρεσε. Ήμουν καλός παίχτης; Τι λέω εγώ / τι λένε οι άλλοι. Πήγε καλά το παιχνίδι; Μήπως κάποιοι τσακώθηκαν; Τι έφταιξε; Τι κάνω όταν θυμώνω;

Γ: Περιγραφές παιχνιδιών από γονείς μαθητών που υλοποιούσαν το πρόγραμμα Μακριά Γαϊδούρα Όταν ήμασταν παιδιά μας άρεσε να παίζουμε μακριά γαϊδούρα. Το παιχνίδι αυτό παιζόταν ως εξής: Μαζευόμασταν όσα παιδιά θα έπαιζαν μακριά γαϊδούρα και χωριζόμασταν σε ομάδες. Έπειτα ρίχναμε κλήρο, για το ποια ομάδα θα παίξει πρώτη. Ένα παιδί που δεν θα έπαιζε, καθόταν στον τοίχο κι έκανε το μαξιλάρι, έτσι έλεγαν. Ύστερα, έσκυβαν ένα ένα τα παιδιά της μιας ομάδας, το ένα πίσω από το άλλο, με το πρώτο να πιάνεται και να ακουμπάει στο μαξιλάρι. Τα παιδιά της άλλης ομάδας έπαιρναν φόρα και πηδάγανε ένα - ένα απάνω στα άλλα παιδιά. Όταν ένα παιδί έπεφτε, άλλαζαν οι ομάδες. Αν δεν έπεφτε κανένας, τότε ο τελευταίος παίχτης έδειχνε ένα νούμερο στο μαξιλάρι, ας πούμε 1 η 2 συνήθως. Ο αρχηγός της σκυμμένης ομάδας προσπαθούσε να το βρει. Αν έβρισκε τον αριθμό, τότε η σκυμμένη ομάδα έπαιρνε φόρα και πήδαγε αυτή. Αν όχι, τότε ξανακάθιζε σκυμμένη και έτσι συνεχιζόταν το παιχνίδι. O μπαμπάς του Μιχάλη, Γιάννης

Το κρυφτό Όταν ήμουνα μικρή ένα από τα αγαπημένα μου παιχνίδια ήταν το κρυφτό. Μαζευόμασταν μαζί όλα τα παιδιά της γειτονιάς και παίζαμε πολύ ωραία. Ήταν διασκεδαστικό, γιατί κάθε φορά ψάχναμε να βρούμε και διαφορετική κρυψώνα και πολλές φορές κρυβόμασταν δύο και τρία παιδιά στην ίδια κρυψώνα συγχρόνως, προσπαθώντας με παιδική αφέλεια να κρύψουμε τα σώματα μας πίσω από δέντρα ή μικρά αντικείμενα, νομίζοντας ότι δεν φαινόμαστε. Ο ήρωας της ημέρας ήταν αυτός που κρυβόταν με επιτυχία και ελευθέρωνε όλους τους άλλους φωνάζοντας φτου ξελεφτερία για όλους. Η μαμά της Μαρίας

Αγαπημένα παιχνίδια Η μαμά μου, όταν ήταν μικρή, έπαιζε κρυφτό, κυνηγητό και σχοινάκι. Ο μπαμπάς μου, όταν ήταν μικρός, έπαιζε κυνηγητό. Η γιαγιά μου, όταν ήταν μικρή, έπαιζε τρόκλα, καλόγερο και τυφλόμυγα. Ο παππούς μου, όταν ήταν μικρός, έπαιζε κρυφτούλι και κυνηγητό. Καλόγερος: Στην αυλή του σπιτιού ζωγραφίζαμε με μία κιμωλία ένα σαλιγκάρι στο έδαφος και πηγαίναμε γύρω- γύρω από αυτό κουτσαίνοντας. Όποιος πάταγε τη γραμμή έχανε. Τρόκλα: Μαζευόμασταν όλα τα παιδιά της γειτονιάς στην πλατεία του χωριού, τοποθετούσαμε έναν τενεκέ στο κέντρο της πλατείας και κάναμε έναν κύκλο. Όλα τα παιδιά είχαμε ένα κεραμίδι στα χέρια μας. Κέρδιζε αυτός που έριχνε κάτω τον τενεκέ. Η μαμά της Χρύσας

Το κρυφτό Όταν ήμασταν στην ηλικία των δέκα χρόνων οι γονείς μας μάς άφηναν να πηγαίνουμε σε ένα οικόπεδο που υπήρχε στη γειτονιά μας για να παίξουμε. Διότι τότε υπήρχαν τέτοιοι χώροι και μπορούσαμε να παίζουμε ελεύθερα. Σήμερα, δυστυχώς, τέτοιοι χώροι δεν υπάρχουν. Υπήρχαν, λοιπόν, πολλά παιχνίδια που παίζαμε. Ένα από αυτά ήταν και το κρυφτό. Το κρυφτό παιζόταν με πολλά άτομα. Ένας γυρνούσε προς ένα τοίχο και με κλειστά τα μάτια μετρούσε μέχρι τα εκατό, ώστε οι υπόλοιποι να προλάβουν να κρυφτούν. Όταν, λοιπόν, τελείωνε το μέτρημα αυτός που μετρούσε ξεκίναγε και ψάχνει τους υπόλοιπους. Κάθε φορά που έβρισκε κάποιον έτρεχε στο σημείο που μετρούσε κι έλεγε το όνομα του παιδιού που είχε βρει. Εάν όμως ο τελευταίος, ο οποίος έβρισκε, τον κέρδιζε στο τρέξιμο ελευθέρωνε και όλους τους υπόλοιπους. Ήταν ένα κουραστικό παιχνίδι αλλά χάριζε γέλιο σε όλα τα παιδιά. Ο μπαμπάς της Θεοδώρας, Γιώργος

Πρόσωπο, ζώο, πράγμα Παίρνουμε ένα φύλλο χαρτί, το χωρίσουμε με κάθετες γραμμές σε πέντε μέρη και σε κάθε μέρος γράφουμε πρόσωπο, ζώο, πράγμα, φυτό κ.λπ. Ένα παιδί λέει από μέσα του την αλφαβήτα κι ένα άλλο κάποια στιγμή του λέει στοπ. Τότε το παιδί που λέει την αλφαβήτα σταματάει σε όποιο γράμμα τύχει. Τότε τα παιδιά ψάχνουν να βρουν από αυτό το γράμμα να αρχίζει ένα πρόσωπο ή ζώο ή πράγμα και το γράφουν. Όποιος βρει το ίδιο όνομα με κάποιον άλλον τότε παίρνει πέντε βαθμούς. Όταν όμως βρει διαφορετικό όνομα από το άλλο παιδί παίρνει δέκα βαθμούς. Κερδίζει όποιος έχει τους περισσότερους βαθμούς στο τέλος του παιχνιδιού. Η μαμά της Αγγελικής, Αρχοντούλα

Ποδόσφαιρο Ονομάζομαι Μιχάλης. Όταν ήμουν παιδί μου άρεσε πολύ να παίζω ποδόσφαιρο. Το ποδόσφαιρο είναι ένα άθλημα που οι παίχτες χωρίζονται σε δύο ομάδες και προσπαθούν σε ένα χώρο που έχει οριστεί να ρίξουν στο τέρμα των αντιπάλων μία μπάλα μόνο με χτυπήματα των ποδιών και του κεφαλιού, για να σημειώσουν τέρμα. Μ αρέσει το ποδόσφαιρο, διότι είναι ένα άθλημα που χρειάζεται αθλητικά προσόντα και τακτική. Το ενδιαφέρον του παιχνιδιού είναι ακόμα μεγαλύτερο όταν κάποιος που συμμετέχει στο παιχνίδι έχει το ταλέντο για να κάνει περίτεχνες ενέργειες και φαντασία στο παιχνίδι. Ο μπαμπάς της Φένης, Μιχάλης

Τσιουκαλάκια Είναι ένα παιχνίδι που παίζεται ακόμη και σήμερα σε ένα χωριό των Τρικάλων Θεσσαλίας. Τα τελευταία χρόνια παίζετε από μεγάλους σε ηλικία ανθρώπους, σε διάφορες εκδηλώσεις που γίνονται στην εξοχή. Έχει πολλή πλάκα όταν βλέπεις γιαγιάδες, μανάδες, εγγόνια, όλοι μαζί και άντρες, πολλές ώρες να παίζουν διασκεδάζοντας. Ονομάζεται "Τσιουκαλάκια". Μάλλον εννοεί ζευγαράκια. Σχηματίζονται ζευγάρια, δεν είναι συγκεκριμένος αριθμός των ατόμων και δημιουργούν κύκλο. Όσοι θέλουν να τρέξουν στέκονται όρθιοι, ενώ μπροστά στα πόδια τους κάθονται τα "τσιουκαλάκια", το ζευγάρι τους. Πρέπει ένα άτομο να μην έχει ζευγάρι. Αυτό θα διεκδικήσει τρέχοντας και νικώντας τον αντίπαλο. Ξεκινάνε και πριν αρχίσουν το τρέξιμο άκουγε η χαρακτηριστική η στιχομυθία: Το πουλάς το τσιουκαλάκι; Δεν το πουλώ, δεν το αγοράζω, σε κανέναν δεν το τάζω. Χτυπούν τις παλάμες οι αντίπαλοι και τρέχουν γύρω απ τον κύκλο σε διαφορετική κατεύθυνση ο καθένας τους. Όποιος καταφέρει να φτάσει πρώτος στο τσιουκαλάκι που έχει μείνει μόνο του γίνεται το ζευγάρι του. Ο χαμένος πάει στο επόμενο άτομο και προσπαθεί να διεκδικήσει το δικό του τσιουκαλάκι με τον ίδιο τρόπο. Εάν τον κερδίσει καλώς, εάν όχι συνεχίζει με τον επόμενο και πάει λέγοντας. Το παιχνίδι τελειώνει όταν έχει ολοκληρωθεί το τρέξιμο όλων. Όποιος μείνει στο τέλος χωρίς τσιουκαλάκι είναι ο χαμένος. Παίζει στον επόμενο γύρο, στο τρέξιμο, ενώ οι αντίπαλοί του είναι τσιουκαλάκια. Η μαμά της Μυρτώς, Ελένη

Κουτσό Εγώ όταν ήμουν μικρή έπαιζα με τις φίλες μου το κουτσό και μου άρεσε πάρα πολύ. Η μαμά της Αναστασίας

Τι λείπει; Καθόμαστε όλοι γύρω - γύρω από ένα τραπέζι. Πολλά και διάφορα αντικείμενα είναι πάνω στο τραπέζι: γυαλιά, ξυπνητήρι, μία κασέτα, ένα κουτάλι, ένα βιβλίο, μία φωτογραφία, ένα κλειδί, δύο μολύβια, μία γόμα, ένα κουκλάκι, μερικά μανταλάκια και πολλά άλλα πράγματα. Μετά λέει ο αρχηγός να κλείσουμε τα μάτια. Ο αρχηγός εξαφανίζει ένα αντικείμενο και όταν ανοίξουμε και πάλι τα μάτια πρέπει να βρούμε ποιο λείπει. Όποιος το βρει πρώτος, κερδίζει. ***** Θυμάμαι όταν ήμουν πέντε- έξι ετών και η μαμά μου είχε πάρει δώρο μία ωραία κούκλα με πολύ μακριά μαλλιά. Είχα τρέλα να κόβω τα μαλλιά από κάθε καινούργια κούκλα. Κι έτσι πάλι στα κρυφά έκοψα τα μαλλιά της κούκλας εντελώς κοντά. Η κούκλα ήταν χάλια μετά, αλλά εγώ το απόλαυσα να κάνω τον κομμωτή. Η μαμά του Μάριου, Άννα

Πετρόβολο (Τσούκες) Το παιχνίδι αυτό παίζεται από δύο παιδιά ως εξής: Στήνουν τρείς πέτρες όρθιες στη σειρά με απόσταση τριάντα (30) πόντους η μία από την άλλη. Τα παιδιά στέκονται πέντε (5) μέτρα περίπου μακριά και αρχίζουν να πετροβολούν τις πέτρες με τη σειρά, ρίχνοντας μικρότερες πέτρες. Όποιος καταφέρει να ρίξει και τις τρείς όρθιες πέτρες κερδίζει το παιχνίδι. Ο μπαμπάς του Νεκτάριου, Χρήστος

Χαλασμένο τηλέφωνο - Κυνηγητό Το αγαπημένο μου παιχνίδι όταν εγώ πήγαινα σχολείο ήταν το χαλασμένο τηλέφωνο. Μου άρεσε, γιατί προκαλούσε πολύ γέλιο η μεταφορά και η παραμόρφωση μιας φράσης από παιδί σε παιδί. Ένα άλλο παιχνίδι που μου άρεσε ήταν το κυνηγητό. Αυτή η προσπάθεια να ξεφύγω από το παιδί που με κυνηγούσε με έκανε να αισθάνομαι πιο δυνατή και ελαφριά σαν πουλί. Η μαμά της Έλενας, Μαρία

Η Πινακωτή Ήμασταν όλα τα παιδιά μαζί και ένα ήταν η Πινακωτή (αρχηγός). Ένα παιδί, άλλο, ερχόταν και έλεγε: Παιδί: "Πινακωτή, Πινακωτή." Πινακωτή: "Από το άλλο μου αυτί, γιατί είναι η μάνα μου κουφή." Παιδί: "Πινακωτή, Πινακωτή." Πινακωτή: "Τι έχεις και με ζάλισες;" Παιδί: "Μου είπε ο βασιλιάς να μου δώσεις το πιο καλό αρνί." Πινακωτή: "Διάλεξε και πάρε." Πιάνει ένα - ένα τα παιδιά και λέει: "Πουφ σκόρδο, πουφ κρεμμύδι κ.λπ. " Στο τελευταίο λέει καλά λόγια και το παίρνει και φεύγει. Τότε οι άλλοι κυνηγούν και αν τα πιάσουν χάνουν. Η γιαγιά του Γιώργου, Μπέτη

Ποιος θα καθίσει πρώτος; Τραγουδάνε τα παιδιά ένα τραγούδι. Άμα, για παράδειγμα, βάλουμε εννέα καρέκλες και είναι δέκα τα παιδιά, σταματάμε τη μουσική και καθόμαστε. Όποιος μείνει όρθιος βγαίνει από το παιχνίδι και αφαιρούμε μία καρέκλα. Η μαμά της Άννας, Αλεξάνδρα

Στις παλιές γειτονιές Μου άρεσε που παίζαμε όλα τα παιδιά της γειτονιάς στις αλάνες (άδεια οικόπεδα) της Αγίας Παρασκευής, παιχνίδια όπως κρυφτό και κυνηγητό. Μου άρεσε που ο παππούς μου με πήγαινε βόλτες στις διάφορες γειτονιές μέσα σε ένα αυτοσχέδιο καρότσι και που η γιαγιά μου με έπαιρνε μαζί της στα σπίτια των φιλενάδων της, που ήταν όλα μονοκατοικίες, και έπαιζα στους κήπους τους που ήταν γεμάτοι δέντρα. Η μαμά του Στέφανου, Αφροδίτη

Τα μήλα Εμένα, όταν πήγαινα σχολείο μου άρεσε να παίζω "τα μήλα", μαζί με τους φίλους μου. Οι κανόνες του παιχνιδιού ήταν: δύο παιδιά κάθονταν έξω από έναν κύκλο και άλλα πέντε παιδιά μέσα στον κύκλο. Οι δύο εξωτερικοί παίχτες προσπαθούσαν να πετύχουν τα παιδιά μέσα στον κύκλο και τα παιδιά μέσα στον κύκλο να πιάσουν την μπάλα χωρίς να τους πέσει. Ο μπαμπάς του Χρήστου, Αντρέας

Piga Όταν ήμουν μικρή και πήγαινα διακοπές στο χωριό της γιαγιάς μου, παίζαμε ένα παιχνίδι που λεγόταν Piga, το οποίο έμοιαζε με το ξυλίκι. Το παιχνίδι παιζόταν με δύο ξύλα, ένα μικρό (10 εκ.), τετράγωνο, το οποίο σε κάθε του πλευρά είχε γραμμένο έναν αριθμό και ένα μεγαλύτερο (1 μ.), με το οποίο ωθούσαμε το μικρό ξύλο όσο πιο μακριά γινόταν. Ανάλογα με το πόσο μακριά πήγαινε το μικρό ξύλο, αλλά και τον αριθμό της πλευράς με την οποία έπεφτε, κάθε φορά, έβγαινε ο νικητής. Η μαμά της Μαρίας Χριστίνας, Μαριάννα

Πατώ στο παλατάκι σου Όταν ήμουν παιδί παίζαμε πολλά παιχνίδια στις γειτονιές, όλα τα παιδιά μαζί, μικρά και μεγάλα. Ένα από τα παιχνίδια μας ήταν το "Πατώ στο παλατάκι σου". Ένα παιδί ήταν ο βασιλιάς και διαλέγαμε ένα πεζοδρόμιο ή μια βεράντα που ήταν "το παλατάκι" του. Όλα τα παιδιά προσπαθούσαμε να περάσουμε μέσα από το παλάτι τραγουδώντας: "Πατώ στο παλατάκι σου και πίνω το νεράκι σου και κλέφτη δεν φοβάμαι". Όταν ο βασιλιάς έπιανε κάποιον, γινόταν εκείνος ο βασιλιάς. Η μαμά του Οδυσσέα, Μαρία

Τσιγκολελέτα - Πινακωτή Όταν ήμουν μικρή έπαιζα "Τσιγκολελέτα". Ήταν ένα παιχνίδι όλο κορίτσια. Πιάναμε τα χέρια σταυρωτά και χορεύοντας, τραγουδούσαμε: "Ένα φράγκο η βιολέτα, Τσιγκολελέτα, Τσιγκολελέτα". Επίσης παίζαμε την Πινακωτή. Καθόμαστε δίπλα - δίπλα πολλά παιδιά και λέγαμε μία μυστική λέξη. Ώσπου να φτάσει στον τελευταίο, η λέξη είχε αλλάξει. Παίζαμε τις κουμπάρες. Βαφτίζαμε τις κούκλες μας, τις ντύναμε νύφες και τις παντρεύαμε. Η γιαγιά της Σοφίας

Στρατιωτάκια ακούνητα, αμίλητα, αγέλαστα Ένα παιδί γυρνά την πλάτη του στα υπόλοιπα, τα οποία είναι μακριά του. Λέει τη φράση: "στρατιωτάκια ακούνητα, αμίλητα, αγέλαστα". Όσο το παιδί που "φυλάει" είναι με γυρισμένη την πλάτη, τα υπόλοιπα παιδιά προχωρούν προς το μέρος του. Όταν όμως γυρίζει πρέπει όπου και όπως είναι να μείνουν ακίνητα, αμίλητα και αγέλαστα. Όποιο παιδί κάνει κάτι από αυτά, βγαίνει από το παιχνίδι. Σκοπός των παιδιών είναι να προλάβουν ακουμπήσουν το παιδί που "φυλάει" και τότε εκείνο τα κυνηγάει. Αν πιάσει κάποιο πριν φτάσει στη "φωλιά", τότε φυλάει αυτό. Αν όχι, ξαναφυλάει το ίδιο. Η μαμά της Ρόουζ, Ελεάνα

Βόλοι Όταν ήμουν μικρό παιδί έπαιζα με τους βόλους. Δηλαδή, όσοι παίκτες συμμετείχαν τοποθετούσαν από έναν βόλο δίπλα στον άλλο. Και όλοι προσπαθούσαμε να τους πετύχουμε από μία απόσταση περίπου πέντε μέτρων. Όποιος σημάδευε τον πρώτο στη σειρά, τους έπαιρνε όλους ή τον δεύτερο, τρίτο και ούτω καθεξής. Αυτό που είχε και την περισσότερη αξία ήταν να μαζεύεις πολλούς χρωματιστούς γυάλινους, μεταλλικούς βόλους και να έχεις μία μεγάλη και όμορφη συλλογή. Ο μπαμπάς του Οδυσσέα, Γιώργος

Πινακουτή - Πινακουτή Ελάτε παιδιά να παίξουμε "Πινακουτή - Πινακουτή". Ας δούμε ποιο παιδί θα κάνει τον "Πινακουτή". Θα είναι ο Γιάννης, ο Χρήστος, ο Γιώργος, η Χριστίνα, η Ελένη; Ποιος; Εντάξει, ο Χρήστος είναι ο "Πινακουτής"! Ωραία! Ο "Πινακουτής" έχει και τ αρνάκια του. Ας έρθουν τα παιδιά μπροστά του σε μία σειρά, το ένα πίσω από τ άλλο. Ο "Πινακουτής" κάθεται σε ένα σκαμνί ή σε κάποιο πεζούλι και είναι πολύ χαρούμενος με τα αρνάκια του που τ αγαπάει όσο τη ζωή του! Κάτι ακούγεται. Να, είναι ο Γιώργος, ο αγγελιοφόρος του βασιλιά. Τι να θέλει; "Πινακουτή Πινακουτή!" Πινακουτής: "Από το άλλο μου τ αυτί!" Πηγαίνει από την άλλη μεριά στο αυτί και του φωνάζει: "Πινακουτή Πινακουτή!" Ο Πινακουτής λέει: "Τι θες και με ζαλίζεις;" Αγγελιοφόρος: "Είπε ο βασιλιάς να μου δώσεις ένα αρνί." Πινακουτής: "Διάλεξε και πάρε, αφού δεν γίνεται αλλιώς..." Τα παιδιά τεντώνουν στο πλάι το χέρι τους και ο αγγελιοφόρος πιάνει και μυρίζει ένα - ένα αρνάκι, φέρνοντας κάθε χέρι κοντά στη νίκη του: "Πουφ, αυτό βρωμάει. Αυτό μυρίζει απαίσια. Μμμ, αυτό θα πάρω μυρίζει μόσχο και κανέλλα". Το παίρνει μαζί του κάνοντας βήμα παρέλασης και αποχωρεί με "τα - ρα - τα - τα, τα - ρα - τα - τα", με τον ήχο σάλπιγγας. Σε λίγο επιστρέφει πάλι: "Πινακουτή Πινακουτή!" "Από το άλλο μου τ αυτί!" Ο Γιώργος τώρα του φωνάζει στο άλλο αυτί: "Πινακουτή Πινακουτή!" "Τι θέλεις και με ζαλίζεις; " Ρωτάει ο Χρήστος. "Να, είπε ο βασιλιάς να μου δώσεις ένα αρνί. " "Αφού διατάζει ο βασιλιάς, διάλεξε και πάρε." Πάλι με τον ίδιο τρόπο ο αγγελιοφόρος διαλέγει ένα και λέει: "Αυτό μου κάνει", και το παίρνει μαζί του για το βασιλιά με το "τα - ρα - τα - τα, τα - ρα - τα - τα", βαδίζοντας καμαρωτά. Πάει κι έρχεται ο αγγελιοφόρος πολλές φορές για τον αχόρταγο βασιλιά, ώσπου μένει ένα αρνάκι το πιο αγαπημένο του Πινακουτή. Αλίμονο έρχεται και πάλι ο αγγελιοφόρος:

"Είπε ο βασιλιάς να μου δώσεις κι αυτό το αρνί!" "Αδύνατον. Αυτό δεν στο δίνω. Αυτό με πλένει, αυτό με ντύνει, αυτό με στολίζει, αυτό μου μαγειρεύει " Και ο αγγελιοφόρος: "Ε, τότε θα φέρω στρατό και μουσική." Κι αποχωρεί προς το παλάτι του βασιλιά. Στο μεταξύ, ο Πινακουτής πολύ στενοχωρημένος κι αποκαμωμένος γέρνει το κεφάλι του, κλείνει τα μάτια του, σφίγγοντας στην αγκαλιά του το μονάκριβο αρνάκι του. Έρχεται ο αγγελιοφόρος σαλπίζοντας από μακριά, "τα - ρα - τα - τα, τα - ρα - τα - τα". Καθώς πλησιάζει και βλέπει τον Πινακουτή να κοιμάται από την κούραση, σιγοπατώντας, αρπάζει από την αγκαλιά του το μικρό αρνάκι. Μόλις ο Πινακουτής καταλάβει τι γίνεται, τρέχει όσο γρήγορα μπορεί και προλαβαίνει τον αγγελιοφόρο. "Να κι αυτή, να κι άλλη, να κι άλλη. Πάρε και τούτη, κι άλλη μια για να μάθεις κι εσύ κι ο βασιλιάς σου να μην τα θέλετε όλα δικά σας". Τι λέτε παιδιά; Σας άρεσε ο "Πινακουτής; Δεν είναι ωραίο παιχνίδι; Παίξτε κι εσείς με τους φίλους σας στις διακοπές του καλοκαιριού και είμαι σίγουρη πως θα σας αρέσει. Και κάθε φορά που θα παίζεται αυτό το παιχνίδι, να ξέρετε θα είμαι κι εγώ μαζί σας, που το ξέρω καλά κι είναι το πιο αγαπημένο μου! Η γιαγιά του Γιώργου, Αμαλία Επιπλέον υλικό: Μουσείο Μπενάκη: Συλλογή Παιχνιδιών και Παιδικής ηλικίας (μόνιμη συλλογή) (ψηφιακό υλικό του Μουσείου: http://www.benaki.gr/emp- Collection/eMuseumPlus?service=ExternalSearch&moduleFunction=result&lang= gr&module=collection&fieldvalue=[obj_sparenfield01_n 10] ) Μουσεία Παιχνιδιών άλλων χωρών, όπως της Καταλονίας [δυνατότητα virtual ξενάγησης: http://www.mjc.cat/visita_virtual/visita.html ], της Πράγας [http://www.muzeumhracek-rk.cz/ ] κ.λπ.