ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΤΣΕΧΙΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ & ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑ ΑΣ - ΤΣΕΧΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΤΣΕΧΙΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ & ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑ ΑΣ - ΤΣΕΧΙΑΣ 2008 Πράγα, Ιούλιος 2009 Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2007 - Τσεχία

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 5 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ... 7 2. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ... 8 2.1. Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ)... 8 2.2. Πληθωρισµός... 11 2.3. Αγορά εργασίας - Απασχόληση - Ανεργία - Αµοιβές... 12 2.4. ηµόσια οικονοµικά... 14 2.5. Επιτόκια... 18 3. ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ... 19 3.1. Ισοζύγιο Πληρωµών... 19 3.2. Εξωτερικό εµπόριο... 20 3.2.1. Σύνθεση εξωτερικού εµπορίου κατά βασικές κατηγορίες προϊόντων... 23 3.2.2. Σύνθεση εξωτερικού εµπορίου κατά µεγάλες οµάδες χωρών... 24 3.2.3. Άµεσες ξένες επενδύσεις... 26 4. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑ Α... 29 4.1. Θεσµικό πλαίσιο... 29 4.2. Εµπορικές Σχέσεις Ελλάδας - Τσεχίας... 30 4.2.1. Η εξέλιξη του όγκου εµπορίου Ελλάδας - Τσεχίας... 30 4.2.2. Η εξέλιξη των ελληνικών εξαγωγών στην Τσεχία... 31 4.2.3. Η εξέλιξη των ελληνικών εισαγωγών από την Τσεχία... 32 4.2.4. Η εξέλιξη του εµπορικού ισοζυγίου... 33 4.2.5. Κάλυψη των ελληνικών εισαγωγών από εξαγωγές... 34 4.3. Σύνθεση του ελληνο-τσεχικού εµπορίου... 34 4.3.1. Ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία (ανά µονοψήφιο κωδικό SITC)... 34 4.3.2. Ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία (ανά οκταψήφιο κωδικό CSN )... 35 4.3.3. Ελληνικές εισαγωγές από την Τσεχία (ανά µονοψήφιο κωδικό SITC)... 36 4.3.4. Ελληνικές εισαγωγές από την Τσεχία (ανά οκταψήφιο κωδικό CSN)... 37 4.4. Επενδύσεις... 38

3 5. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΤΣΕΧΙΑΣ... 39 5.1. Προβλήµατα ελληνικών εξαγωγών στην Τσεχία... 39 5.2. Προοπτικές αύξησης των ελληνικών εξαγωγών στην Τσεχία... 40 5.2.1. Εφαρµογή µάρκετινγκ... 40 5.2.3. Συλλογικό µάρκετινγκ... 44 5.2.4. ιεύρυνση φάσµατος εξαγοµένων προϊόντων... 45 5.2.5. Επαφή µε το Γραφείο µας... 46 5.3. Θεσµικά... 46 5.4. Κανάλια διανοµής... 47 5.5. ιερεύνηση αγοράς Απόκτηση επαφών... 48 5.6. Εµπορικές αποστολές ιεθνείς Εκθέσεις Λοιπές Εκδηλώσεις... 49 5.7. Επενδύσεις... 52 6. ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ... 54 6.1. Ιστοσελίδες... 54 6.1.1. Γενικές πληροφορίες... 54 6.1.2. Μακροοικονοµικά µεγέθη και στατιστικά στοιχεία... 54 6.1.3. Άλλα υπουργεία και οργανισµοί στην Τσεχία... 54 6.1.4. Επιχειρηµατικές Επαφές Εµπορικές Εκθέσεις... 55 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ...56

4 ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 1: Εξέλιξη του ΑΕΠ της Τσεχίας, σταθερές τιµές (2000), 2002-2008... 8 Πίνακας 2: Εξέλιξη του ΑΕΠ της Τσεχίας, τρέχουσες τιµές, 2002-2008... 8 Πίνακας 3: Εξέλιξη του κατά κεφαλή ΑΕΠ της Τσεχίας, 2002-2008... 11 Πίνακας 4: Σύνθεση του ΑΕΠ της Τσεχίας ανά τοµέα δραστηριότητας 2004-2008... 11 Πίνακας 5: Εξέλιξη του πληθωρισµού της Τσεχίας, 2004-2008... 12 Πίνακας 6: Εξέλιξη της ανεργίας στη Τσεχία, 2004-2008... 13 Πίνακας 7: Εξέλιξη των αµοιβών στη Τσεχία, 2002-2008... 14 Πίνακας 8: Εξέλιξη του προϋπολογισµού στη Τσεχία, 2005-2008... 15 Πίνακας 9: Φορολογία... 17 Πίνακας 10: Εξέλιξη των µακροπρόθεσµων επιτοκίων στη Τσεχία, 2004-2008... 18 Πίνακας 11: Εξέλιξη του Ισοζυγίου Πληρωµών της Τσεχίας, 2004-2008... 19 Πίνακας 12: Εξωτερικό εµπόριο της Τσεχίας, 2004-2008... 22 Πίνακας 13: Οι σηµαντικότεροι εµπορικοί εταίροι της Τσεχίας, 2007-2008... 25 Πίνακας 14: Εξέλιξη του διµερούς εµπορίου Ελλάδας- Τσεχίας, 2004-2008... 30 Πίνακας 15: Κυριότερες ελληνικές εξαγωγές έτους 2008 στην Τσεχία... 35 Πίνακας 16: Κυριότερες ελληνικές εισαγωγές έτους 2008 από την Τσεχία... 37

5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η ηµοκρατία της Τσεχίας υπήρξε µέρος της Τσεχοσλοβακίας από το 1918. Μετά τη «Βελούδινη Επανάσταση» του 1989, αποφασίστηκε, τον Ιούλιο του 1992, η διάλυση της οµοσπονδίας κατά τρόπο συναινετικό, εξέλιξη που έµεινε γνωστή ως «Βελούδινο ιαζύγιο». Η ηµοκρατία της Τσεχίας υπάρχει σαν νέο ανεξάρτητο κράτος από την 1 η Ιανουαρίου 1993. Έκτοτε, η Τσεχία έχει διανύσει µια µακρά και επίπονη πορεία για την ενσωµάτωσή της στις δυτικές πολιτικές και οικονοµικές δοµές. Έγινε µέλος του ΟΗΕ τον Ιανουάριο του 1993, µέλος του Συµβουλίου της Ευρώπης τον Ιούνιο του ίδιου έτους, ενώ από το 1995 τέθηκε σε ισχύ η Συµφωνία Σύνδεσης µε την Ε.Ε. Ακολούθησαν η συµµετοχή στον ΟΟΣΑ και η επίσηµη αίτηση ένταξης στην Ε.Ε. (23 Ιανουαρίου 1996). Ορόσηµο αυτής της πορείας αποτέλεσε η προσχώρησή της ως πλήρους µέλους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την 1 η Μαΐου 2004. Σήµερα, 16 περίπου χρόνια µετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας και την έναρξη των µεταρρυθµίσεων, η Τσεχία έχει πλέον από πόλου ξεπεράσει την φάση της οικονοµίας υπό µετάβαση και λειτουργεί πλήρως στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς. Η τσεχική οικονοµία τα τελευταία χρόνια έχει παρουσιάσει σηµαντικές προόδους σε όλους τους τοµείς. Το ΑΕΠ έχει αυξηθεί µε υψηλούς ρυθµούς, η εισροή των ξένων άµεσων επενδύσεων υπήρξε εντυπωσιακή, ενώ οι µεταρρυθµίσεις έχουν συµβάλλει στον ταχύτερο εκσυγχρονισµό και στην προσαρµογή στα ισχύοντα στη διεθνή οικονοµία. Η Τσεχία αποτελεί, εξ επόψεως πληθυσµού, µια αγορά αναλόγου µεγέθους µε την ελληνική. Με την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε., και µελλοντικά στην ζώνη του Ευρώ, σε συνδυασµό µε την σταδιακή άνοδο του εισοδήµατος, η τσεχική αγορά θα εξελιχθεί σε µια ακόµα ελκυστικότερη αγορά για τα κοινοτικά, και βεβαίως και τα ελληνικά, προϊόντα. Εξ άλλου, δεδοµένου ότι παρά τις ανεξάρτητες από της ανεξαρτησίας τους πορείες των δύο κρατών, αυτή έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά µε την αγορά της Σλοβακίας, µπορεί δε

6 να αποτελέσει µέρος ενός ευρύτερου σχεδιασµού των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων ταυτόχρονα µε την αγορά της τελευταίας. Η χώρα µας παρά τις ευκαιρίες που έχουν παρουσιαστεί µετά την ανεξαρτησία της Τσεχίας, δεν έχει ακόµη αξιοποιήσει τις σηµαντικές δυνατότητες που προσφέρονται στην τσεχική αγορά, µε αποτέλεσµα να διαθέτει ένα πολύ µικρό µερίδιο στις τσεχικές εισαγωγές, που για το 2008 ξεπέρασε οριακά το 0,13%, κινούµενο στα συνήθη κατά τα τελευταία χρόνια πλαίσια. Η κατάσταση οπωσδήποτε επιδέχεται βελτίωση, δεδοµένου ότι η Τσεχία υπολείπεται ακόµη του επιπέδου διαβίωσης που έχει επιτευχθεί στη χώρα µας αλλά και, ταυτόχρονα, αναπτύσσεται µε ταχύτατους ρυθµούς και έτσι ο αγώνας των επιχειρήσεων για είσοδο και εδραίωση στην αγορά είναι ακόµα σε εξέλιξη. Απαραίτητη προϋπόθεση για αυτό είναι η ταχεία, οργανωµένη και µε συγκεκριµένες στοχεύσεις κινητοποίηση από πλευράς των Ελλήνων εξαγωγέων, των συλλογικών και κλαδικών φορέων και των υποστηρικτικών µηχανισµών τους, ώστε να επιτευχθούν, σταδιακά αλλά σταθερά, υψηλότερες επιδόσεις και να αποκτήσουν τα ελληνικά προϊόντα αναγνωρισιµότητα και σταθερή θέση στις προτιµήσεις των Τσέχων καταναλωτών. Φιλοδοξία της παρούσας Έκθεσης είναι να συµβάλλει στην ενηµέρωση των ελληνικών επιχειρήσεων και των υποστηρικτικών φορέων και µηχανισµών τους µε στόχο την εντονότερη ενεργοποίησή τους στην αγορά της Τσεχίας. Το Γραφείο Οικονοµικών και Εµπορικών Υποθέσεων Πράγας, θα παραµείνει αρωγός στην προσπάθεια για την είσοδο, δραστηριοποίηση και επέκταση κάθε ελληνικής επιχείρησης στην αγορά της Τσεχίας. Πράγα, Ιούλιος 2009 Συντάκτες: Ανδρέας. Καραϊσκάκης Σύµβουλος Ο.Ε.Υ. Α Αντωνία Παπαδοπούλου Γραµµατέας Ο.Ε.Υ. Γ

7 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Επίσηµη Ονοµασία: ηµοκρατία της Τσεχίας Γεωγραφική θέση: Κεντρική Ευρώπη. Περικλείεται από Γερµανία, Πολωνία, Σλοβακία και Αυστρία. Έκταση: 78.864 τ. χλµ. Πληθυσµός: 10.234.092 (µέσα 2005). Ρυθµός αύξησης: -0,6% Εθνικότητες: Τσέχοι (94,2%), Σλοβάκοι (1,9%), Πολωνοί (0,5%), Γερµανοί (0,4%) Ρόµα (0,1%), Άλλοι (2,9%) Πολιτικό σύστηµα: Προεδρευοµένη Κοινοβουλευτική ηµοκρατία. Πρόεδρος κ. Vaclav Klaus Πολιτικά κόµµατα στο ODS ( ηµοκρατικό Κόµµα, Πρόεδρος κ. Mirek Κοινοβούλιο: Topolánek), CSSD (Σοσιαλδηµοκρατικό Κόµµα, Πρόεδρος κ. κ. Jiři Paroubek), KSČM (Κοµουνιστικό Κόµµα, Πρόεδρος κ. Vojtec Filip), KDU (Χριστιανοδηµοκρατική Ένωση, Πρόεδρος κ. Jiři Čunek), Zelení (Πράσινοι, Πρόεδρος κ. Martin Bursik) Θρησκεία: Άθρησκοι (52%) Ρωµαιοκαθολικοί (38%), ιαµαρτυρόµενοι (4%), Ορθόδοξοι (2%), άλλοι (4%) Γλώσσα: Τσεχική Σύνθεση Α.Ε.Π. Γεωργία 2,3%, βιοµηχανία 26,7%, κατασκευές (2009): 5,2%, εµπόριο 12,3%, λοιπές υπηρεσίες 53,5% Νόµισµα: Τσεχική Κορώνα (Μέση ετήσια ισοτιµία 2008: 1 US$= 23,947 CZK, 1 EUR= 24,942 CZK) Μεγαλύτερες πόλεις: Praha (πρωτεύουσα) 1.348.256, Brno 376.172, Ostrava 316.744, Olomouc 224.613, Plzen 165.259

8 2. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ 2.1. Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) Κατά το 2008, το ΑΕΠ της Τσεχίας ανήλθε, σε σταθερές τιµές 2000, σε 3.072 δις Τσεχικές Κορώνες (CZK) έναντι 2.980 δις CZK το 2007, καταγράφοντας αύξηση κατά 3,1%, διατηρώντας µερικώς το αναπτυξιακό κεκτηµένο των προηγουµένων ετών και φτάνοντας σε νέο υψηλότερο σηµείο ετήσιας αύξησής του µετά το 1996. Εκφρασµένο σε Ευρώ και επίσης σε σταθερές τιµές 2000 1, το ΑΕΠ της Τσεχίας ανήλθε το 2008 σε 123,17 δις, σηµειώνοντας αύξηση κατά 14,7 % έναντι του προηγουµένου έτους. Πίνακας 1: Εξέλιξη του ΑΕΠ της Τσεχίας, σταθερές τιµές (2000), 2002-2008 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 CZK (δις) 2.285 2.368 2.474 2.632 2.799 2.980 3.072 Μεταβολή (%) 1,9 3,6 4,2 6,1 6,4 6,5 3,1 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας, Κεντρική Τράπεζα Τσεχίας Σε τρέχουσες τιµές, το ΑΕΠ της Τσεχίας ανήλθε το 2008 σε 3.706,0 δις CZK, έναντι 3.557,7 δις CZK το 2007, καταγράφοντας ονοµαστική αύξηση 4,16%. Εκφρασµένο σε Ευρώ, το ΑΕΠ της Τσεχίας ανήλθε σε 148,6 δις (2007: 128,1 ) αυξηµένο σε ονοµαστικές τιµές και πάντοτε σε όρους Ευρώ κατά 16%. Η διαφορετική σε µέγεθος µεταβολή οφείλεται, στην ελαφρά υποτίµηση της αξίας της Τσεχικής Κορώνας έναντι του Ευρώ 2 κατά το 2008. Πίνακας 2: Εξέλιξη του ΑΕΠ της Τσεχίας, τρέχουσες τιµές, 2002-2008 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 CZK (δις) 2.464 2.577 2.781 2.970 3.204 3.558 3.706 (δις) 80,0 80,9 87,2 99,7 113,0 128,1 148,6 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας, Κεντρική Τράπεζα Τσεχίας Η συνέχιση των εντυπωσιακά υψηλών ρυθµών ανάπτυξης της τσεχικής οικονοµίας, οφείλετε κατά κύριο λόγο στην ένταση της ιδιωτικής ζήτησης. Μετά την κορύφωση της οικονοµικής δυναµικής των ετών 2005 2007 όµως, η οικονοµική δραστηριότητα στην Τσεχία, όπως προβλεπόταν, σηµείωσε 1 Βλ. Πίνακα Π-1 του Παραρτήµατος 2 Για την εξέλιξη της ισοτιµίας CZK/ EURO βλ. Πίνακα Π-1 του Παραρτήµατος

9 σηµαντική επιβράδυνση από τις αρχές του 2008, καταγράφοντας ρυθµό ανάπτυξης 5,4% κατά το πρώτο τρίµηνο του έτους, ενώ κατά το δεύτερο τρίµηνο σηµείωσε περαιτέρω µείωση φθάνοντας το 4,6%. Ο µέσος όρος αύξησης του Α.Ε.Π. κατά το πρώτο εξάµηνο έφθασε το 5%, ενώ για όλο το 2008, λόγω της στο µεταξύ εκδήλωσης των έντονων συµπτωµάτων από την παγκόσµια χρηµατοπιστωτική κρίση, αυτή έφθασε µόλις στο 3,1% συγκριτικά προς το 5,9% του 2007. Η εξαγωγικά προσανατολισµένη βιοµηχανία συνέχισε την ανάπτυξή της κατά το πρώτο εξάµηνο του 2008, αποτελώντας και πάλι την δεύτερη σηµαντικότερη συνιστώσα της αύξησης του Α.Ε.Π. µε πρώτη την αυτοκινητοβιοµηχανία. Η τελευταία, παρά τα ξεκάθαρα συµπτώµατα εκδήλωσης της παγκόσµιας κρίσεως ιδίως στο τέταρτο τρίµηνο του έτους, αποτέλεσε και πάλι την ατµοµηχανή της αλµατώδους αύξησης των εξαγωγών (+10,9% σε όρους Ευρώ το 2008) οι οποίες συνέβαλαν εξίσου σηµαντικά στην αύξηση του ΑΕΠ, τόσο άµεσα όσο και πολλαπλασιαστικά, συµπαρασύροντας ένα µεγάλο αριθµό επιχειρήσεων που συνδέονται ως υπεργολάβοι και προµηθευτές της. Η µέτρια οικονοµική ανάπτυξη της Τσεχίας κατά το 2008, συγκριτικά µε τα τελευταία έτη, ήταν, πέραν των άλλων, απόρροια τόσο της ύφεσης στην οποία εισήλθαν οι οικονοµίες των κυριοτέρων οικονοµικο-εµπορικών της εταίρων, ήτοι, των χωρών της ευρωζώνης µε προεξάρχουσα την Γερµανία, όσο και των σηµαντικών αυξήσεων στις τιµές των εισροών παραγωγής (αµοιβή εργασίας, πρώτων υλών και καυσίµων). Παρά την επιβράδυνση όµως, η τσεχική οικονοµία σηµείωσε ανάπτυξη σχεδόν τριπλάσια του µέσου όρου της Ε.Ε.-27 (ο οποίος έφθασε στο 1,6%) και ακόµη µεγαλύτερη του µέσου όρου των χωρών της ευρωζώνης (ο οποίος έφθασε µόλις το 1,4%). Η άνοδος του τσεχικού Α.Ε.Π., καίτοι θετικό γεγονός καθ εαυτό, όχι µόνο επειδή θεωρείται ότι βρίσκεται πάνω από τις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας, αλλά και λόγω των επιπτώσεων της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης στην οικονοµία της χώρας αναµένεται να µειωθεί δραστικά συγκριτικά µε τα

10 τελευταία έτη µη αποκλειόµενης και συρρίκνωσής του τουλάχιστον κατά 3% για το 2009 σύµφωνα µε τις εδώ προβλέψεις Επιβάλλεται να σηµειωθεί, ότι η δοµή της οικονοµικής ανάπτυξης της χώρας άλλαξε κατά το πρώτο εξάµηνο του 2008. Η δυναµική της ιδιωτικής κατανάλωσης, ως κύριας κινητήριας δύναµης της ανάπτυξης µέχρι και τον προηγούµενο χρόνο, εξανεµίσθηκε οι δε επενδύσεις των επιχειρήσεων εξασθένησαν, αφήνοντας ως προωθητική αναπτυξιακή δύναµη µόνο το εξωτερικό εµπόριο, παρά την ισχυρή θέση του εθνικού νοµίσµατος (τσεχική κορώνα) στην διεθνή αγορά συναλλάγµατος κατά την ίδια περίοδο. Το κατά κεφαλή ΑΕΠ της Τσεχίας για το 2007, σε τρέχουσες τιµές, αυξήθηκε σύµφωνα µε τους αναθεωρηµένους δείκτες κατά 9,12% φθάνοντας στις Τσ.Κ. 342.494, το 2008 αυξήθηκε µόλις κατά 3,47% φθάνοντας τις Τσ.Κ. 354.410, το οποίο, σε απόλυτους όρους, αποτελεί το υψηλότερο κατά κεφαλή ΑΕΠ µετά την ανεξαρτησία της χώρας. Εντούτοις, το εν λόγω µέγεθος δεν αντανακλά τα πραγµατικά δεδοµένα της οικονοµίας, δεδοµένου ότι, αφενός υπολογίζεται σε τρέχουσες τιµές, αφετέρου ενσωµατώνει και τις διακυµάνσεις τις ισοτιµίας της Τσεχικής Κορώνας έναντι του Ευρώ, η οποία ανατιµήθηκε κατά το πρώτο τρίµηνο του 2008, πριν αρχίσει να υποχωρεί µέχρι το τέλος του έτους. Για λόγους συγκρισιµότητας µεταξύ διαφορετικών οικονοµιών, το κατά κεφαλή εισόδηµα µετράται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, µε βάση τα «Επίπεδα Αγοραστικής ύναµης» (Purchasing Power Standards ή PPS). Με αυτόν τον τρόπο, λαµβάνονται υπόψη οι διαφορές στα επίπεδα τιµών µεταξύ των χωρών της Ε.Ε. και δίνεται η δυνατότητα συγκρίσεων, τόσο σε απόλυτα µεγέθη, όσο και ως προς τον µέσο όρο. Έτσι, σύµφωνα µε τα πρόσφατα στατιστικά στοιχεία, το κατά κεφαλή ΑΕΠ της Τσεχίας, κατά το 2007, εκτιµάται στα PPS 19.966, ποσό το οποίο αντιστοιχεί στο 80,2% περίπου του µέσου όρου της Ε.Ε-27.

11 Πίνακας 3: Εξέλιξη του κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Τσεχίας, 2002-2008 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Τσεχία, PPS 14.419 15.215 16.257 17.058 18.337 19.966 20.130 Τσεχία (E.E.27= 100) 70,4 73,4 75,1 75,9 77,4 80,2 80,4 Ελλάδα, PPS 16.990 17.760 18.880 19.400 21.100 µ.δ. µ.δ. Ελλάδα (E.E.27= 100) 90,2 92,1 94,0 92,8 94,1 94,9 95,3* Πηγή: EUROSTAT, Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας, * Πρόβλεψη Τέλος, αναφορικά προς την κατανοµή του ΑΕΠ ανά τοµέα δραστηριότητας, διαπιστώνεται, µεσοπρόθεσµα, µια σταθεροποίηση της συµµετοχής όλων των τοµέων της οικονοµικής δραστηριότητας στο συνολικό προϊόν, µε µια σταδιακή άνοδο της συµµετοχής του δευτερογενή τοµέα (κυρίως αυτού της βιοµηχανίας - µεταποίησης, λόγω της εισροής µεγάλων ξένων επενδύσεων στον τοµέα αυτό) ταυτόχρονα µε µια επίσης µικρή άνοδο της συµµετοχής του εν γένει τοµέα των υπηρεσιών. Πίνακας 4: Σύνθεση του ΑΕΠ της Τσεχίας ανά τοµέα δραστηριότητας 2004-2008 2004 2005 2006 2007 2008 Αγροτικός Τοµέας 2,6 2,4 2,2 2,2 2,3 Βιοµηχανία 39,6 38,9 39,7 27,8 26,7 Κατασκευές 8,7 8,4 8,6 5,9 5,7 Εµπόριο 9,1 9,2 8,8 11,4 12,3 Μεταφορές, τηλεπικοινωνίες 8,7 8,6 8,2 9,6 9,7 Ακίνητα και συναφείς υπηρεσίες 10,6 10,9 10,5 12,4 12,5 Άλλα 20,7 20,7 22,0 30,7 30,8 100 100 100 100 100 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας 2.2. Πληθωρισµός Η εξέλιξη του πληθωρισµού στη Τσεχία ακολούθησε, σε γενικές γραµµές, το πρότυπο εξέλιξης των τιµών στις περισσότερες υπό µετάβαση οικονοµίες. Ήδη από το 1991, όταν η ενιαία, τότε, Τσεχοσλοβακία, εισήγαγε µεταρρυθµίσεις για τη µετεξέλιξη σε οικονοµία της αγοράς, υπήρξε µια περίοδος ύφεσης (1991-1993) λόγω αλλαγής των δοµών και προσανατολισµών της οικονοµίας. Έτσι, ενώ οι τιµές το 1993 αυξάνονταν κατά 20,8% κατά µέσο όρο, σηµείωσαν πτωτική πορεία από το 1994 µέχρι το 1997 και µετά από µια προσωρινή αύξηση το 1998 (+10,7%) άρχισαν πλέον να µειώνονται σταθερά, φθάνοντας στο 0,1% το 2003 και στο +2,5% το 2006.

12 Πίνακας 5: Εξέλιξη του πληθωρισµού της Τσεχίας, 2004-2008 2004 2005 2006 2007 2008 Πληθωρισµός, τέλος περιόδου,% 2,8 2,2 1,7 5,4 3,6 Πληθωρισµός, ετήσιος µ.ο., % 2,8 1,9 2,5 2,8 6,3 Ε.Ε.-15 (-2003), Ε.Ε.-25 (2004-), Ε.Ε.-27(2007-)% 2,1 2,2 2,2 2,3 3,7 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας, EUROSTAT Το 2008 καταγράφεται αύξηση του µέσου επιπέδου τιµών στην Τσεχία, εν συγκρίσει προς το 2007, µε την εξέλιξη τους να σηµειώνει ανοδική πορεία στο σύνολο του έτους, µε αποτέλεσµα το 2008 να κλείσει µε σηµαντικά υψηλότερο δείκτη τιµών εν συγκρίσει προς το σύνολο του προηγούµενου έτους. Ο πληθωρισµός της χώρας παρέµενε σε υψηλά επίπεδα κατά το πρώτο ήµισυ του έτους λόγω των υψηλών τιµών του πετρελαίου και την αύξηση των τιµών των τροφίµων, από το τρίτο και ιδίως κατά το τελευταίο τρίµηνο, επηρεάστηκε σηµαντικά τόσο από την πτώση των τιµών των καυσίµων όσο και από την παγκόσµια χρηµατοπιστωτική κρίση. Έτσι, το µέσο επίπεδο τιµών του περασµένου έτους ανήλθε στο 6,3% έναντι 2,8% το 2007 και ο πληθωρισµός στο τέλος του έτους ανήλθε στο 3,6% σε σύγκριση µε το πολύ υψηλό 5,4% του εκεµβρίου του 2007. 2.3. Αγορά εργασίας - Απασχόληση - Ανεργία - Αµοιβές Η έναρξη των µεταρρυθµίσεων για µετεξέλιξη σε οικονοµία της αγοράς, επέφερε, όπως ήταν αναµενόµενο, ανακατατάξεις και στον τοµέα της απασχόλησης, µε κυριότερο χαρακτηριστικό την αύξηση του ποσοστού ανεργίας. Έτσι, ενώ το 1993 η καταγεγραµµένη ανεργία 3 ανέρχονταν στο 3,0%, το 2002 ανήλθε σε 9,2% και, χωρίς σηµαντικές αλλαγές, στο 9,9% το 2003. Εντούτοις, µετά το 2004 λόγω των υψηλών ρυθµών οικονοµικής ανάπτυξης παρουσιάστηκε µεταστροφή της αυξητικής αυτής τάσης 4 και ώθησαν την τσεχική αγορά εργασίας σε κατάσταση πλήρους απασχόλησης 3 Πρόκειται για το ποσοστό ανεργίας που καταγράφεται βάσει της µεθοδολογίας των αρµοδίων υπηρεσιών του τσεχικού Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υπηρεσιών 4 Στην µεταστροφή φαίνεται ότι έχει διαδραµατίσει ρόλο και η εφαρµογή νέας µεθοδολογίας µέτρησης της ανεργίας, συµβατή µε τις απαιτήσεις EUROSTAT από το 2004

13 στην πρωτεύουσα και τις κυριότερες στις µεγαλουπόλεις, µε αποτέλεσµα κατά το 2008 να καταγραφεί περαιτέρω µείωση κατά 1,2%, µε το ποσοστό ανεργίας να φθάνει, έτσι, το 5,4% κατά µέσο όρο. Πίνακας 6: Εξέλιξη της ανεργίας στη Τσεχία, 2004-2008 2004 2005 2006 2007 2008 Ετήσιος µ.ο. 9,2 9,0 8,1 6,6 5,4 Ε.Ε.-15 (-2003), Ε.Ε.-25 (2004-), Ε.Ε.-27(2007-)% 9,0 8,9 8,2 7,1 7,6 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας, EUROSTAT Επισηµαίνεται ότι στα ανωτέρω στοιχεία, λόγω µεθοδολογίας, δεν έχουν ληφθεί υπ όψη οι µαζικές απολύσεις οι οποίες έλαβαν χώρα κατά το τελευταίο τρίµηνο του 2008 και µετά την εκδήλωση των συµπτωµάτων της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης. Εκτιµάται ότι λόγω της συρρίκνωσης του γενικού κύκλου εργασιών και της µείωσης των επενδύσεων, η πραγµατική ανεργία κατά τα τέλη του παρελθόντος έτους ξεπέρασε το 8%. Πέραν των ανωτέρω, η ανεργία παρουσιάζει σηµαντικές αποκλίσεις µεταξύ των επιµέρους περιοχών της χώρας, λόγω των διαφορών στο επίπεδο ανάπτυξης αλλά και των διαφορετικών ρυθµών ανάπτυξής τους. Έτσι, η ανεργία στην Πράγα βρίσκεται σε χαµηλά επίπεδα (κυµαίνεται περί το 2,1%), όµως σε ορισµένες περιοχές η ανεργία ανέρχεται σε υψηλά επίπεδα (λ.χ., Βόρεια Μοραβία- Σιλεσία: 8,4%, περιφέρεια Ustní Nad Labem: 9,9%). Από το σύνολο των ανέργων, η πλειονότητα είναι άτοµα µε σχετικά χαµηλό µορφωτικό επίπεδο και χαµηλή εξειδίκευση. Συγκεκριµένα, το 45,8% είναι απόφοιτοι δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης αλλά χωρίς εξειδίκευση και επαγγελµατική κατάρτιση, ενώ από τους λοιπούς το 24,7% είναι απόφοιτοι βασικής εκπαίδευσης και το 24,7% απόφοιτοι δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης µε επαγγελµατική εξειδίκευση. Από την άλλη πλευρά, το ποσοστό των ανέργων µε πανεπιστηµιακή µόρφωση κυµαίνεται περίπου στο 4,8%.

14 Από τις επιµέρους περιοχές της χώρας, η πρωτεύουσα εµφανίζει µεγαλύτερη αντοχή στην µείωση των θέσεων εργασίας σε σύγκριση µε οποιαδήποτε άλλη περιοχή, αλλά και συγκρινόµενη µε το σύνολο της χώρας. Αξίζει, επίσης, να σηµειωθεί ότι το ποσοστό της συνολικής απασχόλησης επί του ενεργού πληθυσµού (ηλικίες 15-64) είναι υψηλότερο στην Τσεχία (66,1%) από αυτό του µέσου όρου της Ε.Ε.-25 (65,4%) Πίνακας 7: Εξέλιξη των αµοιβών στη Τσεχία, 2002-2008 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Μέσος Ονοµαστικός Μισθός, CZK 15.866 16.917 18.041 19.024 20.207 21.692 23.542 Ονοµαστική Μεταβολή (%) 7.3 6.6 6.6 5.4 6.4 7.3 8,5 Πραγµατική Μεταβολή (%) 5.4 6.5 3.7 3.5 3.8 4.4 2,1 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας Το 2008, ο µέσος µηνιαίος ονοµαστικός µισθός στη Τσεχία ανήλθε στις CZK 23.542, αυξανόµενος κατά 8,5% σε ονοµαστικούς όρους σε σύγκριση προς το προηγούµενο έτος 5. Ταυτόχρονα, η αύξηση του πληθωρισµού είχε σαν αποτέλεσµα πολύ µικρή µόνο αύξηση των πραγµατικών εισοδηµάτων, µόλις κατά 2,1%, ποσοστό το οποίο είναι το χαµηλότερο των τελευταίων ετών. Τέλος, σε ότι αφορά την παραγωγικότητα της εργασίας, παρατηρείται την τελευταία τετραετία µια αύξηση τάση του σχετικού δείκτη, ο οποίος έφτασε σε οριακή αύξηση το 2008 (+0,7%) ως προς εκείνο του 2007 (+ 2,9%). Ταυτόχρονα η ονοµαστική αύξηση των µισθών αρχίζει να αυξάνεται µε ρυθµούς µεγαλύτερους από αυτούς της παραγωγικότητας της εργασίας. 2.4. ηµόσια οικονοµικά Η κατάσταση των δηµοσίων οικονοµικών στη Τσεχία επιδεινώθηκε τα τελευταία χρόνια, χαρακτηριστικό στοιχείο πολλών οικονοµιών σε µετάβαση, 5 Είναι σηµαντικό να σηµειωθεί, εντούτοις, ότι η δοµική στατιστική ανάλυση καταδεικνύει ότι τα 2/3 των εργαζοµένων λαµβάνουν µισθό κάτω του εθνικού µ.ο.

15 δεδοµένου ότι απαιτούνταν αυξηµένες δαπάνες για δηµιουργία νέων δοµών, για επενδύσεις, την υγεία, την εκπαίδευση, τις συντάξεις αλλά και χρηµατοδότηση του κοινωνικού κράτους. Για το λόγο αυτό, από το 2004 εφαρµόστηκε πρόγραµµα ελέγχου του υπερβολικού ελλείµµατος των τελευταίων χρόνων. Στην πρώτη φάση, υιοθετήθηκαν µέτρα µε σκοπό την εξάλειψη του ελλείµµατος και τη συγκράτηση της αύξησης του δηµόσιου χρέους. Για τη δεύτερη φάση, σχεδιάστηκε ένα σύνολο µέτρων µε σκοπό την επιτάχυνση της ανάπτυξης. Τα εξεταζόµενα φορολογικά µέτρα είχαν ως σκοπό την προώθηση των επενδυτικών δραστηριοτήτων, της έρευνας και της ανάπτυξης, καθώς και την ενίσχυση των γονέων χαµηλού εισοδήµατος ώστε να ενθαρρυνθούν να συµµετάσχουν πιο ενεργά στην αγορά εργασίας. Ταυτόχρονα, µετά τις βουλευτικές εκλογές του 2005 και την επικράτηση του ηµοκρατικού Κόµµατος (ODS) επανήλθε εντονότερα η συζήτηση περί εφαρµογής ενιαίου φόρου, όπως και στην περίπτωση της γειτονικής Σλοβακίας. Πίνακας 8: Εξέλιξη του προϋπολογισµού στη Τσεχία, 2005-2008 2005 2006 2007 2008 Έσοδα, CZK δις 1.235,7 1.324,2 1.451,8 1.521,2 Έξοδα, CZK δις 1.342,3 1.409,6 1.507,2 1.573,3 ηµοσιονοµικό Ισοζύγιο, CZK δις -106,6-85,4-55,4-19,4 ηµοσιονοµικό Ισοζύγιο, % ΑΕΠ (ESA-95) -3,6% -2,7% -1,6% -0,5% Ακαθάριστο Χρέος, CZK δις 888,6 951,5 1.019,4 1.105,8 Ακαθάριστο Χρέος, % ΑΕΠ 29,9% 29,7% 28,7% 29,8% Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας, Υπουργείο Οικονοµικών Τσεχίας, Κεντρική Τράπεζα Τσεχίας, EUROSTAT Κατά το 2008, τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισµού 6 έφτασαν τα 1.521,2 CZK δις, έναντι CZK 1.451,8 δις το 2007, καταγράφοντας αύξηση κατά 4,8%, ρυθµός που υπερβαίνει την ονοµαστική αύξηση του ΑΕΠ. 6 Τα µεγέθη του προϋπολογισµού που περιλαµβάνονται στους Πίνακες και το Παράρτηµα αναφέρονται στη Γενική Κυβέρνηση, ήτοι στην Κεντρική Κυβέρνηση, τις Τοπικές Κυβερνήσεις (Αυτοδιοίκηση) και τα Ασφαλιστικά Ταµεία

16 Οι δαπάνες του προϋπολογισµού του 2008 ανήλθαν σε 1.573,3 CZK δις, έναντι των CZK 1.507,2 δις και ήταν κατά CZK 66,1 δις υψηλότερες από αυτές του προηγούµενου έτους, καταγράφοντας ονοµαστική αύξηση 4,4%. Ο προϋπολογισµός του 2008 έκλεισε τελικά µε έλλειµµα 7-0,5% του ΑΕΠ, το οποίο είναι το χαµηλότερο από τα αντίστοιχα µεγέθη της τελευταίας επταετίας και σαφώς εντός του στόχου που είχε τεθεί από το αναθεωρηµένο Πρόγραµµα Σύγκλισης (+3,5%). Η µείωση του ελλείµµατος οφείλεται, αφενός, στην ανάπτυξη της οικονοµίας και τις αυξηµένες εισροές εσόδων συνεπεία των σηµαντικά βελτιωµένων κερδών των επιχειρήσεων. Το αναθεωρηµένο Πρόγραµµα Σύγκλισης που µακροπρόθεσµα τουλάχιστον αποσκοπεί στην εισδοχή στην Ευρωζώνη και η υιοθέτηση του Ευρώ, προέβλεπε έλλειµµα της τάξεως του -2,3 για το 2008. Μετά την εκδήλωση της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης το ανωτέρω σχέδιο αναθεωρήθηκε εκ νέου, και παρά τις προβλέψεις του για γενναία µείωση των δηµοσίων δαπανών και συµπίεση των µισθών στον δηµόσιο τοµέα και µείωση των δηµοσίων επενδύσεων, για το 2009 προβλέπεται έλλειµµα της τάξεως του 4,7% του Α.Ε.Π., ενώ για τα επόµενα έτη προβλέπει έλλειµµα στο 4,5% του Α.Ε.Π. το 2010, στο 5% του Α.Ε.Π. το 2011, στο 4,2% του Α.Ε.Π. το 2012, ενώ για τα επόµενα χρόνια προβλέπεται ετήσια µείωσή του κατά 0,3%. Σύµφωνα µε την προοπτική αυτή, η υιοθέτηση του ευρώ µετατίθεται αντί του 2010 όπως προβλεπόταν, ακόµη µακρύτερα στο µέλλον, ίσως και µετ λα το 2015, αφού για αυτήν ως γνωστόν απαιτείται ανώτατο δηµοσιονοµικό έλλειµµα της τάξεως του 3% του Α.Ε.Π. 7 Η συγκεκριµένη µέτρηση του ελλείµµατος γίνεται µε τη µεθοδολογία ESA-95 (=European System of National and Regional Accounts, 1995) η οποία είναι από τα µέσα του 1999 η κοινή µεθοδολογία καταγραφής των Εθνικών Λογαριασµών στο πλαίσιο της Ε.Ε. Σύµφωνα µε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ («Πρωτόκολλο για τη ιαδικασία Υπερβολικού Ελλείµµατος») η έννοια του ελλείµµατος σηµαίνει τον καθαρό δανεισµό της Γενικής Κυβέρνησης, σύµφωνα πάντα µε τη µεθοδολογία ESA95. Η έννοια του Χρέους της Γενικής Κυβέρνησης είναι το προσαρµοσµένο ακαθάριστο χρέος της τελευταίας στο τέλος του έτους και σε ονοµαστικές αξίες.

17 Πίνακας 9: Φορολογία Είδος Φόρος Φόρος εισοδήµατος 21% εταιρειών Φόρος εισοδήµατος Προοδευτική φορολόγηση από 12 ως 32% Φόρος προστιθέµενης 19% (αγαθά, υπηρεσίες), 15% (ορισµένα τρόφιµα, φάρµακα), ή αξίας µειωµένος συντελεστής 5% (ορισµένες δαπάνες α ανάγκης, τύπος κ.ά.) Παρακράτηση φόρος επί 0%- 15% µερισµάτων Παρακράτηση φόρου επί 15% τόκων Παρακράτηση φόρου για 25% εισοδήµατα από royalties Εισφορές κοινωνικής Εργοδότης: 35% του ακαθάριστου µισθού, Εργαζόµενος: 12,5% ασφάλισης Φόροι κατανάλωσης Στα προϊόντα πετρελαίου, το αλκοόλ και τον καπνό Φορολογία ακίνητης Σύµφωνα µε το είδος, την τοποθεσία και το σκοπό χρήσης του περιουσίας ακινήτου Φόροι µεταβιβάσεως 3% της υψηλότερης τρέχουσας εµπορικής αξίας του ακινήτου ή ακινήτων βάσει ανεξάρτητης εκτίµησης Φόροι κληρονοµίας και Από 1% (0.5% για φόρο κληρονοµίας) ως 40% (20% για φόρο δωρεών Φόρος Προστιθεµένης Αξίας (Φ.Π.Α.) κληρονοµίας) 9% και 19% Αναφορικά προς τη φορολογία, η Τσεχία εφαρµόζει µια σειρά φόρων για τα φυσικά πρόσωπα και τις επιχειρήσεις που, στο µέτρο που τους αναλογεί, έχουν συµβάλει στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων στη χώρα. Σε ο,τι αφορά το συνολικό ακαθάριστο χρέος της Τσεχίας, αυτό κατά το 2008 ανήλθε στις CZK 1.105,8 δις, αντιστοιχώντας στο 29,8% του ΑΕΠ, έναντι CZK 1.019,4 δις το 2007, που αντιστοιχούσε στο 28,7% του ΑΕΠ. Το δηµόσιο χρέος της χώρας δείχνει τάσεις σταθεροποίησης τα τελευταία χρόνια, παρά τον υφιστάµενο κίνδυνο να αυξηθεί απότοµα. Πάντως, το δηµόσιο χρέος της Τσεχίας συγκριτικά µε τις άλλες γειτονικές υπό µετάβαση χώρες, θεωρείται χαµηλό και αντικειµενικά αυτή κατατάσσεται στις χώρες χαµηλού χρέους. Ταυτόχρονα, βάσει των προβλέψεων του Προγράµµατος Σύγκλισης, το χρέος µέχρι το 2010 θα αυξάνεται οριακά στην περίπτωση επικράτησης του

18 «απαισιόδοξου» σεναρίου (2008: 30,6%, 2009: 30,9 %, 2010: 31,1%), αλλά πάντα θα βρίσκεται πολύ κάτω του ορίου του 60% του ΑΕΠ που αποτελεί και τον ονοµαστικό στόχο της Συνθήκης του Μάαστριχτ για την υιοθέτηση του Ευρώ. 2.5. Επιτόκια Η νοµισµατική πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας της Τσεχίας είναι προσανατολισµένη στη διατήρηση της σταθερότητας των τιµών και, δευτερευόντως, στην υποστήριξη της οικονοµικής πολιτικής της εκάστοτε κυβέρνησης µε απώτερο στόχο την οικονοµική ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό, και µε στόχο την επίτευξη µακροπρόθεσµων επιτοκίων κάτω του 3%, τα µακροπρόθεσµα επιτόκια 8 της χώρας βρίσκονται τα τελευταία χρόνια σε πτωτική πορεία. Λόγω όµως των πληθωριστικών πιέσεων των αρχών του 2008 από την αύξηση των τιµών των καυσίµων και των τροφίµων, ο ετήσιος µέσος όρος του ύψους του επιτοκίου του δεκαετούς οµολόγου ανήλθε στο 4,55%, έναντι επιτοκίου 3,77% κατά το προηγούµενο έτος. Πίνακας 10: Εξέλιξη των µακροπρόθεσµων επιτοκίων στη Τσεχία, 2004-2008 Τέλος περιόδου 2004 2005 2006 2007 2008 Επιτόκιο δεκαετούς οµολόγου (T- bond) 4,75 3,51 3,78 3,77 4,55 Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Τσεχίας Στο πλαίσιο των µέτρων αµύνης των τσεχικών Αρχών κατά της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης όµως, κρίθηκε επιτακτική η µείωση της τιµής του χρήµατος ως µέσου αντιµετώπισης της ύφεσης που ενέσκηψε. Τούτο οδήγησε σε δύο µειώσεις των επιτοκίων κατά το τέταρτο τρίµηνο του 2008 (Νοέµβριος και εκέµβριος) ώστε να φθάσουν το 2,25% για τα ρέπο των δύο εβδοµάδων. 8 Στο πλαίσιο της Ε.Ε. και µε σκοπό τον προσδιορισµό του µακροπρόθεσµου επιτοκίου χρησιµοποιείται το ύψος του επιτοκίου των δεκαετών, συνήθως, οµολόγων (Τ- bonds) του δηµοσίου.

19 3. ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ 3.1. Ισοζύγιο Πληρωµών Κατά το 2007, παρουσιάστηκε σχετική βελτίωση του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών, στο οποίο καταγράφηκε έλλειµµα ύψους 3,21 δις, το οποίο, καίτοι σε σχέση µε το προηγούµενο έτος διατηρεί σαφώς θετικότερη εικόνα, σε σύγκριση προς τα έτη 2001-2004 και εξεταζόµενο µεσοπρόθεσµα, αποτελεί την δεύτερη καλύτερη επίδοση της τελευταίας επταετίας. Το έλλειµµα του 2007, αντιστοιχούσε στο 2,5% του ΑΕΠ, έναντι ελλείµµατος 3,1% του ΑΕΠ το 2006. Η ανάσχεση της καθοδικής πορείας οφείλεται, κατά πρώτο λόγο, στην σηµαντική αύξηση των εισροών του εµπορικού ισοζυγίου 9 (2007: 4.227,8 εκ., 2006: 2.401,2 εκ.) και δευτερευόντως στις αυξηµένες εισροές του ισοζυγίου υπηρεσιών (οι υψηλότερες των τελευταίων πέντε ετών). Από την άλλη πλευρά, διατηρήθηκε το θετικό κεκτηµένο του χρηµατοοικονοµικού ισοζυγίου και του ισοζυγίου κεφαλαίων. Πίνακας 11: Εξέλιξη του Ισοζυγίου Πληρωµών της Τσεχίας, 2004-2008 2004 2005 2006 2007 2008 Α. Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (1+2+3+4) ( εκ.) -4.650,5-1.637,8-3.561,4-3.221,7-4.610,5 % ΑΕΠ - 5,3-1,6-3,1-2,5-3,7 1. Αγαθά ( εκ.) -425,5 1.983,6 2.401,2 4.227,8 4.147,7 2. Υπηρεσίες ( εκ.) 516,6 1.223,8 1.219,1 1.989,8 3.285,9 3. Εισοδήµατα ( εκ.) -4.932,3-5.221,6-6.484,3-9.154,2-11.626,6 4. Μεταβιβάσεις ( εκ.) 190,7 376,4-697,4-285,1-417,5 Β. Ισοζύγιο Κεφαλαίων ( εκ.) -458,2 157,9 300,1 723,1 1.236,2 Γ. Χρηµ/κό Ισοζύγιο ( εκ.) 5.628,1 5.179,7 3.957,2 3.826,4 6.122,0. Τακτοποιητέα στοιχεία ( εκ.) -312,3-612,9-622,8-736,8-1.154,2 Μεταβολή Συναλλαγµατικών ιαθεσίµων 10 (Α+Β+Γ+ ) ( εκ.) -207,1-3.086,9-73,1-591,2-1.593,5 Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Τσεχίας 9 Το ισοζύγιο αγαθών του συγκεκριµένου πίνακα διαφέρει από αυτό που ανακοίνωσε η Στατιστική Υπηρεσία της χώρας, χωρίς, εντούτοις, να µεταβάλει κατ ουσία την εικόνα του Ισοζυγίου Πληρωµών της χώρας. 10 (+) µείωση, (-) αύξηση

20 Αναλυτικότερα: Το Εµπορικό Ισοζύγιο 11 της Τσεχίας καταγράφει, για τέταρτη συνεχή χρονιά, πλεόνασµα, το οποίο για το 2008 έφθασε τα 4,1 δις (το 2007: 4,2 δις, το 2006: 2,4 δις και το 2005: 1,98 εκ.), το οποίο και αποτελεί, τον σηµαντικότερο από τους θετικούς παράγοντες της πορείας του συνολικού Ισοζυγίου. Επίσης, παρέµεινε θετικό και το Ισοζύγιο Υπηρεσιών, µε σηµαντικότατη αύξηση σε σχέση προς το προηγούµενο έτος (2008: 3,3 δις, 2007: 1,99 δις, 2006: 1,21 δις). Από την άλλη πλευρά, το Ισοζύγιο Εισοδηµάτων κατέγραψε το 2008 έλλειµµα 11,6 δις, σηµαντικά µεγαλύτερο από το αντίστοιχο έλλειµµα των 9,1 δις του προηγούµενου έτους, αλλά και το υψηλότερο της τελευταίας πενταετίας, ενώ το Ισοζύγιο Μεταβιβάσεων κατέγραψε επίσης αύξηση, της τάξεως των 417,5 εκ.,έναντι ελλείµµατος 285,1 εκ. το 2007. Το Ισοζύγιο Κεφαλαίων του 2008 ήταν, για τέταρτη κατά σειρά χρονιά κατά την τελευταία πενταετία, πλεονασµατικό κατά 1.236,2 εκ., έναντι 723,1 εκ. το προηγούµενο έτος και 300,1 εκ. το 2006. Η διατήρηση της θετικής καθαρής εισροής κεφαλαίων οφείλεται στη σταθερή ροή άµεσων ξένων επενδύσεων αλλά και άλλου είδους επενδυτικών κεφαλαίων. 3.2. Εξωτερικό εµπόριο Ένα από τα στοιχεία που επηρεάζουν σηµαντικά τις εξελίξεις του εξωτερικού εµπορίου της Τσεχίας είναι ο υψηλός βαθµός αλληλεξάρτησης µεταξύ εισαγωγών και εξαγωγών. Έτσι, η αυξηµένη ζήτηση για προϊόντα που παράγονται στη Τσεχία, ιδιαίτερα από τις µεγάλες διεθνοποιηµένες της επιχειρήσεις, οδηγεί επίσης και σε αύξηση των εισαγωγών, δεδοµένου ότι η παραγωγή σχετικά µεγάλου αριθµού εξαγόµενων προϊόντων βασίζεται, σε σηµαντικό βαθµό, σε εισαγόµενες πρώτες ύλες και ηµικατεργασµένα προϊόντα. 11 Βλέπε ανωτέρω, υποσηµείωση 9

21 Η Τσεχία είναι, επίσης, µια ανοικτή οικονοµία. Έτσι, ο υψηλός βαθµός διεθνοποίησης και εξωστρέφειάς της, καθιστά εξωτερικά στοιχεία, όπως οι διεθνείς τιµές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου αλλά και η συναλλαγµατική ισοτιµία των µεγάλων διεθνών νοµισµάτων ως προς την Τσεχική Κορώνα, ως παράγοντες που επηρεάζουν σηµαντικά (άµεσα και έµµεσα) τις επιδόσεις του εξωτερικού τοµέα της τσεχικής οικονοµίας. Κατά το 2008, ο όγκος εµπορίου της Τσεχίας ανήλθε σε CZK 4.868 δις έναντι CZK 4.865 δις το 2007, αυξανόµενος οριακά κατά 0,06%. Εκφρασµένος σε Ευρώ, ο όγκος εµπορίου ανήλθε το 2008 σε 195,3 δις έναντι 175,2 δις το 2007, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 11,5 %. Ο οριακά αυξηµένος όγκος εµπορίου της χώρας και για το 2008, οφείλεται στην αύξηση των εισαγωγών, αύξηση η οποία παρά το µικρό της µέγεθος υπερκάλυψε την ελάχιστη µείωση των εξαγωγών. Έτσι, κατά το 2008, το σύνολο των τσεχικών εξαγωγών ανήλθε σε CZK 2.468 δις έναντι CZK 2.476 δις το 2007, σηµειώνοντας µείωση κατά 0,32%. Μετατρεπόµενες σε Ευρώ, οι τσεχικές εξαγωγές εµφανίζονται αναλόγως αυξηµένες, φθάνοντας τα 99,0 δις έναντι των 89,1 δις του 2007 (αύξηση 11,1% σε όρους Ευρώ). Από την πλευρά των εισαγωγών και λόγω της συνέχισης των αυξηµένων παραγγελιών από το εξωτερικό για πολλές επιχειρήσεις της χώρας για το πρώτο ήµισυ τουλάχιστον, η Τσεχία δαπάνησε το 2008 CZK 2.400 δις, έναντι CZK 2.389 δις το 2007. Έτσι, οι συνολικές εισαγωγές της χώρας αυξήθηκαν κατά 0,46%, αντανακλώντας τις επιπτώσεις της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης κατά το τρίτο και ιδίως το τέταρτο τρίµηνο στην οικονοµία της χώρας και, εν µέρει, την µειωµένη δραστηριότητα των τσεχικών εξαγωγικών επιχειρήσεων. Εξεταζόµενες σε Ευρώ, οι τσεχικές εισαγωγές ανήλθαν το 2008 σε 96,3 δις έναντι 86,1 δις το 2007, αυξανόµενες σε όρους Ευρώ κατά 11,8%. Το εµπορικό ισοζύγιο της Τσεχίας, µετά από µια δυναµική πολλών ετών όπου ήταν µεν ελλειµµατικό αλλά έβαινε συνεχώς βελτιούµενο, κατέγραψε το 2008

22 πλεόνασµα για τέταρτη συνεχή χρονιά, µετά το 2005, όπου το εµπορικό ισοζύγιο ήταν θετικό για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας. Έτσι, κατά το 2008 καταγράφηκε πλεόνασµα ύψους CZK 68 δις (2,4% του ΑΕΠ), έναντι επίσης πλεονάσµατος CZK 87 δις (1,3% του ΑΕΠ) το 2007, ενώ υπολογιζόµενο σε Ευρώ, το πλεόνασµα του εµπορικού ισοζυγίου ανήλθε σε 3,0 δις έναντι πλεονάσµατος 1,5 δις το 2006. Πίνακας 12: Εξωτερικό εµπόριο της Τσεχίας, 2004-2008 2004 2005 2006 2007 2008 Μεταβολή 2008/07 Όγκος Εµπορίου, CZK δις 3.471 3.708 4.245 4.865 4.868 0,06% Εξαγωγές, CZK δις 1.722 1.873 2.144 2.476 2.468-0,32% Εισαγωγές, CZK δις 1.749 1.834 2.101 2.389 2.400 0,46 % Εµπορικό Ισοζύγιο, CZK δις -26 39 43 87 68 ----------- Όγκος Εµπορίου, δις 108,9 124,5 149,7 175,2 195,3 11,5 % Εξαγωγές, δις 54,0 62,9 75,6 89,1 99,0 11,1 % Εισαγωγές, δις 54,9 61,6 74,1 86,1 96,3 11,8 % Εµπορικό Ισοζύγιο, δις -0,9 1,3 1,5 3,0 2,7 ----------- Κάλυψη εισαγωγών από εξαγωγές (%) 98 102 102 103 1 ο 3 ------------ Εξαγωγές/ ΑΕΠ (%) 62,3 64,0 66,9 69,5 66,6 ----------- Ισοτιµία CZK/ 31,90 29,78 28,343 27,762 24,942-10,2 % Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας Εξεταζόµενο µεσοπρόθεσµα, το εξωτερικό εµπόριο της Τσεχίας παρουσιάζει ταχύτατη ανάπτυξη 12. Συγκεκριµένα, διαπιστώνεται ότι τόσο οι εξαγωγές όσο και οι εισαγωγές µεταξύ 2000-2008 παρουσιάζουν συνεχή αύξηση. Έτσι, οι εξαγωγές της χώρας έχουν υπερ-τριπλασιαστεί (2000: 31,5 δις, 2008: 99,0 δις) όπως επίσης και οι εισαγωγές οι οποίες έχουν υπερ-διπλασιαστεί (2000: 34,9 δις, 2008: 96,3 δις). ιαπιστώνεται, επίσης, η εξαιρετικά υψηλή κάλυψη των εισαγωγών από τις εξαγωγές (2000: 95%, 2008: 103%) αλλά και ο χαρακτηριστικά υψηλός και 12 Βλ. και Πίνακα Π-2 του Παραρτήµατος

23 σταθερά αυξανόµενος βαθµός εξωστρέφειας της οικονοµίας 13 κατά το 2008, ο οποίος παρά την µικρή κάµψη του συγκριτικά µε το 2007 (69,5%) έφθασε στο 66,6%. 3.2.1. Σύνθεση εξωτερικού εµπορίου κατά βασικές κατηγορίες προϊόντων Εξετάζοντας τη διάρθρωση των εξαγωγών 14 της Τσεχίας κατά βασικές κατηγορίες προϊόντων της ονοµατολογίας SITC, διαπιστώνεται ότι στην κορυφή του καταλόγου των εξαγοµένων κατηγοριών προϊόντων και για το 2008 βρίσκεται η κατηγορία «Μηχανές, µηχανήµατα και υλικό µεταφορών», µε εντυπωσιακά υψηλή συµµετοχή στο σύνολο των τσεχικών εξαγωγών (53,8% έναντι 54,1% το 2007). Έπεται η κατηγορία των «Βιοµηχανικών προϊόντων» που αντιπροσωπεύει το 19,6% της συνολικής αξίας (20,4 % το 2007), και στη συνέχεια οι κατηγορίες «ιάφορα βιοµηχανικά είδη» (10,8% έναντι 10,6% το 2007), και «Χηµικά προϊόντα» (5,9%, αµετάβλητα έναντι του 2007), ενώ διαπιστώνεται, επίσης, ότι η κατηγορία των (µη εδώδιµων) «Πρώτων υλών» φαίνεται να συµµετέχει όλο και λιγότερο στις εξαγωγές της χώρας τα τελευταία χρόνια (2000: 3,5% ενώ το 2007 και το 2008: 2,6%). Επιπλέον παρατηρείται ότι, για το 2008, το 84,2% των εξαγοµένων τσεχικών προϊόντων αφορούν σε προϊόντα βιοµηχανικής παραγωγής, απλής ή σύνθετης επεξεργασίας (85,1% το 2007) στοιχείο ενδεικτικό της διάρθρωσης του παραγωγικού δυναµικού της χώρας. Σε ότι αφορά τις βασικές κατηγορίες εισαγοµένων 15 προϊόντων, η κατηγορία «Μηχανές, µηχανήµατα και υλικό µεταφορών» βρίσκεται στην πρώτη θέση, µε µερίδιο 41,3% επί του συνόλου. Έπονται οι κατηγορίες «Βιοµηχανικά προϊόντα» (19,7%), «Χηµικά προϊόντα και συναφή» (10,2%), «ιάφορα βιοµηχανικά είδη» (10,4%) και «Πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου» (10,4%). 13 Ως δείκτης εξωστρέφειας χρησιµοποιείται το ποσοστό συµµετοχής των εξαγωγών στο ΑΕΠ. 14 Βλ. Πίνακα Π-3 του Παραρτήµατος. Για περαιτέρω ανάλυση περί των εξαγόµενων προϊόντων από τη Τσεχία, βλ. επίσης τον Πίνακα Π-15 του Παραρτήµατος. 15 Βλ. Πίνακα Π-4 του Παραρτήµατος. Για περαιτέρω ανάλυση περί των εισαγόµενων στη Τσεχία προϊόντων, βλ. πίνακα Π-14 του Παραρτήµατος.

24 Από τις κατηγορίες που, προς το παρόν, συγκεντρώνουν το σχετικά µεγαλύτερο ενδιαφέρον για τις ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία (βλ. επόµενο κεφάλαιο), η κατηγορία «Βιοµηχανικά προϊόντα» που αποτελούν το 19,7% του συνόλου των τσεχικών εισαγωγών (2 η θέση για τις ελληνικές εξαγωγές), η κατηγορία των τροφίµων (1 η θέση µεταξύ των ελληνικών εξαγωγών του 2008) αυξάνεται συγκρατηµένα έχοντας µάλλον καλύψει το σηµαντικότερο µέρος της δυναµικής της, αλλά αφορά όµως µόλις το 4,4% του συνόλου των τσεχικών εισαγωγών, η κατηγορία «Χηµικά προϊόντα» (10,2% στις τσεχικές εισαγωγές, 3 η σε σηµασία κατηγορία εξαγοµένων προϊόντων για την Ελλάδα το 2008), η κατηγορία «Ποτά και καπνός» (0,5% των τσεχικών εισαγωγών και 4 η θέση στις ελληνικές εξαγωγές) και αυτή των «Λοιπών βιοµηχανικών προϊόντων» (10,4% στο σύνολο των τσεχικών εισαγωγών και 5 η στη σειρά των ελληνικών εξαγωγών) χαρακτηρίζονται επίσης από σχετική σταθερότητα στη συµµετοχή στις συνολικές εισαγωγές της Τσεχίας. Τέλος, διαπιστώνεται ότι, για το έτος 2008, περίπου το 71,4% των τσεχικών εισαγωγών αφορούν σε προϊόντα βιοµηχανικής παραγωγής, από ηµικατεργασµένα µέχρι τελικά προϊόντα. 3.2.2. Σύνθεση εξωτερικού εµπορίου κατά µεγάλες οµάδες χωρών Αναφορικά προς τη διάρθρωση του εξωτερικού εµπορίου της Τσεχίας κατά µεγάλες οµάδες χωρών 16, διαπιστώνεται ότι ο µεγάλος όγκος του εξωτερικού εµπορίου διεξάγεται µε τις προηγµένες οικονοµικά χώρες, δηλαδή µε τις χώρες του Ο.Ο.Σ.Α., µεταξύ των οποίων και οι χώρες-µέλη της ΕΕ. Από τις χώρες µέλη της ΕΕ ο µεγαλύτερος εµπορικός εταίρος της Τσεχίας είναι η Γερµανία και ακολουθούν η Σλοβακία, η Πολωνία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Αυστρία, και η Ρωσία. 16 βλ. Πίνακα Π-5 του Παραρτήµατος, για τη χρονική περίοδο 2002-2008

25 Πίνακας 13: Οι σηµαντικότεροι εµπορικοί εταίροι της Τσεχίας, 2007-2008 2007 2008 Εισαγωγές, % Εξαγωγές, % Εισαγωγές Εξαγωγές, % Χώρες Ε.Ε. 70,8 85,2 Χώρες Ε.Ε. 66,9 85,2 1. Γερµανία 28,1 30,8 1. Γερµανία 26,7 30,7 2. Σλοβακία 5,4 8,8 2. Σλοβακία, 5,6 9,2 3. Πολωνία 5,8 6,0 3. Πολωνία 5,8 6,5 4. Γαλλία 4,6 5,4 4. Γαλλία 4,1 5,4 5. Ιταλία 4,8 4,9 5. Λ.. Κίνας 8,8 0.5 6. Αυστρία 3,8 4,6 6. Ρωσία 6,4 2,7 7. Λ.. Κίνας 7,8 0,6 7. Ιταλία 4,5 4,6 8. Εν.Β ασίλειο 2,7 5,0 8. Αυστρία 3,7 4,7 9. Ολλανδία 3,9 3,7 9. Εν. Βασίλειο 2,4 4,8 10. Ρωσία 4,8 2,3 10.Ολλανδία 3,1 3,9...... 35. Ελλάδα 0,14 (43 η θέση) 0,37 (29 η θέση) 37. Ελλάδα 0,13 (44 η θέση) 0,36 ( 29 η θέση) Σηµείωση: Η ιεραρχική κατάταξη στον παραπάνω Πίνακα γίνεται µε βάση τον όγκο εµπορίου µε κάθε εµπορικό εταίρο για το υπό εξέταση έτος Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας Συνολικά, κατά το 2008, περίπου τα 3/4 του συνολικού όγκου των εξωτερικών εµπορικών συναλλαγών της Τσεχίας (66,9% των εισαγωγών της και 85,2% των εξαγωγών της) διεξάχθηκε µε τις χώρες µέλη της Ε.Ε. Η συµµετοχή της Ε.Ε. στο συνολικό εξωτερικό εµπόριο της χώρας ήταν παραδοσιακά ισχυρή και έτσι, κατόπιν της εισδοχής, το 2004 και το 2007, των 12 νέων κρατών - µελών, η Τσεχία σταθεροποίησε περαιτέρω τις εµπορικές της σχέσεις µε τα κράτη (πρώην και νέα) της ΕΕ. Η Ελλάδα συµµετείχε µε 0,13% στις εισαγωγές της Τσεχίας (44 η προµηθεύτρια χώρα) και µε 0,36% στις εξαγωγές της (29 η αγορά για τα τσεχικά προϊόντα). Οι σηµαντικότεροι προορισµοί των τσεχικών προϊόντων κατά το 2008 ήταν η Γερµανία, που απορροφούσε το 30,7% των συνολικών εξαγωγών της Τσεχίας, η Σλοβακία, που απορρόφησε το 9,2%, η Πολωνία, που αποτέλεσε προορισµό για το 6,5% των συνολικών εξαγωγών και η Γαλλία, που συµµετείχε στο 5,4% της συνολικής αξίας των τσεχικών εξαγωγών.

26 Από πλευράς των σηµαντικότερων προµηθευτριών χωρών, η πρώτη θέση ανήκει στη Γερµανία, η οποία καλύπτει το 26,7% των τσεχικών εισαγωγών, η Κίνα που συµµετείχε µε 8,8%, η Πολωνία, από την οποία η Τσεχία έκανε το 5,8% των προµηθειών της και η Σλοβακία, η οποία καλύπτει το 5,6% των τσεχικών εισαγωγών. 3.2.3. Άµεσες ξένες επενδύσεις Από το 1998, όταν η Τσεχία θέσπισε κίνητρα για επενδύσεις, ξεκίνησε ένα έντονο κύµα εισροής ξένων άµεσων επενδύσεων (ΞΑΕ), µε αποτέλεσµα να έχουν επενδυθεί στην Τσεχία περίπου 69,5 δις από το 1993 17. Παρά την εµφανή µείωση στις εισροές ΞΑΕ το 2003, η Τσεχία άρχισε, αλλά και συνέχισε να θεωρείται ένας από τους καλύτερους επενδυτικούς προορισµούς στην Ευρώπη, όπως φαίνεται από την ανάκαµψη των ΞΑΕ το 2004-5 και την σηµαντική αύξησή τους κατά τα έτη 2006 και 2007 και 2008, παρά την ανάσχεση του ρυθµού αυξήσεώς τους κατά το τελευταίο τρίµηνο του έτους λόγω των πρώτων έντονων συµπτωµάτων της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης. Επίσης χαρακτηριστικό για το βάρος της σηµασίας που έχουν οι ξένες άµεσες επενδύσεις στην Τσεχία είναι ότι σηµαντικό µέρος των εξαγωγών της προέρχονται από θυγατρικές ξένων επιχειρήσεων που είναι εγκατεστηµένες στη χώρα, των οποίων περίπου τα ¾ των εσόδων προκύπτουν από εξαγωγές, ενώ και ο τραπεζικός της τοµέας ελέγχεται κυρίως από ξένα ιδρύµατα. 17 Βλ. Πίνακα Π-6 του Παραρτήµατος.

27 Οι µεγαλύτερες επενδύτριες χώρες σήµερα στην Τσεχία 18 είναι η Γερµανία, η Αυστρία, η Ολλανδία, η Σλοβακία, η Γαλλία, το Λουξεµβούργο, οι Η.Π.Α., κ.ά. ενώ οι τοµείς που προσέλκυσαν τις µεγαλύτερες επενδύσεις για την ίδια περίοδο ήταν οι η βιοµηχανική παραγωγή, οι τράπεζες, και οι µεταφορέςτηλεπικοινωνίες, τα ακίνητα κ.ά. Στην Τσεχία διατηρούν εγκαταστάσεις περίπου 1200 πολυεθνικές επιχειρήσεις, όπως οι ABB, AEG, Boeing, Bang & Olufsen, Bosch, Celestica, Coca- Cola, Continental, Danone, DHL, Eastman, Ford, Honeywell, Matsushita, Nestle, Panasonic, Philips, Philip Morris, Procter & Gamble, Renault, Siemens, Tesco, Tyco,Volkswagen κ.ά. Σηµαντική στο πλαίσιο αυτό είναι η επένδυση ύψους 1,5 δις της TPCA (Toyota Peugeot Citroen Automobile) της οποίας ο ετήσιος µέσος όρος παραγωγής ανέβασε τον αριθµό των παραγόµενων στην Τσεχία επιβατικών αυτοκινήτων κατά 300.000 οχήµατα (τα 2/3 Peugeot και Citroen και το 1/3 Toyota) και η οποία δηµιούργησε 3000 νέες θέσεις εργασίας στο νέο εργοστάσιο του Kolin στην Κεντρική Βοηµία, πριν την εκδήλωση των επιπτώσεων της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης. Επιπλέον, το 2006 ανακοινώθηκε συµφωνία µε την κορεατική αυτοκινητοβιοµηχανία HΥUNDAI για επένδυση της τελευταίας ύψους 1 δις στη δηµιουργία εργοστασίου παραγωγής αυτοκινήτων στην Μοράβια - Σιλεσία του οποίου η παραγωγικής δυνατότητος 300.000 οχηµάτων, της οποίας όµως η παραγωγή υπολείπεται σηµαντικά του ανωτέρω επιπέδου λόγω της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσεως. Πάντως, αµφότερες αποτελούν σαφή απόδειξη της επιτυχούς αφοσίωσης της Τσεχίας στην προσέλκυση ξένων άµεσων επενδύσεων. Οι λόγοι που οδήγησαν στην µεγάλη προσέλκυση ξένων άµεσων επενδύσεων στην Τσεχία είναι ποικίλοι. Σηµαντικός παράγοντας είναι αναµφισβήτητα η κεντρική γεωγραφική θέση της χώρας. Η Τσεχία σαν αυτοτελής αγορά δεν θεωρείται ιδιαίτερα µεγάλη, 18 Βλ. Πίνακες Π-7 & Π-8 του Παραρτήµατος

28 βρίσκεται όµως σε κεντρικό γεωγραφικό σηµείο στην Ευρώπη, µε αποτέλεσµα να είναι εύκολη η εξυπηρέτηση των αγορών ενός µεγάλου αριθµού όµορων και γειτονικών χωρών. Ο γεωγραφικός παράγοντας, σε συνδυασµό µε την καλή υποδοµή µεταφορών, αλλά και µια σειρά από άλλα δεδοµένα, όπως η πολιτική και οικονοµική σταθερότητα, το υψηλών δεξιοτήτων, πειθαρχηµένο και σχετικά φθηνό εργατικό και στελεχιακό δυναµικό, η σχετικά αναπτυγµένη γενική οικονοµική υποδοµή, η πλήρης µετατρεψιµότητα του νοµίσµατος και η υψηλή πιστοληπτική ικανότητα, οι ιδιωτικοποιήσεις και η γενικότερη προσπάθεια αναδιάρθρωσης και εκσυγχρονισµού της οικονοµίας, οι διακρατικές συµφωνίες προστασίας των επενδύσεων κ.ά, συνέβαλαν, ώστε η Τσεχία να καταστεί ένας πολύ ελκυστικός τόπος για τους ξένους επενδυτές, εκτιµάται δε ότι θα είναι χώρα στόχος ξένων επενδυτών τουλάχιστον µέχρι το 2012. Στους παράγοντες που ευνόησαν τις ξένες επενδύσεις θα πρέπει να προστεθεί ακόµα και το σύστηµα κινήτρων που ισχύει, όπως και ο ειδικός ηµικρατικός οργανισµός για την προώθηση της προσέλκυσης επενδύσεων («Czechinvest») ο οποίος παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες και έχει στο παρελθόν βραβευθεί από διεθνείς οργανισµούς για τις επιδόσεις του. Σε ότι αφορά τα επενδυτικά κίνητρα στη βιοµηχανία, αυτά αφορούν σε παραγωγικές επενδύσεις τουλάχιστον CZK 200 εκ. (8 εκ Ευρώ περίπου) ενώ σε περιοχές µε υψηλή ανεργία το απαιτούµενο ποσό περιορίζεται στο ήµισυ. Το σύστηµα προβλέπει φοροαπαλλαγές µέχρι 10 έτη, επιδότηση για την δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας, δυνατότητα απόκτησης φθηνής γης, επιδότηση για µετεκπαίδευση εργαζοµένων και άλλα µικρότερης σηµασίας ευεργετήµατα.

29 4. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑ Α 4.1. Θεσµικό πλαίσιο Από την πλήρη ένταξη της Τσεχίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την 1 η Μαΐου 2004, οποιεσδήποτε προηγούµενες διµερείς συµφωνίες µεταξύ Ελλάδας και Τσεχίας έχουν πάψει να ισχύουν, στο µέτρο όµως που τα θέµατα στα οποία αφορούν, ρυθµίζονται από το ευρωπαϊκό κεκτηµένο. Η Τσεχία µε την βοήθεια και της Ελλάδος δια µέσου κοινοτικών προγραµµάτων διδυµοποίησης έχει προσαρµόσει το θεσµικό της πλαίσιο σε εκείνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνεπώς, από της εισδοχής της στην Ε.Ε. ισχύει και για την Τσεχία ότι ισχύει για την Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. Πέραν των κοινοτικών ρυθµίσεων, ισχύουν επίσης σε διµερές επίπεδο οι κατωτέρω Συµφωνίες: Αεροπορική Συµφωνία Ελλάδος Τσεχοσλοβακίας, Συµφωνία για την Προώθηση και την Αµοιβαία Προστασία των Επενδύσεων, Σύµβαση Αποφυγής ιπλής Φορολογίας, Συµφωνία για την Συνεργασία και την Αµοιβαία Συνδροµή στον Τελωνειακό Τοµέα, Συµφωνία ιεθνών Οδικών Μεταφορών, Συµφωνία Τουριστικής Συνεργασία, Μνηµόνιο Τουριστικής Συνεργασίας Ελλάδος Τσεχοσλοβακίας, Συµφωνία Επιστηµονικής και Τεχνικής Συνεργασίας Ελλάδος Τσεχοσλοβακίας, Συµφωνία Οικονοµικής, Βιοµηχανικής και Τεχνολογικής Συνεργασίας, Σύµβαση για την Οικονοµική, Επιστηµονική και Τεχνολογική Συνεργασία στην Γεωργία, Μνηµόνιο Ελληνο-Τσεχικής Συνεργασίας για την Οικονοµική Ανασυγκρότηση και Ανάπτυξη της Περιοχής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

30 Η συµµετοχή αµφοτέρων των χωρών και σε άλλους διεθνείς οργανισµούς παγκόσµιου χαρακτήρα, µε σηµαντικότερο όλων τον Παγκόσµιο Οργανισµό Εµπορίου (W.T.O./ Π.Ο.Ε.) ολοκληρώνει το θεσµικό πλαίσιο. 4.2. Εµπορικές Σχέσεις Ελλάδας - Τσεχίας 4.2.1. Η εξέλιξη του όγκου εµπορίου Ελλάδας - Τσεχίας Σύµφωνα µε στοιχεία της τσεχικής Στατιστικής Υπηρεσίας, κατά το 2008, ο όγκος του διµερούς εµπορίου έφτασε τα 490,0 εκ. έναντι 454,4 εκ. το 2007. Μετά την ανάκαµψή του όγκου το 2005 (17,3%), η αύξηση κατά το 2006 σηµείωσε την µεγαλύτερη τιµή της πενταετίας, φθάνοντας το 35,0%, ενώ σταθεροποίηση παρουσίασε κατά το 2007 (+2,1 %) και ζωηρότερη αύξηση το 2008 (+7,8%). Σύµφωνα µε τη µεσοπρόθεσµη παρακολούθηση του όγκου εµπορίου µεταξύ Ελλάδας και Τσεχίας που αφορά στην πενταετία 2004-2008, αξίζει να σηµειωθεί η ραγδαία θετική µεταβολή του ποσοστού αύξησης των ελληνικών εξαγωγών προς την Τσεχία κατά την τριετία 2005-2008 (2006 κατά 29,1%, και το 2007 κατά 2,8%), µε αποτέλεσµα αυτές να ξεπεράσουν για πρώτη φορά κατά το 2007 το ορόσηµο των 120 εκ. (120,4 εκ. ), κατά το 2008 δε, να ξεπεράσουν τα 130 εκ. και να φθάσουν τα 131 εκ.. Ο όγκος εµπορίου κατά την πενταετία 2004-2008 αυξήθηκε κατά 208,9 εκ. (+74,3%), ενώ το ποσοστό κάλυψης των ελληνικών εισαγωγών (36,5%) είναι το ανώτερο της τελευταίας τριετίας, µετά την αύξησή του στο επίπεδο του 38,0% το 2005. Πίνακας 14: Εξέλιξη του διµερούς εµπορίου Ελλάδας- Τσεχίας, 2004-2008 19 % % 2008 % (εκ. ) 2004 2005 2006 2007 06/05 07/06 08/07 Όγκος εµπορίου 281,1 329,6 444,9 35,0 454,4 2,1 490,0 7,83 Ελληνικές εισαγωγές από 359,0 7,48 207,4 238,9 327,8 37,2 334,0 1,9 την Τσεχία Ελληνικές εξαγωγές στην 131,0 8,8 73,7 90,7 117,1 29,1 120,4 2,8 Τσεχία Ισοζύγιο (Τσεχία) 133,7 148,2 210,7 213,6 228 Κάλυψη ελλην. εισαγωγών 36,5 35,5 38,0 35,7 36,0 από εξαγωγές (%) Πηγή: Στατιστική Yπηρεσία Τσεχίας 19 Βλ. επίσης Πίνακα Π-9 του Παραρτήµατος

31 Σύµφωνα µε την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας (ΕΣΥΕ) 20, ο όγκος εµπορίου έχει αυξηθεί µεσοπρόθεσµα, από το 2004 ως το 2008 λιγότερο, ήτοι κατά 176,8 εκ., (74,0%), µε αύξηση 10,4% το 2008, ενώ σηµειώνεται αύξηση 6,2% για τις ελληνικές εισαγωγές και 23,9% για τις ελληνικές εξαγωγές, από και προς την Τσεχία αντίστοιχα. 21 4.2.2. Η εξέλιξη των ελληνικών εξαγωγών στην Τσεχία 22 Σύµφωνα µε τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Τσεχίας, οι ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία, το 2008, αυξήθηκαν κατά 10,6 εκ., από 120,4 εκ. το 2007, σε 131,0 εκ.. Η µείωση που αυτές σηµείωσαν το 2002 ήταν σχεδόν αµελητέα, ενώ το 2003 η µείωση διευρύνθηκε και έφτασε τα 7,5 εκ. για να ανακάµψει στη συνέχεια. Μεσοπρόθεσµα, οι ελληνικές εξαγωγές αυξήθηκαν, από το 2001 ως το 2008, κατά 59,3 εκ.. Το 2008, οι ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία σηµείωσαν µια σηµαντική ποσοστιαία αύξηση της τάξης του 8,8% αν και οι απόλυτες τιµές συνέχισαν να είναι πολύ χαµηλές ακολουθώντας την ανοδική τάση που ξεκίνησε το 2004 (+15,3%), µετά τη µείωση που σηµειώθηκε το 2003 (-10,5%) 23. Το απόλυτο ύψος των 131,0 εκ. αποτελεί και την υψηλότερη µέχρι σήµερα επίδοση των ελληνικών εξαγωγών στη Τσεχία. Συνολικά, σύµφωνα µε την Στατιστική Υπηρεσία της Τσεχίας, κατά την τελευταία εξαετία, οι ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία αυξήθηκαν κατά 56,9 εκ. ή περίπου 80,4 %, αλλά, το 2008, αντιπροσωπεύουν µόλις το 0,13% περίπου των συνολικών εισαγωγών της Τσεχίας έναντι του αντιστοίχου 0,14% του προηγουµένου έτους. 20 Βλ. Πίνακα Π- 9α του Παραρτήµατος 21. Η διαφορά των στοιχείων περί της συνολικής αξίας των ελληνικών εξαγωγών µεταξύ των Στατιστικών Υπηρεσιών της χώρας µας και της Τσεχίας οφείλεται, πιθανόν, σε διαφορετικές µεθοδολογίες. 22 Βλ. Πίνακα 14 παραπάνω και επίσης Πίνακα Π-9 του Παραρτήµατος. 23 Εν µέρει, αιτία των σοβαρών διακυµάνσεων που παρατηρούνται στα στατιστικά στοιχεία είναι και η πορεία του Ευρώ στις διεθνείς αγορές