World Tax Summaries. Η φορολογία στην Ελλάδα. Μάιος PwC

World Tax Summaries Η φορολογία στην Ελλάδα Μάιος 2016

Περιεχόμενα 1 Εισαγωγή 2 Φορολογία επιχειρήσεων Pull out of an important statistic goes in this area 20pt Georgia (white) 3 Φορολογία φυσικών προσώπων 4 ΦΠΑ και Φόροι Ακίνητης Περιουσίας 5 Πλούτος και Φορολογικά Έσοδα 6 Παραρτήματα 90%

Σύνοψη Βασικά σημεία Ένα νέο φορολογικό περιβάλλον διαμορφώνεται σε όλο τον κόσμο κάτω από την καθοδήγηση των G20 Μεγαλύτερη διαφάνεια, ανταλλαγή πληροφοριών και κοινοί κανόνες είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου περιβάλλοντος Η Ελλάδα δεν διαφέρει στατιστικά από τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες, όσον αφορά την φορολογική συμπεριφορά των πολιτών της Οι φορολογικοί συντελεστές σ όλες τις κατηγορίες είναι από τους υψηλότερους, αλλά η συγκομιδή φόρων παραμένει στον μέσο όρο ή και υπολείπεται αυτού Τα απόλυτα φορολογικά έσοδα στην Ελλάδα μειώνονται με τον χρόνο, αν και αυξάνονται ως ποσοστό του ΑΕΠ υποδηλώνοντας την αδυναμία άντλησης πρόσθετων φόρων σε συνθήκες παρατεταμένης κρίσης Οι συνεχείς μεταβολές των φορολογικών παραμέτρων δεν μοιάζει να έχουν κανένα αποτέλεσμα πάνω στην εισπραξιμότητα των φόρων Απαιτείται ο ανασχεδιασμός του φορολογικού συστήματος ώστε να επιτελεί τον ρόλο του χωρίς να δημιουργεί οικονομικές παραμορφώσεις Η ανάπτυξη θα συνεισφέρει ουσιαστικά στην αύξηση των δημοσίων εσόδων 3

1. Εισαγωγή

Νέο φορολογικό τοπίο νέες προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες για τις εταιρείες Προκλήσεις για τις Εταιρείες Υιοθέτηση αυστηρότερης στάσης από την φορολογική διοίκηση και επέκταση των φορολογικών ελέγχων. Συχνότερες αμφισβητήσεις και διενέξεις επί φορολογικών ζητημάτων με πιθανό αποτέλεσμα τη διπλή φορολόγηση. Μεγαλύτερη πιθανότητα έκθεσης των εταιρειών σε θέματα επικοινωνίας και φήμης αναφορικά με φορολογικά θέματα. Ισχυρότερες πιέσεις στα φορολογικά τμήματα των εταιρειών όσον αφορά τη διαχείριση φορολογικών ζητημάτων και ρίσκων. Ευκαιρίες Προσαρμογής Ανάπτυξη φορολογικών τμημάτων με σκοπό την μεγαλύτερη κινητοποίηση και εγρήγορση των φορολογικών υπηρεσιών επί φορολογικών ελέγχων. Ενίσχυση διαδικασιών ενημέρωσης, χρήση νέων τεχνολογιών, διαχείριση δεδομένων και ανθρωπίνων πόρων. Καλύτερος σχεδιασμός με σκοπό την καλύτερη πληροφόρηση, την διαπίστωση και επίλυση προβλημάτων σε σύντομο χρόνο. Σύναψη κεντρικών συμφωνιών με τις φορολογικές αρχές. Οι παραπάνω δυνατότητες θα πρέπει να εκτείνονται όχι μόνον στο πλαίσιο της εκάστοτε τοπικής νομοθεσίας αλλά σε ένα ευρύτερο γεωγραφικό περιβάλλον όπου δραστηριοποιούνται οι διεθνείς όμιλοι. 5

Οι εταιρείες πρέπει να προσαρμοσθούν γρήγορα στις νέες απαιτήσεις Χρήση του internet προς αποφυγή φορολογικής εγκατάστασης σε χώρες που δραστηριοποιείται μία επιχείρηση Παγκοσμιοποίηση δραστηριοτήτων και δυνατότητα μεταφοράς στοιχείων και λειτουργιών σε χώρες με ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς Λόγοι προβληματισμού και δράσης Πολιτικό ενδιαφέρον και πίεση των μέσων επικοινωνίας προς μία κατεύθυνση αυστηρότητας Ενδείξεις αύξησης των διασυνοριακών σχημάτων για φορολογικούς σκοπούς 6

32 Φορολογική διαφάνεια πέρα από κάθε μια χώρα και ανταλλαγή πληροφοριών είναι τα καινούρια στοιχεία του περιβάλλοντος Οι ραγδαίες εξελίξεις στο παγκόσμιο φορολογικό τοπίο οδηγούν αναπόδραστα σε συνεχώς αυξανόμενες ρυθμιστικές απαιτήσεις, αυστηρότερους ελέγχους και εντονότερα ενδεχόμενα μεγαλύτερης και διπλής φορολόγησης. Η σύγχρονη τάση που διαπιστώνεται διεθνώς και αποτυπώνεται στις ατζέντες και τα σχέδια δράσης του ΟΟΣΑ, των G20, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Εθνών, αναφέρεται σε μεγαλύτερη φορολογική διαφάνεια και δυνατότητα ευχερέστερης και αμεσότερης ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών για σκοπούς επιβολής του αναλογούντος στο κάθε κράτους φόρου. 45% Φορολογική διαφάνεια Η σύγχρονή ανάγκη σε Αύξηση ένα του παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον συντελεστή φορολογίας εισοδήματος από το 2011 Χαρακτηριστικές είναι σε διεθνές επίπεδο οι δράσεις του ΟΟΣΑ όσον αφορά τη Διάβρωση Φορολογικής Βάσης και Μεταφορά Κερδών (Base Erosion and Profit Shifting - BEPS) 7

Το Ελληνικό Φορολογικό περιβάλλον αλλάζει Το οικονομικό αλλά ιδιαίτερα το φορολογικό περιβάλλον στην Ελλάδα αλλάζει με ταχείς ρυθμούς στο πλαίσιο της τρέχουσας δημοσιονομικής συγκυρίας Η χώρα μας έχει δεσμευθεί στο πλαίσιο των υποχρεώσεων του τρίτου μνημονίου να προχωρήσει σε σειρά φορολογικών μέτρων και ρυθμίσεων 8

Worldwide Tax Summaries 2015-2016 Ένα εργαλείο Η δημοσίευσε την έκθεση Worldwide Tax Summaries - Corporate Taxes 2015/16, την τελευταία από μια σειρά εκθέσεων σχετικές με την συλλογή εταιρικών φορολογικών συντελεστών και κανόνων από όλο τον κόσμο. Ο οδηγός περιλαμβάνει συνοπτικές παρουσιάσεις για περισσότερες από 150 χώρες, οι οποίες έχουν συνταχθεί από ειδικούς της σε φορολογικά θέματα, και καλύπτουν τις πιο πρόσφατες αλλαγές στη φορολογική νομοθεσία. Η έκθεση Worldwide Tax Summaries είναι διαθέσιμη σε τέσσερις μορφές: σε έντυπη μορφή, σε μορφή e-book, σε αρχείο PDF και στο διαδίκτυο στη διεύθυνση www.pwc.com/taxsummaries. Η ιστοσελίδα προσφέρει στους χρήστες τη δυνατότητα να αναζητήσουν πληροφορίες σε πάνω από 20 κατηγορίες θεμάτων φορολογίας φυσικών και νομικών προσώπων και ενημερώνεται περίπου κάθε 30 μέρες με όλες τις σημαντικές φορολογικές εξελίξεις, ενώ παρέχονται οι ημερομηνίες των πιο πρόσφατων αναθεωρήσεων. Υπάρχει επίσης, κατάλογος με τους ειδικούς σε θέματα φορολογίας των εταιρειών μελών της σε όλο τον κόσμο που μπορούν να προσφέρουν συμβουλές και υποστήριξη. Το περιεχόμενο της έκθεσης Worldwide Tax Summaries είναι διαθέσιμο και μέσω της ιστοσελίδας των Tax Analysts στο http://www.taxanalysts.com/wts. 9

2. Φορολογία επιχειρήσεων

32 Η Ελλάδα έχει από τους υψηλότερους φορολογικούς συντελεστές εισοδήματος επιχειρήσεων 12,5% 12,5% 20,0% 21,0% Πηγή:, World Tax Summaries 2015 25,0% 25,0% 29,0% 29,2% 31,4% 31,5% 33,3% Η Ελλάδα βρίσκεται στην 5 η θέση των χωρών με τους υψηλότερους συντελεστές φορολογίας εισοδήματος για επιχειρήσεις 11

32 O φορολογικός συντελεστής εισοδήματος των νομικών προσώπων στην Ελλάδα έχει φτάσει τα επίπεδα του 2006 33% 32% 30% 27% 24% 21% 29% 25% 25% 25% 24% 20% 20% 26% 26% 29% 45% Αύξηση του συντελεστή φορολογίας εισοδήματος από το 2011 18% 15% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Πηγή:, World Tax Summaries 2015

Η προκαταβολή φόρου εισοδήματος για νομικά πρόσωπα έχει αυξηθεί σημαντικά από το 2014 Με την τελευταία τροποποίηση του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος προβλέπεται ότι με βάση τη δήλωση που υποβάλλει το νομικό πρόσωπο βεβαιώνεται ποσό προκαταβολής φόρου ίσο με 100% του φόρου που προκύπτει για το φόρο που αναλογεί στο εισόδημα του διανυόμενου φορολογικού έτους. Η αύξηση του συντελεστή σε 100% από 80% έχει εφαρμογή κατά ρητή διατύπωση του νόμου ήδη για τα κέρδη που προκύπτουν σε φορολογικά έτη που αρχίζουν από την 1η Ιανουαρίου 2014 και μετά. Η καταβολή της προκαταβολής καθώς και του φόρου που αναλογεί στο εισόδημα του τρέχοντος έτους γίνεται κατά κανόνα σε οκτώ (8) κατ ανώτατο όριο ισόποσες μηνιαίες δόσεις. Αύξηση της προκαταβολής του φόρου εισοδήματος σε 100% για τα νομικά πρόσωπα. Quem graecis quali sque no nam, cu enim necessi tatibus usu. Aeque urb anitas delicatissimi amet, consect etu ipsum dolor. Αντίστοιχο καθεστώς προκαταβολής φόρου υιοθετούν κατά κύριο λόγο οι χώρες του Ευρωπαϊκού νότου, επιδεικνύοντας κατ αυτόν τον τρόπο μια πιο «επιφυλακτική» στάση έναντι των φορολογούμενων επιχειρήσεων. Εξαίρεση αποτελεί το Λουξεμβούργο Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ολλανδία δεν προβλέπουν καθεστώς προκαταβολής φόρου 13

Παραδείγματα προκαταβολής φόρου εισοδήματος για νομικά πρόσωπα ευρωπαϊκών χωρών ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ ΙΣΠΑΝΙΑ Κλιμακούμενο ποσοστό προκαταβολής ανά κάθε μία από τις τρεις καταβλητέες δόσεις (πρβλ. 20% για τζίρο μεταξύ 6 εκ. και 10 εκ., 21% μεταξύ 10 εκ. και 20 εκ., 24% μεταξύ 20 εκ. και 60 εκ. και για πάνω από 60 εκ. τζίρο 27%) με ανώτατο συντελεστή προκαταβολής φόρου 81%. Μηνιαίες προκαταβολές φόρου εισοδήματος ως το ένα δωδέκατο της υποχρέωσης φόρου εισοδήματος του προηγούμενου ημερολογιακού έτους αυξημένο βάσει του τιμαριθμικού δείκτη όπως καθορίζεται από την αρμόδια κρατική Στατιστική Υπηρεσία. ΙΤΑΛΙΑ Από το 2015 προκαταβολή φόρου με συντελεστή 100%. Η πληρωμή της προκαταβολής γίνεται σε δύο δόσεις: Η πρώτη σε ποσοστό 40% μέχρι την 16 η μέρα του έκτου μήνα μετά το πέρας του φορολογικού έτους και η δεύτερη σε ποσοστό 60% μέχρι το τέλος του 11 ου μήνα μετά το πέρας του φορολογικού έτους. 14

Στο τρίτο μνημόνιο προβλέπονται παροχές φορολογικών κινήτρων για εταιρικούς μετασχηματισμούς Στο τρίτο μνημόνιο προβλέπεται ρητά ο εκσυγχρονισμός των διατάξεων του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος για τις συγχωνεύσεις/ εξαγορές Παραμένει ασαφές ο τρόπος εκσυγχρονισμού του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (π.χ. ενοποίηση των διατάξεων με τις οποίες παρέχεται σειρά φοροαπαλλαγών για εταιρικούς μετασχηματισμούς με σκοπό τη δημιουργία μεγαλύτερων οικονομικών μονάδων και οι οποίες περιλαμβάνουν διαφορετικά μεταξύ τους πλαίσια όπως ο Ν. 2166/1993, Ν.Δ. 1297/1972) Quem graecis quali sque no nam, cu enim necessi tatibus usu. Aeque urb anitas delicatissimi amet, consect etu ipsum dolor. Κίνητρα και εκσυγχρονισμός των φορολογικών διατάξεων για εταιρικούς μετασχηματισμούς Στις υπό εξέταση χώρες* ισχύει ένα κοινό νομοθετικό πλαίσιο βάσει Ευρωπαϊκής νομοθεσίας το οποίο επιτρέπει ουδέτερους μετασχηματισμούς από άποψη φορολογίας εισοδήματος Οι περισσότερες χώρες* θέτουν συγκεκριμένα φορολογικά κίνητρα για επενδύσεις οι οποίες σχετίζονται είτε με συγκεκριμένους τομείς (π.χ. έρευνα και τεχνολογία, περιβάλλον κλπ.) είτε αφορούν συγκεκριμένες περιοχές που χαρακτηρίζονται λιγότερο αναπτυγμένες (χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Ιταλικού νότου) *Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία 15

Η προέγκριση φορολογικού σχεδιασμού δεν προβλέπεται από την Ελληνική νομοθεσία εκτός από ειδικές περιπτώσεις Στην Ελληνική νομοθεσία προβλέπεται ειδική διαδικασία προέγκρισης μεθοδολογίας ενδοομιλικής τιμολόγησης (άρθρο 22 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας). Αντιθέτως, για άλλα φορολογικά αντικείμενα δεν προβλέπεται αντίστοιχη διαδικασία. Υπάρχει η δυνατότητα έκδοσης από το Υπουργείο απαντήσεων σε ερωτήματα φορολογούμενων επί φορολογικών θεμάτων, τα οποία όμως δεν είναι δεσμευτικά για τις φορολογικές αρχές.. Quem graecis quali sque no nam, cu enim necessi tatibus usu. Aeque urb anitas delicatissimi amet, consect etu ipsum dolor. Η Ελλάδα προβλέπει μόνο προέγκριση μεθοδολογίας ενδοομιλικής τιμολόγησης Σε ορισμένες από τις υπό εξέταση χώρες (π.χ. Ολλανδία, Λουξεμβούργο, κ.α.) προβλέπεται η δυνατότητα προέγκρισης φορολογικών σχεδιασμών (tax rulings) από τις αρμόδιες φορολογικές αρχές Η πρακτική, καίτοι έχει αποδώσει όσον αφορά την προσέλκυση επενδυτών μέσω της διαμόρφωσης ενός σταθερού φορολογικού περιβάλλοντος με την αποφυγή νομοθετικών «εκπλήξεων», ωστόσο γεννά σημαντικά ερωτηματικά όσον αφορά την πιθανότητα διαπίστωσης παράνομων κρατικών ενισχύσεων (state aid) 16

Έσοδα από Φόρους Επιχειρήσεων (% ΑΕΠ) Η αύξηση των φορολογικών συντελεστών επιχειρήσεων αυξάνει τα φορολογικά έσοδα με διαφορετικό ρυθμό σε κάθε ομάδα κρατών 9,0% 4,5% 4,0% 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% Ελβετία Ιραλνδία Γερμανία Καναδάς Νέα Ζηλανδία Τσεχία Σουηδία Ηνωμένο Βασίλειο Λουξεμβούργο Κορέα Ισλανδία Τουρκία Πολωνία Σλοβενία Ουγγαρία Εσθονία Σλοβακία Ισραήλ Δανία Φινλανδία Αυστρία Ολλανδία Νορβηγία Ιαπωνία Ιταλία Ελλάδα Αυστραλία Πορτογαλία Βέλγιο Γαλλία ΗΠΑ Ισπανία Η αύξηση των φορολογικών συντελεστών, σε γενικές γραμμές αυξάνει τα φορολογικά έσοδα Quem graecis quali sque no nam, cu enim necessi tatibus usu. Aeque urb anitas delicatissimi amet, consect etu ipsum dolor. Χώρες όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Γαλλία και οι ΗΠΑ, βρίσκονται σε φθίνοντα σημεία της καμπύλης Laffer, καθώς οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές δεν συνοδεύονται από αντίστοιχα υψηλά φορολογικά έσοδα Στη Νορβηγία, Αυστραλία, Ιαπωνία, Πορτογαλία, Ισραήλ και Ελβετία η αύξηση των φορολογικών συντελεστών των επιχειρήσεων αποδίδει εκθετικά υψηλότερα έσοδα σαν ποσοστό του ΑΕΠ 0,5% 0,0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Σε Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία, Βέλγιο και Δανία η αύξηση του φορολογικού συντελεστή οδηγεί σε αναλογική αύξηση των εσόδων από φόρους Πηγή: ΟΟΣΑ (στοιχείa 2013) Φόρος Επιχειρήσεων Βλ. Παράρτημα σελ. 52 για περισσότερη ανάλυση 17

Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα υπό ή υπέρ φορολογούνται 6,0 5,5 5,0 4,5 Φόροι Επιχειρήσεων/κεφαλή (Διεθνή $ χιλ. σε PPP) Υπερφορολόγηση Νορβηγία Λουξεμβούργο Η αύξηση του κατά κεφαλή ΑΕΠ κατά 10% οδηγεί στην αύξηση των εταιρικών φόρων κατά 16,5% 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 15 Σουηδία Ιαπωνία Βέλγιο Δανία Κορέα Ισραήλ Ιταλία Ιρλανδία Ηνωμένο Βασίλειο Γαλλία ΗΠΑ Πορτογαλία Τσεχία Αυστρία Σλοβακία Φινλανδία Ισλανδία Ολλανδία Πολωνία Ισπανία Γερμανία Τουρκία Εσθονία Σλοβενία Ουγγαρία Ελλάδα 20 25 30 Καναδάς Νέα Ζηλανδία 35 Αυστραλία Ελβετία 40 45 50 55 60 65 70 95% διάστημα εμπιστοσύνης Υποφορολόγηση 95 100 ln(φόρος Επιχειρήσεων/κεφαλή) = α+β ln(αεπ/κεφαλή) Συντελεστές t Stat Adj. R 2 Σταθερά -10,52-4,99 0,69 ΑΕΠ / κεφαλή 1,65 8,27 Πηγή: ΟΟΣΑ (στοιχεί a2013), Ανάλυση ΑΕΠ/κεφαλή (Διεθνή $ χιλ. σε PPP) 18

Σύνοψη Ένα κουρασμένο και συνεχώς μεταβαλλόμενο πλαίσιο φορολόγησης επιχειρήσεων Το οικονομικό αλλά ιδιαίτερα το φορολογικό περιβάλλον στην Ελλάδα αλλάζει με ταχείς ρυθμούς στο πλαίσιο της τρέχουσας δημοσιονομικής συγκυρίας Με την τελευταία τροποποίηση του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος αυξήθηκε η προκαταβολή του φόρου εισοδήματος για τα νομικά πρόσωπα σε 100% Στο πλαίσιο του τρίτου μνημονίου προβλέπονται κίνητρα και εκσυγχρονισμός των φορολογικών διατάξεων για εταιρικούς μετασχηματισμούς Σε γενικές γραμμές, η αύξηση των φορολογικών συντελεστών αυξάνει τα φορολογικά έσοδα, αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο σε κάθε χώρα Στην Ελλάδα, ο συντελεστής φορολογίας εισοδήματος νομικών προσώπων έχει υποστεί αύξηση 45% από το 2011, φτάνοντας το 29% Τα φορολογικά έσοδα από επιχειρήσεις στην Ελλάδα υπολείπονται του μέσου όρου των χωρών του ΟΟΣΑ, αλλά δεν τεκμαίρεται ότι υπάρχει υπερφορολόγηση ή υποφορολόφηση των νομικών προσώπων Τα φορολογικά έσοδα από επιχειρήσεις είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις μεταβολές του ΑΕΠ 19

3. Φορολογία φυσικών προσώπων

Αύξηση των φορολογικών συντελεστών εισοδημάτων μέσω της ενσωμάτωσης της έκτακτης εισφοράς αλληλεγγύης Με το Ν. 4387/2016 η έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης ενσωματώνεται στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος αποκτώντας έτσι μόνιμο χαρακτήρα, ενώ υπολογίζεται βάσει κλίμακας με μέγιστο φορολογικό συντελεστή 10% για εισοδήματα άνω των 220.000. Η κλίμακα αυτή εφαρμόζεται στα εισοδήματα και κέρδη που αποκτώνται από το φορολογικό έτος 2016 και μετά, ενώ οι ανωτέρω συντελεστές εφαρμόζονται για παρακρατήσεις που διενεργούνται στα εν λόγω εισοδήματα από την ημερομηνία δημοσίευσης του Ν. 4387/2015 (δηλαδή από 12.05.2016). Ενσωμάτωση εισφοράς αλληλεγγύης στην κλίμακα φορολογίας εισοδήματος Quem graecis quali sque no nam, cu enim necessi tatibus usu. Aeque urb anitas delicatissimi amet, consect etu ipsum dolor. Ανάλογες ειδικές εισφορές προβλέπουν οι φορολογικές νομοθεσίες της Ιταλίας, Γερμανίας, Λουξεμβούργου και Γαλλίας Με την ενσωμάτωση αυτή αναιρείται ο χαρακτηρισμός της εισφοράς ως «έκτακτης» και καθίσταται μόνιμη εισφορά επί των εισοδημάτων των φορολογουμένων, έχοντας σαν αποτέλεσμα την αύξηση των συντελεστών φορολογίας εισοδήματος. 21

Συγκρίσεις περιπτώσεων έκτακτης εισφοράς φυσικών προσώπων σε ευρωπαϊκές χώρες Ιταλία Από 1.1.2011 και έως 31.12.2016 επιβάλλεται εισφορά αλληλεγγύης 3% σε εισοδήματα άνω των 300.000 Γαλλία Επιβάλλεται ενιαίος συντελεστής κοινωνικής εισφοράς 8% για εισόδημα από μισθωτή εργασία Γερμανία Ενιαίος συντελεστής 5,5% υπέρ ανάπτυξης των ανατολικών ομόσπονδων κρατιδίων και εκκλησιαστική εισφορά 8% σε περίπτωση φορολογουμένων μελών αναγνωρισμένων εκκλησιών Λουξεμβούργο Φόρος αλληλεγγύης 7% (9% για εισόδημα άνω των 150.000 ) επί του αναλογούντος ποσού φόρου Ελλάδα Ειδική εισφορά αλληλεγγύης, βάσει του συνολικού ατομικού εισοδήματος με βάση κλίμακα 0% για εισόδημα από 0 έως 12.000, 2,2% από 12.001 έως 20.000, 5% από 20.001 έως 30.000, 6,5% από 30.001 έως 40.000, 7,5% από 40.001 έως 65.000, 9% από 65.001 έως 220.000 και 10% πάνω από 220.000 22

32 Ο Έλληνας φορολογούμενος υφίσταται την μεγαλύτερη έκτακτη επιβάρυνση από όλες τις άλλες χώρες Κ 12,6 13,0 13,4 14,5 16,5 17,2 18,7 Έκτακτη εισφορά Συγκριτική επισκόπηση ενδεικτικής φορολογικής επιβάρυνσης άγαμου μισθωτού με εισόδημα ύψους 55.000 για το 2015 Ολλανδία Λουξ/ργο Ην. Βασίλειο Γερμανία Ισπανία Ιταλία Ελλάδα Πηγή:, World Tax Summaries 2015 23

Ανώτατο Όριο Εισοδήματος ( χιλ.) 32 1,000 700 400 Το ανώτατο όριο εισοδήματος στην Ελλάδα είναι από τα χαμηλότερα στις χώρες του ΟΟΣΑ 350 300 250 200 150 100 50 Μέγιστος συντελεστής φορολογίας και εισόδημα ανώτατης εισοδηματικής κλάσης Ελβετία Λουξεμβούργο Πορτογαλία Καναδάς Φινλανδία Ιταλία Σλοβενία Ισλανδία Σουηδία Ολλανδία Ιρλανδία Σλοβακία Τουρκία Ισπανία Βέλγιο Πολωνία Ελλάδα 0 10% 20% 30% Πηγή:, World Tax Summaries 2015 40% ΗΠΑ Γερμανία Γαλλία 50% Αυστρία Ηνωμένο Βασίλειο 60% Μέγιστος Συντελεστής Φορολόγησης Οι μέγιστοι συντελεστές φορολόγησης εισοδήματος, κυμαίνονται από 25%-55% για τις χώρες του ΟΟΣΑ, με εξαίρεση την Ελβετία που έχει τον μικρότερο συντελεστή φορολόγησης 11,5% Η Αυστρία έχει τον υψηλότερο, μέγιστο συντελεστή φορολόγησης (55%) για ετήσιο εισόδημα που ξεπερνά το 1 εκ. Οι περισσότερες χώρες του δείγματος, αναμεσά τους και η Ελλάδα, θέτουν ως ανώτατο όριο εισοδήματος ποσά μεταξύ 34χιλ.- 100χιλ., με την Ελλάδα να έχει ένα από τα χαμηλότερα Χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ελβετία και η Αυστρία θέτουν υψηλά ανώτερα όρια εισοδήματος

Κατώτατο Όριο Εισοδήματος ( χιλ.) 32 Όσο αυξάνεται ο ελάχιστος συντελεστής φορολόγησης, τόσο μεγαλώνει το αφορολόγητο εισόδημα 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 Ελβετία Ολλανδία Φινλανδία Λουξεμβούργο Γερμανία ΗΠΑ Πορτογαλία Σουηδία Σλοβακία Ιρλανδία Καναδάς Ισλανδία Πολωνία Ιταλία Ισπανία Βέλγιο Σλοβενία Ηνωμένο Βασίλειο Αυστρία Ελλάδα Τουρκία Για τις περισσότερες χώρες του δείγματος, το ετήσιο αφορολόγητο εισόδημα είναι κάτω 20χιλ. με τους ελάχιστους συντελεστές φορολόγησης να αγγίζουν το 15% Στην Ελλάδα το ετήσιο αφορολόγητο εισόδημα ανέρχεται μόλις στα 5,5χιλ., ενώ ο ελάχιστος φορολογικός συντελεστής ξεπερνά το 20% Η Σουηδία θέτει το υψηλότερο ετήσιο αφορολόγητο εισόδημα ( 46χιλ.) 0 0% 5% 10% 15% 20% 25% Πηγή:, World Tax Summaries 2015 Ελάχιστος Συντελεστής Φορολόγησης Βλ. Παράρτημα σελ. 53 για περισσότερη ανάλυση

Διαφορά Μέγιστου/Ελάχιστου Εισοδήματος Φορολόγησης Κατώτατος / Ανώτατος Συντελεστής φορολόγησης Στην Ελλάδα, συγκριτικά με τον ΟΟΣΑ, η προοδευτικότητα των φόρων είναι περιορισμένη Ο βαθμός της προοδευτικότητας των φόρων ποικίλει σημαντικά μεταξύ κρατών Στην Αυστρία, τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, η προοδευτικότητα των φόρων είναι σημαντική, προσφέροντας χαμηλό φορολογικό βάρος Χαρακτηριστική είναι η θέση της Ελλάδος, μεταξύ των χωρών με μεσαίο και μεγάλο φορολογικό βάρος, όπου η προοδευτικότητα της φορολόγησης εξαντλείται σε πολύ μικρό εύρος εισοδήματος 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Βαθμός Προοδευτικότητας Φορολόγησης (χώρες ΟΟΣΑ) Μέσο Βάρος Βέλγιο Ελλάδα Ιρλανδία Τουρκία Πολωνία 0 25 Σλοβενία Ισπανία Ολλανδία Ισλανδία Σλοβακία Σουηδία Φινλανδία Ιταλία Πορτογαλία Καναδάς Μεγάλο Βάρος Λουξεμβούργο Ηνωμένο Βασίλειο Γερμανία 50 75 200 225 250 Πηγή:, World Tax Summaries 2015 Μικρό Βάρος ΗΠΑ Μέσο Βάρος Αυστρία Ελβετία 1,000 Διαφορά Μέγιστου/Ελάχιστου Συντελεστή Φορολόγησης Κατώτατοι/Ανώτατοι Συντελεστές και Φορολογητέο Εισόδημα (επιλεγμένες χώρες) 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 0 Ελλάδα Βέλγιο Ισπανία Πορτογαλία 15 Ιταλία Λουξεμβούργο Ολλανδία Φινλανδία Ελάχιστο 30 Βέλγιο Ελλάδα 45 60 Ισπανία Ολλανδία Φινλανδία 75 Μέγιστο Ιταλία Πορτογαλία Λουξεμβούργο 90 105 Φορολογητέο εισόδημα ( χιλ.) Βλ. Παράρτημα σελ. 54 για περισσότερη ανάλυση

Ολλανδία Αγγλία Βέλγιο Ιρλανδία Γερμανία Γαλλία Αυστρία Πορτογαλία Ιταλία Σλοβενία Σλοβακία Ελλάδα Η Ελλάδα έχει βασικό αφορολόγητο όριο 2 φορές το επίπεδο φτώχειας 43% Βασικό αφορολόγητο ως % επιπέδου φτώχειας σε επιλεγμένες χώρες της ΕΕ, 2014 52% 54% 70% 71% 76% 79% 83% 86% 91% 93% 207% Παρέχεται μείωση φόρου (οδηγώντας στην ουσία σε αφορολόγητο όριο που διαφέρει ανάλογα με την περίπτωση) ανάλογα με το φορολογητέο εισόδημα και τα εξαρτώμενα τέκνα. Σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες σχετικά με το αφορολόγητο (ή πιστώσεις φόρου), στην Ελλάδα το αφορολόγητο είναι ιδιαίτερα υψηλό όχι ως απόλυτο μέγεθος, αλλά ως προς το όριο φτώχειας, που υπολογίζεται ως το 60% του διάμεσου εισοδήματος Σε αντίθεση με πολλές χώρες, η έκπτωση φόρου δεν εξαρτάται από την ηλικία Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Taxes in Europe Database

Έσοδα από Φόρους Φυσικών Προσώπων (% ΑΕΠ) Στην χαμηλότερη ομάδα χωρών αναφορικά με την εισπραξιμότητα των φόρων βρίσκεται η Ελλάδα 27% 12% Νέα Ζηλανδία Ισλανδία Δανία Σουηδία Φινλανδία Ιταλία Βέλγιο Τρείς ομάδες χωρών παρουσιάζουν συστηματικές αποστάσεις στην εισπραξιμότητα των φόρων για το ίδιο επίπεδο συντελεστή φορολόγησης, με την Ελλάδα να βρίσκεται στην χαμηλότερη 9% Ελβετία Αυστραλία Ιρλανδία Καναδάς ΗΠΑ Νορβηγία Ηνωμένο Βασίλειο Λουξεμβούργο Πορτογαλία Ισπανία Αυστρία Γερμανία Γαλλία Σε Ελλάδα, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία και Ολλανδία, η υψηλή φορολογία των φυσικών προσώπων (>45%) συνοδεύεται από φορολογικά έσοδα της τάξης μόλις του 6%-8% του ΑΕΠ 6% 3% Ισραήλ Κορέα Ιαπωνία Πολωνία Ολλανδία Εσθονία Τουρκία Σλοβενία Ελλάδα Τσεχία Σλοβακία Ουγγαρία Στην Βόρεια Αμερική, Ηνωμένο Βασίλειο και Ιρλανδία, η σχετικά χαμηλή φορολογία εισοδήματος (20%-35%) αποφέρει έσοδα άνω του 10% του ΑΕΠ Στην Βόρεια Αμερική, την Ωκεανία, τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης αλλά και την Ιταλία, η εισπραξιμότητα του φόρου εισοδήματος είναι υψηλή 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60% Στις χώρες με χαμηλή φορολογική εισπραξιμότητα και υψηλούς φορολογικούς συντελεστές συνήθως οι φοροεισπρακτικοί μηχανισμοί είναι χαλαροί και υπάρχει εκτεταμένη φοροδιαφυγή Πηγή: ΟΟΣΑ (στοιχείa 2013) Φόρος Φυσικών Προσώπων* Βλ. Παράρτημα σελ. 55 για περισσότερη ανάλυση *Φορολογικός συντελεστής που αντιστοιχεί στο μέσο εισόδημα κάθε χώρας 28

Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ελλάδα υπέρ ή υπό φορολογεί τους πολίτες της 12.0 8.5 8.0 7.5 7.0 6.5 6.0 5.5 5.0 4.5 4.0 3.5 3.0 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 Φόροι Φυσικών Προσώπων/κεφαλή (Διεθνή $ χιλ. σε PPP) Φινλανδία Νέα Ζηλανδία Βέλγιο Καναδάς Ιταλία Ηνωμένο Βασίλειο Αυστρία Γαλλία Δανία Υπερφορολόγηση Ισλανδία Σουηδία ΗΠΑ Γερμανία Ισπανία Πορτογαλία Ιαπωνία Ελλάδα Ισραήλ Εσθονία Σλοβενία Ουγγαρία Πολωνία Κορέα Τουρκία Τσεχία Σλοβακία Αυστραλία Ιρλανδία Ολλανδία Νορβηγία Ελβετία Λουξεμβούργο 95% διάστημα εμπιστοσύνης Υποφορολόγηση 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Η αύξηση του κατά κεφαλή ΑΕΠ κατά 10% οδηγεί στην αύξηση των κατά κεφαλή εισπραττόμενων φόρων κατά 18,6% ln(φόρος Φυσικών Προσώπων/κεφαλή) = α+β ln(αεπ/κεφαλή) Συντελεστές t Stat Adj. R 2 Σταθερά -11,58-5,24 ΑΕΠ / κεφαλή 1,86 8,87 0,71 Πηγή: ΟΟΣΑ (στοιχεί a2013), Ανάλυση ΑΕΠ/κεφαλή (Διεθνή $ χιλ. σε PPP) 29

Σύνοψη Υψηλή φορολόγηση φυσικών προσώπων με χαμηλή εισπραξιμότητα Στην Ελλάδα η εισφορά αλληλεγγύης ενσωματώθηκε στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος αποκτώντας έτσι μόνιμο χαρακτήρα, ενώ υπολογίζεται πλέον βάσει κλίμακας με αυξημένους συντελεστές και μέγιστο συντελεστή 10% για εισοδήματα άνω των 220.000 Αντίστοιχες ειδικές εισφορές προβλέπουν οι φορολογικές νομοθεσίες της Ιταλίας, Γερμανίας, Λουξεμβούργου και Γαλλίας Υπάρχουν συστηματικές διαφορές στην εισπραξιμότητα του φόρου εισοδήματος μεταξύ κρατών. Η Ελλάδα βρίσκεται στην χαμηλότερη ομάδα Σε Ελλάδα, Γαλλία, Ισπανία και Πορτογαλία, η υψηλή φορολογία των φυσικών προσώπων (>45%) συνοδεύεται από φορολογικά έσοδα της τάξης μόλις του 6%-8% του ΑΕΠ Στις χώρες με χαμηλή φορολογική εισπραξιμότητα και υψηλούς φορολογικούς συντελεστές συνήθως κρύβεται ο παράγοντας της φοροδιαφυγής και των χαλαρών φοροεισπρακτικών μηχανισμών Όσο αυξάνεται ο ελάχιστος συντελεστής φορολόγησης, τόσο τείνει να μεγαλώνει το περιθώριο του αφορολόγητου εισοδήματος Στην Ελλάδα σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες το ετήσιο αφορολόγητο εισόδημα ανέρχεται στα 5,5χιλ., ποσό σχεδόν διπλάσιο από το όριο της φτώχειας Δεν υπάρχουν ενδείξεις υπέρ ή υπό φορολόγησης των πολιτών, αλλά το φορολογικό σύστημα είναι παραμετροποιημένο ώστε να «τιμωρεί» τα μεσαία εισοδήματα ευνοώντας παράλληλα τα αδήλωτα εισοδήματα Τα φορολογικά έσοδα των φυσικών προσώπων είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην μεταβολή του ΑΕΠ 30

4. ΦΠΑ και Φόροι Ακίνητης Περιουσίας

32 Στην Ελλάδα ο συντελεστής ΦΠΑ είναι σχετικά ψηλά σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ Ουγγαρία 27% Σουηδία 25% Δανία 25% Νορβηγία 25% Ισλανδία 24% Φινλανδία 24 Πορτογαλία 23 Ιρλανδία 23% Ελλάδα 23% Πολωνία 23% Σλοβενία 22% Ιταλία 22% Τσεχία 21% Βέλγιο 21% Ισπανία 21% Ολλανδία 21% Εσθονία 20% Ηνωμένο Βασίλειο 20% Σλοβακία 20 Αυστρία 20% Γαλλία 20% Γερμανία 19% Τουρκία 18% Λουξεμβούργο 17% Ισραήλ 17% Νέα Ζηλανδία 15% Αυστραλία 10% Κορέα 10% Ελβετία 8% Ιαπωνία 8% Καναδάς 5 Πηγή:, World Tax Summaries 2015 Με βάση ανεπίσημες ανακοινώσεις εξετάζεται η αύξηση του κανονικού συντελεστή ΦΠΑ από 23% σε 24% Συγκριτική επισκόπηση βασικών συντελεστών ΦΠΑ

32 Τα έσοδα από ΦΠΑ στην Ελλάδα αντιστοιχούν σε 6,9% του ΑΕΠ, ακριβώς στον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ Δανία 9,6% Νέα Ζηλανδία 9,4% Φινλανδία 9,3% Ουγγαρία 9,0% Σουηδία 8,9% Σλοβενία 8,4% Εσθονία 8,3% Πορτογαλία 8,1% Ισλανδία 8,0% Ισραήλ 7,8% Αυστρία 7,7% Νορβηγία 7,7% Τσεχία 7,5% Λουξεμβούργο 7,4% Πολωνία 7,0% Γερμανία 7,0% Ελλάδα 6,9% Βέλγιο 6,9% Ηνωμένο Βασίλειο 6,9% Γαλλία 6,8% Ολλανδία 6,5% Τουρκία 6,4% Σλοβακία 6,4% Ιρλανδία 5,9% Ιταλία 5,8% Ισπανία 5,8% Κορέα 4,1% Καναδάς 4,0% Ελβετία 3,5% Αυστραλία 3,5% Ιαπωνία 2,8 Πηγή: ΟΟΣΑ (στοιχεία 2013) Συγκριτική επισκόπηση εσόδων ΦΠΑ ως ποσοστού του ΑΕΠ

32 100% 95% 90% 85% 80% 75% 70% 65% 60% 55% 0% Η Ελλάδα διακρίνεται από σημαντική απώλεια εσόδων ΦΠΑ Φινλανδία Λουξεμβούργο Σουηδία Γαλλία Σλοβενία Ολλανδία Δανία Ηνωμένο Βασίλειο Ιρλανδία Πορτογαλία Γερμανία Βέλγιο Αυστρία Έσοδα ΦΠΑ (% VTTL) Ισπανία 5% 10% 15% Βουλγαρία Εσθονία Τσεχία Ουγγαρία Μάλτα Πολωνία Λετονία Ιταλία Ελλάδα Σλοβακία Λιθουανία Ρουμανία 20% 25% 30% 35% 40% 45% Έλλειμμα ΦΠΑ (% VTTL) Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (TAXUD), Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους Το Έλλειμμα Φ.Π.Α- VAT Gap ορίζεται ως η διαφορά μεταξύ των πραγματοποιηθέντων εσόδων ΦΠΑ και των θεωρητικών δυνητικών συνολικών εσόδων βάσει του ισχύοντος ΦΠΑ* (VAT Total Tax Liability VTTL) Το έλλειμμα ΦΠΑ στην Ελλάδα υπολογίζεται σε 34% Χώρες με έλλειμμα ΦΠΑ άνω του 30% του VTTL είναι η Ρουμανία, η Λιθουανία, η Σλοβακία και η Ιταλία Αντίθετα, στις Ολλανδία, Φινλανδία, Σουηδία, Λουξεμβούργο, Σλοβενία και Γαλλία, τα φορολογικά έσοδα προσεγγίσουν τα «θεωρητικά- δυνητικά μέγιστα, έσοδα ΦΠΑ (VAT Total Tax Liability- VTTL) *Αναλυτικός υπολογισμός για την Ελλάδα καθώς και στοιχεία για τις Ευρωπαϊκές χώρες παρατίθενται στο Παράρτημα σελ. 59-60

Κατά μέσο όρο το έλλειμμα ΦΠΑ μεταξύ 2000-2011 στην Ελλάδα ανήλθε 30% 26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 δισ. 16 14 22,9% 22,1% 12 11 3 4 17 17 27,4% 28,0% 12 13 5 5 19 30,9% 13 6 22 31,9% 15 7 24 31,5% 17 8 24 29,3% 17 7 23 22 33,7% 30,3% 15 16 8 7 24 37,9% 15 9 21 33,4% 34,0% 19 14 13 7 6 40% 36% 32% 28% 24% 20% 16% 12% 8% 4% Η Ελλάδα διαχρονικά είναι ανάμεσα στις χώρες με το μεγαλύτερο Έλλειμμα ΦΠΑ VAT Gap το οποίο για τη περίοδο 2001-2011 ανήλθε κατά μέσο όρο στο 30% του VTTL, ενώ μετά το 2011 αυξήθηκε στο 35% To υψηλό ποσοστό του ελλείμματος ΦΠΑ, καταδεικνύει την σημαντική απώλεια εσόδων λόγω της φοροδιαφυγής, της φοροαποφυγής αλλά και της αναποτελεσματικότητας των φοροεισπρακτικών μηχανισμών 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 0% Έσοδα ΦΠΑ Έλλειμμα ΦΠΑ Έλλειμμα ΦΠΑ (% VTTL) * Θεωρητικά- δυνητικά μέγιστα, έσοδα Φ.Π.Α (Vat Total Tax Liability ή VTTL) Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (TAXUD), Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους

Έσοδα ΦΠΑ (% ΑΕΠ) Η Ελλάδα για το ύψος του συντελεστή που έχει επιλέξει, βρίσκεται στην ομάδα χωρών με χαμηλή εισπραξιμότητα ΦΠΑ 10.0% 9.5% 9.0% 8.5% Νέα Ζηλανδία Φινλανδία Δανία Ουγγαρία Σλοβενία Σουηδία Σε Καναδά, Ελβετία, Κορέα, Αυστραλία και Ιαπωνία οι χαμηλότατοι συντελεστές ΦΠΑ, συνοδεύονται από έσοδα κοντά στο 3,5% του ΑΕΠ 8.0% 7.5% 7.0% 6.5% Ισραήλ Εσθονία Ισλανδία Πορτογαλία Αυστρία Τσεχία Νορβηγία Λουξεμβούργο Γερμανία Βέλγιο Πολωνία Ηνωμένο Βασίλειο Γαλλία Ελλάδα Τουρκία Ολλανδία Αντίθετα, στις Σκανδιναβικές χώρες και σε χώρες από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (Τσεχία, Πολωνία, Ουγγαρία), συντελεστές ΦΠΑ μεταξύ 20%-25% αντιστοιχούν κατά μέσο όρο σε έσοδα 9% του ΑΕΠ 6.0% 4.0% 3.5% Καναδάς Κορέα Ελβετία Αυστραλία Σλοβακία Ισπανία Ιταλία Ιρλανδία Χώρες στην ομάδα χαμηλής εισπραξιμότητας ΦΠΑ έχουν έσοδα περίπου 1,3% χαμηλότερα από αυτές της ομάδας υψηλής εισπραξιμότητας με τον ίδιο συντελεστή 3.0% Ιαπωνία 2.5% 3% 6% 9% 12% 15% 18% 21% 24% 27% Πηγή: ΟΟΣΑ (στοιχείa 2013) Βλ. Παράρτημα σελ. 58 για περισσότερη ανάλυση Βασικός Συντελεστής ΦΠΑ 36

Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ελλάδα υπέρ ή υπό φορολογεί τους πολίτες της αναφορικά με τον ΦΠΑ ΦΠΑ/κεφαλή (Διεθνή $ χιλ. σε PPP) 7,5 7,0 Λουξεμβούργο 5,0 4,5 4,0 3,5 Υπερφορολόγηση Δανία Σουηδία Φινλανδία Αυστρία Νέα Ζηλανδία Ισλανδία Νορβηγία 95% διάστημα εμπιστοσύνης Η αύξηση του κατά κεφαλή ΑΕΠ κατά 10% συνοδεύεται από αύξηση των κατά κεφαλή εσόδων από ΦΠΑ περίπου 8,8 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 Γερμανία Ολλανδία Βέλγιο Ιρλανδία Ισραήλ Σλοβενία Ηνωμένο Βασίλειο Γαλλία Πορτογαλία Τσεχία Ουγγαρία Εσθονία Ιταλία Ελλάδα Πολωνία Ισπανία Καναδάς Σλοβακία Αυστραλία Κορέα Τουρκία Ιαπωνία Υποφορολόγηση Ελβετία ln(φπα/κεφαλή) = α+β ln(αεπ/κεφαλή) Συντελεστές t Stat Adj. R 2 ΑΕΠ / κεφαλή 0,88 5,00 0,44 0,5 15 20 25 30 35 40 45 50 Πηγή: ΟΟΣΑ (στοιχείa 2013), Ανάλυση 55 60 65 70 95 100 ΑΕΠ/κεφαλή (Διεθνή $ χιλ. σε PPP) 37

Οι Έλληνες ενδέχεται να καταβάλλουν σε έμμεσους φόρους αναλογικά περισσότερα από ότι οι φορολογούμενοι σε άλλες χώρες Λοιποί Έμμεσοι Φόροι/κεφαλή (Διεθνή $ χιλ. σε PPP) 3,5 Λουξεμβούργο 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 Υπερφορολόγηση Δανία Ολλανδία Ιταλία Αυστραλία Ουγγαρία Σλοβενία Αυστρία Ελλάδα Ισλανδία Ιρλανδία Γαλλία Βέλγιο Ηνωμένο Βασίλειο Καναδάς Σουηδία Τουρκία Πορτογαλία Ισραήλ Γερμανία Εσθονία Τσεχία Σλοβακία Ισπανία Πολωνία Κορέα Νέα Ζηλανδία Φινλανδία Ιαπωνία ΗΠΑ 95% διάστημα εμπιστοσύνης Ελβετία Νορβηγία Υποφορολόγηση Η αύξηση του κατά κεφαλή ΑΕΠ κατά 10% συνοδεύεται από αύξηση των κατά κεφαλή εσόδων από έμμεσους φόρους περίπου 5,5% ln(λοιποί έμμεσοι φόροι/κεφαλή) = α+β ln(αεπ/κεφαλή) Συντελεστές t Stat Adj. R 2 ΑΕΠ / κεφαλή 0,55 4,13 0,34 0,5 10 20 30 40 50 60 70 100 ΑΕΠ/κεφαλή (Διεθνή $ χιλ. σε PPP) Πηγή: ΟΟΣΑ (στοιχείa 2013), Ανάλυση

32 Πάνω από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ τα έσοδα από φόρους ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα Συγκριτική επισκόπηση εσόδων από φόρους ακίνητης περιουσίας ως ποσοστού των φορολογικών εσόδων Ηνωμένο Βασίλειο 9.7% Καναδάς 9.0% Ισραήλ 6.9% Ιαπωνία 6.7% Νέα Ζηλανδία 6.0% Γαλλία 5.7 Αυστραλία 5.4 Ισλανδία 4.5% Πολωνία 3.9% Ελλάδα 3.7% Ισπανία 3.4% Ιρλανδία 3.4% Κορέα 3.1% Βέλγιο 2.9% Ιταλία 2.9% Δανία 2.9% Ολλανδία 2.2% Πορτογαλία 2.2% Σουηδία 2.0 Ουγγαρία 1.7% Φινλανδία 1.5% Σλοβενία 1.5% Σλοβακία 1.5% Γερμανία 1.2% Εσθονία 1.0% Νορβηγία 0.9% Τουρκία 0.8% Τσεχία 0.7% Ελβετία 0.6% Αυστρία 0.5% Λουξεμβούργο 0.2 Πηγή: ΟΟΣΑ (στοιχεί 2013) Στην Ελλάδα τα έσοδα από φόρους ακίνητης περιουσίας ανέρχονται στο 3,7% των φορολογικών εσόδων, πάνω από το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ (3,2%)

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015* Φόροι στην περιουσία ( δισ.) Δείκτης Τιμών Αστικών Κατοικιών (1997=100) 32 Οι φόροι ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 5-6 φορές σε 2,5 με 3δισ. από το 2010 ως το 2015, ενισχύοντας την αποεπένδυση σε κατοικίες και συμβάλλοντας στην πτώση των τιμών τους 3,5 2,4 δισ. 2 8 0 3,0 2,5 Φόροι στην περιουσία ( εκ.) Δείκτης Τιμών Αστικών Κατοικιών (1997=100) 242 257 261 250 239 2 6 0 2 4 0 226 2,0 214 220 1,5 189 193 199 2,9 3,0 3,5 2,9 2 00 1,0 179 177 1 8 0 0,5 158 1,2 163 156 1 6 0 0,0 0,5 0,5 0,4 0,4 0,5 0,5 0,4 0,5 0,5 0,5 1 4 0 Πηγή: Εκτελέσεις Προϋπολογισμών 2001-2014, Τράπεζα της Ελλάδος

Φόροι Περιουσίας/κεφαλή (Διεθνή $ χιλ. σε PPP) 2,8 2,6 2,4 2,2 2,0 1,8 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 Οι Έλληνες ενδέχεται να καταβάλλουν σε φόρους ακίνητης περιουσίας περισσότερα από ότι οι φορολογούμενοι σε άλλες χώρες 10 Υπερφορολόγηση Τουρκία Ηνωμένο Βασίλειο Ελλάδα Πολωνία Ουγγαρία Σλοβακία 20 Ιαπωνία Ιταλία Ισραήλ Κορέα Ισπανία Φινλανδία Πορτογαλία Σλοβενία Τσεχία Εσθονία 30 Γαλλία Νέα Ζηλανδία Γερμανία 40 Βέλγιο Καναδάς Ιρλανδία Ολλανδία 95% διάστημα Σουηδία εμπιστοσύνης 50 ΗΠΑ Αυστραλία Ισλανδία Δανία Αυστρία 60 Ελβετία Νορβηγία 70 Λουξεμβούργο 80 95% διάστημα εμπιστοσύνης Υποφορολόγηση 90 100 ΑΕΠ/κεφαλή (Διεθνή $ χιλ. σε PPP) Η αύξηση του κατά κεφαλή ΑΕΠ κατά 10% οδηγεί στην αύξηση 16,4% κατά μέσο όρο της είσπραξης φόρων από ακίνητη περιουσία ln(φόρος Περιουσίας/κεφαλή) = α+β ln(αεπ/κεφαλή) Συντελεστές t Stat Adj. R 2 Σταθερά -10,92-2,98 ΑΕΠ / κεφαλή 1,64 4,74 0,41 Πηγή: ΟΟΣΑ (στοιχεία 2013), Ανάλυση 41

Σύνοψη Η υπερφορολόγηση σε έμμεσους φόρους και περιουσία είναι πιθανή για την Ελλάδα Στην Ελλάδα παρατηρείται σχετικά υψηλός συντελεστής ΦΠΑ σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ Τα έσοδα από ΦΠΑ στην Ελλάδα αντιστοιχούν σε 6,9% του ΑΕΠ, ακριβώς στον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ. Η εισπραξιμότητα όμως διαφέρει από χώρα σε χώρα Το έλλειμμα ΦΠΑ στην Ελλάδα εκτιμάται σε 34% καταδεικνύοντας την σημαντική απώλεια εσόδων, εξαιτίας της φοροδιαφυγής, της φοροαποφυγής αλλά και της αναποτελεσματικότητας των φοροεισπρακτικών μηχανισμών Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι Έλληνες υπέρ ή υπό φορολογούνται αναφορικά με τον ΦΠΑ. Αντίθετα είναι πιθανόν να καταβάλλουν σε έμμεσους φόρους περισσότερα από ότι οι φορολογούμενοι σε άλλες χώρες Αναφορικά με τους φόρους ακίνητης περιουσίας, στην Ελλάδα το 2013 τα έσοδα ανήλθαν σε 3,7% των φορολογικών εσόδων, πάνω από το μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ (3,2%) Η φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας στην Ελλάδα ήταν έντονη την τελευταία πενταετία και τα έσοδα εκτοξεύθηκαν κατά 2,5 με 3δισ., συμβάλλοντας στην πτώση των τιμών κατοικιών και την αποεπένδυση της αγοράς Τα κατά κεφαλή φορολογικά έσοδα από περιουσία στην Ελλάδα είναι σημαντικά υψηλότερα από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ Τα έσοδα από τον ΦΠΑ και τους έμμεσους φόρους δεν είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην αύξηση του ΑΕΠ, σε αντίθεση με αυτά από την ακίνητη περιουσία 42

5. Πλούτος και φορολογικά έσοδα

Φορολογικά Έσοδα/κεφαλή (Διεθνή $ χιλ. σε PPP) 32 38 26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 Ο πλούτος σε μια χώρα, εκφρασμένος ως το ΑΕΠ κατά κεφαλή, φαίνεται να οδηγεί σε υψηλότερα φορολογικά έσοδα κατά κεφαλή 12 16 20 24 28 32 36 40 44 48 52 56 Συγκριτική ανάλυση χώρων ΟΟΣΑ 2013 Ισραήλ Καναδάς Σλοβενία Ισπανία Νέα Ζηλανδία Ελλάδα Ιαπωνία Ουγγαρία Πορτογαλία Τσεχία Πολωνία Εσθονία Κορέα Σλοβακία Τουρκία Πηγή: ΟΟΣΑ (στοιχεία 2013) Ιταλία Φινλανδία Γαλλία Ισλανδία Ηνωμένο Βασίλειο Βέλγιο Δανία Αυστρία Σουηδία Ολλανδία Γερμανία Ιρλανδία Αυστραλία 60 Νορβηγία Ελβετία Λουξεμβούργο 64 68 96 ΑΕΠ/κεφαλή (Διεθνή $ χιλ. σε PPP) ln(φορολογικά Έσοδα/κεφαλή) = α+β ln(αεπ/κεφαλή) Συντελεστές t Stat Adj. R 2 Σταθερά -2.44-2.46 ΑΕΠ / κεφαλή 1.13 12.03 0,83

32 Στην Ελλάδα το φορολογικά έσοδα έχουν μειωθεί αισθητά κατά τα τελευταία χρόνια 5,000 4,500 4,000 Φορολογικά Έσοδα/κεφαλή ( εκ., σταθερές τιμές 2010) 3,500 16 18 20 22 Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ανάλυση 2015 2013 2014 2012 2001 2011 2002 2003 2005 2010 2004 2006 2008 2009 2007 εκ., σταθερές τιμές 2010 Έτος Συνολικά Φορολογικά Έσοδα 2001 42,178 2002 44,608 2003 43,938 2004 44,880 2005 47,873 2006 49,808 2007 52,192 2008 51,685 2009 48,442 2010 47,136 2011 46,700 2012 46,348 2013 45,340 2014 47,014 2015 45,338 Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ανάλυση 24 ΑΕΠ/κεφαλή ( χιλ., σταθερές τιμές 2010) Η θετική σχέση μεταξύ πλούτου και εισπραξιμότητας επιβεβαιώνεται και στην περίπτωση της Ελλάδας με τα φορολογικά έσοδα από το 2008 και μετά να ακολουθούν την πτωτική πορεία του κατά κεφαλή εισοδήματος Το 2015 τα φορολογικά έσοδα επέστρεψαν στα επίπεδα του 2002/2003

32 Στην Ελλάδα οι έμμεσοι φόροι κατέχουν σημαντικό μερίδιο στα συνολικά φορολογικά έσοδα με 57% % ΑΕΠ Φορολογικά Έσοδα 21% 22% 24% 24% 25% 27% 27% 31% 100% 10% 43% 9% 34% Ισπανία 100% 100% 100% 100% 100% 4% 0% 1% 9% 4% 11% 15% 45% 8% 42% Γερμανία 41% 10% 39% Ιρλανδία Λοιποί φόροι Περιουσία 57% 6% 26% Ελλάδα 50% 13% 31% Πορτογαλία 41% 10% 34% Ηνωμένο Βασίλειο ΦΠΑ και λοιποί έμμεσοι φόροι Εταιρείες 100% 4% 14% 41% 10% 31% Γαλλία Πρόσωπα 100% 6% 9% 37% 10% 38% Ιταλία Τα φορολογικά έσοδα της Ελλάδας στο ΑΕΠ, σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης, βρίσκονται στο μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ 45% Στις βιομηχανικές χώρες το ύψος των έμμεσων φόρων κυμαίνεται γύρω στο 40% των φορολογικών εσόδων 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% Έμμεσοι Φόροι (% Φορολογικών Εσόδων) Σλοβενία Εσθονία Ουγγαρία Τσεχία Σλοβακία 30% 35% 40% 45% 50% 55% Άμεσοι Φόροι (% Φορολογικών Εσόδων) Πηγή: ΟΟΣΑ (στοιχεία 2013) Πολωνία Ελλάδα Ολλανδία Πορτογαλία Γερμανία Αυστρία Σουηδία Φινλανδία Ιρλανδία Ηνωμένο Βασίλειο Ισπανία Βέλγιο Γαλλία Λουξεμβούργο Νορβηγία Ιταλία Δανία 60% 65% 70%

32 Το ύψος και η σύνθεση των φόρων στην Ελλάδα δεν έχουν αλλάξει σημαντικά από το 2002 με εξαίρεση τους εταιρικούς φόρους που κατέρρευσαν με την ύφεση Σύνολο Φορολογικών Εσόδων ( δισ. σταθερές τιμές 2010) 43 8% 1% 57% 44 7% 1% 56% 43 7% 1% 56% 44 7% 0% 56% 46 6% 1% 54% 48 8% 56% 1% 51 1% 8% 56% 50 1% 8% 56% 49 0% 9% 54% 47 7% 0% 59% 47 0% 10% 58% 45 0% 11% 55% 44 1% 11% 57% Παρατηρείται άνοδος της συνεισφοράς των φόρων φυσικών προσώπων, ακίνητης περιουσίας και των έμμεσων φόρων στα αγαθά και τις υπηρεσίες 15% 15% 14% 15% 16% 13% 12% 12% 12% 12% 10% 5% 6% 20% 21% 22% 22% 23% 22% 23% 23% 24% 21% 21% 30% 26% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Πηγή: ΟΟΣΑ Λοιποί φόροι Περιουσία ΦΠΑ και λοιποί έμμεσοι φόροι Εταιρείες Πρόσωπα

32 Ένα νευρικό και στρεβλό φορολογικό σύστημα που συλλέγει λιγότερους φόρους από ότι θα μπορούσε Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από υψηλούς φορολογικούς συντελεστές σε συνδυασμό με συστηματικά χαμηλή εισπραξιμότητα φόρων Δεν υπάρχουν ενδείξεις υπέρ ή υπό φορολόγησης των Ελλήνων με εξαίρεση τους έμμεσους φόρους και τον φόρο ακίνητης περιουσίας Το φορολογικό σύστημα ενώ έχει σταθερά συνολικά ετήσια έσοδα εμφανίζει υψηλή μεταβλητότητα παραμέτρων και παραμορφώσεις: 7 μεταβολές συντελεστή εταιρικών κερδών από το 2005 (νευρικότητα) αφορολόγητο εισόδημα 2x το όριο φτώχειας (εξαιρούνται πολλά εισοδήματα) ελάχιστο αφορολόγητο και μικρό ανώτατο εισόδημα για μέγιστο συντελεστή (τιμωρούνται τα μεσαία εισοδήματα) φόροι ακίνητης περιουσίας εξαπλασιάστηκαν μέσα σε τρία χρόνια (υποκαθιστώντας άλλους φόρους) Κατά την κρίση η συνεισφορά ΦΠΑ και λοιπών έμμεσων φόρων παρέμεινε σταθερή, κατέρρευσε η συνεισφορά εταιρικών φόρων και αυξήθηκε η συνεισφορά του φόρου εισοδήματος και ακίνητης περιουσίας Η αύξηση του ΑΕΠ κατά 10% θα αύξανε το σύνολο των φόρων κατά 11,3% σαφώς δείχνοντας ότι η ανάπτυξη είναι ο μοναδικός δρόμος για την δημοσιονομική ανάταση

Συμπεράσματα Οι βασικές πτυχές του νέου παγκόσμιου φορολογικού περιβάλλοντος που διαμορφώνεται χαρακτηρίζονται από: - μεγαλύτερη διαφάνεια - ανταλλαγή πληροφοριών και - κοινούς κανόνες Η Ελλάδα δεν διαφέρει στατιστικά από τις υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ, όσον αφορά την συνολική φορολογική συμπεριφορά Τα φορολογικά της έσοδα στηρίζονται κατά μέγιστο λόγο (94%) στους φόρους κατανάλωσης (ΦΠΑ, έμμεσοι) και στους φόρους προσώπων (εισόδημα, περιουσία) Οι φορολογικοί συντελεστές σ όλες τις κατηγορίες είναι από τους υψηλότερους, αλλά η συγκομιδή φόρων παραμένει στον μέσο όρο ή και υπολείπεται αυτού Γενικά δεν υπάρχουν ενδείξεις υπερφορολόγησης στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες, με εξαίρεση τους έμμεσους φόρους και τους φόρους περιουσίας Τα απόλυτα φορολογικά έσοδα στην Ελλάδα μειώνονται με τον χρόνο, αν και αυξάνονται ως ποσοστό του ΑΕΠ, υποδηλώνοντας την αδυναμία άντλησης πρόσθετων φόρων σε συνθήκες παρατεταμένης κρίσης Οι συνεχείς μεταβολές των φορολογικών παραμέτρων δεν μοιάζει να έχουν κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα πάνω στην εισπραξιμότητα των φόρων Το φορολογικό σύστημα είναι παραμετροποιημένο κατά τέτοιο τρόπο που δεν διευκολύνει τη συλλογή φόρων. Τιμωρεί τα μεσαία εισοδήματα και έτσι διογκώνει τα αδήλωτα εισοδήματα Τα άμεσα έσοδα από φόρους είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις μεταβολές του ΑΕΠ σε σχέση με τα έσοδα από έμμεσους φόρους Ο συνολικός επανασχεδιασμός του φορολογικού συστήματος στην κατεύθυνση της απλοποίησης, της μείωσης των συντελεστών και αύξησης ορίων εμφανίζεται ως η βασική απαίτηση εξορθολογισμού και επαναζυγίσματός του, ώστε να καταστεί οικονομικά αποτελεσματικότερο Η ανάπτυξη θα αυξήσει τα έσοδα από φόρους διευκολύνοντας την δημοσιονομική τακτοποίηση 49

Παραρτήματα

Στατιστικά Στοιχεία

Έσοδα από Φόρους Επιχειρήσεων (% ΑΕΠ) Φορολογία Επιχειρήσεων Τρείς ομάδες χωρών αναφορικά με το ύψος και την εισπραξιμότητα των φόρων 9.0% 4.5% 4.0% 3.5% 3.0% 2.5% 2.0% 1.5% 1.0% Ελβετία Ιραλνδία Γερμανία Καναδάς Νέα Ζηλανδία Τσεχία Σουηδία Ηνωμένο Βασίλειο Ισλανδία Τουρκία Πολωνία Σλοβενία Λουξεμβούργο Κορέα Ουγγαρία Εσθονία Σλοβακία Ισραήλ Δανία Φινλανδία Αυστρία Ολλανδία Νορβηγία Ιαπωνία Ιταλία Ελλάδα Αυστραλία Πορτογαλία Βέλγιο Γαλλία ΗΠΑ Ισπανία Ομάδα Α ln(έσοδα από Φόρους)= α + β (Φορολογικός Συντελεστής) ln(φορολογικός Συντελεστής) Συντελεστές t Stat Adj. R 2 0,55 2,37 0,34 Ομάδα B ln(έσοδα από Φόρους)= α + β (Φορολογικός Συντελεστής) ln(φορολογικός Συντελεστής) Συντελεστές t Stat Adj. R 2 0,31 3,02 0,54 Ομάδα Γ ln(έσοδα από Φόρους)= α + β (Φορολογικός Συντελεστής) Συντελεστές t Stat Adj. R 2 0.5% 0.0% Σταθερά -0,95-1,43 ln(φορολογικός Συντελεστής) 0,50 2,36 0,26 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Πηγή: ΟΟΣΑ (στοιχείa 2013) Βλ. Παράρτημα για περισσότερες πληροφορίες Φόρος Επιχειρήσεων 52

Κατώτατο Όριο Εισοδήματος ( χιλ.) 32 Όσο αυξάνεται ο ελάχιστος συντελεστής φορολόγησης, τόσο μεγαλώνει το αφορολόγητο εισόδημα 50 45 40 Σουηδία 35 30 25 20 15 10 5 Ολλανδία Φινλανδία Ελβετία Λουξεμβούργο Σλοβενία Γερμανία ΗΠΑ Πορτογαλία Τουρκία Σλοβακία Ιρλανδία Καναδάς Ισλανδία Πολωνία Ιταλία Ισπανία Βέλγιο Ηνωμένο Βασίλειο Αυστρία Ελλάδα 0 0% 5% 10% 15% 20% 25% Πηγή:, World Tax Summaries 2015 Ελάχιστος Συντελεστής Φορολόγησης ln(κατώτατο όριο Εισοδήματος)= α + β (Ελάχιστος Φορολογικός Συντελεστής) Συντελεστές t Stat Adj. R 2 Σταθερά 9,41 17,13 ln(φορολογικός Συντελεστής) 0,04 0,20 0,02 53

Διαφορά Μέγιστου/Ελάχιστου Εισοδήματος Φορολόγησης Στην Ελλάδα, συγκριτικά με τον ΟΟΣΑ, η προοδευτικότητα των φόρων είναι περιορισμένη Ο βαθμός της προοδευτικότητας των φόρων ποικίλει σημαντικά μεταξύ κρατών Στην Αυστρία, τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, η προοδευτικότητα των φόρων είναι σημαντική, προσφέροντας χαμηλό φορολογικό βάρος Χαρακτηριστική είναι η θέση της Ελλάδος, μεταξύ των χωρών με μεσαίο και μεγάλο φορολογικό βάρος, όπου η προοδευτικότητα της φορολόγησης εξαντλείται σε πολύ μικρό εύρος εισοδήματος 45% Βαθμός Προοδευτικότητας Φορολόγησης (χώρες ΟΟΣΑ) Ολλανδία 40% Μέσο Βάρος Μικρό Βάρος 35% 30% 25% Βέλγιο Σλοβενία Πορτογαλία Λουξεμβούργο Γερμανία Ισπανία Φινλανδία Ηνωμένο Βασίλειο ΗΠΑ Αυστρία ln(διαφορά Μέγιστου/Ελάχιστου Εισοδήματος Φορολόγησης) = α + β (Διαφορά Μέγιστου/Ελάχιστου Συντελεστή Φορολόγησης) 20% Ελλάδα Ιρλανδία Τουρκία Ιταλία Συντελεστές t Stat Adj. R 2 15% Πολωνία Καναδάς Σταθερά 2,44 7,97 10% 5% 0% Ισλανδία Σλοβακία Σουηδία Μεγάλο Βάρος 0 25 50 75 200 225 Ελβετία Μέσο Βάρος 250 1,000 ln(διαφορά Μέγιστου/Ελάχιστου Συντελεστή Φορολόγησης) 0,06 1,93 0,16 Πηγή:, World Tax Summaries 2015 Διαφορά Μέγιστου/Ελάχιστου Συντελεστή Φορολόγησης 54

Έσοδα από Φόρους Φυσικών Προσώπων (% ΑΕΠ) Φορολογία φυσικών προσώπων Τρείς ομάδες χωρών αναφορικά την εισπραξιμότητα των φόρων 27% Ομάδα Α 12% 9% Νέα Ζηλανδία Ελβετία Ισλανδία Αυστραλία Ιρλανδία Καναδάς ΗΠΑ Δανία Σουηδία Νορβηγία Ηνωμένο Βασίλειο Φινλανδία Λουξεμβούργο Πορτογαλία Ισπανία Ιταλία Βέλγιο Αυστρία Γερμανία Γαλλία ln(έσοδα από Φόρους)= α + β (Φορολογικός Συντελεστής) Συντελεστές t Stat Adj. R 2 Σταθερά 1,56 1,15 ln(φορολογικός Συντελεστής) 0,30 0,76 Ομάδα Β 0,10 ln(έσοδα από Φόρους)= α + β (Φορολογικός Συντελεστής) Συντελεστές t Stat Adj. R 2 6% Ισραήλ Ιαπωνία Πολωνία Ολλανδία Εσθονία Σλοβενία Ελλάδα Ουγγαρία Σταθερά 1,18 3,17 ln(φορολογικός Συντελεστής) 0,31 2,97 0,47 3% Κορέα Τουρκία Τσεχία Σλοβακία Ομάδα Γ ln(έσοδα από Φόρους)= α + β (Φορολογικός Συντελεστής) Συντελεστές t Stat Adj. R 2 Σταθερά 0,63 0,55 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 55% 60% ln(φορολογικός Συντελεστής) 0,29 0,91 0,06 Πηγή: ΟΟΣΑ (στοιχεί a2013) Φόρος Φυσικών Προσώπων* *Φορολογικός συντελεστής που αντιστοιχεί στο μέσο εισόδημα κάθε χώρας 55

Φορολογία φυσικών προσώπων Στην Ελλάδα, συγκριτικά με τον ΟΟΣΑ, η προοδευτικότητα των φόρων είναι περιορισμένη Χώρα Κατώτατο Εισόδημα ( ) Πρώτος Συντελεστής Ανώτατο Εισόδημα ( ) Μέγιστος Συντελεστής Δ(Εισοδήματος, ) Δ (Συντελεστής) Αυστρία 11,000 25.0% 1,000,000 55.0% 989,000 30.0% Βέλγιο 10,860 25.0% 38,080 50.0% 27,220 25.0% Γερμανία 8,652 14.0% 254,447 45.0% 245,795 31.0% Ελβετία 13,250 0.8% 690,110 11.5% 676,860 10.7% Ελλάδα 5,500 22.0% 42,000 42.0% 36,500 20.0% Ηνωμένο Βασίλειο 6,474 20.0% 194,226 45.0% 187,752 25.0% ΗΠΑ 8,445 10.0% 377,893 39.6% 369,448 29.6% Ιρλανδία 33,800 20.0% 33,801 40.0% 1 20.0% Ισλανδία 28,536 22.7% 71,077 31.8% 42,541 9.1% Ισπανία 12,450 19.0% 60,000 45.0% 47,550 26.0% Ιταλία 15,000 23.0% 75,001 43.0% 60,001 20.0% Καναδάς 30,658 15.0% 95,050 29.0% 64,391 14.0% Λουξεμβούργο 11,265 8.0% 100,000 40.0% 88,735 32.0% Ολλανδία 19,922 8.4% 66,421 52.0% 46,499 43.6% Πολωνία 19,834 18.0% 19,835 32.0% 1 14.0% Πορτογαλία 7,000 14.5% 80,000 48.0% 73,000 33.5% Σλοβακία 36,022 19.0% 36,023 25.0% 1 6.0% Σλοβενία 8,021 16.0% 70,907 50.0% 62,886 34.0% Σουηδία 46,367 20.0% 66,403 25.0% 20,036 5.0% Τουρκία 3,965 15.0% 34,615 35.0% 30,650 20.0% Φινλανδία 16,700 6.5% 72,300 31.8% 55,600 25.3% Πηγή:, World Tax Summaries 2015 56

Αφορολόγητα και πιστώσεις φόρου σε επιλεγμένες χώρες της ΕΕ Χώρες Αφορολόγητο και πιστώσεις φόρου Όριο φτώχειας Γερμανία Αφορολόγητο 8.354, επιστροφή φόρου από 2.184 έως 7.008 για παιδιά και για το σύνολο του ζευγαριού 11.800 Αυστρία Αφορολόγητο 11.000 13.926 Σλοβενία Βέλγιο Αφορολόγητο 6.519 για όσους έχουν εισόδημα κάτω των 10.866 που μειώνεται σε 3.302 για όσους έχουν εισόδημα άνω των 12.570. Σε αυτό προστίθεται αφορολόγητο για παιδιά που ξεκινάει από 2.436 για ένα παιδί και αυξάνει ανά παιδί, έως 1.769 για το τέταρτο και κάθε επόμενο. Πλήθος αφορολόγητων για εξαρτώμενα μέλη, ειδικές καταστάσεις κλπ. Αφορολόγητο 7.070 που αυξάνεται κατά 280 για εισόδημα κάτω των 26.280. Σε αυτό προστίθεται αφορολόγητο για τα παιδιά που ξεκινάει από 1.500 και αυξάνει, ανά παιδί, έως 5.350 για το τέταρτο και κάθε επόμενο παιδί. Επίσης, 3.000 για γηροκόμιση ηλικιωμένου. 7.146 13.023 Γαλλία Αφορολόγητο 9.690 12.719 Σλοβακία Αφορολόγητο 3.803,3 4.086 Πορτογαλία Αφορολόγητο 4.104 και πίστωση φόρου 325 ανά παιδί, που αυξάνει έως και το τέταρτο παιδί και 300 για γηροκόμιση 4.937 Ιταλία Ιρλανδία Εσθονία Ολλανδία Πίστωση φόρου 1.880 για εισόδημα έως 8.000 (με συντελεστή 23% αντιστοιχεί σε αφορολόγητο 8.174), τουλάχιστον 978 βάσει φόρμουλας για εισόδημα 8.001-28.000 και ακόμα μικρότερη έως 55.000. Πλήθος πιστώσεων για παιδιά, που εξαρτώνται από την ηλικία και τον αριθμό τους και εξαρτημένους συγγενείς Πίστωση φόρου 1.650 ( 3.300 για ζευγάρι, με συντελεστή 23%, αντιστοιχεί σε αφορολόγητο 8.250 και 16.500 για ζευγάρι) και αφορολόγητο 18.000 για όσους είναι μόνοι/χήροι και άνω των 65 ετών και 36.000 για παντρεμένους άνω των 65 ετών Αφορολόγητο 1.848 ( 3.696 για ζευγάρι). Επιπλέον, αφορολόγητο 1.848 για το δεύτερο και κάθε επόμενο παιδί καθώς και 2.640 για εξαρτημένο ηλικιωμένο Πίστωση φόρου 1.987 (αφορολόγητο 5.443,8 με συντελεστή 36,5%) και 739 για εξαρτημένο ηλικιωμένο. Επιπλέον πίστωση φόρου για ηλικιωμένους άνω των 65 με εισόδημα κάτω των 34.587 και πίστωση για ηλικιωμένους που ζούνε μόνοι 9.455 11.782 4.830 12.535 Αγγλία Ελλάδα Αφορολόγητο GBP 5.225 ( 6.426,8), που αυξάνεται για τους ηλικιωμένους άνω των 65 και ακόμα περισσότερο για τους ηλικιωμένους άνω των 75. Επιστροφές φόρου που εξαρτώνται από τον αριθμό των παιδιών και την ηλικία τους εφόσον το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα δεν ξεπερνάει ένα όριο που στην πιο απλή περίπτωση ξεκινάει στα GBP 58.175. Επιπλέον πίστωση φόρου για τους ηλικιωμένους υπό προϋποθέσεις Μείωση φόρου έως 2.100 (αφορολόγητο 9.545,5 με συντελεστή 22%), μειούμενη σταδιακά κατά 100 ανά 1.000, έως ετήσιο εισόδημα 42.000 όπου μηδενίζεται * Με τις διατάξεις του Ν. 4387/2016 το αφορολόγητο μειώνεται από 01.01.2016, ενώ οι μειώσεις φόρου υπολογίζονται με διαφορετικό πλέον τρόπο. 12.950 4.608 Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Taxes in Europe Database 57

Έσοδα ΦΠΑ (% ΑΕΠ) Έσοδα από ΦΠΑ και ύψος συντελεστή Τρείς κατά βάση ομάδες χωρών αναφορικά με το ύψος και την εισπραξιμότητα του ΦΠΑ 10.0% 9.5% 9.0% 8.5% 8.0% 7.5% 7.0% 6.5% 6.0% 4.0% 3.5% Καναδάς Ελβετία Κορέα Αυστραλία Νέα Ζηλανδία Εσθονία Ισραήλ Αυστρία Λουξεμβούργο Γερμανία Βέλγιο Πολωνία Ηνωμένο Βασίλειο Ελλάδα Γαλλία Ολλανδία Τουρκία Σλοβακία Ισπανία Φινλανδία Πορτογαλία Ισλανδία Τσεχία Νορβηγία Ιταλία Δανία Ουγγαρία Σλοβενία Σουηδία Ιρλανδία Ομάδα Α ln(έσοδα από Φόρους)= α + β (Φορολογικός Συντελεστής) Συντελεστές t Stat Adj. R 2 Σταθερά 0,03 3,77 ln(φορολογικός Συντελεστής) 0,23 5,52 Ομάδα Β 0,66 ln(έσοδα από Φόρους)= α + β (Φορολογικός Συντελεστής) Συντελεστές t Stat Adj. R 2 Σταθερά 0,01 2,44 ln(φορολογικός Συντελεστής) 0,25 9,03 0,85 3.0% Ιαπωνία 2.5% 3% 6% 9% 12% 15% 18% 21% 24% 27% Πηγή: ΟΟΣΑ (στοιχείa 2013) Βασικός Συντελεστής ΦΠΑ 58

Έλλειμμα ΦΠΑ - Ορισμός εκ. σε εκ. 2009 2010 2011 2012 2013 Α. VTTL*(Α.1+ Α.2+ Α.3+ Α.4) 22,453 22,885 24,181 20,595 19,090 Α.1. Θεωρητικά - δυνητικά έσοδα ΦΠΑ από τη κατανάλωση των νοικοκυριών 14,763 16,033 18,031 15,607 14,571 Α.2. Μη εισπρακτέα θεωρητικά έσοδα ΦΠΑ από την ενδιάμεση κατανάλωση, τη Γενική Κυβέρνηση και των μη κερδοσκοπικών οργανισμών που παρέχουν υπηρεσίες στα νοικοκυριά (NPISH) 2,570 2,379 2,113 1,868 1,761 Α.3. Μη εισπρακτέα θεωρητικά έσοδα ΦΠΑ από τις επενδύσεις εξαιρουμένων βιομηχανιών 4,745 4,058 3,494 2,717 2,358 Α.4. Έλλειμμα ΦΠΑ - VAT GAP (Α-Β) 376 416 543 403 400 Β. Πραγματικά - Εισπραχθέντα Έσοδα Φ.Π.Α (Eurostat) 14,876 15,958 15,021 13,712 12,593 Γ. Έλλειμμα ΦΠΑ - VAT GAP (Α-Β) 7,577 6,927 9,160 6,883 6,497 Γ.1.Έλλειμμα ΦΠΑ ως ποσοστό του VTTL*(=Γ/Α) 33.7% 30.3% 37.9% 33.4% 34.0% Γ.2 Έλλειμμα ΦΠΑ ως ποσοστό του ΑΕΠ 3.3% 2.8% 4.4% 3.6% 3.6% ΑΕΠ 231,081 222,151 208,532 193,347 182,054 Ελλάδα 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 VTTL* 14,061 15,524 16,590 17,472 19,386 21,885 24,265 24,072 22,453 22,885 24,181 20,595 19,090 Έσοδα 10960 11969 12043 12573 13398 14910 16611 17020 14,876 15,958 15,021 13,712 12,593 VAT GAP 3,101 3,555 4,547 4,899 5,988 6,975 7,654 7,052 7,577 6,927 9,160 6,883 6,497 VAT GAP % 22.1% 22.9% 27.4% 28.0% 30.9% 31.9% 31.5% 29.3% 33.7% 30.3% 37.9% 33.4% 34.0% Κανονικός Συντελεστής 18.0% 19.0% 23.0% Μειωμένοι Συντελεστές 8.0% 9.0% 11.0% 13.0% 4.0% 4.5% 5.5% 6.5% * Θεωρητικά- δυνητικά μέγιστα, έσοδα Φ.Π.Α (Vat Total Tax Liability ή VTTL) Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (TAXUD), Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους 59

Έλλειμμα ΦΠΑ Ευρωπαϊκά στοιχεία εκ. Χώρα 2012 2013 Έσοδα VTTL VAT GAP VAT GAP % Έσοδα VTTL VAT GAP VAT GAP % Αυστρία 24,563 27,629 3,066 11.10% 24,953 28,170 3,217 11.4% Βέλγιο 26,896 30,272 3,376 11.20% 27,226 30,412 3,186 10.5% Βουλγαρία 3,828 4,697 869 18.50% 3,775 4,560 785 17.2% Τσεχία 11,377 14,883 3,506 23.60% 11,694 15,070 3,376 22.4% Δανία 24,296 26,563 2,267 8.50% 24,360 26,850 2,490 9.3% Εσθονία 1,508 1,740 232 13.30% 1,558 1,873 315 16.8% Φινλανδία 17,987 18,524 537 2.90% 18,848 19,660 812 4.1% Γαλλία 142,526 157,360 14,834 9.40% 144,414 158,510 14,096 8.9% Γερμανία 194,034 216,984 22,950 10.60% 197,005 221,878 24,873 11.2% Ελλάδα 13,712 20,595 6,883 33.40% 12,593 19,090 6,497 34.0% Ουγγαρία 9,084 11,963 2,879 24.10% 9,073 12,003 2,930 24.4% Ιρλανδία 10,219 11,508 1,289 11.20% 10,371 11,596 1,225 10.6% Ιταλία 96,170 141,332 45,162 32.00% 93,921 141,437 47,516 33.6% Λετονία 1,583 2,391 808 33.80% 1,693 2,414 721 29.9% Λιθουανία 2,521 3,971 1,450 36.50% 2,611 4,192 1,581 37.7% Λουξεμβούργο 3,093 3,269 176 5.40% 3,485 3,672 187 5.1% Μάλτα 536 777 241 31.00% 586 796 210 26.4% Ολλανδία 41,699 43,598 1,899 4.40% 42,424 44,276 1,852 4.2% Πολωνία 27,783 37,175 9,392 25.30% 27,780 37,911 10,131 26.7% Πορτογαλία 13,995 15,330 1,335 8.70% 13,710 15,068 1,358 9.0% Ρουμανία 11,212 19,634 8,422 42.90% 11,913 20,209 8,296 41.1% Σλοβακία 4,328 7,054 2,726 38.60% 4,696 7,209 2,513 34.9% Σλοβενία 2,889 3,180 291 9.20% 3,045 3,232 187 5.8% Ισπανία 56,652 68,262 11,610 17.00% 61,350 73,444 12,094 16.5% Σουηδία 37,834 39,762 1,928 4.80% 39,091 40,867 1,776 4.3% Ηνωμένο Βασίλειο 142,943 159,695 16,752 10.50% 141,668 157,099 15,431 9.8% Σύνολο Ε.Ε.-26 923,268 1,088,148 164,880 15.20% 933,843 1,101,498 167,655 15.2% Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή (TAXUD), Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους 60

Γνωστοποίηση περιουσιακών στοιχείων

32 Γνωστοποίηση περιουσιακών στοιχείων Υποχρεώσεις γνωστοποίησης στις φορολογικές αρχές Εντοπισμός των μη δηλούμενων καταθέσεων μέσω ελέγχου των τραπεζικών συναλλαγών σε ημεδαπές και αλλοδαπές τράπεζες Πρόγραμμα εθελοντικής γνωστοποίησης αδήλωτων εισοδημάτων με την επιβολή κατάλληλων κυρώσεων χωρίς καμία αμνηστία Καθιέρωση Περιουσιολογίου (σχετική νομοθεσία υφίσταται στη χώρα ήδη από το 2010 με τη διάταξη του άρθρου 83 του ν. 3842/2010) Αποστολή αιτήματος προς τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. για την παροχή πληροφοριών σχετικά με περιουσιακά στοιχεία Ελλήνων πολιτών Μέτρα στο Μνημόνιο για την πάταξη της φοροδιαφυγής και την βελτιστοποίηση των ελεγκτικών μηχανισμών της ελληνικής φορολογικής διοίκησης 62

Γνωστοποίηση περιουσιακών στοιχείων Παράδειγμα Ιταλίας ΙΤΑΛΙΑ Στην Ιταλία ακολουθείται μοντέλο εθελοντικής συμμόρφωσης με την γνωστοποίηση μη φορολογηθέντων περιουσιακών στοιχείων και την υπαγωγή τους σε ενιαίο συντελεστή φορολόγησης 27% 63

Φορολογία επιχειρήσεων Φόρος επί των περιουσιακών στοιχείων ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ Στην Ολλανδία δεν υφίσταται επί της ουσίας φόρος περιουσίας. Ωστόσο επιβάλλεται φορολόγηση με ενιαίο συντελεστή 30% επί τεκμαρτής απόδοσης (4% κατ έτος) χαρτοφυλακίου επενδύσεων (π.χ. τραπεζικές καταθέσεις, μετοχές κλπ.). Στο Λουξεμβούργο επιβάλλεται φόρος επί της περιουσίας μόνον τον νομικών προσώπων (net wealth tax) με συντελεστή 0,5%. Για τα φυσικά πρόσωπα η εν λόγω φορολογία έχει καταργηθεί από το 2006. ΙΣΠΑΝΙΑ ΙΤΑΛΙΑ Η Ισπανία επιβάλλει φόρο επί της περιουσίας ακίνητα, κινητές αξίες, απαιτήσεις, καταθέσεις κλπ.- (wealth tax) που διακρατείται από φορολογικούς κατοίκους εκτός συνόρων με αντίστοιχη δηλωτική υποχρέωση των τελευταίων σε συντελεστές που κυμαίνονται από 0,2% έως 2,5%. Η Ιταλία επιβάλλει φόρο επί της περιουσίας ακίνητα, κινητές αξίες, απαιτήσεις, καταθέσεις κλπ.- (wealth tax) που διακρατείται από φορολογικούς κατοίκους εκτός συνόρων με αντίστοιχη δηλωτική υποχρέωση των τελευταίων σε συντελεστή 0,2%. 64