ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΕΞΕ)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΕΞΕ) 4.1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΕΞΕ) 4.1.1 Έννοια και περιεχόµενο της ΕΞΕ Η εξοικονόµηση ενέργειας είναι ένας όρος που έχει δυο περιεχόµενα αλληλοσυνδεόµενα µεταξύ τους και εξετάζεται : Α) Από ενεργειακή σκοπιά. Β) Από οικονοµική σκοπιά. Ο ενεργειακός ορισµός περιλαµβάνει : 1) Μείωση της καταναλισκόµενης ενέργειας τελικής χρήσης αλλά χωρίς αυτό να συνοδεύεται από στέρηση ενέργειας ούτε και από υποβάθµιση των παραγόµενων προϊόντων ή υπηρεσιών για τα οποία χρησιµοποιείται. 2) Βελτίωση του βαθµού απόδοσης στη χρήση της ενέργειας. 3) Υποκατάσταση συµβατικών µορφών ενέργειας (κυρίως πετρελαίου) µε ανανεώσιµες πηγές ενέργειας ( κυρίως αιολική και ηλιακή). 4) υνατότητα ανάκτησης ενέργειας. Από ενεργειακή σκοπιά εκείνο που ενδιαφέρει είναι η ενέργεια που µπορεί να εξοικονοµηθεί ανά µονάδα προϊόντος. Ο οικονοµικός ορισµός περιλαµβάνει : 1) Μείωση του κόστους της ενέργειας ανά µονάδα ενός προϊόντος ή µιας παραγωγικής διαδικασίας. 2) Υποκατάσταση της ενέργειας, ως συντελεστή της παραγωγής, από άλλους συντελεστές (εργασία, κεφάλαιο, έρευνα /τεχνολογία), ιδιαίτερα όταν το κόστος του πρώτου συντελεστή αυξάνεται γρηγορότερα από τους άλλους. Από οικονοµική σκοπιά εκείνο που ενδιαφέρει είναι η συµµετοχή της ενέργειας στο συνολικό κόστος µιας παραγωγικής διαδικασίας. Στη σηµερινή πραγµατικότητα, σε οποιαδήποτε επένδυση για εξοικονόµηση ενέργειας λαµβάνονται υπόψη τόσο οι εξοικονοµούµενες µονάδες ενέργειας 91

όσο και τα οικονοµικά µεγέθη. Ακόµη το συναλλαγµατικό όφελος που επιφέρεται στην εθνική οικονοµία, η αξιοποίηση εγχώριων πηγών ενέργειας, η αύξηση απασχόλησης, η προώθηση καινοτοµιών, σε συνεργασία µε τους παραπάνω, είναι κάποιοι άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν στην απόφαση αν είναι µια επέµβαση συµφέρουσα. 4.1.2 Σχεδιασµός προγράµµατος ΕΞΕ Από την ανάλυση του ισοζυγίου ενέργειας (ηλεκτρικής / θερµικής) στο ενεργειακό σύστηµα του κτιριακού συγκροτήµατος και τον ενεργειακό επιµερισµό, ο επιθεωρητής καταλήγει στον υπολογισµό (εκτίµηση) : 1. Της Τελικής Ετήσιας Ειδικής Κατανάλωσης Ηλεκτρικής Ενέργειας, κατά ενεργειακή χρήση. Εκφράζεται σε kwh/m 2. Μπορεί να οµαδοποιηθεί κατά χρήση, ως εξής : - Θέρµανση χώρων (µε αντλίες θερµότητας ή ηλεκτρ. αντιστάσεις) - Ψύξη (µε συµπίεση ψυκτικού µέσου) - Φωτισµός - Ζεστό νερό χρήσης (µε ηλεκτρ. αντιστάσεις) 2. Της Τελικής Ετήσιας Ειδικής Κατανάλωσης Θερµικής Ενέργειας, κατά ενεργειακή χρήση. Εκφράζεται, τόσο σε kwh/m 2, όσο και σε kgκαυσίµου/m 2. Μπορεί να οµαδοποιηθεί ως εξής : - Θέρµανση χώρων (µε κατανάλωση καυσίµου) - Ψύξη (µε απορρόφηση) - Ζεστό νερό χρήσης (από κύκλωµα λέβητα) Στη συνέχεια, εφόσον προβλέπεται στους όρους της επιθεώρησης, ο επιθεωρητής καταστρώνει ένα πρόγραµµα δράσης για την έγκαιρη υλοποίηση των προτεινόµενων µέτρων µε βάση τις αρχές του χρονικού προγραµµατισµού. Γενικά, τα προτεινόµενα µέτρα ΕΞΕ θα πρέπει να ιεραρχούνται και να κατατάσσονται όπως παρακάτω : (α) Μέτρα διαχειριστικού και οργανωτικού εκσυγχρονισµού. (β) Μέτρα για τη βελτίωση των διαδικασιών λειτουργίας και συντήρησης. (γ) Μέτρα βραχυπρόθεσµης απόδοσης. (δ) Μέτρα µεσοπρόθεσµης απόδοσης. 92

(ε) Μέτρα µακροπρόθεσµης απόδοσης. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην ολοκληρωµένη αντιµετώπιση των συστηµάτων και των λειτουργιών του κτιρίου, ώστε να ληφθούν υπόψη οι τυχόν αλληλοεξαρτήσεις και η δυναµική των διαφόρων παραµέτρων που επηρεάζουν την κατανάλωση ενέργειας. Ο σχεδιασµός γίνεται κατά φάση υλοποίησης και περιλαµβάνει : Τους στόχους και τα µέτρα προς υλοποίηση κάθε φάσης. Το χρονοδιάγραµµα της κάθε φάσης. Την απαιτούµενη οργάνωση και τον προϋπολογισµό των δαπανών υλοποίησης. Τον καθορισµό του τρόπου παρακολούθησης των εργασιών. Την οριοθέτηση της µεθοδολογίας µέτρησης ή αξιολόγησης των αποτελεσµάτων της κάθε φάσης. Για το σχεδιασµό του προγράµµατος θα πρέπει επίσης να λαµβάνεται υπόψη : α) Η ιεράρχηση των µέτρων. β) Η συνέργια των µέτρων µεταξύ τους καθώς και µε άλλες επεµβάσεις ή στόχους. γ)το επίπεδο οργάνωσης και οι τεχνικές δυνατότητες του φορέα να υλοποιήσει κάθε προτεινόµενο µέτρο. δ) Οι οικονοµικές δυνατότητες του φορέα για την αυτοχρηµατοδότηση επενδύσεων εξοικονόµησης ενέργειας έναντι άλλων προτεραιοτήτων. Σύνηθες κριτήριο οριοθέτησης των στόχων είναι το ότι η κάθε φάση πρέπει να διασφαλίζει σηµαντικά οφέλη, τα οποία να δικαιολογούν τόσο την δαπάνη υλοποίησης της υπόψη φάσης, όσο και την συνέχιση του προγράµµατος εξοικονόµησης ενέργειας. Στα ακολουθούντα, προτείνονται επεµβάσεις που δεν σχετίζονται και δεν εξαρτώνται καθόλου (ή έστω, ελάχιστα) από τη συµπεριφορά των ενοίκων/χρηστών, ώστε να µπορούν να ποσοτικοποιηθούν και να αξιολογηθούν. 93

4.2 ΕΞΕ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ 4.2.1 Αστικός ιστός, κτίριο και ενέργεια Για την εξοικονόµηση ενέργειας στον κτιριακό τοµέα υπάρχουν τρεις στάθµες δράσης στον αστικό ιστό: α) Ο αστικός Χωροταξικός Σχεδιασµός β) η αστική µορφολογία και τέλος γ) η µελέτη του κτιρίου. Οι δύο πρώτες δράσεις δεν αποτελούν αντικείµενο της παρούσης µελέτης. Οφείλουµε πάντως να υπογραµµίσουµε την καταλυτική σηµασία του αστικού χωροταξικού σχεδιασµού µε ενεργειακά κριτήρια. Η χωροθέτηση του αστικού ιστού οφείλει να λάβει υπόψη τα κλιµατικά δεδοµένα. Πιο συγκεκριµένα απαιτείται η εξασφάλιση του ηλιασµού των κτιρίων το χειµώνα µε επιλογή του κατάλληλου προσανατολισµού των οικοπέδων και κατάλληλου πλάτους δρόµου, ούτως ώστε να αποφεύγεται η σκίαση από γειτονικά εµπόδια (παράπλευρα κτίρια κλπ). Επίσης, πρέπει να λαµβάνονται υπόψη οι πνέοντες άνεµοι της περιοχής, ούτως ώστε να µην ενισχύεται η δράση τους όταν είναι ανεπιθύµητοι (π.χ, χειµερινοί ψυχροί άνεµοι) ενώ να αξιοποιούνται όταν είναι επιθυµητοί (π.χ. καλοκαίρι για αερισµό). Τέλος, ο χωροταξικός σχεδιασµός σχετίζεται µε την οργάνωση των λειτουργιών της πόλης, ούτως ώστε να περιορίζονται τα δροµολόγια των κατοίκων και η συνεπαγόµενη κατανάλωση ενέργειας. Τέλος, σηµαντική είναι η εξασφάλιση χώρων πρασίνου οι οποίοι εκτός από χώρους αναψυχής συνεισφέρουν στην ποιότητα του αέρα, δεδοµένου του ότι απορροφούν το CO 2 της ατµόσφαιρας εκλύοντας οξυγόνο. Η αξιοποίηση της αστικής µορφολογίας αποτελεί επίσης σηµαντική παράµετρο στην εξοικονόµηση ενέργειας, δεδοµένου του ότι υπάρχουν περιοχές ευνοηµένες ενεργειακά, όπως για παράδειγµα οι παρυφές λόφων µε κλίση προς το νότο οι οποίες µπορεί να αξιοποιηθούν µε πυκνότερη δόµηση. Το επόµενο βήµα είναι ο σχεδιασµός του κτιρίου που σχετίζεται µε την τοποθέτηση του κτιρίου στο οικόπεδο, τον σχεδιασµό του περιβλήµατος (µορφή, υλικά) καθώς επίσης και τη λειτουργική διαµόρφωση των χώρων. Για 94

την ικανοποίηση των ενεργειακών αναγκών του κτιρίου µε την µικρότερη δυνατή κατανάλωση συµβατικών µορφών ενέργειας - διατηρώντας τα κατάλληλα επίπεδα θερµικής και οπτικής άνεσης όλο το χρόνο - εφαρµόζονται οι αρχές του βιοκλιµατικού σχεδιασµού. 4.2.2 Προτάσεις εξοικονόµησης ενέργειας στον περιβάλλοντα χώρο Κατά τη διάρκεια της µελέτης του κτιρίου πρέπει να αξιολογούνται οι µικροκλιµατικές συνθήκες, δηλαδή η ηλιακή πρόσοδος στο οικόπεδο και οι πνέοντες άνεµοι. Ο σωστός σχεδιασµός σε ένα νέο κτίριο αλλά και επιλεγµένες επεµβάσεις στον περιβάλλοντα χώρο υφιστάµενου κτιρίου µπορεί να περιορίσουν αισθητά την κατανάλωση ενέργειας σε θέρµανση, ψύξη και φωτισµό. Οι βασικότερες επεµβάσεις είναι οι ακόλουθες : Προστασία από τους ψυχρούς ανέµους µε κατάλληλη φύτευση ή κατασκευή συµπαγούς τοίχου Χρήση αντανακλαστικών επιφανειών εξωτερικά για µεγαλύτερη πρόσοδο της ηλιακής ακτινοβολίας το χειµώνα. Φύτευση φυλλοβόλων δέντρων στη νότια πλευρά του κτιρίου για σκίαση τους θερινούς µήνες και ανεµπόδιστο ηλιασµό το χειµώνα. Φύτευση του περιβάλλοντα χώρου συνεπάγεται τοπική πτώση της θερµοκρασίας έως και 3 Ο C κατά τους θερινούς µήνες, µέσω της εξατµισοδιαπνοής των φυτών. Ύπαρξη νερού (σιντριβάνι, λιµνούλα κλπ) στην κατεύθυνση των καλοκαιρινών ρευµάτων για φυσικό δροσισµό σε θερµά και ξηρά κλίµατα. Τοποθέτηση υπαίθριων σκιάστρων (αναρριχώµενα φυτά, πέργκολες κλπ). 4.3 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΞΕ ΣΤΟ ΚΕΛΥΦΟΣ ΤΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ Συνήθως οι επεµβάσεις στο κτιριακό κελύφος είναι δαπανηρές, γεγονός που συνεπάγεται µεγάλες περιόδους αποπληρωµής. Οι περισσότερες από αυτές πραγµατοποιούνται όχι µόνο για την εξοικονόµηση ενέργειας αλλά και για την 95

εξασφάλιση της θερµικής άνεσης ή την αποφυγή σχηµατισµού υγρασίας. Παρακάτω περιγράφονται µερικές από τις επεµβάσεις αυτού του είδους: 4.3.1 Μόνωση των ελλιπώς µονωµένων στοιχείων του κτιριακού κελύφους Η προσθήκη µόνωσης σε στοιχεία του κελύφους που δεν είναι επαρκώς ή και καθόλου µονωµένα, περιορίζει τις απώλειες αγωγιµότητας. Η εξοικονόµηση ενέργειας προκύπτει στην προκειµένη περίπτωση τόσο από τη θέρµανση όσο και από τον κλιµατισµό. Βέβαια, για να είναι ακριβής ο υπολογισµός της εξοικονοµούµενης ενέργειας απαιτείται λεπτοµερής προσοµοίωση που θα λάβει υπόψη τις επιδράσεις της θερµικής µάζας του κτιρίου και του συστήµατος κλιµατισµού. 4.3.2 Βελτιώσεις στα παράθυρα Τα ενεργειακά αποδοτικότερα παράθυρα, εκτός από τα προφανή οφέλη στα θερµικά και ψυκτικά φορτία, συντελούν στην εξασφάλιση θερµικής και οπτικής άνεσης. Τα υαλοστάσια προηγµένης τεχνολογίας διαθέτουν βελτιωµένες ιδιότητες, οι οποίες οφείλονται: στη µόνωση των διακένων µεταξύ υαλοπινάκων (µείωση µεταφοράς θερµότητας µε αγωγή) στην εγκατάσταση πολλαπλής επίστρωσης ή ταινιών (µείωση µεταφοράς θερµότητας από ακτινοβολία) στην εισαγωγή αερίου αργού ή κρυπτού στο διάκενο µεταξύ των υαλοπινάκων, (µείωση µεταφοράς θερµότητας από συναγωγή) στην προσθήκη εξωτερικών σκιάστρων, (µείωση µετάδοσης της ηλιακής ακτινοβολίας στο εσωτερικό) Για να προσδιοριστεί µε ακρίβεια η εξοικονόµηση ενέργειας που οφείλεται στα αποδοτικότερα παράθυρα, απαιτείται η χρήση δυναµικών ωριαίων µοντέλων που να προσοµοιώνουν όλους τους µηχανισµούς µε τους οποίους επηρεάζονται τα θερµικά φορτία του κτιρίου. Για να γίνει µία αρχική οικονοµική αξιολόγηση της επέµβασης, µπορεί να χρησιµοποιηθεί µία απλοποιηµένη µέθοδος υπολογισµού της εξοικονόµησης θερµικής και ψυκτικής ενέργειας. Στο κεφάλαιο 4.9 παρατίθενται περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε τις δυνατότητες των υαλοστασίων προηγµένης τεχνολογίας. 96

4.3.3 Ελάττωση της διήθησης του αέρα Η διήθηση (διαφυγή και διείσδυση) του αέρα, επηρεάζει καθοριστικά τα θερµικά φορτία, ειδικά σε κτίρια µικρού µεγέθους. Σύµφωνα µε µετρήσεις που πραγµατοποιήθηκαν σε οκτώ κτίρια γραφείων στις ΗΠΑ, ο µέσος ρυθµός διαφυγής του αέρα από 0,1 έως 0,5 αλλαγές αέρα ανά ώρα (ACH), αντιστοιχεί στο 10 έως 25% του µέγιστου θερµικού φορτίου (Tuluca et al, 1997). Κύριες πηγές διαφυγής και διείσδυσης του αέρα αποτελούν οι χαραµάδες των τοίχων (πλαίσια παραθύρων, έξοδοι καλωδιώσεων, υδραυλικές οπές), τόσο στα εµπορικά κτίρια όσο και στις κατοικίες. Άλλες διέξοδοι διαφυγής του αέρα είναι διαµέσου των εσωτερικών χωρισµάτων (π.χ. ανελκυστήρες και φωταγωγοί) και των εξωτερικών θυρών (ειδικά στα εµπορικά καταστήµατα), κυρίως σε µεγάλα κτίρια. Η ακριβής ποσότητα του αέρα διήθησης, υπολογίζεται µε την τεχνική του φυσητήρα ή του αερίου δείκτη. Για να βελτιωθεί η στεγανότητα του κτιριακού κελύφους ως προς τον αέρα υπάρχουν αρκετές µέθοδοι και τεχνικές, που περιλαµβάνουν : Τη στεγανοποίηση-σφράγιση διαφόρων χαραµάδων (π.χ. πλαίσια παραθύρων, οπές των σωληνώσεων νερού κλπ) µε χρήση διάφορων τύπων στεγανοποιητικών υλικών (ουρεθάνη, λατέξ, πολυβινύλιο, κλπ). Φράξιµο των χαραµάδων (π.χ. παράθυρα, πόρτες κλπ) µε την εφαρµογή συγκολλητικού ελαστικού αφρού. ιαµόρφωση τοπίου : φύτευση γύρω από το κτίριο, για την ελάττωση των επιδράσεων του ανέµου και της διήθησης του αέρα Ανεµοθραύστες : αποτελούνται από ένα ή περισσότερα αδιαπέρατα από τον αέρα στοιχεία που εγκαθίστανται στο εξωτερικό του κτιρίου ώστε να σχηµατιστεί ένα συνεχές στρώµα γύρω από τους τοίχους του κτιρίου. Υλικά για τη χρήση αυτή είναι η υγρή άσφαλτος, το υγρό καουτσούκ, η ασφαλτόστρωση και τα φύλλα πλαστικού. 97

4.3.4 Σκίαση Η σωστή µελέτη ηλιασµού έχει ως σκοπό την προστασία του κτιρίου από την ηλιακή ακτινοβολία όταν αυτή είναι ανεπιθύµητη, δηλαδή κατά τους θερινούς µήνες, χωρίς όµως να εµποδίζεται η πρόσοδος της το χειµώνα που είναι επιθυµητή. Για το λόγο αυτό, το µήκος των εξωτερικών σκίαστρων υπολογίζεται σε χαρακτηριστικές ηµεροµηνίες και συγκεκριµένα πρέπει να έχει τέτοιο µήκος, ούτως ώστε κατά το χειµερινό ηλιοστάσιο να εισέρχεται επαρκής ακτινοβολία στο εσωτερικό του κτιρίου ενώ κατά το θερινό ηλιοστάσιο να παρέχεται επαρκής σκιασµός. Η θέση του ηλίου µπορεί να υπολογιστεί µε ακρίβεια για µια δεδοµένη ώρα της ηµέρας συγκεκριµένου µήνα για δεδοµένο γεωγραφικό πλάτος. Χονδρικά, ένας εµπειρικός κανόνας για τον υπολογισµό του αναγκαίου µήκους του προβόλου είναι ότι σε γεωγραφικό πλάτος 36 ο το µήκος του πρέπει να είναι το ¼ του ύψους του (από το δάπεδο), ενώ σε γεωγραφικό πλάτος 46 ο το ½. Ο ρόλος της ηλιακής ακτινοβολίας είναι διπλός : για τη θέρµανση και το φωτισµό του κτιρίου. Η άµεση ακτινοβολία µπορεί να δηµιουργήσει θάµβωση (λάµψη) στο εσωτερικό. Για την αποφυγή του φαινοµένου αυτού µπορούν να χρησιµοποιηθούν είτε υαλοστάσια προηγµένης τεχνολογίας, τα οποία αναφέρονται εκτενώς στην παρ. 4.9 είτε πιο ευέλικτα συστήµατα σκίασης, όπως για παράδειγµα εξωτερικές ή εσωτερικές περσίδες (γρίλιες), ρυθµιζόµενα στόρια παραθύρου, κουρτίνες ή τέντες. 4.3.5 Παθητικά συστήµατα για εξοικονόµηση ενέργειας Τα παθητικά συστήµατα είναι εκείνα που εκµεταλλεύονται την ηλιακή ακτινοβολία χωρίς τη χρήση τεχνολογίας. Η λειτουργία τους βασίζεται στο φαινόµενο του θερµοκηπίου για τη συλλογή της ηλιακής ακτινοβολίας, στη θερµοχωρητικότητα των υλικών για την αποθήκευση της θερµότητας και στους 98

βασικούς νόµους της θερµοδυναµικής για τη µεταφορά της θερµότητας από τη συλλογή στην αποθήκη και στο χώρο που θα θερµανθεί. Τα συστήµατα που χρησιµοποιούν µηχανικά µέσα (π.χ. εναλλάκτες, αντλίες κλπ) ονοµάζονται ενεργητικά, ενώ όσα συνδυάζουν τη φυσική και τη µηχανική θερµική ροή ονοµάζονται υβριδικά. Οι κατηγοριοποιήσεις των παθητικών συστηµάτων γίνονται βάσει δύο κριτηρίων: Α) της βασικής λειτουργίας τους - Παθητικά συστήµατα θέρµανσης - Παθητικά συστήµατα ψύξης Β) τη θερµική σχέση ανάµεσα στο ηλιακό κέρδος, στο χώρο θερµικής αποθήκευσης και στο θερµαινόµενο χώρο: - Άµεσου ηλιακού κέρδους (Direct Gain) - Έµµεσου ηλιακού κέρδους (Indirect Gain) - Αποµονωµένου ηλιακού κέρδους ((Isolated Gain) Ειδική αναφορά επιβάλλεται να γίνει και στις τεχνικές φυσικού φωτισµού, µε χρήση των οποίων µπορεί να γίνει σηµαντική εξοικονόµηση ενέργειας. 4.3.5.1 Παθητικά συστήµατα θέρµανσης Τα παθητικά συστήµατα θέρµανσης υπάγονται στις ακόλουθες κατηγορίες : - Σύστηµα άµεσου κέρδους: Πρόκειται για την απευθείας θέρµανση που εισέρχεται από τον ήλιο µέσω των ανοιγµάτων. - Συστήµατα έµµεσου κέρδους: Στην περίπτωση αυτή η ηλιακή ακτινοβολία δεσµεύεται και αποθηκεύεται ως θερµότητα πριν εισέλθει στο χώρο που πρόκειται να θερµανθεί. Η χρονική καθυστέρηση της απόδοσης της θερµότητας εξαρτάται από τη θερµική µάζα. ιακρίνονται τρεις κατηγορίες: i) Ηλιακοί τοίχοι, οι οποίοι υποδιαιρούνται ως ακολούθως: α. Τοίχοι θερµικής αποθήκευσης α1) απλοί τοίχοι µάζας (µη θερµοσιφωνικής ροής, χωρίς θυρίδες) είτε συµπαγείς, είτε αποτελούµενοι από δοχεία που περιέχουν νερό ή υλικά αλλαγής φάσης. α2) τοίχοι µάζας Trombe-Michel (θερµοσιφωνικής ροής, µε θυρίδες στο πάνω και κάτω µέρος τους) 99

β. θερµοσιφωνικό πανέλο (αποµονωµένου κέρδους) ii) Ηλιακός χώρος (θερµοκήπιο) iii) Ηλιακό αίθριο - Συστήµατα αποµονωµένου κέρδους: Η λειτουργία είναι παρόµοια µε αυτή του έµµεσου κέρδους µε τη διαφορά ότι υπάρχει σαφής διαχωρισµός της επιφάνειας συλλογής και της θερµικής αποθήκευσης. Συστήµατα αυτού του είδους είναι: i) Ο µεταφορικός βρόχος (convective loop) και ii) Το θερµοσιφωνικό πανέλο 4.3.5.2 Παθητικά συστήµατα ψύξης Η λειτουργία των παθητικών συστηµάτων και τεχνικών δροσισµού βασίζεται σε τέσσερις στρατηγικές του βιοκλιµατικού σχεδιασµού: α) στη µείωση των ηλιακών και θερµικών κερδών στο περίβληµα του κτιρίου, β) στην απόρριψη της θερµότητας από το εσωτερικό του κτιρίου προς το φυσικό περιβάλλον (προς τον αέρα µε συναγωγή / αγωγή, προς τη γη µε αγωγή, προς τον ουρανό µε ακτινοβολία, προς το νερό µέσω εξάτµισης), γ) στην αξιοποίηση της θερµοχωρητικότητας του κτιρίου ως «ρυθµιστή» της εσωτερικής θερµοκρασίας και δ) στη βελτίωση της θερµικής άνεσης των ενοίκων, ανεξάρτητα από την ψύξη αυτού καθαυτού του κτιρίου, επηρεάζοντας τις περιβαλλοντικές παραµέτρους στους εσωτερικούς χώρους. Στα παθητικά συστήµατα και στις τεχνικές φυσικού δροσισµού περιλαµβάνονται τα ακόλουθα ανά κατηγορία: Α. Ηλιοπροστασία Θερµική Προστασία - Σκίαση ανοιγµάτων - Ανακλαστικά επιχρίσµατα εξωτερικών επιφανειών - Φράγµα ακτινοβολίας - Φυτεµένο δώµα Β. Φυσικός Αερισµός - ιαµπερής φυσικός αερισµός (ηµερήσιος ή νυκτερινός) 100

- Υβριδικός αερισµός (ανεµιστήρες οροφής και άλλοι) - Καµινάδα ή πύργος αερισµού (φυσικός ελκυσµός) - Ηλιακή καµινάδα - Αεριζόµενο κέλυφος Γ. ροσισµός µέσω εδάφους - Υπόσκαφα ή ηµιυπόσκαφα κτίρια - Υπεδάφιο σύστηµα αγωγών (εναλλάκτες εδάφους-αέρα). ροσισµός µέσω νυχτερινής ακτινοβολίας - Μεταλλικός ακτινοβολητής Ε. Εξατµιστικός ροσισµός - Πύργος δροσισµού - Ψυκτικές µονάδες εξάτµισης (άµεσης, έµµεσης ή συνδυασµένης εξάτµισης) 4.3.5.3 Συστήµατα και τεχνικές φυσικού φωτισµού Τα συστήµατα φυσικού φωτισµού περιλαµβάνουν τον υαλοπίνακα (ή άλλο φωτοδιαπερατό στοιχείο), το πλαίσιο καθώς επίσης και τη διάταξη σκιασµού. Εκτός από τα συµβατικά ανοίγµατα στο περίβληµα του κτιρίου (τοιχοποιία ή οροφή), υπάρχουν και άλλες τεχνικές, όπως το αίθριο, ο φωταγωγός κλπ. Όσον αφορά στα είδη των υαλοπινάκων, η τεχνολογία έχει να προσφέρει υλικά µε προηγµένες οπτικές και θερµικές ιδιότητες, καθώς επίσης και διαφορετικά λειτουργικά χαρακτηριστικά, τα οποία µπορούν να προσφέρουν ένα ασυνήθιστο αρχιτεκτονικό αποτέλεσµα. Ειδική αναφορά και γι αυτά τα υαλοστάσια υπάρχει στην παρ. 4.9. 101