ΕΚΘΕΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2003

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΕΚΘΕΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2003

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...1 2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ...3 2.1 ΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ... 3 2.2 ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ.12 2.3 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ.. 27 2.4 ΕΓΧΩΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ...29 2.5 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ... 39 3. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ...45

1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η προ πολλού αναµενόµενη ανάκαµψη της διεθνούς οικονοµίας φαίνεται να έρχεται προς το παρόν µόνο από τη µια όχθη του Ατλαντικού. Η µεγαλύτερη οικονοµία του κόσµου σηµειώνει αισθητή οικονοµική µεγέθυνση το δεύτερο εξάµηνο του τρέχοντος έτους. Συνάµα, όµως, εκφράζονται εύλογες ανησυχίες για τη διατηρησιµότητα της ανάκαµψης της αµερικανικής οικονοµίας, λόγω των ψηλών ελλειµµάτων στα δηµόσια οικονοµικά και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Σε αντιδιαστολή, στην ευρωζώνη η εικόνα εξακολουθεί να είναι µάλλον απαισιόδοξη, µε τις κυριότερες οικονοµίες να δείχνουν σηµάδια στασιµότητας. Μια αισιόδοξη νότα προσφέρουν οι δείκτες επιχειρηµατικής εµπιστοσύνης στη Γερµανία, οι οποίοι παρουσιάζονται ενισχυµένοι και υποδεικνύουν αναµενόµενη ανάκαµψη της εν λόγω οικονοµίας, µε το βαθµό και το χρόνο να παραµένουν, όµως, σχετικά αβέβαιοι. Οι διαφορετικές προοπτικές που παρουσιάζουν οι οικονοµίες των ΗΠΑ και της Ευρώπης αντανακλώνται και στην ισοτιµία δολαρίου ευρώ, µε το πρώτο να καταγράφει σηµαντικά κέρδη. Με βάση την πιο πάνω εικόνα, η Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αναµένεται να διατηρήσει τα επιτόκιά της στα τρέχοντα επίπεδα, ενώ αντίθετα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν αποκλείεται να προχωρήσει στο προσεχές µέλλον σε περαιτέρω χαλάρωση της νοµισµατικής πολιτικής της. Στις εγχώριες εξελίξεις ο πληθωρισµός τον Ιούλιο σηµείωσε υποχώρηση στο 3,33% σε σύγκριση µε 4,02% τον προηγούµενο µήνα. Η υποχώρηση του πληθωρισµού κατά τον Ιούλιο, σε σύγκριση µε τον Ιούνιο, οφείλεται κυρίως στην εξάλειψη της επίδρασης βάσης της ανόδου του ΦΠΑ από 10% σε 13% από την 1 η Ιουλίου 2002. Η ανάλυση του πληθωρισµού κατά κατηγορία προϊόντων υποδηλώνει ότι η πτώση που παρατηρήθηκε τον Ιούλιο οφείλεται κατά πρώτο λόγο στη µεγάλη επιβράδυνση των τιµών των εγχώριων βιοµηχανικών µη πετρελαιοειδών προϊόντων, των καυσίµων και υγραερίου, του ηλεκτρισµού, καθώς, και, σε µικρότερο βαθµό, των υπηρεσιών. Την υποχώρηση του πληθωρισµού συγκράτησε σε κάποιο βαθµό η επιτάχυνση που παρατηρήθηκε στις τιµές των εγχώριων γεωργικών προϊόντων. Συνολικά, κατά την πρώτη εφταµηνία του 2003 ο εγχώριος πληθωρισµός ανήλθε στο 4,65%, σε σύγκριση µε 2,59% την αντίστοιχη περίοδο του 2002. Η επιτάχυνση αυτή αντικατοπτρίζει σε µεγάλο βαθµό την αύξηση του ΦΠΑ από το 10,0% στο 13,0% από την 1 η Ιουλίου, 2002, και στη συνέχεια στο 15,0% από την 1 η Ιανουαρίου, 2003. Για ολόκληρο το έτος 2003, εκτιµάται ότι ο πληθωρισµός, υπό την επίδραση των αυξήσεων στο βασικό συντελεστή ΦΠΑ, των διαφοροποιήσεων σε άλλους φόρους κατανάλωσης και της σωρευτικής επίδρασης της ΑΤΑ, θα σηµειώσει επιτάχυνση και θα κυµανθεί γύρω στο 4,0% µε 4,5%, σε σύγκριση µε 2,81% το 2002. Στο νοµισµατικό τοµέα, ο ρυθµός επέκτασης των τραπεζικών πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα τους πρώτους επτά µήνες του έτους εξακολουθεί να παραµένει σε χαµηλά επίπεδα και να υπολείπεται αισθητά των ρυθµών που καταγράφηκαν την αντίστοιχη περίοδο του προηγούµενου έτους. Ειδικότερα, ο ετήσιος ρυθµός µεγέθυνσης των πιστώσεων συνέχισε και τον Ιούλιο να παραµένει κάτω από το 7% σε σύγκριση µε 8,5% που σηµειώθηκε τον αντίστοιχο µήνα του 2002. Το µερίδιο του δανεισµού σε ξένο νόµισµα στις συνολικές πιστώσεις παρέµεινε αµετάβλητο τον Ιούλιο στο 10,4%. Παράλληλα, στην αγορά χρήµατος εξακολουθούν να υφίστανται συνθήκες πλεονασµατικής τραπεζικής ρευστότητας οι

2 οποίες τον Αύγουστο ενισχύθηκαν από σηµαντικές εισροές συναλλάγµατος. Ως εκ τούτου, για να διατηρήσει τα επιτόκια συµβατά µε την αντιπληθωριστική πολιτική της, η Κεντρική Τράπεζα συνεχίζει να παρεµβαίνει στη χρηµαταγορά µέσω δηµοπρασιών (depos) για απορρόφηση της πλεονασµατικής ρευστότητας και να υφίσταται το συνακόλουθο κόστος. Σε σχέση µε τον τοµέα του τουρισµού, συνεχίστηκε η µείωση στις τουριστικές αφίξεις, άνκαι η µείωση που παρατηρήθηκε κατά τον Ιούλιο ήταν πολύ µικρότερη σε σχέση µε τους προηγούµενους µήνες. Πιο συγκεκριµένα, κατά το πρώτο εφτάµηνο του 2003, η µείωση των τουριστικών αφίξεων ήταν σηµαντική, της τάξης του 10,0%, σε σύγκριση µε πτώση 12,9% το αντίστοιχο εφτάµηνο του 2002. Η πτώση στις τουριστικές αφίξεις τον Ιούλιο ανέρχεται στο 2,8%, σε σύγκριση µε µείωση 10,6% τον Ιούνιο του 2003 και 12,3% τον Ιούλιο του 2002. Παράλληλα, το εισόδηµα από τον τουρισµό µειώθηκε κατά 17,1% την πρώτη εξαµηνία του έτους. Ως προς το εξωτερικό εµπόριο, οι συνολικές εισαγωγές µειώθηκαν, σύµφωνα µε προκαταρκτικά στοιχεία, κατά 12,2% το πρώτο πεντάµηνο του 2003, σε σύγκριση µε άνοδο 1,7% το αντίστοιχο πεντάµηνο του 2002. Μείωση, άνκαι µικρότερη, παρουσίασαν και οι εισαγωγές για εγχώρια κατανάλωση, εξαιρουµένων των πετρελαιοειδών και του στρατιωτικού υλικού. Παράλληλα, οι συνολικές εξαγωγές παρουσίασαν πτώση κατά 11,4% το πρώτο πεντάµηνο του 2003, λόγω της πτωτικής πορείας τόσο των επανεξαγωγών, όσο και των εγχώριων εισαγωγών. Ως αποτέλεσµα των πιο πάνω εξελίξεων, το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου κατά την περίοδο Ιανουαρίου Μαΐου 2003 ανήλθε στα 732,4 εκατ., έναντι 835,7 εκατ. το πρώτο πεντάµηνο του 2002. Σε σχέση µε την ιδιωτική κατανάλωση, ο δείκτης όγκου λιανικών πωλήσεων µειώθηκε κατά 2,3% το πρώτο πεντάµηνο του 2003, σε σύγκριση µε αύξηση 1,8% την αντίστοιχη περίοδο του 2002. Η υποτονική πορεία του δείκτη όγκου λιανικών πωλήσεων συνάδει µε τη µείωση του ρυθµού αύξησης των λιανικών πωλήσεων των αυτοκινήτων κατά την ίδια περίοδο. Στην αγορά εργασίας, ο αριθµός των ανέργων αυξήθηκε και κατά τον Ιούλιο του 2003, συνεχίζοντας έτσι την ανοδική πορεία που ξεκίνησε από το Νοέµβριο του 2001. Συγκεκριµένα, η ανεργία ανήλθε, ως ποσοστό του οικονοµικά ενεργού πληθυσµού, στο 3,7% τον Ιούλιο του 2003, σε σύγκριση µε 3,1% τον αντίστοιχο µήνα του 2002. Στους δευτερογενείς τοµείς της οικονοµίας εξακολουθούν να σηµειώνονται τόσο θετικές όσο και αρνητικές εξελίξεις. Η µεταποίηση παρουσίασε πτώση κατά το πρώτο πεντάµηνο του 2003 ενώ, από την άλλη, η πορεία του τοµέα των κατασκευών συνεχίζει να είναι γενικά ενθαρρυντική. Ενδεικτική τούτου είναι η αξιοσηµείωτη αύξηση που παρουσίασαν οι δείκτες όγκου και αξίας αδειών οικοδοµής καθώς και, σε µικρότερο βαθµό, οι πωλήσεις τσιµέντου µέσα στους πρώτους µήνες του έτους. Στα δηµόσια οικονοµικά, σύµφωνα µε στοιχεία του Υπουργείου Οικονοµικών για το πρώτο τετράµηνο του 2003, το δηµοσιονοµικό έλλειµµα έφτασε τα 110,7 εκατ., σε σύγκριση µε 77,0 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του 2002. Πιο συγκεκριµένα, τα δηµόσια έσοδα αυξήθηκαν κατά 15,6%, σε σύγκριση µε άνοδο κατά 3,9% το πρώτο τετράµηνο του 2002, ενώ µεγαλύτερη επιτάχυνση και άνοδος της τάξης του 18,8% σηµειώθηκε στις δηµόσιες δαπάνες, γεγονός που οδήγησε τελικά στη αύξηση που παρατηρήθηκε στο δηµοσιονοµικό έλλειµµα την περίοδο Ιανουαρίου Απριλίου, 2003.

3 2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 2.1 ΙΕΘΝΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ ιεθνείς οικονοµικές εξελίξεις Στο διεθνές σκηνικό προβάλλουν αντιφατικά σηµάδια όσον αφορά την ανάκαµψη στις βασικότερες οικονοµίες. Στις ΗΠΑ σηµειώθηκε το δεύτερο τρίµηνο αύξηση στο ρυθµό µεγέθυνσης του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (Α.Εγχ.Π.). Παρόλα αυτά, το έλλειµµα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και το δηµοσιονοµικό έλλειµµα εξακολουθούν να υπονοµεύουν τις προοπτικές ανάκαµψης της αµερικάνικης οικονοµίας. Η Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ στην πιο πρόσφατή της συνεδρία άφησε τα βασικά της επιτόκια αµετάβλητα. Η Ευρωζώνη παρουσιάζει σηµάδια ύφεσης καθώς οι τέσσερις από τις πέντε βασικές οικονοµίες (Γερµανία, Γαλλία, Ιταλία και Ολλανδία) είχαν µείωση του Α.Εγχ.Π. για δεύτερο συνεχές τρίµηνο. Ως εκ τούτου, οι οικονοµικοί αναλυτές αναµένουν περαιτέρω µείωση στα βασικά επιτόκια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Τέλος, στην Ιαπωνία καταγράφηκε το δεύτερο τρίµηνο αύξηση στο ρυθµό µεγέθυνσης του Α.Εγχ.Π. για τέταρτη συνεχή φορά, ενώ ταυτόχρονα το πρόβληµα του αποπληθωρισµού συνεχίζει να υφίσταται. Οι διεθνείς χρηµατιστηριακοί δείκτες παρουσίασαν άνοδο κατά το µήνα Ιούλιο. Την ίδια πορεία ακολούθησαν και οι τιµές του αργού πετρελαίου. Πιο αναλυτικά, στις ΗΠΑ ο ρυθµός µεγέθυνσης του Α.Εγχ.Π. το δεύτερο τρίµηνο παρουσίασε ετήσια άνοδο 2,4%, σε σύγκριση µε το προηγούµενο τρίµηνο, ενώ η ανεργία µειώθηκε στο 6,2% τον Ιούλιο από το 6,4% που καταγράφηκε τον προηγούµενο µήνα. Η καταναλωτική επέκταση συνεχίζει να είναι ενθαρρυντική, µε τις λιανικές πωλήσεις να παρουσιάζουν ετήσια αύξηση της τάξης του 5,6% τον Ιούλιο 2003. Η Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ στη συνεδρία της στις 12 Αυγούστου αποφάσισε όπως το βασικό επιτόκιο παραµείνει στο τρέχον επίπεδο του 1,0%. Όσον αφορά τις χρηµατιστηριακές αξίες, τον Ιούλιο οι δείκτες Dow Jones και Nasdaq είχαν άνοδο της τάξης του 1,2% και 4,6%, αντίστοιχα, ενώ ο δείκτης S&P 500 παρουσίασε ελαφρά πτώση της τάξης του 0,2%. Στην Ευρωζώνη, σηµειώθηκε µηδενική µεγέθυνση το δεύτερο τρίµηνο ενώ η Γερµανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ολλανδία κατέγραψαν αρνητικό ρυθµό µεγέθυνσης σε σύγκριση µε το προηγούµενο τρίµηνο. Ο βασικός λόγος της ύφεσης, ειδικότερα στη γερµανική οικονοµία, θεωρείται η µείωση στις εξαγωγές ως αποτέλεσµα της ενδυνάµωσης του ευρώ. Η ανεργία στη ζώνη του ευρώ παρέµεινε ουσιαστικά αµετάβλητη, στο 8,9% τον Ιούνιο από το 8,8% το Μάιο. Ο πληθωρισµός βρισκόταν στο 1,9% τον Ιούλιο σε σύγκριση µε 2,0% τον Ιούνιο. Οι χρηµατιστηριακοί δείκτες DAX στη Γερµανία, CAC 40 στη Γαλλία και BCI στην Ιταλία, παρουσίασαν άνοδο τον Ιούλιο, µε ποσοστά 6,1%, 2,9% και 2,6%, αντίστοιχα. Στη Βρετανία, ο δείκτης λιανικών τιµών RPIX ανήλθε στο 2,9% τον Ιούλιο, παραµένοντας για ένατο συνεχή µήνα πάνω από το στόχο του 2,5% που έχει θέσει η Τράπεζα της Αγγλίας. Λόγω του κύµατος ζέστης που έπληξε τη χώρα, οι τιµές δεν µειώθηκαν αρκετά στα είδη καλοκαιρινής ένδυσης µε αποτέλεσµα ο δείκτης να παραµείνει σε ψηλά επίπεδα. Ο ετήσιος ρυθµός µεγέθυνσης το δεύτερο τρίµηνο του έτους υποχώρησε στο 1,8% σε σύγκριση µε το 2,2% που καταγράφηκε το προηγούµενο τρίµηνο. Η Τράπεζα της Αγγλίας στη συνεδρία της στις 7 Αυγούστου άφησε τα βασικά της επιτόκια αµετάβλητα. Οι τιµές των χρηµατιστηριακών αξιών, όπως αντανακλώνται

4 στο δείκτη FTSE 100, αυξήθηκαν τον Ιούλιο κατά 3,4%. Στην Ιαπωνία, ο ρυθµός µεγέθυνσης του Α.Εγχ.Π. παρουσίασε αύξηση σε ετήσια βάση 2,3% το δεύτερο τρίµηνο, σε σύγκριση µε το προηγούµενο. Άλλα θετικά στοιχεία περιλαµβάνουν την αύξηση στην καταναλωτική εµπιστοσύνη µε άνοδο του σχετικού δείκτη από 40,6 µονάδες τον Ιούνιο σε 41,9 τον Ιούλιο, διεύρυνση του πλεονάσµατος του λογαριασµού τρεχουσών συναλλαγών στα $112,6 δις µέχρι τον Ιούνιο και αύξηση στις παραγγελίες διαρκών αγαθών κατά 17,5% τον Ιούνιο, γεγονός που θεωρείται θετικό για τις κεφαλαιουχικές επενδύσεις. Παράλληλα, ο χρηµατιστηριακός δείκτης Nikkei 225 παρουσίασε ελαφρά άνοδο της τάξης του 0,2% κατά το µήνα Ιούλιο. Στην αγορά αργού πετρελαίου, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο η µέση τιµή του µαύρου χρυσού ανήλθε στα $28,52 και $29,84 το βαρέλι, αντίστοιχα, σε σύγκριση µε $27,59 το βαρέλι τον Ιούνιο. Οι βασικοί λόγοι για την άνοδο οφείλονται στην καταστροφή αγωγών πετρελαίου στο Ιράκ και στην αυξηµένη ζήτηση που προέκυψε από το κύµα ζέστης που έπληξε την Ευρώπη καθώς και το κλείσιµο ορισµένων πυρηνικών αντιδραστήρων στην Ιαπωνία.

5 Πίνακας 1 Προβλέψεις Α.Εγχ.Π. (ετήσια ποσοστιαία µεταβολή) 1 2001 4 The Economist Poll Lehman Brothers GDP forecasts 2 Weekly Outlook - GDP 3 2002 2003 2004 2002 2003 2004 Βρετανία 2,0 2,2 1,8 2,4 (2,5) 1,9 1,7 (1,6) 2,5 (2,6) 1,6 (1,7) 2,0 (2,4) Ιαπωνία -0,3 0,5 0,9 0,9 0,2 (0,1) 2,2 (1,3) 1,7 (1,0) 0,3 (-0,5) 0,8 (1,1) ΗΠΑ 0,3 2,5 2,3 (2,2) 3,4 (3,3) 2,4 2,3 (2,1) 3,4 (3,3) 2,4 (2,2) 2,2 (2,6) Ευρωζώνη 1,4 1,1 0,6 (0,8) 1,7 (2,0) 0,8 0,6 (0,7) 1,3 (1,5) 0,8 (0,9) 1,1 (2,3) Παγκόσµια 2,3 1,5 1,7 (1,5) 2,4 (2,3) 3,0 (2,8) 3,2 (3,7) 1 Οι αριθµοί σε παρένθεση δίνουν το αντίστοιχο του περασµένου µήνα, σε περίπτωση αλλαγής. Στην περίπτωση του ΝΤ οι αριθµοί σε παρένθεση αντιστοιχούν στις προβλέψεις του ΝΤ το Σεπτέµβριο, 2002. 2 The Economist, 23 Αυγούστου, 2003. 3 Lehman Brothers Global Weekly Economic Monitor, 22 Αυγούστου, 2003. 4 ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο, World Economic Outlook, Απρίλιος, 2003. ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο World Economic Outlook 4 2002 2003 2004 2,5 1,0 3,6 2,3 4,1 Πίνακας 2 Βασικοί χρηµατιστηριακοί δείκτες (τιµές κλεισίµατος) 2002 2003 % µεταβολή 31 εκ. 2 Ιουλ. 1 Αυγ. Ιαν. - Ιούλ. Ιούλ. ΗΠΑ Dow Jones 8.332,9 9.041,0 9.154,0 9,9 1,2 S&P 500 879,4 982,3 980,2 11,5-0,2 Nasdaq 1.339,5 1.640,1 1.715,6 28,1 4,6 Γερµανία DAX 2.892,6 3.241,0 3.438,9 18,9 6,1 Γαλλία CAC 40 3.063,9 3.079,1 3.169,6 3,4 2,9 Ιταλία BCI 1.091,9 1.138,8 1.168,2 7,0 2,6 Βρετανία FTSE 100 3.940,4 3.963,9 4.098,4 4,0 3,4 Ιαπωνία Nikkei 225 8.714,1 9.592,2 9.611,7 10,3 0,2 Πηγή: Reuters

6 Πίνακας 3 Βασικοί οικονοµικοί δείκτες (ποσοστιαία µεταβολή) Α.Εγχ.Π. Βιοµηχανική Λιανικές Ανεργία Πληθωρισµός 1 παραγωγή πωλήσεις α' τρίµηνο 2003 β' τρίµηνο 2003 Ιούνιος Ιούνιος Ιούνιος Ιούνιος (τριµηνιαία)* (ετήσια) (τριµηνιαία)* (ετήσια) (ετήσια) (ετήσια) (ετήσια) (ετήσια) Βρετανία 0,3 2,2 1,3 1,8 2,2 6,0 5,0 4 2,9 2 Ιαπωνία 0,6 2,6 2,3 2,1 2,8-1,8 5,3-0,4 ΗΠΑ 1,9 2,1 2,4 2,3-1,4 2 5,6 2 6,2 2 2,1 2 Ευρωζώνη 0,4 0,9 0,0 0,4 1,3 3 0,4 3 8,9 1,9 2 Πηγή: The Economist, 23 Αυγούστου, 2003 1 Βάσει του είκτη Τιµών Καταναλωτή, εξαιρουµένης της Βρετανίας που είναι βάσει του είκτη Λιανικών Τιµών (RPIX) 2 Στοιχεία Ιουλίου, 2003 3 Στοιχεία Μαΐου, 2003 4 Απρίλιος - Ιούνιος 2003 * ποσοστιαία µεταβολή από το προηγούµενο τρίµηνο, αναγόµενη σε ετήσια βάση ιεθνή Νοµίσµατα Το ευρώ σηµείωσε σηµαντική αποδυνάµωση έναντι του δολαρίου το τρίµηνο Ιουνίου - Αυγούστου, φθάνοντας τα 108 σεντ στις 26 Αυγούστου, από τα 117 σεντ στις 2 Ιουνίου. Η αποδυνάµωση αυτή, ιδιαίτερα τον Αύγουστο, ανέτρεψε την πορεία έντονης ενδυνάµωσης του ευρώ έναντι του δολαρίου, που παρετηρείτο από τις αρχές του χρόνου, και οφείλεται στην ύφεση που παρατηρείται σε τέσσερις χώρες της ευρωζώνης, Γερµανία, Γαλλία, Ιταλία και Ολλανδία. Παράλληλα, όµως, οι προοπτικές ανάκαµψης της οικονοµίας των ΗΠΑ, άνκαι συγκριτικά καλύτερες, παρουσιάζονται αβέβαιες, κυρίως λόγω των προβληµάτων που αντιµετωπίζει η αγορά εργασίας, αλλά επίσης και λόγω του αυξανόµενου δηµοσιονοµικού ελλείµµατος και του ελλείµµατος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο πλησίασε το 5% του Α.Ε.Π. Το γεγονός αυτό θεωρείται άκρως ανησυχητικό για την οικονοµία των ΗΠΑ όπως και για τη µελλοντική πορεία του αµερικάνικου νοµίσµατος. Η στερλίνα κατά τους µήνες Ιούνιο Αύγουστο ακολούθησε, εν µέρει, την πορεία του ευρώ σηµειώνοντας αποδυνάµωση έναντι του δολαρίου και φθάνοντας τα 1,57 δολάρια στις 26 Αυγούστου σε σύγκριση µε 1,63 δολάρια στις 2 Ιουνίου. Η πορεία της στερλίνας επηρεάστηκε έµµεσα από τις ανακοινώσεις αρνητικών οικονοµικών στοιχείων για την οικονοµία της ευρωζώνης, ενώ, παράλληλα, το εµπορικό έλλειµµα του ισοζυγίου πληρωµών της Βρετανίας διευρύνθηκε τον Ιούνιο. Το ιαπωνικό γεν κατά τους µήνες Ιούνιο Αύγουστο ενδυναµώθηκε έναντι του ευρώ, αφού η οικονοµία της Ιαπωνίας παρουσίασε ενθαρρυντικά σηµάδια ανάκαµψης. Σηµαντική βελτίωση παρατηρήθηκε στο µεταποιητικό τοµέα της Ιαπωνίας το µήνα Ιούλιο, όπως σηµαντική ανάκαµψη παρατηρήθηκε στο Α.Εγχ.Π το δεύτερο τρίµηνο του έτους. Παράλληλα, πολύ σηµαντικό ρόλο στην ανάκαµψη της ιαπωνικής οικονοµίας παίζει και η συνεχιζόµενη ροή επαναπατρισθέντων κεφαλαίων. Μια γενική εικόνα των διακυµάνσεων στις διεθνείς συναλλαγµατικές ισοτιµίες κατά το πρόσφατο παρελθόν, µέχρι τις 26 Αυγούστου, 2003, παρουσιάζεται στο διάγραµµα 1.

7 ιάγραµµα 1 (Τιµές πώλησης, ανοίγµατος) ιεθνείς συναλλαγµατικές ισοτιµίες 04/01/2000-26/08/2003 ολάριο Η.Π.Α. ανά Ευρώ 0,80 0,85 0,90 0,95 1,00 1,05 1,10 1,15 1,20 1,25 04/01/00 04/02/00 06/03/00 06/04/00 07/05/00 07/06/00 08/07/00 08/08/00 08/09/00 09/10/00 09/11/00 10/12/00 10/01/01 10/02/01 13/03/01 13/04/01 14/05/01 14/06/01 15/07/01 15/08/01 15/09/01 16/10/01 16/11/01 17/12/01 17/01/02 17/02/02 20/03/02 20/04/02 21/05/02 21/06/02 22/07/02 22/08/02 22/09/02 23/10/02 23/11/02 24/12/02 24/01/03 24/02/03 27/03/03 27/04/03 28/05/03 28/06/03 29/07/03 Γεν Ιαπωνίας ανά Ευρώ 80 90 100 110 120 130 140 04/01/00 04/02/00 06/03/00 06/04/00 07/05/00 07/06/00 08/07/00 08/08/00 08/09/00 09/10/00 09/11/00 10/12/00 10/01/01 10/02/01 13/03/01 13/04/01 14/05/01 14/06/01 15/07/01 15/08/01 15/09/01 16/10/01 16/11/01 17/12/01 17/01/02 17/02/02 20/03/02 20/04/02 21/05/02 21/06/02 22/07/02 22/08/02 22/09/02 23/10/02 23/11/02 24/12/02 24/01/03 24/02/03 27/03/03 27/04/03 28/05/03 28/06/03 29/07/03 Λίρα Αγγλίας ανά Ευρώ 0,56 0,58 0,60 0,62 0,64 0,66 0,68 0,70 0,72 0,74 04/01/00 04/02/00 06/03/00 06/04/00 07/05/00 07/06/00 08/07/00 08/08/00 08/09/00 09/10/00 09/11/00 10/12/00 10/01/01 10/02/01 13/03/01 13/04/01 14/05/01 14/06/01 15/07/01 15/08/01 15/09/01 16/10/01 16/11/01 17/12/01 17/01/02 17/02/02 20/03/02 20/04/02 21/05/02 21/06/02 22/07/02 22/08/02 22/09/02 23/10/02 23/11/02 24/12/02 24/01/03 24/02/03 27/03/03 27/04/03 28/05/03 28/06/03 29/07/03 ολάριο Η.Π.Α ανά Λίρα Αγγλίας 1,30 1,40 1,50 1,60 1,70 04/01/00 04/02/00 06/03/00 06/04/00 07/05/00 07/06/00 08/07/00 08/08/00 08/09/00 09/10/00 09/11/00 10/12/00 10/01/01 10/02/01 13/03/01 13/04/01 14/05/01 14/06/01 15/07/01 15/08/01 15/09/01 16/10/01 16/11/01 17/12/01 17/01/02 17/02/02 20/03/02 20/04/02 21/05/02 21/06/02 22/07/02 22/08/02 22/09/02 23/10/02 23/11/02 24/12/02 24/01/03 24/02/03 27/03/03 27/04/03 28/05/03 28/06/03 29/07/03

8 Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι εκτιµήσεις µεγάλου αριθµού διεθνώς αναγνωρισµένων και έγκυρων χρηµατοοικονοµικών ιδρυµάτων για την αναµενόµενη διαµόρφωση των διεθνών συναλλαγµατικών ισοτιµιών στο σύντοµο µέλλον, όπως καταγράφονται από δηµοσκόπηση του Reuters. Πρέπει να σηµειωθεί ότι οι προβλέψεις έγιναν στην περίοδο 4 6 Αυγούστου και δεν αντικατοπτρίζουν τις σηµαντικές εξελίξεις που σηµειώθηκαν στο υπόλοιπο του µηνός Αυγούστου. Πίνακας 4 Προσδοκίες διεθνών αγορών για συναλλαγµατικές ισοτιµίες Μηνιαία ηµοσκόπηση των Reuters (Αύγουστος, 2003) Προσδοκίες για συναλλαγµατικές Ισοτιµίες Νόµισµα Στατιστικά στοιχεία 1 µήνας 3 µήνες 6 µήνες 12 µήνες ολάρια ανά ευρώ Μέσος όρος Ελάχιστη τιµή Μέγιστη τιµή Αριθµός παρατηρήσεων 1,14 1,10 1,18 58 1,15 1,09 1,23 58 1,17 1,06 1,27 58 1,19 1,00 1,33 55 ολάρια ανά στερλίνα Μέσος όρος Ελάχιστη τιµή Μέγιστη τιµή Αριθµός παρατηρήσεων 1,62 1,56 1,66 57 1,63 1,56 1,69 57 1,64 1,55 1,72 57 1,65 1,48 1,79 55 Γεν ανά δολάριο Μέσος όρος Ελάχιστη τιµή Μέγιστη τιµή Αριθµός παρατηρήσεων 119,39 116,00 123,00 57 118,43 111,00 125,00 57 117,69 109,00 128,50 57 116,32 104,00 135,00 54 Στερλίνες ανά ευρώ Μέσος όρος Ελάχιστη τιµή Μέγιστη τιµή 0,70 0,68 0,73 0,70 0,67 0,76 0,71 0,67 0,77 0,72 0,64 0,80 Πηγή: Reuters. Η δηµοσκόπηση διεξήχθη κατά την περίοδο 4-6 Αυγούστου, 2003. Κυπριακή λίρα Το κυπριακό νόµισµα κατά τους µήνες Ιούνιο - Αύγουστο σηµείωσε οριακές διακυµάνσεις έναντι του ευρώ, φθάνοντας τα 1,7070 ευρώ στις 26 Αυγούστου, 2003 (τιµή πώλησης/ανοίγµατος) σε σύγκριση µε 1,6984 ευρώ στις 2 Ιουνίου, 2003. Αντικατοπτρίζοντας τις διακυµάνσεις των διεθνών νοµισµάτων κατά τους µήνες Ιούνιο - Αύγουστο, η κυπριακή λίρα παρουσίασε αποδυνάµωση έναντι του δολαρίου φθάνοντας στις 26 Αυγούστου τα 1,8505 δολάρια, σε σύγκριση µε 1,9922 στις 2 Ιουνίου, 2003. Αποδυνάµωση της κυπριακής λίρας καταγράφηκε επίσης έναντι της στερλίνας. Συγκεκριµένα, στις 26 Αυγούστου, 2003, η ισοτιµία ανήλθε στις 1,1790 στερλίνες ανά λίρα, ενώ στις 2 Ιουνίου βρισκόταν στις 1,2230 στερλίνες ανά λίρα. Οι πρόσφατες συναλλαγµατικές διακυµάνσεις της κυπριακής λίρας έναντι του ευρώ, παρουσιάζονται στο διάγραµµα που ακολουθεί:

9 ιάγραµµα 2Α Συναλλαγµατική ισοτιµία ευρώ έναντι της κυπριακής λίρας 04/01/2000 26/08/2003 Τιµή πώλησης, ανοίγµατος 1,7700 1,7600 1,7500 1,7400 1,7300 1,7200 1,7100 1,7000 1,6900 1,6800 1,6700 1,6600 1,6500 13/08/01 ` +3,0% +2.25% +1.0% -1.0% -2.25% -3.0% 04/01/00 17/02/00 01/04/00 15/05/00 28/06/00 11/08/00 24/09/00 07/11/00 21/12/00 03/02/01 19/03/01 02/05/01 15/06/01 29/07/01 11/09/01 25/10/01 08/12/01 21/01/02 06/03/02 19/04/02 02/06/02 16/07/02 29/08/02 12/10/02 25/11/02 08/01/03 21/02/03 06/04/03 20/05/03 03/07/03 16/08/03 Σηµείωση: Τα επίσηµα περιθώρια διακύµανσης της κυπριακής λίρας έναντι του ευρώ είναι καθορισµένα στο ±15,0%

10 ιάγραµµα 2Β Συναλλαγµατικές ισοτιµίες έναντι της Κυπριακής Λίρας 04/01/2000-26/08/2003 (Τιµές πώλησης, ανοίγµατος) 2,05 2,00 1,95 1,90 1,85 1,80 1,75 1,70 1,65 1,60 1,55 1,50 1,45 1,40 ολάριο Η.Π.Α. 04/01/00 04/02/00 06/03/00 06/04/00 07/05/00 07/06/00 08/07/00 08/08/00 08/09/00 09/10/00 09/11/00 10/12/00 10/01/01 10/02/01 13/03/01 13/04/01 14/05/01 14/06/01 15/07/01 15/08/01 15/09/01 16/10/01 16/11/01 17/12/01 17/01/02 17/02/02 20/03/02 20/04/02 21/05/02 21/06/02 22/07/02 22/08/02 22/09/02 23/10/02 23/11/02 24/12/02 24/01/03 24/02/03 27/03/03 27/04/03 28/05/03 28/06/03 29/07/03 1,22 1,17 1,12 1,07 1,02 0,97 Λίρα Αγγλίας 04/01/00 04/02/00 06/03/00 06/04/00 07/05/00 07/06/00 08/07/00 08/08/00 08/09/00 09/10/00 09/11/00 10/12/00 10/01/01 10/02/01 13/03/01 13/04/01 14/05/01 14/06/01 15/07/01 15/08/01 15/09/01 16/10/01 16/11/01 17/12/01 17/01/02 17/02/02 20/03/02 20/04/02 21/05/02 21/06/02 22/07/02 22/08/02 22/09/02 23/10/02 23/11/02 24/12/02 24/01/03 24/02/03 27/03/03 27/04/03 28/05/03 28/06/03 29/07/03 240 230 220 210 200 190 180 170 160 150 Γεν Ιαπωνίας 04/01/00 04/02/00 06/03/00 06/04/00 07/05/00 07/06/00 08/07/00 08/08/00 08/09/00 09/10/00 09/11/00 10/12/00 10/01/01 10/02/01 13/03/01 13/04/01 14/05/01 14/06/01 15/07/01 15/08/01 15/09/01 16/10/01 16/11/01 17/12/01 17/01/02 17/02/02 20/03/02 20/04/02 21/05/02 21/06/02 22/07/02 22/08/02 22/09/02 23/10/02 23/11/02 24/12/02 24/01/03 24/02/03 27/03/03 27/04/03 28/05/03 28/06/03 29/07/03 Όσον αφορά την εγχώρια αγορά συναλλάγµατος, τα αποτελέσµατα των συνολικών αγοραπωλησιών ξένου συναλλάγµατος από την Κεντρική Τράπεζα, που διεκπεραιώθηκαν µέχρι τις 26 Αυγούστου, µε βάση την ηµεροµηνία συναλλαγής (transaction date), παρουσιάζονται στον πίνακα 5. Όπως φαίνεται στον εν λόγω πίνακα, το µήνα Αύγουστο καταγράφηκαν εισροές της τάξης των 47,59 εκατ., σε σχέση µε εκροές της τάξης των 19,47 εκατ. τον Ιούλιο, ανατρέποντας την αρνητική πορεία των ροών που καταγράφηκαν το µεγαλύτερο µέρος του τρέχοντος έτους. Οι ηµερήσιες συνολικές αγοραπωλησίες συναλλάγµατος της Κεντρικής Τράπεζας µε τις εγχώριες τράπεζες, από το 1999 και εντεύθεν, παρουσιάζονται στο διάγραµµα 3.

11 Πίνακας 5 Συνολικές αγοραπωλησίες της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου στην αγορά ξένου συναλλάγµατος Περίοδος Μέση τιµή Παρεµβάσεων Ξένα νοµίσµατα προς Λ.Κ. (µέσος όρος περιόδου) Αγορές(+)/Πωλήσεις(-) ξένου συναλλάγµατος από την Κεντρική Τράπεζα (µε βάση την ηµεροµηνία συναλλαγής) Σε εκατ. ξένου συναλλάγµατος Ευρώ ολάριο Στερλίνα Ευρώ ολάριο Στερλίνα Σε εκατ. Λ.Κ. Έτος 2001 1,7314 1,5602 1,0805 437,31 155,24 70,72 663,30 2002 1,7383 1,6445 1,0934 321,55 64,75 53,05 273,13 Τριµηνία 2002 Q1 1,7367 1,5226 1,0678 106,05 4,50 8,10 71,79 2002 Q2 1,7295 1,5882 1,0873-12,25 17,30 33,80 34,44 2002 Q3 1,7397 1,7119 1,1054 205,55 13,85-0,20 126,36 2002 Q4 1,7467 1,7472 1,1119 22,20 29,10 11,35 39,90 2003 Q1 1,7240 1,8505 1,1539-201,80 1,610 0,00-116,28 2003 Q2 1,7050 1,9358 1,1963-56,20 1,75 1,00-33,09 Μήνας εκέµβριoς 2002 1,7453 1,7780 1,1209 13,20 8,80 2,60 14,96 Ιανουάριος 2003 1,7328 1,8419 1,1392-96,25-0,40 0,00-55,73 Φεβρουάριος 2003 1,7230 1,8570 1,1535-37,25-0,70 0,00-22,00 Μάρτιος 2003 1,7154 1,8532 1,1707-68,30 2,35 0,00-38,55 Απρίλιος 2003 1,7050 1,8457 1,1749-108,30-1,40 0,00-64,26 Μάιος 2003 1,7038 1,9728 1,2148 23,10-0,35 1,00 14,21 Ιούνιος 2003 1,7063 1,9890 1,1991 29,00 0,00 0,00 16,96 Ιούλιος 2003 1,7026 1,9366 1,1919-33,30 0,00 0,10-19,47 Αύγουστος* 2003 1,7053 1,9073 1,1940 81,50 0,05-0,20 47,59 *Ο µήνας Αύγουστος περιλαµβάνει στοιχεία µέχρι τις 26 του µήνα.

12 ιάγραµµα 3 Ηµερήσιες αγοραπωλησίες συναλλάγµατος της Κεντρικής Τράπεζας µε τις εγχώριες τράπεζες 4/1/1999-26/08/2003 50,00 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00-5,00-10,00-15,00-20,00-25,00 04/01/99 10/03/99 14/05/99 18/07/99 21/09/99 25/11/99 29/01/00 03/04/00 07/06/00 Λ.Κ. εκατ. 11/08/00 15/10/00 19/12/00 22/02/01 28/04/01 02/07/01 05/09/01 09/11/01 13/01/02 19/03/02 23/05/02 27/07/02 30/09/02 04/12/02 07/02/03 13/04/03 17/06/03 21/08/03 Σηµείωση: Αγορές ξένου συναλλάγµατος από την Κεντρική Τράπεζα εµφανίζονται µε θετικό πρόσηµο. 2.2 ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ H αισθητή επιβράδυνση που παρατηρήθηκε τους προηγούµενους µήνες στο ρυθµό µεγέθυνσης της συνολικής προσφοράς χρήµατος (Μ2), παρά την οριακή επιτάχυνση που κατέγραψαν οι τραπεζικές πιστώσεις, συνεχίστηκε και τον Ιούλιο. Στη συγκράτηση της προσφοράς χρήµατος, αλλά και της υπερβάλλουσας τραπεζικής ρευστότητας το µήνα Ιούλιο, συνέβαλαν τόσο οι εκροές συναλλάγµατος όσο και η αύξηση στο νόµισµα σε κυκλοφορία.

13 ιάγραµµα 4 Αύξηση του Μ2 (ετήσια ποσοστιαία µεταβολή, µηνιαία στοιχεία) % M2 Μ2 (Κινητός κεντρικός µέσος τριών µηνών) 22,0 20,0 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 1998-01 1998-04 1998-07 1998-10 1999-01 1999-04 1999-07 1999-10 2000-01 2000-04 2000-07 2000-10 2001-01 2001-04 2001-07 2001-10 2002-01 2002-04 2002-07 2002-10 2003-01 2003-04 2003-07 ιάγραµµα 5 Αύξηση των τραπεζικών πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα (ετήσια ποσοστιαία µεταβολή, µηνιαία στοιχεία) 21,0 19,0 17,0 15,0 Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα Κινητός κεντρικός µέσος τριών µηνών % 13,0 11,0 9,0 7,0 5,0 1998-01 1998-04 1998-07 1998-10 1999-01 1999-04 1999-07 1999-10 2000-01 2000-04 2000-07 2000-10 2001-01 2001-04 2001-07 2001-10 2002-01 2002-04 2002-07 2002-10 2003-01 2003-04 2003-07

14 Ο ετήσιος ρυθµός µεγέθυνσης της συνολικής προσφοράς χρήµατος (Μ2) επιβραδύνθηκε περαιτέρω τον Ιούλιο φτάνοντας το 6,2%, σε σύγκριση µε 7,1% τον Ιούνιο και 7,8% το Μάιο (πίνακας 6). Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνεται και από τον κινητό µέσο τριών µηνών, σύµφωνα µε τον οποίο ο ρυθµός µεγέθυνσης της συνολικής προσφοράς χρήµατος παρουσίασε επιβράδυνση στο 7,0% την περίοδο Μαΐου Ιουλίου από 8,0% την περίοδο Απριλίου - Ιουνίου. Με τη συµπερίληψη των Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυµάτων στον ορισµό της προσφοράς χρήµατος (M2C) ο ρυθµός µεγέθυνσης του νοµισµατικού µεγέθους M2C, σύµφωνα µε προκαταρκτικά στοιχεία, σηµειώνει αύξηση της τάξης του 7,6% τον Ιούνιο και 7,0% τον Ιούλιο 1. Η επιβράδυνση της προσφοράς χρήµατος αποδίδεται, εν µέρει, στην επιβράδυνση των τραπεζικών χορηγήσεων προς τον ιδιωτικό τοµέα, των οποίων ο ετήσιος ρυθµός αύξησης τον Ιούνιο βρισκόταν στο 6,6% και τον Ιούλιο στο 6,9%, σε σύγκριση µε 7,3% το Μάιο του 2003 και 8,5% τον Ιούλιο του 2002 (πίνακας 6). Σύµφωνα µε τον τριµηνιαίο, κινητό µέσο όρο, ο ρυθµός µεγέθυνσης της πιστωτικής επέκτασης ήταν 7,3% την περίοδο Απριλίου - Ιουνίου και 7,0% τους µήνες Μάιο - Ιούλιο. Ο χαµηλός ρυθµός επέκτασης των τραπεζικών χορηγήσεων αποδίδεται αφενός στη µειωµένη ζήτηση για δάνεια από τον ιδιωτικό τοµέα, λόγω επιβράδυνσης της οικονοµικής δραστηριότητας, και αφετέρου στην πιο αυστηρή αξιολόγηση των αιτήσεων για παραχώρηση δανείων από τις τράπεζες. Στον πίνακα 7 παρουσιάζονται αναλυτικά, σε απόλυτα µεγέθη, οι παράγοντες που επηρεάζουν τη συνολική προσφορά χρήµατος (Μ2). Ειδικότερα, από τον πίνακα αυτό φαίνεται ότι το ύψος των τραπεζικών πιστώσεων που παραχωρήθηκαν την περίοδο Ιανουάριο Ιούλιο, 2003, υπολείπεται αισθητά των αντίστοιχων περσινών επιπέδων. Την ίδια περίοδο τα καθαρά συναλλαγµατικά διαθέσιµα σηµείωσαν σηµαντική πτώση σε σύγκριση µε τη µείωση που καταγράφηκε την αντίστοιχη περίοδο του 2002. Σε αντιδιαστολή, αυξηµένες παρουσιάζονται οι παραχωρηθείσες πιστώσεις προς το δηµόσιο τοµέα. Οι καθαρές πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα που παραχωρήθηκαν τους πρώτους επτά µήνες του 2003 σηµείωσαν άνοδο της τάξης των 269,7 εκατ., σε σύγκριση µε 326,5 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του προηγούµενου έτους. Κατά την υπό επισκόπηση περίοδο, η αύξηση στις πιστώσεις προς το δηµόσιο τοµέα έφτασε τα 229,4 εκατ., έναντι αύξησης 35,5 εκατ. που καταγράφηκε το προηγούµενο έτος. Για την ίδια περίοδο, τα καθαρά συναλλαγµατικά διαθέσιµα µειώθηκαν κατά 245,0 εκατ., σε σύγκριση µε µείωση 51,9 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του 2002. 1 Το νοµισµατικό µέγεθος M2C δίδεται µε κάθε επιφύλαξη αφού τα Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύµατα δεν εποπτεύονται από την Κεντρική Τράπεζα και επιπλέον η µηχανογράφηση από τη ΣΕΜ (Συνεργατική Εταιρεία Μηχανογράφησης) δεν έχει ολοκληρωθεί ώστε να καλύπτει όλα τα Συνεργατικά.

15 Κατά την υπό ανασκόπηση περίοδο τα αταξινόµητα στοιχεία παρουσίασαν πτώση της τάξης των 262,2 εκατ., σε σύγκριση µε µείωση 29,7 εκατ., τους πρώτους επτά µήνες του 2002. Η σηµαντική αυτή µείωση οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση του δανειακού κεφαλαίου των τραπεζών καθώς και στην αύξηση των προβλέψεών τους για επισφαλείς χρεώστες. Όσον αφορά τις εξελίξεις στις συνιστώσες της συνολικής προσφοράς χρήµατος (Μ2) κατά τους πρώτους επτά µήνες του έτους, η προσφορά χρήµατος (Μ1) κατέγραψε άνοδο της τάξης του 160,1 εκατ., ενώ η δευτερογενής ρευστότητα κατέγραψε πτώση 168,2 εκατ. Η σχεδόν ισόποση µεταβολή ενδεχοµένως να οφείλεται στη µερική υποκατάσταση καταθετικών προϊόντων αλλά και στην πιο αυστηρή εφαρµογή των προστίµων σε περίπτωση µη επαρκούς προειδοποίησης, µε αποτέλεσµα να υπάρξει µετακίνηση καταθέσεων από τις καταθέσεις προθεσµίας σε καταθέσεις όψεως.

16 Πίνακας 6 Βασικά νοµισµατικά µεγέθη (ετήσια ποσοστιαία µεταβολή ) 1999 2000 2001 2002 2002 2003 2003 Ιούλ. Ιούν. Ιούλ. Προσφορά χρήµατος (Μ1) 41,5-3,8 1,1 2,6-1,4 16,7 24,7 Συνολική προσφορά χρήµατος (Μ2) 17,2 9,0 13,3 10,3 10,8 7,1 6,2 Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα 14,4 14,3 12,3 8,0 8,5 6,6 6,9 Πίνακας 7 Παράγοντες που επηρεάζουν τη συνολική προσφορά χρήµατος (µεταβολή, κυπριακές λίρες χιλιάδες) Ιούλ. Ιαν. - Ιούλ. Ιούν. Ιούλ. 2003 2002 2003 2002/2003 2002/2003 Καθαρά συναλλαγµατικά διαθέσιµα 63.475-51.945-245.025-292.502-271.578 (Foreign assets (net)) Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα 3.296 326.487 269.661 507.974 527.208 (Claims on private sector) Πιστώσεις προς τον δηµόσιο τοµέα 59.921 35.519 229.407 464.124 448.144 (Claims on public sector) Αταξινόµητα στοιχεία -84.829-29.704-262.201-143.502-229.748 (Unclassified items) Συνολική προσφορά χρήµατος (Μ2) 41.863 280.357-8.158 536.094 474.026 (Total liquidity) Προσφορά χρήµατος (Μ1) 109.590-51.064 160.052 155.887 237.470 (Money supply) Νόµισµα σε κυκλοφορία 14.458 17.006 28.835 41.560 48.148 (Currency in circulation) Καταθέσεις όψεως 95.132-68.070 131.217 114.327 189.322 (Demand deposits) ευτερογενής ρευστότητα -67.727 331.421-168.210 380.207 236.556 (Quasi-money)

17 Η ανάλυση των τραπεζικών πιστώσεων κατά τοµέα οικονοµικής δραστηριότητας (πίνακας 8) δείχνει ότι την περίοδο Ιανουαρίου Ιουλίου 2003, οι τοµείς των προσωπικών και επαγγελµατικών δανείων, των κατασκευών, και του τουρισµού απορρόφησαν το µεγαλύτερο µερίδιο των νέων πιστώσεων 2, φτάνοντας το 37,4%, 34,5% και 14,0%, αντίστοιχα. Τον προηγούµενο χρόνο κυριαρχούσε και πάλι ο τοµέας των προσωπικών και επαγγελµατικών δανείων µε µερίδιο 32,5% στις νέες πιστώσεις. Σε απόλυτους αριθµούς, τα προσωπικά και επαγγελµατικά δάνεια αυξήθηκαν κατά 101,1 εκατ. την περίοδο Ιανουαρίου Ιουλίου 2003, σε σύγκριση µε άνοδο κατά 100,8 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του 2002. Αυξηµένες χορηγήσεις, σε σύγκριση µε την αντίστοιχη περίοδο του προηγούµενου έτους, παραχωρήθηκαν και στους τοµείς των κατασκευών, όπου τα νέα δάνεια ανήλθαν σε 93,3 εκατ. σε σύγκριση µε 71,1 εκατ. Στον τοµέα του εξωτερικού και εγχώριου εµπορίου, και του τουρισµού παρατηρήθηκε µείωση, από 69,3 εκατ. σε 31,3 εκατ. και από 38,6 εκατ. σε 38,0 εκατ. αντίστοιχα. Αξιοσηµείωτη αύξηση, σε σύγκριση µε την αντίστοιχη περίοδο του 2002, σηµείωσαν τα δάνεια προς τα δηµόσια ιδρύµατα και οργανισµούς (συµπεριλαµβανοµένης και της κυβέρνησης), γεγονός που αντικατοπτρίζει την απαγόρευση του δανεισµού της κυβέρνησης από την Κεντρική Τράπεζα µε βάση το νέο περί Κεντρικής Τράπεζας νόµο του Ιουλίου 2002. Σύµφωνα µε προκαταρκτικά εβδοµαδιαία στοιχεία για τις πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα, την περίοδο 1 14 Αυγούστου, 2003, καταγράφηκαν αποπληρωµές 3,6 εκατ., έναντι αποπληρωµών ύψους 4,5 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του 2002. Για ολόκληρη τη δωδεκαµηνία µέχρι 14 Αυγούστου, 2003, το ύψος των νέων δανείων ανήλθε στα 506,1 εκατ., που ισοδυναµεί µε ετήσιο ρυθµό µεγέθυνσης 6,6%, έναντι αύξησης 8,5% την αντίστοιχη περίοδο του προηγούµενου έτους. Όσον αφορά τις διευκολύνσεις µέσω πιστωτικών καρτών, οι εγχώριες δαπάνες των Κυπρίων σηµείωσαν αύξηση 14,7% τον Ιούλιο, 2003, σε σύγκριση µε τον ίδιο µήνα του 2002. Η αντίστοιχη αύξηση για τον Ιούλιο του 2002 ήταν 17,7%. Αισθητή επιβράδυνση σηµείωσαν οι δαπάνες των Κυπρίων στο εξωτερικό, αφού τον ίδιο µήνα κατέγραψαν αύξηση 9,4% σε σύγκριση µε 24,3% τον αντίστοιχο µήνα. Τέλος, οι ξένοι κάτοχοι καρτών ξόδεψαν στην Κύπρο κατά τον υπό ανασκόπηση µήνα 1,6% περισσότερα σε σύγκριση µε τον ίδιο µήνα του 2002. Η αντίστοιχη µεταβολή για το 2002 ήταν αύξηση 6,5%. 2 Ο αριθµός των νέων πιστώσεων αναφέρεται στις καθαρές πιστώσεις που παραχωρήθηκαν κατά την υπό ανασκόπηση περίοδο.

18 Πίνακας 8 Τραπεζικές πιστώσεις κατά κατηγορία Ιανουάριος - Ιούλιος 2002 2003 µεταβολή µερίδιο µεταβολή µερίδιο ΛΚ' 000 % ΛΚ' 000 % ηµόσια Ιδρύµατα και Οργανισµοί 1 8.927 2,9 15.632 5,8 Γεωργία -1.739-0,6-872 -0,3 Μεταλλεία 271 0,1 1.270 0,5 Μεταποίηση 16.548 5,3-2.390-0,9 Μεταφορές και Επικοινωνίες 5.120 1,7-6.108-2,3 Εξωτερικό και Εγχώριο Εµπόριο 69.332 22,4 31.316 11,6 Κτήρια και Κατασκευές 71.115 23,0 93.329 34,5 Τουρισµός 38.643 12,5 37.951 14,0 Προσωπικά και Επαγγελµατικά άνεια 100.767 32,5 101.125 37,4 Προεξοφλήσεις Συναλλαγµατικών: Εσωτερικού 665 0,2 511 0,2 Εξωτερικού -36 0,0-1.136-0,4 Σύνολο 309.613 100,0 270.628 100,0 1) Περιλαµβάνει και δάνεια προς την Κυβέρνηση. Από τα στοιχεία για τις πιστωτικές κάρτες και άλλα νοµισµατικά µεγέθη, όπως ο συµψηφισµός των επιταγών, που είναι διαθέσιµα έγκαιρα, µπορούν να αντληθούν πληροφορίες για τη Σύµφωνα µε το γράφηµα, ο σύνθετος δείκτης παρουσιάζει άνοδο τόσο τον Ιούνιο όσο και τον Ιούλιο. Σηµειώνεται ότι η τάση εποχικότητας συνεχίζει να παρατηρείται και το φετινό Ιούλιο, µελλοντική πορεία των λιανικών πωλήσεων. λόγω της έναρξης των εκπτώσεων. Βάσει Στο διάγραµµα 6 παρουσιάζονται ο δείκτης αξίας λιανικών πωλήσεων, για τον οποίο τα πιο πρόσφατα στοιχεία είναι για το Μάιο, 2003 και ο σύνθετος δείκτης (composite indicator) 3, για τον οποίο τα διαθέσιµα στοιχεία είναι µέχρι τον Ιούλιο, 2003. αυτών των στοιχείων αναµένεται αντίστοιχη κίνηση στο δείκτη αξίας λιανικών πωλήσεων κατά τους ίδιους µήνες, δεδοµένου ότι στους προηγούµενους µήνες η προβλεπτική ικανότητα του σύνθετου δείκτη αποδείχτηκε επαρκής. Γενικά, αφαιρουµένης της εποχικότητας, γίνεται φανερό από το γράφηµα ότι συνεχίζει να παρατηρείται στασιµότητα στις λιανικές πωλήσεις. 3 Υπενθυµίζεται ότι ο σύνθετος δείκτης αποτελείται από τις εγχώριες δαπάνες Κυπρίων µε πιστωτικές κάρτες και το συµψηφισµό επιταγών (ΕΝΠ, Σεπτέµβριος 2002).

19 ιάγραµµα 6 Σχέση µεταξύ νοµισµατικών µεγεθών και λιανικών πωλήσεων είκτης λιανικών πωλήσεων 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 1995-01 1995-04 1995-07 1995-10 1996-01 1996-04 1996-07 1996-10 είκτης λιανικών πωλήσεων Σύνθετος δείκτης 1997-01 1997-04 1997-07 1997-10 1998-01 1998-04 1998-07 1998-10 1999-01 1999-04 1999-07 1999-10 2000-01 2000-04 2000-07 2000-10 Ιούλιος 2003 2001-01 2001-04 2001-07 2001-10 2002-01 2002-04 2002-07 2002-10 Ιούνιος 2003 2003-01 2003-04 2003-07 600 500 400 300 200 100 0 Σύνθετος δείκτης Η παραχώρηση δανείων σε κατοίκους Κύπρου σε ξένο συνάλλαγµα παρουσίασε αύξηση τον Ιούνιο κατά 6,9 εκατ. και µείωση τον Ιούλιο 4 της τάξης του 0,5 εκατ., σε σύγκριση µε µείωση 8,1 εκατ. το Μάιο. Το µερίδιο των πιστώσεων σε ξένο νόµισµα στις συνολικές πιστώσεις παρέµεινε σταθερό στο 10,4% τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, από το 10,1% που καταγράφηκε τον Ιούλιο, 2002 (πίνακας 9). Για την περίοδο 1-14 Αυγούστου, 2003, τα προκαταρκτικά στοιχεία φέρουν το ύψος του ξένου δανεισµού σε κατοίκους Κύπρου µειωµένο κατά περίπου 1,2 εκατ. 4 Σηµειώνεται ότι τα αναφερόµενα µεγέθη περιλαµβάνουν µόνο τις χορηγίες των δανείων που παραχωρήθηκαν από όλα τα εγχώρια τραπεζικά ιδρύµατα (all banks). Ο δανεισµός από τράπεζες του εξωτερικού σε Κύπριους σύµφωνα µε τα στοιχεία που υποβάλλονται για το µακροπρόθεσµο δανεισµό από τις αρχές του 2001 και εντεύθεν κυµαινόταν σε πολύ χαµηλά επίπεδα.

20 Πίνακας 9 Πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τοµέα (µεταβολή, κυπριακές λίρες εκατ.) 2003 2003 2003 Μάιος Ιούν. Ιούλ. άνεια σε ξένο νόµισµα σε κατοίκους Κύπρου -8,1 6,9-0,5 Σύνολο πιστώσεων -5,9 127,4 3,3 (υπόλοιπα τέλος περιόδου, Κυπριακές λίρες εκατ.) 2000 2001 2002 2002 2003 2003 Ιούλ. Ιούν. Ιούλ. άνεια σε ξένο νόµισµα σε κατοίκους Κύπρου 372,0 733,0 785,2 770,0 852,2 851,7 Σύνολο πιστώσεων 6516,0 7320,1 7904,1 7646,6 8170,5 8173,8 Μερίδιο % 5,7 10,0 9,9 10,1 10,4 10,4 Από τα στοιχεία που αφορούν το δανεισµό των Κυπρίων σε ξένο νόµισµα, µέχρι το τέλος του Ιουνίου, 2003, το µερίδιο των δανείων σε ευρώ ανέρχεται σε 69,6%. Στα υπόλοιπα νοµίσµατα η κατανοµή είναι 11,3% σε δολάρια, 7,1% σε γεν και 10,4% σε ελβετικά φράγκα. Σύµφωνα µε στοιχεία που αφορούν το µεσοπρόθεσµο και µακροπρόθεσµο δανεισµό σε ξένο νόµισµα, για τους πρώτους έξι µήνες του 2003, γύρω στο 22,1% των δανείων σε ξένο συνάλλαγµα χρησιµοποιήθηκαν στον τοµέα των κατασκευών στην Κύπρο, 57,2% για την αποπληρωµή υφιστάµενων υποχρεώσεων 5, ενώ το 12,9% των δανείων για την αγορά πάγιου εξοπλισµού. 5 Αποπληρωµή υφιστάµενων υποχρεώσεων αναφέρεται τόσο σε υφιστάµενα δάνεια σε λίρες Κύπρου όσο και στη µετατροπή υφιστάµενων δανείων σε άλλο νόµισµα.

21 Χρηµαταγορά Στην αγορά χρήµατος συνέχισαν να επικρατούν συνθήκες υπερβάλλουσας τραπεζικής ρευστότητας. Ως αποτέλεσµα, η Κεντρική Τράπεζα στις παρεµβάσεις της στην αγορά χρήµατος απορρόφησε µέσω δηµοπρασιών αποδοχής καταθέσεων (depos) µέση ηµερήσια ρευστότητα ύψους 117,7 εκατ. τον Ιούλιο, σε σύγκριση µε 136,7 εκατ. τον Ιούνιο και 152,3 εκατ. το Μάιο (πίνακας 11). Αξίζει να σηµειωθεί ότι ενώ µέχρι τον Απρίλιο παρατηρούνταν εκροές συναλλάγµατος οι οποίες συγκρατούσαν την πλεονασµατική ρευστότητα, το Μάιο, για πρώτη φορά φέτος, σηµειώθηκαν εισροές συναλλάγµατος οι οποίες συνεχίστηκαν και τον Ιούνιο. Αντίθετα, τον Ιούλιο η τάση ανατράπηκε, µε αποτέλεσµα να υπάρχουν εκροές συναλλάγµατος, για να παρατηρηθούν στη συνέχεια τον Αύγουστο σηµαντικές εισροές και πάλι. Στον περιορισµό της πλεονασµατικής τραπεζικής ρευστότητας του Ιουλίου συνέβαλαν η αύξηση που παρουσίασε το νόµισµα σε κυκλοφορία και η Πίνακας 10 Επιτόκια (ποσοστά % ετησίως) µείωση στη µέση ηµερήσια αξία των συναλλαγµατικών διαθεσίµων από 1.095,7 εκατ. τον Ιούνιο σε 1.075,1 εκατ. τον Ιούλιο. Σε αντιδιαστολή, η αύξηση στις υπεραναλήψεις της κυβέρνησης ήταν ο κύριος παράγοντας που συνέδραµε στην επέκταση της τραπεζικής ρευστότητας. Η µέση αξία των υπεραναλήψεων των κυβερνητικών καταθέσεων αυξήθηκε στα 332,7 εκατ. τον Ιούλιο, από τα 309,5 εκατ. τον Ιούνιο και οφείλεται, εν µέρει, στη µείωση των πωλήσεων των κυβερνητικών τίτλων. Συγκεκριµένα, οι καθαρές πωλήσεις, µέσω δηµοπρασίας, των εν λόγω τίτλων έφτασαν τα 53,3 εκατ. τον Ιούνιο, ενώ, αντίθετα, τον Ιούλιο υπήρξαν αποπληρωµές ύψους 4,4 εκατ. Το µέσο µηνιαίο επιτόκιο στις δηµοπρασίες αποδοχής καταθέσεων για τον Ιούνιο ήταν 3,39%, σε σύγκριση µε 3,45% το Μάιο. Τον Ιούλιο διενεργήθηκαν τρεις δηµοπρασίες στις οποίες απορροφήθηκαν συνολικά 380,0 εκατ., µε µέσο επιτόκιο 3,34%. Σηµειώνεται ότι στις 28 Αυγούστου, 2003 διενεργήθηκε µία δηµοπρασία κατά την οποία απορροφήθηκαν 160,0 εκατ. µε µέσο επιτόκιο 3,34%. 2000 2001 2002 2002 2003 2003 2003 Ιούλ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. ιατραπεζική αγορά (1 µέρα) 5,96 4,93 3,42 3,45 3,56 3,42 3,19 Repos 5,97 6,39 Reverse repos/depos 4,44 4,59 3,91 3,93 3,45 3,39 3,34 Γραµµάτια δηµοσίου (13 εβδοµάδες) 5,75 6,00 4,02 4,08 3,51 Γραµµάτια δηµοσίου (52 εβδοµάδες) 6,21 6,35 4,30 4,38 3,60 3,63 Χρεόγραφα αναπτύξεως (2 χρόνια) 6,55 6,11 4,56 4,56 3,69 3,67 3,69 Χρεόγραφα αναπτύξεως (5 χρόνια) 7,45 6,96 5,07 5,10 4,37 4,39 4,45 Χρεόγραφα αναπτύξεως (10 χρόνια) 7,55 7,66 5,37 4,59 Χρεόγραφα αναπτύξεως (15 χρόνια) 6,47 5,60 4,62

22 Πίνακας 11 Ρευστότητα τραπεζικού συστήµατος ( εκατ., ηµερήσιοι µέσοι όροι περιόδου) Καθαρό ενεργητικό σε χρυσό και συνάλλαγµα (NFA) Πράξεις κύριας αναχρηµατοδότησης (repos) Προσφορά ρευστότητας Πράξεις νοµισµατικής πολιτικής Πράξεις πιο µακροπρόθεσµης αναχρηµατοδότησης ιευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης (lombard) Άλλες πράξεις (swap) ιευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων (overnight) Πρόσθετες και ειδικές και Σ.Μ.Ε. Καταθέσεις (additional & Απορρόφηση ρευστότητας Rev - repos & depos Τραπεζογραµµάτια, νοµίσµατα σε κυκλοφορία Καταθέσεις κεντρικής κυβέρνησης (καθαρές) Άλλοι παράγοντες απορρόφησης ρευστότητας Τρεχούµενοι λογαριασµοί πιστωτικών ιδρυµάτων (MRA) Νοµισµατική βάση special & (cur. in (καθαροί) S.M.E. dep.) circul.) (6+7+9+12) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 2001 Ιούλ. 1.379,0 0,0 0,0 1,2 0,0 9,2 79,6 92,0 393,8 159,8 194,5 451,1 933,8 Αύγ. 1.333,2 0,0 0,0 0,5 0,0 39,3 79,6 58,6 393,9 125,6 179,4 457,2 970,2 Σεπτ. 1.359,6 0,0 0,0 0,0 0,0 58,7 79,6 94,8 386,0 89,4 189,3 461,8 986,1 Οκτ. 1.358,1 0,0 0,0 2,3 0,1 19,4 79,6 104,7 384,3 58,0 250,0 464,5 947,8 Νοέµ. 1.372,1 0,0 0,0 2,3 0,0 13,3 79,4 118,5 366,5 54,6 275,5 466,6 925,8 εκ. 1.334,4 0,0 0,0 3,6 0,0 8,3 79,4 111,9 385,3 10,5 274,6 468,1 941,1 2002 Ιαν. 1.309,0 0,0 0,0 0,8 0,0 16,4 79,4 174,3 377,6 64,7 124,2 473,1 946,6 Φεβρ. 1.384,4 0,0 0,0 0,6 0,0 14,5 79,4 131,3 363,9 169,8 137,7 488,6 946,4 Μάρτ. 1.684,4 0,0 0,0 3,3 0,0 24,8 79,4 189,9 367,4 369,6 167,3 489,2 960,9 Απρ. 1.637,5 0,0 0,0 3,4 0,0 17,6 79,4 267,7 379,4 121,7 284,6 490,7 967,0 Μάιος 1.632,1 0,0 0,0 1,0 0,0 11,2 79,4 287,6 400,1 98,2 263,2 493,4 984,1 Ιούν. 1.576,3 0,0 0,0 0,6 0,0 26,0 79,4 366,9 403,1-16,3 221,6 496,3 1.004,7 Ιούλ. 1.403,2 0,0 0,0 1,5 0,0 41,5 79,4 405,2 413,5-212,0 179,6 497,5 1.031,9 Αύγ. 1.465,0 0,0 0,0 1,9 0,0 21,9 79,5 427,1 422,7-166,4 176,7 505,4 1.029,5 Σεπτ. 1.450,9 0,0 0,0 8,6 0,0 2,2 79,3 392,3 413,0-127,4 190,7 509,3 1.003,9 Οκτ. 1.461,3 0,0 0,0 0,3 0,0 10,5 79,4 332,6 413,3-98,8 213,4 511,2 1.014,4 Νοέµ. 1.446,9 0,0 0,0 0,6 0,0 4,7 79,5 385,3 399,9-135,9 201,8 512,1 996,2 εκ. 1.371,4 0,0 0,0 0,0 0,0 36,2 79,3 412,0 425,4-330,1 231,9 516,6 1.057,6 2003 Ιαν. 1.340,4 0,0 0,0 3,5 0,0 29,3 79,3 438,9 413,6-315,3 172,7 525,3 1.047,6 Φεβρ. 1.280,1 0,0 0,0 0,4 0,0 32,4 79,3 325,0 402,2-276,0 181,8 535,8 1.049,7 Μάρτ. 1.210,2 0,0 0,0 10,3 0,0 11,1 79,4 308,5 404,4-309,5 188,5 538,1 1.032,9 Απρ. 1.141,6 0,0 0,0 0,2 0,0 14,7 79,4 210,4 422,4-328,7 208,4 535,0 1.051,6 Μάιος 1.112,4 0,0 0,0 3,2 0,0 13,4 79,4 152,3 438,8-315,7 214,8 532,6 1.064,2 Ιούν. 1.095,7 0,0 0,0 1,6 0,0 9,9 79,3 136,7 447,1-309,5 204,0 529,8 1.066,1 Ιούλ. 1.075,1 0,0 0,0 0,0 0,0 27,6 79,3 117,7 462,2-332,7 193,2 527,8 1.096,9

23 Το µέσο επιτόκιο της διατραπεζικής αγοράς διάρκειας µιας νύκτας µειώθηκε τον Ιούλιο στο 3,19% σε σύγκριση µε 3,42% τον Ιούνιο και 3,56% το Μάιο. Οι αποδόσεις των τίτλων του δηµοσίου παρουσιάζονται χωρίς µεγάλες µεταβολές κατά τους µήνες Μάιο Ιούλιο. Στους βραχυπρόθεσµους τίτλους, τον Ιούλιο ο µέσος όρος απόδοσης των γραµµατίων δηµοσίου διάρκειας 13 εβδοµάδων ήταν 3,51%. Σηµειώνεται ότι ήταν η πρώτη έκδοση από τον Ιανουάριο στους εν λόγω τίτλους και η µειωµένη απόδοσή τους αντικατοπτρίζει τη µείωση του βασικού επιτοκίου κατά 0,5 εκατοστιαίες µονάδες στις 4 Απριλίου, 2003. Στα γραµµάτια δηµοσίου διάρκειας 52 εβδοµάδων, η µέση απόδοση τον Ιούλιο ήταν 3,63%, ενώ στους µακροπρόθεσµους τίτλους, το µέσο επιτόκιο των χρεογράφων διετούς και πενταετούς διάρκειας βρισκόταν στο 3,69% και 4,45%, αντίστοιχα. χρεόγραφα έγιναν τον Ιούνιο, µε αντίστοιχες µέσες αποδόσεις 4,59% και 4,62% (πίνακας 10). Στον πινάκα 12 γίνεται µια σύγκριση µεταξύ των εγχώριων µακροπρόθεσµων επιτοκίων και εκείνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα τελευταία διαθέσιµα στοιχεία αναφέρονται στο µήνα Μάιο και δείχνουν ότι τα εγχώρια µακροπρόθεσµα πραγµατικά επιτόκια συνεχίζουν να βρίσκονται σε χαµηλότερα επίπεδα από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά. Ο µέσος όρος των τελευταίων δώδεκα µηνών των µακροπρόθεσµων ονοµαστικών επιτοκίων βρισκόταν στις 4,94%. Τα εγχώρια πραγµατικά επιτόκια υπολείπονται των αντίστοιχων επιτοκίων της ΕΕ κατά 140 µ.β., σε σύγκριση µε 127 µ.β. που ήταν τον Απρίλιο, λόγω της αύξησης που παρατηρήθηκε στον εγχώριο πληθωρισµό, σε σύγκριση µε τον πληθωρισµό στην ΕΕ που παρέµεινε σταθερός. ηµοπρασίες σε δεκαετή και δεκαπενταετή Πίνακας 12 Πληθωρισµός και επιτόκια σε Ευρώπη και Κύπρο Μάιος 2003 (µέσος όρος τελευταίων 12 µηνών) Πληθωρισµός (Εν ΤΚ) Μακροπρόθεσµα Επιτόκια Μακροπρόθεσµα Πραγµατικά Επιτόκια Βέλγιο 1,20 4,50 3,30 ανία 2,50 4,60 2,10 Γερµανία 1,10 4,40 3,30 Ελλάδα 3,70 4,60 0,90 Ισπανία 3,60 4,50 0,90 Γαλλία 2,00 4,40 2,40 Ιρλανδία 4,60 4,50-0,10 Ιταλία 2,80 4,60 1,80 Λουξεµβούργο 2,60 4,10 1,50 Ολλανδία 3,30 4,40 1,10 Αυστρία 1,60 4,50 2,90 Πορτογαλία 3,90 4,50 0,60 Φινλανδία 1,60 4,50 2,90 Σουηδία 2,00 4,90 2,90 Ηνωµένο Βασίλειο 1,30 4,60 3,30 Ευρωζώνη 2,20 4,50 2,30 EΕ-15 2,00 4,50 2,50 Κύπρος 3,84 4,94 1,10

24 ιεθνή και Εγχώρια Βασικά Επιτόκια Η ΕΚΤ, η Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, και η Τράπεζα της Αγγλίας διατήρησαν στις πρόσφατες συνεδρίες τους τα επιτόκιά τους αµετάβλητα. Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, στην συνεδρία της στις 11 Ιουλίου, τήρησε επίσης Ως αποτέλεσµα, το εύρος της ψαλίδας µεταξύ εγχώριων και ευρωπαϊκών βασικών επιτοκίων, παραµένει στις 150 µ.β. τόσο για το επιτόκιο οριακής χρηµατοδότησης όσο και για το επιτόκιο καταθέσεων µιας νύκτας. στάση αναµονής. Πίνακας 13 Βασικά επιτόκια (ποσοστά % ετησίως, µεταβολές σε εκατοστιαίες µονάδες) µεταβολή Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (10 Ιουλίου 2003) Ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς για repos 2,00 - ιευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης (Lombard) 3,00 - ιευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων (Deposit facility) 1,00 - Τράπεζα της Αγγλίας (7 Αυγούστου 2003) Repo Rate 3,50 - Οµοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (12 Αυγούστου 2003) Federal Funds Rate 1,00 - Discount Rate 2,00 - Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (11 Ιουλίου 2003) Ελάχιστο επιτόκιο προσφοράς για repos 3,50 - ιευκόλυνση οριακής χρηµατοδότησης (Lombard) 4,50 - ιευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων (Deposit facility) 2,50 -

25 Χρηµατιστήριο Αξιών Κύπρου (ΧΑΚ) Ο Γενικός είκτης Τιµών παρουσίασε σταθεροποιητικές τάσεις τον Ιούλιο κλείνοντας το µήνα στις 85,0 µονάδες, στο ίδιο επίπεδο που έκλεισε τον Ιούνιο (διάγραµµα 7). Σηµειώνεται ότι τον Ιούνιο ο δείκτης κυµάνθηκε µεταξύ 85,0 και 86,5 µονάδων, ενώ τον Ιούλιο µεταξύ 84,2 και 86,4 µονάδων. Ο µέσος ηµερήσιος όγκος παρέµεινε σταθερός στα 0,4 εκατ. Ο µέσος ηµερήσιος αριθµός συναλλαγών µειώθηκε στις 603 τον Ιούλιο από 707 τον Ιούνιο. Περίπου το 1/3 των επιµέρους κλαδικών δεικτών παρέµειναν σταθεροί, 1/3 παρουσίασαν µικρή άνοδο και οι υπόλοιποι παρουσίασαν πτώση κατά την υπό ανασκόπηση περίοδο. Οι τίτλοι στους οποίους επικεντρώθηκε το µεγαλύτερο ποσοστό του µηνιαίου όγκου συναλλαγών ήταν οι µετοχές της Τράπεζας Κύπρου και της Λαϊκής Τράπεζας, µε αντίστοιχα ποσοστά 18,8% και 13,3% τον Ιούνιο και 41,1% και 8,2% τον Ιούλιο. ιάγραµµα 7 Γενικός είκτης Τιµών Χρηµατιστηρίου (ΧΑΚ) Ιούνιος - Ιούλιος 2003 (29/3/1996=100, ηµερήσια στοιχεία) 88,0 87,0 86,0 86,52 86,37 85,0 84,96 84,0 84,22 83,0 01/06/03 05/06/03 09/06/03 13/06/03 17/06/03 21/06/03 25/06/03 29/06/03 03/07/03 07/07/03 11/07/03 15/07/03 19/07/03 23/07/03 27/07/03 31/07/03

26 Ο πίνακας 14 δείχνει ότι υπήρξαν αυξηµένες καθαρές εισροές κεφαλαίων στο Χρηµατιστήριο Αξιών Κύπρου κατά τους µήνες Ιούνιο και Ιούλιο. Συγκεκριµένα, τον Ιούνιο οι αγορές µετοχών στο ΧΑΚ από µη κατοίκους Κύπρου µε βάση τα στοιχεία που αναφέρονται στις µετοχές εντός του κεντρικού αποθετηρίου αξιών ανήλθαν στις 460 χιλιάδες ενώ οι πωλήσεις ανήλθαν σε 74 χιλιάδες. Τον Ιούλιο, τα αντίστοιχα ποσά ήταν 409 χιλιάδες και 26 χιλιάδες. Πίνακας 14 Επενδύσεις µη κατοίκων στο Χρηµατιστήριο Αξιών Κύπρου 1 (κυπριακές λίρες, χιλιάδες) 2001 2002 2003 εκ. εκ. Απρ. Μάιος Ιούν. Ιούλ. Αγορές 367 50 154 262 460 409 Πωλήσεις 577 0 35 10 74 26 Καθαρές επενδύσεις -210 50 119 252 386 383 Πηγή: Χρηµατιστήριο Αξιών Κύπρου 1 Τα στοιχεία για το 2001 και 2002 αναφέρονται µόνο στις αγορές και πωλήσεις µετοχών εκτός του κεντρικού αποθετηρίου αξιών. Τα στοιχεία για τον Απρίλιο και Μάιο του 2003 περιλαµβάνουν πράξεις εντός και εκτός του αποθετηρίου. Τον Ιούνιο και Ιούλιο 2003 δεν σηµειώθηκαν συναλλαγές εκτός του αποθετηρίου.

27 2.3 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Οι τιµές κατά τον Ιούλιο του 2003 σηµείωσαν αύξηση της τάξης του 3,33%, σε σύγκριση µε 4,02% τον προηγούµενο µήνα και 3,32% τον Ιούλιο του 2002. Όπως φαίνεται στον πίνακα 15, η υποχώρηση του πληθωρισµού κατά τον Ιούλιο, σε σύγκριση µε τον Ιούνιο, οφείλεται, κυρίως, στην εξάλειψη της επίδρασης βάσης της ανόδου του ΦΠΑ από 10% σε 13% από την 1 η Ιουλίου, 2002. Πιο συγκεκριµένα, παρατηρήθηκε µεγάλη επιβράδυνση στις τιµές των βιοµηχανικών µη πετρελαιοειδών προϊόντων, των καυσίµων και υγραερίου καθώς και του ηλεκτρισµού. Παράλληλα, οι τιµές των υπηρεσιών παρουσίασαν µικρή επιβράδυνση. Αντίθετα, επιτάχυνση σηµειώθηκε στις τιµές των γεωργικών προϊόντων, ενώ η πτώση στις τιµές των µηχανοκινήτων οχηµάτων ήταν κατά πολύ µικρότερη, σε σύγκριση µε τον Ιούνιο λόγω της εξάλειψης της επίδρασης βάσης (base effect) της µείωσης των φόρων κατανάλωσης στις περισσότερες κατηγορίες οχηµάτων τον Ιούλιο του 2002. Τέλος, οι τιµές των άλλων εισαγόµενων προϊόντων επιβραδύνθηκαν σηµαντικά. Όσον αφορά την κατηγορία των εγχώριων προϊόντων, αξιοσηµείωτη εξέλιξη κατά τον Ιούλιο του 2003 αποτελεί η µεγάλη επιβράδυνση των τιµών των καυσίµων και υγραερίου, των βιοµηχανικών µη πετρελαιοειδών προϊόντων καθώς και του ηλεκτρισµού που ανήλθαν κατά 0,58%, 4,33% και 7,59%, αντίστοιχα, έναντι αύξησης κατά 18,94%, 6,09% και 10,57% τον Ιούνιο του 2003. Η επιβράδυνση αυτή σηµειώθηκε παρά την άνοδο που παρατηρήθηκε στην τιµή του πετρελαίου κατά τον Ιούνιο και Ιούλιο του 2003, και οφείλεται εν πολλοίς στην εξάλειψη της επίδρασης βάσης της ανόδου του ΦΠΑ από 10,0% σε 13,0% από την 1 η Ιουλίου, 2002. Αντίθετα, οι τιµές των γεωργικών προϊόντων παρουσίασαν επιτάχυνση και ανήλθαν κατά 6,81%, σε σύγκριση µε άνοδο 5,03% τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους. Οι τιµές των εισαγόµενων προϊόντων τον Ιούλιο του 2003 σηµείωσαν οριακή πτώση, της τάξης του 0,17%, σε σύγκριση µε µείωση κατά 3,53% τον Ιούνιο του 2003. Συγκεκριµένα, οι τιµές των µηχανοκίνητων οχηµάτων παρουσίασαν µείωση µόνο κατά 1,39%, σε σύγκριση µε µείωση κατά 11,50% τον προηγούµενο µήνα, λόγω της εξάλειψης της επίδρασης βάσης της σηµαντικής µείωσης των φόρων κατανάλωσης για τις κυριότερες κατηγορίες αυτοκινήτων, που τέθηκε σε εφαρµογή από την 1 η Ιουλίου 2002. Οι τιµές των άλλων εισαγόµενων προϊόντων σηµείωσαν επιβράδυνση, λόγω της εξάλειψης της επίδρασης βάσης της αύξησης του συντελεστή του ΦΠΑ από το 10% στο 13% από την 1 η Ιουλίου του 2002. Τέλος, οι τιµές των υπηρεσιών κατέγραψαν τον Ιούλιο του 2003 αύξηση της τάξης του 4,00%, σε σύγκριση µε άνοδο 4,31% τον Ιούνιο του 2003 και 4,38% τον Ιούλιο του 2002. Αξιοσηµείωτη, εξακολουθεί να είναι η συνεχιζόµενη πτώση των τιµών των τηλεπικοινωνιών, που άρχισε από τον Ιανουάριο του 2002 και οφείλεται στην ακολουθούµενη πορεία φιλελευθεροποίησης του τοµέα. Ως αποτέλεσµα των πιο πάνω εξελίξεων, ο πληθωρισµός κατά το πρώτο εφτάµηνο του 2003 ανήλθε στο 4,65%, σε σύγκριση µε 2,59% την αντίστοιχη περίοδο του 2002. Η επιτάχυνση αυτή αποδίδεται στην κατακόρυφη αύξηση των τιµών των εγχώριων βιοµηχανικών, µη πετρελαιοειδών προϊόντων, των καυσίµων και υγραερίου, του ηλεκτρισµού και σε κάποιο βαθµό των υπηρεσιών, που οφείλονται εν πολλοίς στην αύξηση του συντελεστή ΦΠΑ και άλλων φόρων κατανάλωσης από τον Ιούλιο του 2002 και τον Ιανουάριο του 2003.