ΟΜΑ Α Α Α1. Να αποδώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων ιστορικών όρων. 1. Προσφυγικά ρεύματα περιόδου 1821-1828 2. Συμφωνία της Άγκυρας (10 Ιουνίου 1930) 3. Τελεσίγραφο Μεγάλων υνάμεων (2 Ιουλίου 1905) Μονάδες 15 Α2. Να κάνετε πέντε (5) ορθές αντιστοιχίσεις μεταξύ των στοιχείων της στήλης Α και των στοιχείων της στήλης Β. Περισσεύουν πέντε (5) στοιχεία της στήλης Α και πέντε (5) στοιχεία της στήλης Β. Στήλη Α 1. Σεπτέμβριος 1908 2. Ιούλιος 1914 3. Αύγουστος 1913 4. Οκτώβριος 1905 5. 25 Μαρτίου 1905 6. Μάιος 1913 7. Ιούλιος 1922 8. Σεπτέμβριος 1923 9. Ιούλιος 1923 10. Πρώτοι μήνες 1914 Στήλη Β α. Κατάργηση Κρητικής Αρμοστείας β. Ίδρυση Υπηρεσίας Παλιννοστήσεως και Περιθάλψεως γ. Σύμβαση Λοζάνης δ. Ίδρυση Ε.Α.Π. ε. Επανάσταση Θερίσου στ. Ίδρυση Οργανισμού ζ. Συνθήκη Λονδίνου η. Συμφωνία Μουρνιών θ. Έναρξη Α Παγκοσμίου Πολέμου ι. Συνθήκη Βουκουρεστίου Μονάδες 10 Α3. Ποια ήταν τα μέσα που διέθεσε η ελληνική κυβέρνηση στην Ε.Α.Π. (Μονάδες 5) και ποια ήταν η μέριμνα της Ε.Α.Π. για την αγροτική στέγαση των προσφύγων (Μονάδες 5); Μονάδες 10 Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 1
Α4. Ποια ήταν τα πολιτικά γεγονότα στην Κρήτη από τη μέρα που ξεκίνησε η επανάσταση του Θερίσου μέχρι και τις 21 Μαρτίου 1905; Μονάδες 15 ΟΜΑ Α Β Β1. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και το περιεχόμενο των ακόλουθων παραθεμάτων: α) να προσδιορίσετε τον τρόπο με τον οποίο το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης σε συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση βοήθησε στον επαναπατρισμό και την επανεγκατάσταση των προσφύγων στη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη από το 1918 μέχρι και τα τέλη του 1920 (Μονάδες 10) και β) να παρουσιάσετε τις κρατικές ενέργειες που έγιναν για την εγκατάσταση και τη στέγαση των προσφύγων κατά το πρώτο διάστημα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή (Μονάδες 15). ΚΕΙΜΕΝΟ 1 «Ενώ η τουρκική αντίδραση στην ανακωχή του Μούδρου έπαιρνε συγκεκριμένη μορφή, το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση φρόντιζε για την ανακούφιση των Ελλήνων της αυτοκρατορίας. Τον Οκτώβριο του 1918 ιδρύθηκε η "Πατριαρχική Κεντρική Επιτροπή υπέρ των μετατοπισθέντων ελληνικών πληθυσμών" με πρόεδρο το μητροπολίτη Αίνου Ιωακείμ και μέλη διακεκριμένους Έλληνες της Κωνσταντινουπόλεως. Η σύσταση της Επιτροπής ήταν απαραίτητη, γιατί αμέσως μετά την ανακωχή άρχισαν να επαναπατρίζονται άτακτα και ανοργάνωτα χιλιάδες γυναικόπαιδα. Καθώς τα σπίτια των εκτοπισμένων Ελλήνων είχαν καταστραφεί ή καταληφθεί από Τούρκους, η Επιτροπή σύστησε αναστολή της επανόδου των προσφύγων, ζητώντας την επέμβαση των τουρκικών αρχών και τη βοήθεια του Πατριαρχείου. Μπροστά όμως στην ορμή του αυθόρμητου επαναπατρισμού αναγκάστηκε να προσαρμοστεί και να κάνει κύριο έργο της τη μέριμνα των επαναπατριζόμενων. Στις κύριες πόλεις της ανατολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας δημιουργήθηκαν πάνω από 70 Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 2
υποεπιτροπές, που παρείχαν στους επαναπατριζόμενους μεταφορικά μέσα, πρόχειρη στέγαση, δάνεια και ιατρική περίθαλψη. Τη μεγαλύτερη δυσκολία αντιμετώπισε η Επιτροπή στην απόδοση των περιουσιών των εκτοπισμένων. Αρκετοί Έλληνες της Θράκης, των ασιατικών παραλίων της Προποντίδας και του Πόντου ξαναπήραν την ακίνητη, όχι όμως και την κινητή τους περιουσία. Στην ουσία, παρά τις προσπάθειες που προαναφέρθηκαν, η περίθαλψη ενός ποσοστού εκτοπισμένων και αρρώστων, που σημειώθηκε τότε, ήταν μόνο ένα διάλειμμα στην ταλαιπωρία του ελληνικού πληθυσμού, που του μελλόταν πικρότερη τύχη τα επόμενα χρόνια». (Ι.Ε.Ε., τομ. ΙΕ, σ. 106) ΚΕΙΜΕΝΟ 2 «Κατά τις πρώτες ώρες της μικρασιατικής τραγωδίας, η πρώτη δραστηριοποίηση από πλευράς ελληνικών αρχών ήταν η συλλογή τροφίμων και χρημάτων για να περιθάλψουν τα ράκη που αποβιβάζονταν από το "Καρνάκ" και τη "Φρυγία", τα δυο πρώτα ξένα ατμόπλοια που κατέπλευσαν στον Πειραιά. Όπως ήταν φυσικό, εξίσου πρωταρχική ενέργεια υποδοχής ήταν η παραχώρηση, όπου υπήρχαν, των υποστέγων του Πειραιά, των προτεσταντικών εκκλησιών της πόλης και κάποιων αιθουσών του Τζάννειου Νοσοκομείου. Και πάρα πολύ σύντομα, στις εφημερίδες της 2ας Σεπτεμβρίου, πλάι στις ειδήσεις για τη "Σμύρνη που καίγεται", τους "χριστιανούς που σφαγιάζονται" και το Βενιζέλο που "αγωνίζεται να σώσει τη Θράκη", διαβάζουμε στα ψιλά γράμματα ότι στο Υπουργείο ικαιοσύνης "μελετάται η τροποποίηση του ενοικιοστασίου", στο σημείο που αφορά στην υπενοικίαση των δωματίων. Ακόμη, στο "Ελεύθερον Βήμα" παρουσιάζεται από τις πρώτες κιόλας μέρες "προσφορά δωματίου εντός κατοικίας" αλλά υπό τον εξής όρο: το δωμάτιο προσφέρεται "για ενοικίαση από οικότροφο προσφυγοπούλα". Τα δείγματα αυτά είναι προάγγελοι, κατά κάποιον τρόπο, των επικείμενων επιτάξεων, έστω και αν για την ώρα μάλλον δε φαίνεται να υπάρχει σαφής αντίληψη στο κράτος και στην κοινή γνώμη περί της εκτάσεως των γεγονότων. Στο μεταξύ οι καταλήψεις επεκτείνονται σε κάθε κενό, Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 3
δημόσιο χώρο». (Β. Γκιζελή, συλ. τόμ. "Ο ξεριζωμός και η άλλη πατρίδα", σ. 71-72) Μονάδες 25 Β2. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και το περιεχόμενο των ακόλουθων παραθεμάτων: α) να παρουσιάσετε τις προσπάθειες που έγιναν στην Κρητική Πολιτεία για την οργάνωση του πολιτεύματος και τη θέσπιση του πρώτου συντάγματος (Μονάδες 15) και β) να αναδείξετε το έργο της πρώτης κυβέρνησης της Κρητικής Πολιτείας (Μονάδες 10). ΚΕΙΜΕΝΟ 1 «Μέσα σ' ένα καταπληκτικά και ύποπτα βραχύ χρονικό διάστημα το νέο σύνταγμα, από δέκα κεφάλαια και δεκατέσσερα άρθρα, ψηφίστηκε, κυρώθηκε από τον ηγεμόνα και δημοσιεύτηκε στην επίσημη εφημερίδα της πολιτείας. Η δημοσίευση του συντάγματος αποτέλεσε δυσάρεστη έκπληξη, τόσο για τις μάζες των αστικών Κρητικών κέντρων, όσο και της υπαίθρου και δόθηκε, επιτέλους, εξήγηση γιατί βιάστηκαν τόσο πολύ οι πληρεξούσιοι. Το νέο σύνταγμα ήταν σαφώς δεσποτικό και μεροληπτικώτατα φιλομοναρχικό. Ο ηγεμόνας προικιζόταν με σπουδαία δικαιώματα, ενώ οι λαϊκές ελευθερίες συμπιέζονταν στο ελάχιστο. Η δημοσίευσή του έπεισε τους πάντες, στην Κρήτη και στην Ελλάδα, ότι ο ευγενής, αλλά δυσήνιος Κρητικός λαός παραδινόταν δέσμιος στη διακυβέρνηση ενός άπειρου στα πολιτικά πράγματα πρίγκιπα, ο οποίος, κοντά στα άλλα, δεν φημιζόταν και για τις δημοκρατικές του αντιλήψεις. Το Κρητικό σύνταγμα, σαν καρπός πολιτικής ενέργειας, ήταν προϊόν μιας και μόνης τάξης, των γαιοκτημόνων. Ο ακτήμων λαός που σήκωσε στους ώμους του τα βάρη πολλών επαναστάσεων στην Κρήτη, ο καθημαγμένος από τις πρόσφατες εξεγέρσεις, παραμερίστηκε επιμελώς από τα έδρανα της Κρητικής Εθνοσυνέλευσης, γι' αυτό και τα δικαία αιτήματά του δεν αναγράφτηκαν καθόλου στον καταστατικό χάρτη της Πολιτείας. Ιδιαίτερα το αίτημα της διανομής της γης, που αποτελούσε το καίριο πρόβλημα του κοινωνικού βίου στο νησί και ένα από τα πιο σπουδαία εναύσματα των Κρητικών εξεγέρσεων κατά της τουρκικής καταπίεσης Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 4
των μπέηδων και των άλλων γαιοκτημόνων. Μικρογραφία της αντιδραστικότητας του συντάγματος και της συνέλευσης ήταν η διορισμένη από τον πρίγκιπα-αρμοστή κυβέρνηση των συμβούλων του, επί των οποίων - ας σημειωθεί - είχε το απόλυτο δικαίωμα του κατ' αρέσκεια διορισμού τους ή της παύσης τους». (Τ. Βουρνάς, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1821-1909, σ. 575) ΚΕΙΜΕΝΟ 2 «Στα χρόνια της Κρητικής Πολιτείας γίνονται πολλά έργα ανασυγκρότησης - διάνοιξη δρόμων και πλακόστρωση, αποχετευτικά έργα καθώς και εξωραϊσμού και καλλωπισμού, ανεγείρεται η περίφημη ημοτική Αγορά. Το πνευματικό και πολιτιστικό επίπεδο είναι σε υψηλό σημείο, λειτουργούν νέα σχολεία, το ποσοστό του αναλφαβητισμού μικραίνει. Έχει συγκροτηθεί από το 1899 ο Φιλολογικός Σύλλογος "Χρυσόστομος" και στη συνέχεια ιδρύονται όλο και περισσότερα πνευματικά, φιλανθρωπικά, αθλητικά και εργατικά σωματεία, διοργανώνονται πλείστες εκδηλώσεις. Έρχονται πολυμελείς και καλά καταρτισμένοι ελληνικοί και ξένοι θίασοι, μαθητές επίσης δίνουν θεατρικές παραστάσεις με αξιώσεις και μάλιστα στα αρχαία ελληνικά. Χώροι των παραστάσεων ο ημοτικός Κήπος, το θέατρο της Σπλάντζιας, του Καλέ-Καπισί, του Φαλήρου στο Κούμ-Καπί, του Καστελιού». (από το chania.gr) Μονάδες 25 Πολύ περισσότερα από ένα απλό φροντιστήριο! σ. 5