ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

Transcript

1 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ : ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ 1. Αγροτική μεταρρύθμιση: η κατάργηση των μεγάλων ιδιοκτησιών και η κατάτμηση των αξιοποιήσιμων εδαφών σε μικρές παραγωγικές μονάδες οικογενειακού χαρακτήρα που θα ανταποκρίνονταν καλύτερα στις νέες κοινωνικές και παραγωγικές συνθήκες. 2. Φεντερασιόν: πολυεθνική εργατική οργάνωση που ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη μετά το τέλος των Βαλκανικών πολέμων με πρωτεργάτες σοσιαλιστές από την ανοιχτή σε νέες ιδέες εβραϊκή κοινότητα της πόλης. Η Φεντερασιόν αποτέλεσε σημαντικό δίαυλο για τη διάδοση της σοσιαλιστικής και εργατικής ιδεολογίας της χώρας. 3. Βενιζελισμός: πολιτική αντίληψη που εμφανίστηκε κατά την περίοδο , όταν η Ελλάδα βρισκόταν σε συνεχή πολεμική ετοιμότητα. Σύμφωνα με αυτή τη νέα πολιτική αντίληψη το ελληνικό κράτος θεωρήθηκε μοχλός έκφρασης και ανάπτυξης του ελληνισμού. Το ελληνικό κράτος έπρεπε να επιδιώξει την ενσωμάτωση του εκτός συνόρων ελληνισμού και με ενιαία εθνική και κρατική υπόσταση να διεκδικήσει τη θέση του στο τότε σύγχρονο κόσμο. Αυτό προϋπέθετε όχι μόνο θεσμικό εκσυγχρονισμό αλλά και γενικότερη προσήλωση στην ιδέα της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων του έθνους. 4. Εθνικός διχασμός : η σύγκρουση του παλατιού με τον Βενιζέλο κατά την περίοδο με αφορμή τον Α Παγκόσμιο πόλεμο και τος διαφορετικές απόψεις που εκφράστηκαν ως προς τη σκοπιμότητα ή μη της συμμετοχής της Ελλάδας σε αυτόν. 5. Ούλεν: αμερικανική εταιρεία που ανέλαβε τη λύση του ζητήματος της υδροδότησης της Αθήνας με την κατασκευή του φράγματος και της τεχνητής λίμνης του Μαραθώνα. 6. Πάουερ: Βρετανική εταιρεία που ανέλαβε την εγκατάσταση μονάδων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στην πρωτεύουσα αλλά και τη δημιουργία σύγχρονου δικτύου αστικών συγκοινωνιών, βασισμένου σε ηλεκτροκίνητα τραμ και λεωφορεία. 7.Κλήριγκ: Μια από τις προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης να αποτρέψει την κρίση του Εφαρμόστηκε στον τομέα του εξωτερικού εμπορίου και ήταν μια μέθοδος διακανονισμού στα πλαίσια της οποίας οι διεθνείς συναλλαγές δε γίνονταν με βάση το μετατρέψιμο συνάλλαγμα αλλά με βάση διακρατικές συμφωνίες που κοστολογούσαν τα προς ανταλλαγή προϊόντα και φρόντιζαν να ισοσκελίσουν την αξία των εισαγωγών και των εξαγωγών. 1

2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ : Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ( ) 1. Δικαίωμα του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι : το δικαίωμα που παρέχει σους πολίτες να συγκεντρώνονται κατά ομάδες ή μαζικά και να συγκροτούν οργανώσεις. Κατοχυρώθηκε με το σύνταγμα του Ναπαίοι : οι οπαδοί του ρωσικού κόμματος. 3. Πεδινοί : πολιτική ομάδα που συγκροτήθηκε στα πλαίσια της εθνοσυνέλευσης του 1862 με ηγέτη τον Δημήτριο Βούλγαρη, ο οποίος υπονόμευε τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς. Με παρεμβάσεις στο στρατό επεδίωκε την δημιουργία ομάδας των πραιτωριανών για να εξασφαλίσει την παραμονή του στην εξουσία. Έβρισκε οπαδούς ανάμεσα σε εκείνους παράνομα στο στρατό ή στο δημόσιο και φοβούνταν μη χάσουν τη θέση τους σε περίπτωση συνθηκών κοινοβουλευτικής νομιμότητας, σε άνεργους πτυχιούχους και στους μικροκαλλιεργητές. 4. Ορεινοί: πολιτική ομάδα που συγκροτήθηκε στα πλαίσια της εθνοσυνέλευσης και απαρτίστηκε από διάφορες ομάδες (υπό Γρίβα και Κανάρη) με κοινό στόχο την αντίσταση στην πολιτική των πεδινών. Βρήκαν υποστηρικτές μεταξύ των καλλιεργητών, των κτηνοτρόφων, των εμπόρων και των πλοιοκτητών. 5.Εθνικόν κομιτάτον: πολιτικός σχηματισμός υπό τον Επαμεινώνδα Δεληγιώργη που υποστήριζε την ανάπτυξη του κοινοβουλευτισμού, τον εκσυγχρονισμό της χώρας, οικονομική ανάπτυξη, μεταρρυθμίσεις στο στρατό και στη διοίκηση, πολιτισμική εξάπλωση στην Οθωμανική αυτοκρατορία. 6. Εκλεκτικοί: ετερόκλητη παράταξη εξεχόντων λόγιων, αξιωματικών, και πολιτικών με μετριοπαθείς θέσεις και προσπαθούσε να μεσολαβεί μεταξύ των άλλων παρατάξεων και να υποστηρίζει σταθερές κυβερνήσεις. 7. Αρχή της δεδηλωμένης: σύμφωνα με αυτήν (Τρικούπης 1875) ο βασιλιάς όφειλε να δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης σε πολιτικό που είχε σαφώς την δεδηλωμένη εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας των βουλευτών. 8. Κράτος δικαίου: το κράτος στο οποίο η οργάνωση και η λειτουργία όλων των θεσμών και των τομέων της κρατικής εξουσίας ρυθμίζονται με κανόνες του θετικού δικαίου δηλαδή με νόμους που το ίδιο το κράτος έχει θεσπίσει. 9. Ταξικό κόμμα: το κόμμα που εκφράζει τα συμφέροντα μιας συγκεκριμένης κοινωνικής τάξης. 2

3 10. Ομάδα των Ιαπώνων: πολιτικό μόρφωμα που ιδρύθηκε από τον Δημήτριο Γούναρη το Επίκεντρο της κριτικής του ήταν η αδυναμία του πολιτικού συστήματος να προσαρμοστεί στις εξελίξεις της κοινωνίας. Η ομάδα δε μπόρεσε να επιβιώσει και διαλύθηκε το Στρατιωτικός σύνδεσμος: μυστική ένωση στρατιωτικών από την οποία εκδηλώθηκε το κίνημα στο Γουδί στις 15 Αυγούστου 1909 με αιτήματα που αφορούσαν μεταρρυθμίσεις στο στρατό, στη διοίκηση, στην εκπαίδευση, στην δικαιοσύνη και στη δημοσιονομική πολιτική. Δεν εγκαθίδρυσε δικτατορία αλλά προώθησε τα αιτήματα μέσω της Βουλής. 12. Ραλλικό κόμμα: βλέπε σελίδα σχολικού βιβλίου 13. Εθνικό κόμμα: ανήκε στα Αντιβενιζελικά κόμματα και δε διέφερε από το Ραλλικό. Οι εκπρόσωποι του προσπαθούσαν να εκμεταλλευτούν τη συμμετοχή του αρχηγού τους Κ. Μαυρομιχάλη στα πολιτικά πράγματα μετά το Υποστήριζαν την ανόρθωση που δε μπορούσαν να υλοποιήσουν οι Βενιζελικοί. 14. Κόμμα του Θεοτόκη: ήταν το πιο μετριοπαθές από τα δυο άλλα κόμματα και ζητούσε να διορθώσει αυτά που θεωρούσε λάθη των Φιλελευθέρων. Συμφωνούσε με την πάση θυσία αύξηση των εξοπλισμών και ζητούσε φορολογικές ελαφρύνσεις για τους μικροεισοδηματίες. Είχε τη μεγαλύτερη εκλογική βάση και αποτέλεσε τον πυρήνα των Αντιβενιζελικών. 15. Κοινωνιολογική εταιρεία: ξεκίνησε από μερικούς διανοούμενους ως αριστερός μεταρρυθμιστικός φορέας, με στόχο να προπαγανδίσει πολιτικές θέσεις και στη συνέχεια να ιδρύσει κόμμα. Επιζητούσε για όλα τα μέλη της κοινωνίας ισότητα ευκαιριών, κοινωνικοποίηση μέσων παραγωγής και διανομή αγαθών ανάλογα με τις ανάγκες του καθενός, πράγμα που θα μπορούσε να υλοποιηθεί με τη σταδιακή αναμόρφωση της οικονομίας και τη συνταγματική μεταβολή. Για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι έπρεπε να οργανωθούν οι εργάτες σε επαγγελματικές ενώσεις και να ιδρύσουν κόμμα. 16. Λαϊκό κόμμα: ιδρύθηκε στα μέσα του 1910 από τους Κοινωνιολόγους, με αρχηγό τον ΑΛ.ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ. Βασικές προγραμματικές δηλώσεις του ήταν η αναμόρφωση του πολιτικού συστήματος και η επιβολή αρχών κοινωνικής δικαιοσύνης. Στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1910 εξελέγησαν επτά υποψήφιοι του κόμματος, οι οποίοι παρείχαν κριτική υποστήριξη στους Φιλελεύθερους. 17. ΣΕΚΕ: ιδρύθηκε το 1918 από συνέδριο σοσιαλιστών. Βασικές θέσεις του προγράμματος ήταν η δημοκρατία, παροχή εκλογικού δικαιώματος στις γυναίκες, αναλογικό εκλογικό σύστημα και εθνικοποίηση πλουτοπαραγωγικών πηγών. Σχετικά με την εξωτερική πολιτική, ζητούσε ειρήνη, χωρίς προσάρτηση εδαφών, βασισμένη στο δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των λαών. 3

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ : ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1. Τάγματα εργασίας: μορφή καταπίεσης που υπέστησαν οι Έλληνες από τους Τούρκους κατά την διάρκεια του πρώτου διωγμού σύμφωνα με την οποία οι άνδρες άνω των 45 ετών, που δε στρατεύονταν, τα επάνδρωναν. Σε αυτά οι περισσότεροι πέθαναν από κακουχίες πείνα και αρρώστιες. 2. Οργανισμός: ιδρύθηκε το 1914 στη Θεσσαλονίκη με σκοπό την άμεση περίθαλψη και την εγκατάσταση των προσφύγων σε εγκαταλελειμμένα Τουρκικά και Βουλγαρικά χωριά της Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας. Παρείχε συσσίτιο, προσωρινή στέγη και ιατρική περίθαλψη μέχρι οι πρόσφυγες να βρουν εργασία ή να αποκτήσουν κλήρο. 3. Πατριαρχική επιτροπή: συστάθηκε τον Οκτώβριο του 1918 στην Κωνσταντινούπολη με σκοπό τον επαναπατρισμό των εκτοπισμό, με τη βοήθεια του πατριαρχείου και της ελληνικής κυβέρνησης. 4. Υπηρεσία Παλιννοστήσεως και Περιθάλψεως: ιδρύθηκε στα πλαίσια της Ύπατης αρμοστείας Σμύρνης και βοηθούσε όσους επέστρεφαν να αποκατασταθούν στα σπίτια τους και στις ασχολίες τους. 5. Ταμείο περιθάλψεως προσφύγων: ιδρύθηκε το Νοέμβριο του 1922 και ανέλαβε την προσωρινή στέγαση των προσφύγων αναγείροντας ξύλινα παραπήγματα. 6. Μικτή επιτροπή ανταλλαγής: ιδρύθηκε το 1923 με βάση το 11 άρθρο της Σύμβασης της Λοζάνης με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Την αποτελούσαν 11 μέλη ( 4 Έλληνες, 4 Τούρκοι και τρία μέλη πολίτες ουδετέρων κρατών κατά τον Α Παγκόσμιο πόλεμο ) με αρμοδιότητα τον καθορισμό του τρόπου μετανάστευσης των πληθυσμών και της εκτίμησης της ακίνητης περιουσίας των ανταλλαξίμων. 7. ΕΑΠ: ιδρύθηκε το Σεπτέμβριο του 1923 με πρωτοβουλία της ΚΤΕ. Ήταν αυτόνομος οργανισμός με πλήρη νομική υπόσταση και είχε έδρα την Αθήνα. Βασική αποστολή της ήταν να εξασφαλίσει παραγωγική απασχόληση και στέγαση στους πρόσφυγες. Η ΕΑΠ λειτούργησε ως το τέλος του Με ειδική σύμβαση μεταβίβασε στο ελληνικό δημόσιο την περιουσία της, καθώς και τις υποχρεώσεις της απέναντι στους πρόσφυγες. 8. Γενική διεύθυνση ανταλλαγής: συστάθηκε το 1924 για να βοηθήσει το δύσκολο έργο της Ελληνικής αντιπροσωπείας στο θέμα της εκτίμησης των περιουσιών των ανταλλαξίμων και υπαγόταν στο Υπουργείο Γεωργίας. 9. Γραφεία ανταλλαγής πληθυσμών: δημιουργήθηκαν για να συμβάλλουν στην αποτελεσματικότερη λειτουργία της Γενικής διεύθυνσης ανταλλαγής. Εκεί υποβλήθηκαν οι αιτήσεις των προσφύγων για αποζημίωση για την ακίνητη περιουσία τους. 4

5 10. Ανώτατο συμβούλιο: ρόλος του ήτάν να αναθεωρεί τις αιτήσεις των δικαιούχων αποζημίωσης εάν θεωρούνταν ανακριβείς. 11. Πρωτοβάθμιες δευτεροβάθμιες επιτροπές Εκτίμησης: συστάθηκαν για την οριστική εκτίμηση των περιουσιών που εγκαταλείφθηκαν στην Τουρκία και ρόλος τους ήταν η αντιμετώπιση προβλημάτων που ενδεχομένως θα ανέκυπταν. 12. Συμφωνία της Άγκυρας: βλέπε σελίδα σχολικού βιβλίου. ΚΕΦΑΛΑΙΟ : ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ 1. ΣΩΜΑ ΔΗΜΟΦΡΟΥΡΩΝ: η ίδρυση του ψηφίστηκε από την Κρητική Βουλή που ενεργούσε σύμφωνα με τις εντολές του αρμοστειακού περιβάλλοντος και ρόλος του ήταν η στήριξη της έννομης τάξης στην Κρήτη μετά το ξέσπασμα της Επανάστασης στο Θέρισο. 2. Προσωρινή κυβέρνησις της Κρήτης: οργανώθηκε μετά την επανάσταση στο Θέρισο με πρόεδρο τον Ελ. Βενιζέλο και υπουργούς τους Κ. Φούμη και Κ. Μάνο. Η κυβέρνηση προέβη στην έκδοση τραπεζογραμματίων για εσωτερικό πατριωτικό δάνειο δραχμών, οργάνωσε υπηρεσίες οικονομικών, συγκοινωνιών και διοίκησης, τύπωσε γραμματόσημα και εξέδιδε την εφημερίδα το Θέρισο. 3. Ηνωμένη αντιπολίτευσις: συγκροτήθηκε από τους Ελ. Βενιζέλο, Κ. Μάνο και Κ. Φούμη καθώς επίσης και από όσους ήταν δυσαρεστημένοι από την αυταρχική πολιτική του πρίγκιπα Γεωργίου Β. 4. Οργανικός νόμος: με βάση αυτόν αντιμετωπίστηκε με επιτυχία το ζήτημα του καθεστώτος της Κρητικής Εκκλησίας. Δόθηκε λύση σε ακανθώδη εκκλησιαστικά ζητήματα, όπως ήταν η σχέση της εκκλησίας της Κρήτης με το Οικουμενικό πατριαρχείο και η εκλογή μητροπολίτη και επισκόπων. Το βασικό σχήμα που ισχύει με μικρές τροποποιήσεις έως σήμερα είναι ένα καθεστώς ημιαυτόνομης εκκλησίας, της οποίας ο προκαθήμενος εκλέγεται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η Κρητική πολιτεία εκδίδει το διάταγμα της αναγνώρισης της εγκατάστασης του. ΚΕΦΑΛΑΙΟ : ΠΑΡΕΥΞΕΙΝΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ Φροντιστήριο της Τραπεζούντας: ιδρύθηκε το 1682 από τον μεγάλο Τραπεζούντιο δάσκαλο του γένους Σεβαστό Κυμινήτη, λειτούργησε παρά τις αντιξοότητες μέχρι το 1922, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πνευματική και ηθική ανάπλαση των Ελληνοποντίων και στην ανάπτυξη της Εθνικής τους συνείδησης. 5

6 Ελληνικό τυπογραφείο: εγκαταστάθηκε το 1880 στη Τραπεζούντα, συνέβαλε αποφασιστικά στην ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης και την προετοιμασία ενός αγωνιστικού κλίματος για την αντικατάσταση του οθωμανικού καθεστώτος από ένα ελεύθερο και δημοκρατικό πολίτευμα. 6