ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015 ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

Transcript

1 Ελευθερίου Βενιζέλου 237, Γάζι Τηλ./Fax: com Βρέντζου Μαρία, Φιλόλογος ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015 ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α1 ΟΜΑΔΑ Α Α.1.1. Να αποδώσετε με συντομία το περιεχόμενο των παρακάτω ιστορικών εννοιών. α. Συμφωνία στις Μουρνιές Κυδωνίας β. Αρχή της δεδηλωμένης γ. Διχοτόμηση της δραχμής Μονάδες 9 Α.1.2. Να προσδιορίσετε αν το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων είναι σωστό ή όχι, γράφοντας στο τετράδιό σας την ένδειξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση. 1. Η επικράτηση της Μεγάλης Ιδέας ευνόησε την ανάπτυξη του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα. 2. Ο Δημήτριος Βούλγαρης, αρχηγός των ορεινών, υπονόμευε τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς. 3. Η ανταλλαγή πληθυσμών που όριζε η συνθήκη της Λοζάνης ίσχυε για τις μετακινήσεις που έγιναν από τη Μικρασιατική καταστροφή και μετά. 4. Η επιβολή της γνώμης του βασιλιά σε θέματα εξωτερικής πολιτικής ήταν αντισυνταγματική σύμφωνα με το σύνταγμα του Ένα από τα αίτια της εσωτερικής κρίσης στην Κρήτη ήταν και οι υπερεξουσίες που έδινε το Σύνταγμα της Κρητικής Πολιτείας στον Ύπατο Αρμοστή. Μονάδες 5 ΘΕΜΑ Α2

2 Α.2.1. Ποιες οθωμανικές ρυθμίσεις βελτιώνουν τη θέση των Ελλήνων του Πόντου και σε ποιο βαθμό; Μονάδες 14 Α.2.2. Με ποιες ενέργειες προσπάθησε η ελληνική κυβέρνηση να αποτρέψει την οικονομική κρίση του 1932 και ποια αποτελέσματα τελικά πέτυχε; Μονάδες 14 Α.2.3. Να γράψετε στο τετράδιό σας τους αριθμούς της στήλης Α και δίπλα το γράμμα της πρότασης από τη στήλη Β που δίνει τη σωστή απάντηση. Μονάδες 8 1. Τρικουπικό Κόμμα 2. Δηλιγιαννικό Κόμμα α) Εκσυγχρονισμός β) Συγκέντρωση και έλεγχος των εξουσιών από το κόμμα γ) Παροχή δημόσιων θέσεων στους προστατευόμενους του κόμματος δ) Συγκρότηση κράτους δικαίου ε) Κράτος κοινωνικής αλληλεγγύης στ) Μείωση φόρων ζ) Εξορθολογισμός διοίκησης η) Αύξηση φόρων ΟΜΑΔΑ Β ΘΕΜΑ Β1 Με αφετηρία τo παράθεμα και τις πληροφορίες του βιβλίου σας να αναφερθείτε στη διάσταση των απόψεων μεταξύ του πρίγκιπα Γεωργίου και του Ελευθέριου Βενιζέλου όσον αφορά τη διαχείριση του εθνικού ζητήματος της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Μονάδες 25 ΚΕΙΜΕΝΟ Ο πρίγκιπας Γεώργιος, έχοντας την αντίληψη ότι η άσκηση της εξωτερικής πολιτικής της Κρήτης ήταν αρμοδιότητα της ελληνικής μοναρχίας, ανέλαβε μόνος τη μεθόδευση της προσάρτησης της Μεγαλονήσου στη μητέρα πατρίδα χωρίς να συμβουλευτεί τους υπουργούς του για τις ενδεδειγμένες ενέργειες και διαπραγματεύσεις. Η πρωτοβουλία του είχε τη μορφή προσωπικών συζητήσεων με τον τσάρο της Ρωσίας και απευθείας διαπραγματεύσεων με τους υπουργούς εξωτερικών της Ρωσίας, της Γαλλίας, της Αγγλίας και της Ιταλίας. Ο Βενιζέλος θεώρησε πρόωρες τις ενέργειες του υπάτου αρμοστή, κρίνοντας ότι η Κρητική κυβέρνηση ήταν ασταθής και τα συνταγματικά θεμέλια ασαφή. Πίστευε και υποστήριζε την ανακήρυξη της Κρήτης σε ανεξάρτητο πριγκιπάτο ως τελευταίο στάδιο για τη νομότυπη πραγματοποίηση της ένωσής της με την Ελλάδα. Είναι βέβαιο ότι ο πρίγκιπας, όπως και ο περισσότερος κόσμος της εποχής εκείνης, δεν κατανόησε το γεγονός πως ήταν δυνατό να υπάρχουν διαφορετικές μεθοδεύσεις για την πραγματοποίηση της ένωσης. Δεν ήταν η επίπλαστη η εναντίωσή του στο Βενιζέλο. Ο αυταρχικός πρίγκιπας δεν ήταν ικανός να

3 αντιληφθεί τη λεπτή διαφορά μεταξύ της δεσποτικής διακυβέρνησης με ξένη κηδεμονία και, από την άλλη μεριά, της πλήρους αυτονομίας, χωρίς ξένες επεμβάσεις και με κυβερνήτη διορισμένο από την ελληνική κυβέρνηση που υποστήριζε ο Βενιζέλος ως ασφαλέστερη μεθόδευση για την απώτερη επίτευξη του ενωτικού σκοπού Ο πρίγκιπας Γεώργιος είχε την πεποίθηση ότι οποιαδήποτε λύση του Κρητικού θα προερχόταν από τις Μεγάλες Δυνάμεις και κατά τη γνώμη του, οι πολιτικοί παράγοντες της Κρήτης ήταν άσχετοι με το θέμα, αν όχι επιζήμιοι Στάθηκε αδύνατο γι αυτόν να αντιληφθεί τη σημασία της πολιτικής κινητοποίησης των ίδιων των Κρητικών, καθώς και την εύλογη απαίτησή τους να αποκτήσουν τον έλεγχο της τύχης τους μετά από αιώνες αγώνων κατά των Τούρκων κυρίαρχων. ΘΕΜΑ Β2 Αφού μελετήσετε τις παρακάτω πηγές και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις να απαντήσετε στα παρακάτω ερωτήματα: α) Ποιες μορφές πήρε ο διωγμός του 1914 εναντίον του ελληνικού στοιχείου της Μ. Ασίας; β) Ποια ήταν η συμβολή των Γερμανών στην προσπάθεια διωγμού του ελληνικού μικρασιατικού στοιχείου; Μονάδες 25 ΚΕΙΜΕΝΟ Α «Εκτός από την άνοδο του Τουρκικού εθνικισμού, που υπήρξε ο κύριος παράγων στη δίωξη του ελληνικού στοιχείου συνετέλεσαν και οικονομικοί λόγοι. Οι Έλληνες με τη συγκέντρωση του εμπορίου και της βιομηχανίας στα χέρια τους, ήταν φυσικό να αποτελέσουν εμπόδιο στην επιδίωξη της Γερμανίας να ολοκληρώσει την οικονομική της διείσδυση στην υπανάπτυκτη Τουρκία. Έτσι, στα 1915 προπαγανδιστικά φυλλάδια της Γερμανικής Τράπεζας Παλαιστίνης προέτρεπαν τους Τούρκους να μην έχουν εμπορικές σχέσεις με Έλληνες και Αρμένιους. Γερμανοί στρατιωτικοί υπέδειξαν εξάλλου στους Τούρκους την εκτόπιση των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας στον Α Παγκόσμιο πόλεμο και απέβλεπαν στη μεθόδευση της μεταφοράς χιλιάδων Ελλήνων για «στρατιωτικούς λόγους» που κατέληξε σε πραγματική εξόντωση». Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΕ, σελ. 99 ΚΕΙΜΕΝΟ Β Κήρυξαν, λοιπόν, εναντίον τους γενικό μποϊκοτάζ και έκαναν αφισοκολλήσεις στα σχολεία κι στα τζαμιά. Το περιεχόμενο των αφισών καλούσε τους Μουσουλμάνους να εξοντώσουν τους Οθωμανούς Έλληνες. Την ίδια εποχή οι τουρκικές εφημερίδες δημοσίευαν πύρινα άρθρα κατά των ίδιων υπηκόων, ξεσηκώνοντας τους αναγνώστες τους εναντίον των Ελλήνων Οθωμανών και υποκινώντας τους σε πράξεις βίας και σε σφαγές. G. Horton, Αναφορικά με την Τουρκία, Λιβάνης, 1992, σ.60 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

4 ΘΕΜΑ Α1 ΟΜΑΔΑ Α Α.1.1. α. Μετά το τέλος της επανάστασης του Θερίσου ο Ελ. Βενιζέλος και οι Μ. Δυνάμεις υπέγραψαν έπειτα από διαπραγματεύσεις, την τελική συμφωνία στις 2 Νοεμβρίου 1905 στο μοναστήρι των Μουρνιών Κυδωνίας. Σύμφωνα με αυτήν, εξασφαλίστηκε γενική αμνηστία και οι Μ. Δυνάμεις δεσμεύτηκαν να επεξεργαστούν ένα χάρτη νέων παραχωρήσεων στον Κρητικό λαό, αρνούμενες ωστόσο να επιτρέψουν την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. (σχολ. βιβλίο, σελ. 215) β. Η αρχή της δεδηλωμένης ψηφίστηκε το 1875 και υπήρξε ιδέα του Χ. Τρικούπη, ο οποίος θέλησε να δώσει τέλος στην πολιτική αστάθεια που κλόνιζε την Ελλάδα, μέσω της συγκρότησης δύο κομμάτων εξουσίας. Σύμφωνα με την αρχή αυτή, ο βασιλιάς έπρεπε να αναθέτει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης μόνο σε πολιτικό ο οποίος σαφώς είχε την «δεδηλωμένη» εμπιστοσύνη της πλειοψηφίας των βουλευτών. (σχολ. βιβλίο, σελ. 79) γ. Το Μάρτιο του 1922, λίγο πριν την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου, τα δημοσιονομικά δεδομένα της Ελλάδας έφτασαν σε πλήρες αδιέξοδο, το οποίο αντιμετωπίστηκε με ένα πρωτότυπο εσωτερικό αναγκαστικό δάνειο, με διχοτόμηση του χαρτονομίσματος. Το αριστερό τμήμα εξακολουθούσε να κυκλοφορεί στο 50% της αξίας του, ενώ το δεξιό ανταλλάχθηκε με ομολογίες του Δημοσίου. Έτσι, το κράτος απέκτησε δρχ. (σχολ. βιβλίο, σελ. 50) Α Λάθος, 2. Λάθος, 3. Λάθος,, 4. Σωστό, 5. Σωστό ΘΕΜΑ Α2 Α.2.1. Βλ. σχολικό βιβλίο, σελ. 245 (Το δυσμενές κλίμα δόξες) Α.2.2. Βλ. σχολικό βιβλίο, σελ. 54 (Οι προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης συμφωνίες) Α α, δ, ζ, η 2 β, γ, ε, στ ΟΜΑΔΑ Β ΘΕΜΑ Β1 Στο εθνικό ζήτημα της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα παρουσιάστηκε εξαρχής διάσταση απόψεων ανάμεσα στον Ύπατο Αρμοστή της Κρητικής Πολιτείας Γεώργιο και στον Υπουργό Δικαιοσύνης της Κρητικής Πολιτείας, Ελευθέριο Βενιζέλο. Ο Γεώργιος πίστευε ότι η λύση του ζητήματος αυτού θα ωρίμαζε με συνεχείς παραστάσεις και υπομνήματα προς τις Μεγάλες Δυνάμεις, ενώ ο Βενιζέλος, βλέποντας τα πράγματα πρακτικότερα και ρεαλιστικότερα, θεωρούσε ότι η λύση έπρεπε να είναι σταδιακή, με βαθμιαίες κατακτήσεις. Ως πρώτη μάλιστα κατάκτηση θεωρούσε την απομάκρυνση των ξένων στρατευμάτων από τις κρητικές πόλεις και την αντικατάστασή τους από ντόπια πολιτοφυλακή, με Έλληνες αξιωματικούς. Η διάσταση αυτή, μάλιστα, έλαβε τη

5 μορφή προσωπικής αντιπαράθεσης και δημιούργησε ένα κλίμα διχασμού στο νησί. 1 Το παραπάνω παράθεμα δίνει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις απόψεις των δύο αντιπάλων και τις ενέργειες ειδικότερα του Γεωργίου όσον αφορά στο θέμα της ένωσης. Ο πρίγκιπας Γεώργιος θεωρώντας ότι η ελληνική μοναρχία είναι αρμόδια για την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής ξεκίνησε μια σειρά συζητήσεων και διαπραγματεύσεων με τις Μ. Δυνάμεις, χωρίς να συμβουλευτεί τους υπουργούς του. Αυτό το έκανε διότι στόχευε σε μια μοναρχική διακυβέρνηση του νησιού υπό την προστασία και τον έλεγχο των Μ. Δυνάμεων. Ήταν αδιανόητο για τον ίδιο να πάρουν οι Κρητικοί αρμόδιοι του πολιτικού στίβου, την πολιτική κατάσταση στα χέρια τους και να οδηγήσουν με ασφαλή τρόπο στην ένωση του νησιού με την Ελλάδα. Από την άλλη, οι ενέργειες αυτές θεωρήθηκαν πρόωρες και βεβιασμένες από το Βενιζέλο, ο οποίος θεωρούσε ότι επικρατούσε έντονη πολιτική και συνταγματική αστάθεια στην κρητική κυβέρνηση, ώστε να γίνονται τέτοιου είδους κινήσεις. Αντίθετα, πίστευε, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, στη σταδιακή επίλυση του ζητήματος με τελευταίο στάδιο πριν την ένωση, την ανακήρυξη του νησιού σε ανεξάρτητο πριγκιπάτο. Εν ολίγοις, ο Βενιζέλος υποστήριζε την πλήρη αυτονομία της Κρήτης, χωρίς ξένες επεμβάσεις και με κυβερνήτη διορισμένο από την ελληνική κυβέρνηση. 1. Βλ. σχολικό βιβλίο, σελ ΘΕΜΑ Β2 α) Από τα τέλη του 19ου αιώνα, με την εδαφική συρρίκνωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, έκανε την εμφάνισή του ο τουρκικός εθνικισμός που είχε ως αποτέλεσμα την εχθρική αντιμετώπιση των μειονοτήτων που ζούσαν στην περιοχή και κυρίως των Ελλήνων και των Αρμένιων, καθώς είχαν στα χέρια τους το μεγαλύτερο μέρος της βιομηχανίας και του εμπορίου της χώρας. Επιπλέον, η εκκρεμότητα στο ζήτημα που αφορούσε τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου επιδείνωσε τις σχέσεις Ελλάδας Τουρκίας. 1 Στις αρχές του 1914 λαμβάνει χώρα ο πρώτος διωγμός των Ελλήνων από τη Μ. Ασία. Συγκεκριμένα, η τουρκική κυβέρνηση υποκίνησε μαζικές μεταναστεύσεις Μουσουλμάνων από τη Σερβία, τη Βουλγαρία και την Ελλάδα προς τη Μ. Ασία, κάτι που έδωσε το πρόσχημα στους Τούρκους να εκδιώξουν τους Έλληνες. Η είσοδος επίσης της Τουρκίας στον Α Παγκόσμιο πόλεμο ήταν ένα γεγονός που ευνόησε αυτή την τακτική. Έτσι, εκδιώχθηκαν αρχικά οι Έλληνες της Ανατολικής Θράκης και έπειτα της Δυτικής Μ. Ασίας με το πρόσχημα ότι έπρεπε να εκκενωθεί η περιοχή που βρισκόταν απέναντι από το Ανατολικό Αιγαίο για στρατιωτικούς λόγους. Η εκκένωση αυτή πραγματοποιήθηκε με τη συμβολή του τουρκικού τύπου, που εξέδιδε προπαγανδιστικά φύλλα εναντίον των Ελλήνων με στόχο την καταπίεσή τους και την ταχύτατη και «εθελούσια» μετανάστευση. Σε πολλές περιπτώσεις υπήρξαν λεηλασίες, αλλά και δολοφονίες σε βάρος των Ελλήνων. 2 Στο δεύτερο παράθεμα γίνεται λόγος ακόμα και για κήρυξη γενικού μποϊκοτάζ από την πλευρά των Τούρκων προκειμένου να ασκηθεί πίεση στους Έλληνες. Προχωρούσαν επιπλέον και σε αφισοκολλήσεις το περιεχόμενο των οποίων

6 καλούσε τους Μουσουλμάνους να σκοτώσουν τους Έλληνες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ανάλογη υπήρξε και η λειτουργία των τουρκικών εφημερίδων, όπως επισημάνθηκε παραπάνω, που ξεσήκωναν τους Τούρκους σε πράξεις βίας και σε σφαγές κατά των Ελλήνων. β) Κύρια υπήρξε η συμβολή των Γερμανών στην προσπάθεια διωγμού των Ελλήνων. Σύμφωνα με το πρώτο παράθεμα, το γεγονός ότι οι Έλληνες ήταν οι κυρίαρχοι του εμπορίου και της βιομηχανίας στην αυτοκρατορία, αποτελούσε εμπόδιο για τη Γερμανία η οποία επιθυμούσε να διεισδύσει οικονομικά στην υποανάπτυκτη Τουρκία. Έτσι, συμμετείχαν και οι ίδιοι στην προπαγάνδα εναντίον των Ελλήνων μέσω φυλλαδίων που εξέδιδε η Γερμανική Τράπεζα της Παλαιστίνης, που προέτρεπαν τους Τούρκους να μην έχουν εμπορικές σχέσεις με Έλληνες και Αρμένιους. Τέλος, ο διωγμός των Ελλήνων από την Ανατολική Θράκη και τη Δυτική Μικρά Ασία για στρατιωτικούς δήθεν λόγους πραγματοποιήθηκε υπό την καθοδήγηση των Γερμανών. 1. Βλ. σχολικό βιβλίο, σελ Βλ. ό.π.