ΔΥΝΑΜΙΚΟ, ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣ ΞΥΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ/ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Σχεδιασμός και οργάνωση της έρευνας πεδίου - Ερευνητικοί στόχοι Δρ. Θεοχάρης Τσούτσος, Αναπλ. Καθηγητής, Δντης εργαστηρίου Σταυρούλα Τουρνάκη, Χημ.Μηχανικός ΜSc, Senior Advisor Λευκωσία, 31 Ιανουαρίου 2013
Σχεδιασμός έρευνας για τη χρήση βιομάζας ξυλείας στην Κύπρο Το πρόβλημα: Αυξημένη χρήση βιομάζας (καυσόξυλα) σε παραδοσιακά τζάκια/σόμπες (σύμφωνα με αρχικά δεδομένα 43% ) Η ποιότητα καύσης επηρεάζει τον αέρα εσωτερικά/εξωτερικά ανάγκη καταγραφής εκπομπών αερίων Η αλόγιστη/ανεξέλεγκτη κοπή δέντρων αποτελεί απειλή για τα δάση και τη γεωργια Έλλειψη εμπεριστατωμένων μελετών που θα συμβάλλουν στη λήψη αποφάσεων και στη διαμόρφωση κατάλληλων πολιτικών να αντιμετωπίσουν το θέμα (ΚΑΠ, Οδηγία ΑΠΕ, Πολιτικη δασων)
Ερευνητικοί στόχοι Σκοπός της έρευνας είναι: η συλλογή ποιοτικών και ποσοτικών δεδομένων για την καταγραφή της προέλευσης της βιομάζας ξυλείας επίσης των τρόπων, ποσοτήτων και βαθμού χρήσης της η αποτύπωση χρόνιων πρακτικών και η διερεύνηση γνώσεων/αντιλήψεων/αντιδράσεων των κατοίκων των ορεινών κοινοτήτων σε σχέση με τη βιομάζα ξυλείας. μετρήσεις ποιότητας του αέρα εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος για την αποτίμηση της σύστασης του αέρα και την αναγνώριση πιθανών αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία των πολιτών
Βασικά ερευνητικά ερωτήματα 1/2 Καύσιμα για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών στις ορεινές κοινότητες της Κύπρου και βαθμός διείσδυσης βιομάζας ξυλείας Τεχνολογίες και πρακτικές που εφαρμόζονται Είδος, ποσότητες και προέλευση χρησιμοποιούμενης βιομάζας Στάσεις/αντιλήψεις για βιομάζα ξυλείας, βαθμός γνώσης και ευαισθητοποίησης κατοίκων σε περιβαλλοντικά θέματα
Βασικά ερευνητικά ερωτήματα 2/2 Μεταβολή της ποιότητας αέρα σε σχέση με τη χρήση διαφορετικών τεχνολογιών βιομάζας ξυλείας άλλοι παράγοντες που επιδρούν Πιθανό τεχνολογικό ή/και οικονομικό όφελος από αυξημένη χρήση βιομάζας ξυλείας για θέρμανση Βαθμός σημαντικότητας εφαρμογής άμεσων πολιτικών σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο
Μέθοδος Προσωπικές συνεντεύξεις στα νοικοκυριά του δείγματος με χρήση δομημένου ερωτηματολογίου Επιτόπιες μετρήσεις της σύστασης του αέρα στο εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον με τη βοήθεια φορητών αναλυτών για την καταμέτρηση αέριων ρύπων (CO, CO 2, NO X, SO X, C X H Y, PM2.5, PM5, PM10, TPM) σε 2 φάσεις Θερινή μέτρηση Χειμερινή μέτρηση
Πληθυσμός - στόχος Γεωγραφική περιοχή έρευνας Οι 135 ορεινές και ημιορεινές Κοινότητες/Δήμοι της χώρας (υψόμετρο πάνω από 500 m) Πληθυσμός 10.596 κατοικίες συνήθους διαμονής και 15.352 εξοχικές κατοικίες - 27.962 κάτοικοι (Απογραφή 2001)
Οι επιλεγμένες ορεινές κοινότητες Πηγή: Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών
Δείγμα έρευνας 1.000 νοικοκυριά σε 40 επιλεγμένες κοινότητες (κατ εκτίμηση 2.800 κάτοικοι) ΕΠΑΡΧΙΑ ΑΡ. ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ/ΔΗΜΩΝ Αρ. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΩΝ Πάφου 10 205 Λεμεσού 16 442 Λάρνακας 1 46 Λευκωσίας 13 307 40 1.000
Δομή ερωτηματολογίου Α) ΓΕΝΙΚA ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΟΙΚΙΑΣ/ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΟΥ (τύπος, θέση, χρήση, ένοικοι) Β) ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΟΙΚΙΑΣ (τύπος καυσίμου, συστήματα, τεχνολογίες, κατανάλωση, προέλευση κλπ): Β1) ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΠΗΓΩΝ ΟΙΚΙΑΣ Β2) ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ Β2.1 ΤΖΑΚΙ Β2.2 ΘΕΡΜΑΣΤΡΑ/ΣΟΜΠΑ ΒΙΟΜΑΖΑΣ Β2.3 ΛΕΒΗΤΑΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣ Β3) ΧΡΗΣΗ ΒΙΟΜΑΖΑΣ ΓΙΑ ΑΛΛΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΕΚΤΟΣ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ Γ) ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ (σε σχέση με γνώσεις, αντιλήψεις, πρακτικές και προφίλ ερωτώμενου) Δ) ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΩΤΩΜΕΝΟΥ (Στοιχεία ταυτοποίησης)
Πιλοτική έρευνα (Questionnaire Testing) πιλοτική έρευνα πριν την δουλειά πεδίου, σε επιλεγμένο δείγμα 15-20 ατόμων για να διαπιστωθεί η λειτουργικότητα του ερωτηματολογίου και να εντοπιστούν πιθανά προβλήματα ή απαιτούμενες βελτιώσεις. ελέγχεται η ροή του ερωτηματολογίου, εντοπίζονται πιθανές ασάφειες, μη κατανοητοί όροι, δυσκολία στην επιλογή απάντησης, ελλείψεις, σημεία που χρειάζονται άλλη διατύπωση ή μεγαλύτερη καθοδήγηση για τους ερευνητές. Στην πιλοτική έρευνα συμμετέχουν όλοι οι ερευνητές.
ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΔΙΟΥ 1/2 Briefing: Ανάλυση ερωτηματολογίου. Επισημαίνονται τα κρίσιμα σημεία, συζητούνται πιθανές απορίες και δίνονται αναγκαίες διευκρινήσεις στην ομάδα ερευνητών. Λήψη Συνεντεύξεων: οι ερευνητές παίρνουν τις συνεντεύξεις από τα άτομα του δείγματος σύμφωνα με το προκαθορισμένο πλάνο επισκέψεων, και τις προδιαγραφές της έρευνας
ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΔΙΟΥ 2/2 Έλεγχοι στο πεδίο: κατά τη διάρκεια και μετά το τέλος του πεδίου για να επιβεβαιωθεί η αξιοπιστία και εγκυρότητα των αποτελεσμάτων Έλεγχο πληρότητας, στο 100% των ερωτηματολογίων Τηλεφωνικός έλεγχος σε 20% των ερωτηματολογίων Επανεπίσκεψη στο 10% των ερωτηματολογίων κάθε ερευνητή.
Ο ρόλος του ερευνητή Καθοριστικός για τη άντληση των ζητούμενων στοιχείων την ακρίβεια και πληρότητα των πληροφοριών τη σωστή συμπλήρωση του ερωτηματολογίου αλλά και του βαθμού ανταπόκρισης των κατοίκων.
ΣΗΜΕΙΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ Χρήση ενεργειακών πηγών Προσδιορισμός κατανάλωσης και ενεργειακής δαπάνης Προσδιορισμός κατανάλωσης και ενεργειακής δαπάνης ανά κατηγορία χρήσης Ερωτήσεις ταυτοποίησης (στοιχεία ερωτώμενου) Πληρότητα απαντήσεων Σωστή καταγραφή Αρίθμηση Ερωτηματολογίου
ΣΕΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Ενδεικτικά αναφέρονται: (θετικά) περιβαλλοντικά αποτελέσματα από την αντικατάσταση παραδοσιακών τζακιών με ενεργειακά (θετικά) περιβαλλοντικά αποτελέσματα από την εφαρμογή λοιπών διαφόρων ενεργειακών πολιτικών προώθησης εξοικονόμησης ενέργειας διαμόρφωση αναγκών ενημέρωσης σε ομάδες πληθυσμού - στόχο (φύλο, γεωγραφική ενότητα, ηλικία)
ΑΘΗΝΑ, 14-28 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ! Θεοχάρης Τσούτσος Αναπλ. Καθηγητής Theocharis.tsoutsos@enveng.tuc.gr www.resel.tuc.gr