Σφμφωνα με Σ. Δελθκωςτόπουλο, ΕρμΚΔΔ, 2008, άρκρο 75, ς , αναγράφονται τα εξισ:

ΓΝΩΜΟΔΟΣΗΗ 1403/18.12.2015 ΘΕΜΑ Σφλλογοσ ηθτάει διευκρινιςεισ ςχετικά με τισ νόμιμεσ ενζργειεσ που πρζπει να προβοφν τα μζλθ του, προκειμζνου να μθν παραγραφοφν οι λθξιπρόκεςμεσ οφειλζσ του ΟΠΑΔ (νυν ΕΟΠΥΥ) και των άλλων αςφαλιςτικϊν ταμείων (ΕΤΑΑ - ΙΚΑ - ΟΙΚΟΣ ΝΑΥΤΟΥ - ΤΑΥΤΕΚΩ - ΟΑΕΕ κ.α.). ΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΣΟΛΟΓΙΑ Σφμφωνα με άρκρο 75 Κϊδικα Διοικθτικισ Δικονομίασ, όπωσ ιςχφει, ορίηονται τα εξισ: «Άρκρο 75 Συνζπειεσ κατάκεςθσ και επίδοςθσ 1. Θ εκκρεμοδικία αρχίηει με τθν κατάκεςθ τθσ αγωγισ και λιγει με τθ δθμοςίευςθ τθσ οριςτικισ απόφαςθσ ι τθν κατάργθςθ τθσ δίκθσ. 2. Τα κατά το ουςιαςτικό δίκαιο ζννομα αποτελζςματα τθσ άςκθςθσ τθσ αγωγισ επζρχονται, ωσ προσ τον εναγόμενο, από τθν επίδοςι τθσ ςε αυτόν από τον ενάγοντα. Θ παραγραφι, θ οποία ςφμφωνα με το προθγοφμενο εδάφιο διακόπθκε, αρχίηει πάλι μόνο από τθν τελεςιδικία τθσ απόφαςθσ ι τθν κατάργθςθ τθσ δίκθσ. *ΣΘΜ. Θ παρ. 2 αντικαταςτάκθκε ωσ άνω με άρκρ. 19 Ν. 3900/2010 (ΦΕΚ Α 213/17.12.2010)]. 3. Μεταβολι του αιτιματοσ τθσ αγωγισ είναι απαράδεκτθ. Κατ εξαίρεςθ, ο ενάγων μπορεί, ωσ το τζλοσ τθσ πρϊτθσ ςυηιτθςθσ, να περιορίςει το αίτθμα τθσ αγωγισ ι να το μετατρζψει από καταψθφιςτικό ςε αναγνωριςτικό ι από αναγνωριςτικό ςε καταψθφιςτικό». Σφμφωνα με Σ. Δελθκωςτόπουλο, ΕρμΚΔΔ, 2008, άρκρο 75, ς. 247-251, αναγράφονται τα εξισ: 1

«I. Στθν 1 του ανωτζρω άρκρου 75 ορίηεται το χρονικό διάςτθμα που υφίςταται θ βαςικι ςυνζπεια τθσ ζγερςθσ αγωγισ, δθλαδι θ εκκρεμοδικία. Αυτι αρχίηει από τθν κατάκεςθ τθσ αγωγισ και λιγει με τθν δθμοςίευςθ τθσ ςχετικισ απόφαςθσ ι τθν κατάργθςθ τθσ δίκθσ. Θ εκκρεμοδικία ςθμαίνει ότι μία ςυγκεκριμζνθ υπόκεςθ ζχει ειςαχκεί προσ δικαιοδοτικι κρίςθ ενϊπιον δικαςτθρίου. Θ ζννοια τθσ εκκρεμοδικίασ είναι δικονομικισ φφςθσ, προςδιορίηεται δθλαδι από δικονομικζσ προχποκζςεισ και παραμζτρουσ. Παράγει όμωσ παράλλθλα προσ τα δικονομικό και ουςιαςτικά αποτελζςματα εγκατεςπαρμζνα ςε διατάξεισ του ουςιαςτικοφ δικαίου. Ωσ προσ τα δικονομικό αποτελζςματα τθσ εκκρεμοδικίασ ιςχφει θ παρατιρθςθ ότι βαςικισ ςθμαςίασ είναι θ ςτο επόμενο άρκρο 76 οριηομζνθ ςυνζπεια, κατά τθν οποία είναι απαράδεκτθ θ άςκθςθ δεφτερθσ αγωγισ με το αυτό αντικείμενο από τον ίδιο ενάγοντα. Εφ όςον υφίςτανται οι προχποκζςεισ αυτζσ, ζνα μόνο δικαςτιριο επιτρζπεται ν αςχολείται με τθν ςυγκεκριμζνθ υπόκεςθ και αποκλείεται να απευκφνει κάποιοσ τθν αγωγι του ςε περιςςότερα δικαςτιρια. II. 1. Θ κατάκεςθ τθσ αγωγισ ορίηεται από το ανωτζρω άρκρο του Κϊδ.Διοικ.Δικ. ωσ γεγονόσ με το οποίο αρχίηει θ εκκρεμοδικία. Τίκεται αμζςωσ το ερϊτθμα τι περιλαμβάνει θ ζννοια κατάκεςθσ τθσ αγωγισ. Αρκεί θ κατάκεςθ ςτθ γραμματεία τθσ κυρίασ ζδρασ του δικαςτθρίου του ςυγκεκριμζνου δικογράφου (άρκρο 126 Κϊδ.Διοικ.Δικ. 1 και 2) ι απαιτείται και οριςμόσ, από τον πρόεδρο ι τον διευκφνοντα το δικαςτιριο δικαςτι, ωριςμζνθσ δικαςίμου ςυηιτθςθσ τθσ υπόκεςθσ (άρκρ. 127 Κϊδ.Διοικ.Δικ.). Σχετικϊσ, φρονοφμε ότι θ ζναρξθ τθσ εκκρεμοδικίασ ςυντελείται με μόνθ τθν κατάκεςθ από τον ενάγοντα ι προςφεφγοντα του δικογράφου ςτθ γραμματεία του δικαςτθρίου και τθν ςφνταξθ τθσ ςχετικισ πράξθσ πάνω ςτο κατατεκειμζνο δικόγραφο ( 3 άρκρ. 126 Κϊδ. Διοικ.Δικ.). Θ κατάκεςθ εξαντλείται ςτθν διενζργεια (από πλευράσ του εκηθτοφντοσ τθν παρζμβαςθ του διοικθτικοφ δικαςτθρίου προςϊπου) τθσ ςυγκεκριμζνθσ διαδικαςτικισ πράξθσ τθσ υποβολισ δικογράφου και ςτθν επ αυτοφ πιςτοποίθςθ τθσ παραλαβισ του από πλευράσ γραμματείασ του δικαςτθρίου. Ζνδικο βοικθμα χωρίσ ν ανταποκρίνεται ςτα δφο αυτά ςτοιχεία, δεν πρζπει να κεωρείται ότι κατατζκθκε και αςκικθκε. 2

III. 1. Θ λιξθ τθσ εκκρεμοδικίασ ςυντελείται, κατά τθν ανωτζρω διάταξθ του άρκρου 75 Κϊδ.Διοικ.Δικ., με τθν δθμοςίευςθ τθσ οριςτικισ απόφαςθσ ι τθν κατάργθςθ τθσ δίκθσ. Οριςτικι είναι θ απόφαςθ με τθν οποία ο δικαςτισ εκφζρει τθν τελικι του κρίςθ επί τθσ υποβλθκείςθσ ενϊπιον του υπόκεςθσ και τθσ ςυναφοφσ αίτθςθσ δικαςτικισ προςταςίασ. Δεν περιλαμβάνονται επομζνωσ ενταφκα όλεσ οι τυχόν εκδοκείςεσ προδικαςτικζσ αποφάςεισ, όπωσ για ςυμπλθρωματικι απόδειξθ κατ άρκρ. 152 ι για τον διοριςμό πραγματογνϊμονα κατ άρκρ. 159 επ. ι του οριςμοφ νζασ δικαςίμου κατ άρκρ. 153 κ.ο.κ. Ο Κϊδ.Διοικ.Δικ. ςτο άρκρο 187 ρυκμίηων τθν δυνατότθτα ανάκλθςθσ απόφαςθσ, προςδιορίηει ταυτοχρόνωσ τισ ζννοιεσ τθσ οριςτικισ και μθ οριςτικισ απόφαςθσ. Κατά τθν 1, οριςτικι είναι θ απόφαςθ με τθν οποία επιλφεται από το δικαςτιριο θ διαφορά. Κατά τθν 2, κάκε άλλθ απόφαςθ που εκδίδεται είτε για τθ ςυμπλιρωςθ του αποδεικτικοφ υλικοφ είτε για τθν εν γζνει πρόοδο τθσ δίκθσ είναι μθ οριςτικι. Ο Κϊδ.Διοικ.Δικ. ςτο ανωτζρω άρκρο 75 χρθςιμοποιεί τον όρο οριςτικι απόφαςθ. Ορκότερο είναι να νοείται με αυτιν θ τελειωτικι απόφαςθ, δθλαδι εκείνθ που επιλφεται από το δικαςτιριο θ διαφορά που υποβλικθκε ενϊπιον του και εξζφραςε επ αυτισ τθν τελειωτικι του κρίςθ. Όπωσ παρατθρείται από ωριςμζνουσ (οφτω Ν. Χατηθτηανι, Ερμθνεία ςελ. 570) ςε ςχζςθ με το αποτζλεςμα τθσ λιξθσ τθσ εκκρεμοδικίασ πρζπει να κεωρείται ωσ οριςτικι θ απόφαςθ, όπωσ αυτι εκλαμβάνεται ςτο άρκρο 187 Κϊδ. Διοικ.Δικ. Διαφορετικά π.χ. κα ζπρεπε να κεωρείται ωσ τερματίηουςα τθν εκκρεμοδικία και θ απόφαςθ τθσ 2 του άρκρου 12 Κϊδ.Διοικ.Δικ., με τθν οποία το αναρμόδιο δικαςτιριο παραπζμπει το ενϊπιον του αναρμοδίωσ αςκθκζν ζνδικο βοικθμα ι μζςο ςτο αρμόδιο διοικθτικό δικαςτιριο. Λιξθ τθσ εκκρεμοδικίασ όμωσ ς αυτιν τθν περίπτωςθ δεν υπάρχει και το αςκθκζν ζνδικο βοικθμα παράγει όλα τα ουςιαςτικά και δικονομικό αποτελζςματα από τθσ άςκθςισ του ςτο αναρμόδιο δικαςτιριο. 2. Θ εκκρεμοδικία λιγει εκτόσ με τθν ζκδοςθ, κατά τα ιδθ εκτεκζντα, οριςτικισ (τελειωτικισ) απόφαςθσ και με τθν κατάργθςθ τθσ δίκθσ. Ο Κϊδ.Διοικ.Δικ. ορίηει ςτο άρκρο 142 αυτοφ τισ περιπτϊςει που οδθγοφν ςε κατάργθςθ τθσ δίκθσ. Ζτςι θ δίκθ καταργείται αν, πριν από το πζρασ τθσ τελειωτικισ ςυηιτθςθσ α) εκλείψει το αντικείμενό τθσ, β) υποβλθκεί παραίτθςθ από το 3

ζνδικο βοικθμα ι μζςο και γ) αν ςυντρζξουν οι ςυνκικεσ τθσ περ. α τθσ 4 του προθγοφμενου άρκρου. Θ περίπτωςθ γ αναφζρεται ςτθν εξουςία που ζχει το δικαςτιριο να κθρφξει τθν δίκθ κατθργθμζνθ όταν ςυντρζξουν οι οριηόμενεσ ςτθν αυτι ςυνκικεσ. Από τισ περιπτϊςει νόμιμθσ, κατά τα ανωτζρω, περάτωςθσ τθσ δίκθσ, ιδιαίτερθ ςθμαςία παρουςιάηει θ επερχομζνθ ςυνεπεία παραίτθςθσ από το αςκθκζν ζνδικο βοικθμα ι μζςο. Θ παραίτθςθ είναι δικαίωμα του διαδίκου, το οποίο δεν δφναται να αποκλειςκεί. Στο άρκρο 143 Κϊδ.Διοικ.Δικ. γίνεται μόνον χρονικόσ περιοριςμόσ αυτοφ του δικαιϊματοσ, οριηομζνου ότι μπορεί να γίνει ωσ το πζρασ τθσ τελευταίασ ςυηιτθςθσ. Σθμαντικό είναι να τονιςκεί, ότι αν θ παραίτθςθ γίνει πριν από τθν ζναρξθ τθσ πρϊτθσ ςυηιτθςθσ δεν απαιτείται θ ςυναίνεςθ του αντιδίκου. Τοφτο ςθμαίνει ότι θ άςκθςθ του δικαιϊματοσ με τθν πρϊτθ ςυηιτθςθ δεν γίνεται από μόνο τθν παραιτοφμενθ αλλά χρειάηεται να υπάρξει για τθν παραίτθςθ ςυναίνεςθ του αντιδίκου. Το πϊσ γίνεται θ παραίτθςθ και πότε επζρχονται τα ζννομο αποτελζςματά τθσ ορίηεται ςτο ανωτζρω άρκρο 143 του Κϊδ.Διοικ.Δικ. IV. 1. Στθν 2 του ανωτζρω άρκρου 75 ορίηεται το χρονικό ςθμείο ζναρξθσ των κατά το ουςιαςτικό δίκαιο αποτελεςμάτων τθσ άςκθςθσ τθσ αγωγισ. Κατά τα οριηόμενα ςτθν αυτι θ επζλευςθ των αποτελεςμάτων αυτϊν ςυνδζεται όχι πλζον με τθν άςκθςθ τθσ αγωγισ αλλά με τθν διαδικαςτικι πράξθ τθσ επίδοςθσ αυτισ ςτον εναγόμενο. Θ επίδοςθ τθσ αγωγισ διαφζρει από τθν άςκθςθ αυτισ και γίνεται κατά τισ λεπτομερείσ ρυκμίςεισ που προςδιορίηει ο Κϊδ.Διοικ.Δικ. ςτο άρκρο 128 αυτοφ. Κατά τα οριηόμενα ςτο άρκρο αυτό (128) θ φροντίδα και ευκφνθ για τθν επίδοςθ εναπόκειται ςτθν γραμματεία του δικαςτθρίου. Στο ερμθνευόμενο εδϊ άρκρο 75 δίδεται θ δυνατότθτα, όπωσ τθν ςχετικι επίδοςθ διενεργιςει ο ίδιοσ ο ενάγων. Δθμιουργείται δθλαδι ωσ προσ τθν επίδοςθ ζνα διπλό ςφςτθμα δυνατοτιτων. Αφτθ δφναται να γίνει είτε από τθν γραμματεία του δικαςτθρίου είτε από τον ενάγοντα. Ερωτάται ωσ προσ τον χρόνο επζλευςθσ των αποτελεςμάτων τθσ επίδοςθσ αν γίνουν και οι δφο, δθλαδι τόςο από τθν γραμματεία του δικαςτθρίου όςο και από τον ενάγοντα, τι κα ιςχφςει; Επειδι πρόκειται περί ιςοτίμων επιδόςεων, δθλαδι των δυνατοτιτων οι οποίεσ προβλζπονται από τον νόμο (τθν ανωτζρω διάταξθ 75 του Κϊδ.Διοικ.Δικ.), 4

προςδιοριςτικι των αποτελεςμάτων είναι θ χρονικι προτεραιότθτα και μόνον. 2. α. Στθν ακροτελεφτια διάταξθ τθσ 2 του άρκρου 75 κακιερϊνεται εξαίρεςθ ωσ προσ τθν παραγραφι. Σχετικϊσ ορίηεται ότι αυτι διακόπτεται ςε κάκε περίπτωςθ από τθν κατάκεςθ τθσ αγωγισ και αρχίηει πάλι μόνο από τθν τελεςιδικία τθσ απόφαςθσ ι τθν κατάργθςθ τθσ δίκθσ. Βάςει τθσ ανωτζρω διάταξθσ ςθμαςία για τθν διακοπι τθσ παραγραφισ ζχει όχι θ επίδοςθ τθσ αγωγισ αλλά θ κατάκεςθ αυτισ. Πρόκειται επομζνωσ περί παραγραφισ θ οποία χωρεί «εν επιδικία». Γίνεται θ παρατιρθςθ (Ν. Σοϊλεντάκθ ΔιΔικ 14 (2002) ςελ. 1125) ότι ςτθν πολιτικι δίκθ θ εν επιδικία παραγραφι ςτρζφεται ωσ κφρωςθ κατά του διαδίκου, ο οποίοσ δεν προωκεί τθν πρόοδο τθσ δίκθσ. Στθ διοικθτικι δίκθ όμωσ «που διζπεται από το ανακριτικό ςφςτθμα και τθν αρχι τθσ πρωτοβουλίασ του δικαςτθρίου είναι παράλογο τθν ανωτζρω κφρωςθ να υφίςταται ο διάδικοσ, λόγω ολιγωρίασ τθσ γραμματείασ του διοικθτικοφ δικαςτθρίου». Θ ανωτζρω παρατιρθςθ είναι ορκι ςτθ λογικι τθσ. Παραβλζπει όμωσ ότι θ επίδοςθ, κατά το ςφςτθμα του άρκρου 75 Κϊδ.Διοικ.Δικ., μπορεί να γίνεται από τον ίδιο τον ενάγοντα, οπότε και ο ίδιοσ ευκφνεται για τθν μθ περαιτζρω πρόοδο τθσ δίκθσ. Με άλλεσ λζξεισ, γενικεφοντασ, μποροφμε να ποφμε ότι ο Κϊδ.Διοικ.Δικ. με τθν ανωτζρω εξαίρεςθ κζλθςε να προχωροφν οι αςκθμζνεσ αγωγζσ και να μθν παρατθρείται ολιγωρία. Ο κίνδυνοσ ςυμπλιρωςθσ τθσ παραγραφισ που τρζχει από τθν κατάκεςθ τθσ αγωγισ πλιττει μεν τον ενάγοντα αλλά ο ίδιοσ είχε πάντωσ τθν δυνατότθτα να ενεργιςει τθν επίδοςθ. Εξ άλλου, κατά τθν ορκότερθ γνϊμθ (Ν. Νίκα, Πολιτικι Δικονομία II ςελ. 179), θ παραγραφι μπορεί να ςυμπλθρωκεί κατά τθν διάρκεια τθσ δίκθσ μόνον αν θ διαδρομι του χρόνου τθσ οφείλεται ςε αδράνεια του δικαιοφχου διαδίκου και όχι του δικαςτθρίου. Στθν πολιτικι δίκθ επιςθμαίνεται (υπό του Λ. Σινανιϊτθ, Διακοπι τθσ παραγραφισ εν επιδικία, τιμθτικόσ τόμοσ Κϊςτα Μπζθ ςελ. 3887 επ., 3894) ότι ηιτθμα δφναται να γεννθκεί ςτισ περιπτϊςει εκείνεσ τθσ επιδικίασ κατά τισ οποίεσ δεν είναι δυνατι θ ενζργεια ωριςμζνθσ διαδικαςτικισ πράξεωσ δυναμζνθσ να διακόψει τθν παραγραφι. Π.χ. κατά το χρονικό διάςτθμα μεταξφ τθσ αςκιςεωσ τθσ αγωγισ και τθσ ςυηθτιςεωσ αυτισ ι μεταξφ τθσ περατϊςεωσ τθσ ςυηθτιςεωσ και τθσ εκδόςεωσ αποφάςεωσ όταν ο μεταξφ χρόνοσ καλφπτει τον χρόνο τθσ παραγραφισ. Είναι γεγονόσ ότι 5

ςτισ περιπτϊςει αυτζσ δεν είναι δυνατό να γίνει δεκτό ότι μπορεί να ςυμπλθρωκεί θ παραγραφι εν επιδικία. Για τθν νομικι κεμελίωςθ τθσ κζςεωσ αυτισ υποςτθρίηεται (Αρχανιωτάκθσ ΝοΒ 49 ςελ. 973 επ. Κϊνςτα, Αποςβεςτικοί προκεςμίαι και παραγραφαί ςελ. 85 υπος. 38), ότι θ λφςθ αυτι προκφπτει από τθν διάταξθ του άρκρ. 261 εδ. 2 Α.Κ., θ οποία προχποκζτει ότι ο δικαιοφχοσ τθσ αξιϊςεωσ διάδικοσ ζχει τθν ευχζρεια να επιχειριςει μία διαδικαςτικι πράξθ, διακόπτουςα τθν παραγραφι αλλά είτε αδρανεί είτε τθν αςκεί εκπροκζςμωσ. Κατ άλλθ άποψθ (Λ. Πίψου, ΕΔ 2/1996 ςελ. 565 υπ.108, Μπζθσ ΝοΒ 17 ςελ. 859), θ μθ δυνατότθτα επιχειριςεωσ μίασ διαδικαςτικισ πράξεωσ ςυνιςτά ανωτζρω βία κατά τθν ζννοια τθσ διατάξεωσ του άρκρ. 255 Α.Κ. και ςυνεπϊσ αναςτζλλει τθν παραγραφι. Και ςυμπεραίνεται εφςτοχα από τον ανωτζρω ερευνθτι: Σθμαντικό είναι ότι και οι δφο δικαιολογοφν εκείνο το οποίο είναι ορκό, ότι δθλ. δεν μπορεί να γίνει λόγοσ για παραγραφι εν επιδικία όταν δεν υπάρχει για τον διάδικο θ δυνατότθτα να ενεργιςει μία διαδικαςτικι πράξθ θ οποία κατά νόμον διακόπτει τθν παραγραφι τθσ επίδικθσ αξιϊςεωσ. β. Θ διακοπείςα κατά τα ανωτζρω παραγραφι αρχίηει πάλι να τρζχει, κατά τθν 2 του ανωτζρω άρκρου 75, μόνο από τθν τελεςιδικία τθσ απόφαςθσ ι τθν κατάργθςθ τθσ δίκθσ. Τελεςίδικοσ κακίςταται θ απόφαςθ, όταν τα ζνδικα μζςα, τα οποία προβλζπει ο Κϊδ.Διοικ.Δικ. ςτο άρκρο 81, είτε αςκικθκαν και απορρίφκθκαν είτε δεν αςκικθκαν κακόλου είτε τελικϊσ ζγιναν δεκτά. Επίςθσ, τελεςίδικοσ κακίςταται θ απόφαςθ όταν εχϊρθςε ζγκυρα από τα ζνδικα μζςα παραίτθςθ ι όταν πρόκειται εξ υπαρχισ για ανζκκλθτο απόφαςθ λόγω ποςοφ, που ρυκμίηει λεπτομερϊσ ο Κϊδ.Διοικ.Δικ. ςτο άρκρο 92 αυτοφ. Εκκρεμοδικία υπάρχει αναμφιςβιτθτα από τθ ςτιγμι που κα αςκθκεί ανακοπι ερθμοδικίασ, ζφεςθ, αίτθςθ ανακεϊρθςθσ, τριτανακοπι και αίτθςθ διόρκωςθσ ι ερμθνείασ τθσ απόφαςθσ. Διαδικαςτικι πράξθ για τθν διατιρθςθ τθσ εκκρεμοδικίασ προκειμζνου περί τακτικϊν ενδίκων μζςων (ζφεςθσ και ανακοπισ ερθμοδικίασ) είναι θ κατάκεςθ του ςχετικοφ δικογράφου και όχι ο προςδιοριςμόσ δικαςίμου (βλ. Ν. Νίκα, Πολιτικι Δικονομία II ςελ. 200, του αυτοφ, Θ ζνςταςθ εκκρεμοδικίασ (1994) ςελ. 159). Ο Κϊδ.Διοικ.Δικ. ςτο ανωτζρω άρκρο 75, κατά τθν αντίλθψι μασ, κακιερϊνει τθν τελεςιδικία υπό τθν μορφι τθσ ςυμπορεφςεωσ τθσ 6

με τθν ζννοια του δεδικαςμζνου (πρβλ. Ν. Σοϊλεντάκθ, ΔιΔικ 14 (2002) ςελ. 1116 με αναφορά ςε διδαςκαλία X. Φραγκίςτα). Θ ςφνδεςθ τθσ τελεςιδικίασ με τθν επανζναρξθ τθσ διακοπείςασ παραγραφισ ςχετίηεται με το γεγονόσ ότι το δικαςτιριο δεν ζχει πλζον εξουςία να χωριςει ςε κανενόσ είδουσ εκδίκαςθ τθσ ενϊπιον του αχκείςθσ αγωγισ. Θ υπόκεςθ δθλονότι ζχει καταςτεί πάλι διαφορά μεταξφ ενάγοντοσ και Δθμοςίου ι Ν.Π.Δ.Δ., κακ ο μζτρο δεν ζχουν αποφανκεί περί αυτισ τα δικαςτιρια και ωσ τοιαφτθ υπόκειται ςτισ κοινζσ διατάξεισ μεταξφ των οποίων και θ παραγραφι. γ. Θ διακοπείςα παραγραφι αρχίηει και πάλι κατά τθν ανωτζρω 2 του άρκρου 75 από τθν κατάργθςθ τθσ δίκθσ. Πότε και υπό ποιεσ προχποκζςεισ επζρχεται θ κατάργθςθ δίκθσ αναφζρεται ςτο άρκρο 142 Κϊδ.Διοικ.Δικ. Κατά τθν 1 του άρκρου αυτοφ, θ δίκθ καταργείται αν, πριν από το πζρασ τθσ τελευταίασ ςυηιτθςθσ: α) εκλείψει το αντικείμενό τθσ, ι β) υποβλθκεί παραίτθςθ από το ζνδικο βοικθμα ι μζςο, ι γ) ςυντρζξουν οι ςυνκικεσ τθσ περ. α τθσ παρ. 4 του προθγοφμενου άρκρου. Σε κατάργθςθ τθσ δίκθσ άγει επίςθσ και θ παραίτθςθ που ρυκμίηεται ςτο άρκρο 143 Κϊδ.Διοικ.Δικ. Ωσ προσ τθν επζλευςθ των αποτελεςμάτων τθσ παραίτθςθσ ιςχφει θ 6 του ανωτζρω άρκρου. Κατ αυτιν τα ζννομο αποτελζςματα τθσ παραίτθςθσ επζρχονται αφότου γίνει θ προφορικι, ι κατατεκεί θ ζγγραφθ, διλωςθ». Επίςθσ, ςφμφωνα με Β. Μωυςίδθ, ΚΔΔ Κατ άρκρο Ερμθνεία - Νομολογία, Δ ζκδ, 2008, ς. 401-404, αναγράφονται τα εξισ: «3.2. Διακοπι παραγραφισ 3.2.1. Κατά τθν ζννοια του άρκρου 95 περ. β του ΝΔ 321/1969 (ιδθ άρκρο 93 N. 2362/1995), ωσ αίτθςθ, θ οποία διακόπτει τθν παραγραφι των χρθματικϊν αξιϊςεων κατά του Δθμοςίου, νοείται και θ κατά το άρκρο 83 παρ. 1 του ΝΔ 356/1974 διλωςθ ςυμψθφιςμοφ απαιτιςεωσ οφειλζτθ του Δθμοςίου ζναντι χρεϊν αυτοφ προσ το Δθμόςιο, δεδομζνου ότι ςτθν εν λόγω διλωςθ, με τθν οποία ςκοπείται θ απόςβεςθ των αμοιβαίων απαιτιςεων με το ςυνυπολογιςμό αυτϊν, εμπεριζχεται αίτθμα ικανοποίθςθσ τθσ κατά του Δθμοςίου απαίτθςθσ. Στθν τελευταία αυτι περίπτωςθ, θ παραγραφι τθσ απαίτθςθσ κατά του Δθμοςίου διακόπτεται με τθν υποβολι τθσ διλωςθσ ςυμψθφιςμοφ ςτο Δθμόςιο Ταμείο, ςτο 7

οποίο είναι βεβαιωμζνο το χρζοσ του οφειλζτθ του Δθμοςίου (ΣτΕ 3827/95 ΔΔικ 1995/1187, ΔΕφΑκ 3721/94 ΕΔΚΑ 1995/493). 3.2.2. Διακοπι με κατάκεςθ του ζνδικου βοθκιματοσ (άρκρο 93 του Ν 2362/1995). Ο όροσ «υποβολι» ςθμαίνει τθν ζναρξθ τθσ διαδικαςίασ ενϊπιον διοικθτικοφ δικαςτθρίου με τθν κατάκεςθ του δικογράφου όχι μόνο αγωγισ αλλά και άλλων ενδίκων βοθκθμάτων (όπωσ προςφυγισ, αιτιςεωσ ακυρϊςεωσ κλπ) ςτθ γραμματεία του δικαςτθρίου αυτοφ, χωρίσ να απαιτείται και κοινοποίθςθ του ενδίκου βοθκιματοσ ςτο αντίδικο δθμόςιο (ΣτΕ 1029/98 ΔΔικ 1998/1245, ΣτΕ 2703/98 ΔΔικ 1999/948). 3.2.3. Κατά τθν ζννοια τθσ διατάξεωσ του άρκρου 93 περ. α του N 2362/1995, θ παραγραφι χρθματικισ αξιϊςεωσ κατά του Δθμοςίου διακόπτεται, πλθν άλλων, με τθν άςκθςθ αίτθςθσ ακφρωςθσ ι προςφυγισ κατά τθσ διοικθτικισ πράξθσ (ι παράλειψθσ) τθσ οποίασ θ παρανομία αποτελεί τθ βάςθ τθσ ςχετικισ αξιϊςεωσ και όχι μόνο με τθν άςκθςθ αγωγισ. Διακοπι δε τθσ παραγραφισ επζρχεται και όταν αςκείται θ ωσ άνω αίτθςθ ακυρϊςεωσ ι θ προςφυγι ενϊπιον αναρμοδίου δικαςτθρίου, εφόςον ο νόμοσ προβλζπει τθν παραπομπι τθσ υποκζςεωσ από το δικαςτιριο αυτό ςτο αρμόδιο για τθν εκδίκαςι τθσ (ΣτΕ 1214/2002). 3.2.4. Από τθ διάταξθ του άρκρου 95 του ΝΔ 321/1969 (ιδθ άρκρο 93 N 2362/1995) ςυνάγεται ότι ςτθν περίπτωςθ του εδαφίου γ δεν εφαρμόηεται θ διάταξθ του εδαφίου β που ςυντζμνει το χρόνο διακοπισ τθσ παραγραφισ με επανζναρξθ αυτισ μετά πάροδο εξαμινου αναδρομικϊσ από τθσ αρχικισ αιτιςεωσ (ΑΠ 1550/88 ΕΕΝ 1989/747). 3.2.5. Θ ζγερςθ αγωγισ αποηθμίωςθσ για αξιϊςεισ που αφοροφν ςε προγενζςτερο χρονικό διάςτθμα δεν διακόπτει τθν παραγραφι αξιϊςεων που αφοροφν μεταγενζςτερο χρονικό διάςτθμα (ΣτΕ 4147/98 ΕΔΚΑ 1999/286). 3.2.6. Επί παραιτιςεωσ από τθν αςκθκείςα προςφυγι ι αίτθςθ ακφρωςθσ ι τθν αγωγι, δεν εφαρμόηεται θ διάταξθ του άρκρου 263 του Αςτικοφ Κϊδικα, θ οποία προβλζπει, πλθν άλλων, ότι παραγραφι διακοπείςα με τθν ζγερςθ αγωγισ λογίηεται μθ διακοπείςα εάν ο ενάγων παραιτθκεί τθσ αγωγισ, διότι προκειμζνου περί χρθματικϊν αξιϊςεων κατά του Δθμοςίου, τα τθσ διακοπισ τθσ παραγραφισ των αξιϊςεων αυτϊν ρυκμίηονται αποκλειςτικϊσ από το άρκρο 93 του Κϊδικα περί Δθμοςίου Λογιςτικοφ (Ν 2362/1995), το οποίο, ςε αντίκεςθ με το αμζςωσ 8

προθγοφμενο άρκρο 92 (περί αναςτολισ τθσ παραγραφισ των εν λόγω αξιϊςεων), δεν παραπζμπει ςε διατάξεισ του Αςτικοφ Κϊδικα (ΣτΕ 1214/2002). Επίςθσ, ςε περίπτωςθ απόρριψθσ του πρϊτου ζνδικου βοθκιματοσ για οποιοδιποτε λόγο, ενόψει τθσ απαγόρευςθσ άςκθςθσ δευτζρου, δεν εφαρμόηεται θ ρφκμιςθ του άρκρου 263 ΑΚ με τθν οποία προβλζπεται, ότι με τθν εντόσ εξαμινου επανζγερςθ αγωγισ που απορρίφκθκε για τυπικό λόγο θ παραγραφι τθσ απαιτιςεωσ λογίηεται διακοπείςα με τθν κατάκεςθ τθσ αρχικισ αγωγισ (ΣτΕ 2549/1998). 3.2.7. Σε περίπτωςθ αςκιςεωσ αγωγισ για ζνα μζροσ τθσ αξίωςθσ προσ αποηθμίωςθ, θ κατάκεςθ τθσ αγωγισ διακόπτει τθν παραγραφι μόνο για το μζροσ αυτό, ωσ προσ το οποίο δθμιουργείται αντίςτοιχα εκκρεμοδικία (ΑΠ Ολομ. 23/1994 ΕλΔνθ 1995/577, ΑΠ Ολομ. 24/2003 ΕΔΚΑ 2003/618). Θ παράςταςθ πολιτικισ αγωγισ ςτο ποινικό δικαςτιριο επιφζρει μεν διακοπι τθσ παραγραφισ κατά το άρκρο 261 ΑΚ, όμωσ θ διακοπι αυτι αφορά μόνο το (ςυμβολικό) μζροσ τθσ αςκθκείςασ αξίωςθσ και δεν επεκτείνεται ςτο υπόλοιπο που ηθτείται με αγωγι (ΑΠ 374/2001). 3.2.8. Ο ιςχυριςμόσ περί διακοπισ τθσ παραγραφισ (των αξιϊςεων κατά του Δθμοςίου ι των ΝΠΔΔ) παραδεκτϊσ προβάλλεται το πρϊτον με το υπόμνθμα, διότι λόγοι δικονομικισ ιςότθτασ μεταξφ των διαδίκων κακιςτοφν δυνατι τθν προβολι του ιςχυριςμοφ αυτοφ με το υπόμνθμα, εφόςον θ παραγραφι υπζρ του Δθμοςίου και των ΝΠΔΔ λαμβάνεται υπόψθ αυτεπαγγζλτωσ από το δικαςτιριο και επομζνωσ μπορεί να προτακεί ςε οποιοδιποτε ςτάδιο τθσ δίκθσ (ΣτΕ 1768/2004 ΔΔικ 2006/493, ΣτΕ 74/2006). 3.2.9. Το Δικαςτιριο, ςφμφωνα με το άρκρο 96 του ΝΔ 321/69 (ιδθ άρκρο 94 του N. 2362/1995), λαμβάνει υπόψθ αυτεπάγγελτα τθν κατά το άρκρο 91 ΝΔ 321/1969 (ιδθ άρκρο 90 του N. 2362/1995) παραγραφι των αξιϊςεων κατά του Δθμοςίου όχι όμωσ και τθν τυχόν διακοπι τθσ παραγραφισ αυτισ, για τθν οποία πρζπει να προτακεί ςχετικι αντζνςταςθ (ΑΠ 1524/85 ΝοΒ 1986/1581). 3.2.10. Διακόπτεται θ παραγραφι όταν υποβλθκεί αίτθςθ για τθν πλθρωμι τθσ απαίτθςθσ, οπότε θ παραγραφι αρχίηει εκ νζου από τθν ζγγραφθ απάντθςθ τθσ αρμόδιασ αρχισ, εφόςον αυτι γίνει εντόσ εξαμινου, διαφορετικά θ παραγραφι αρχίηει μετά τθν πάροδο του εξαμινου. Θ τυχόν μεταγενζςτερθ απάντθςθ με τθν 9

οποία θ αρμόδια αρχι αρνείται ρθτά τθν επιςτροφι δεν αςκεί επιρροι ςτον χρόνο ζναρξθσ τθσ παραγραφισ (ΣτΕ 1664/91, 3752/92 ΔΦΝ 1993/1015, 1378 και ΔΔικ 1992/921). 3.2.11. Θ διακοπι τθσ παραγραφισ προχποκζτει ζναρξθ τθσ παραγραφισ, αφοφ δεν μπορεί να νοθκεί διακοπι παραγραφισ θ οποία δεν άρχιςε ακόμθ. Επομζνωσ θ με υποβολι αιτιςεωσ περί πλθρωμισ χρθματικϊν απαιτιςεων διακοπι τθσ ωσ άνω παραγραφισ προχποκζτει τθν υποβολι τθσ αιτιςεωσ, μετά το τζλοσ του ζτουσ, εντόσ του οποίου γεννικθκαν και κατζςτθςαν δικαςτικά επιδιϊξιμεσ οι απαιτιςεισ για τισ οποίεσ πρόκειται, αφοφ πριν από το τζλοσ του ζτουσ αυτοφ (δθλαδι τθν 24.00 ϊρα τθσ 31-12), δεν αρχίηει θ με τθν υποβολι τθσ αιτιςεωσ διακοπτόμενθ παραγραφι. Ιςχφουν δε αυτά ανεξαρτιτωσ του αν θ τελευταία θμζρα του ζτουσ, εντόσ του οποίου γεννικθκαν και κατζςτθςαν δικαςτικά επιδιϊξιμεσ οι απαιτιςεισ αυτζσ, είναι κατά νόμο αργία ι εργάςιμοσ, διότι δεν πρόκειται για τθ λιξθ, αλλά για τθν ζναρξθ τθσ προκεςμίασ τθσ παραγραφισ (ΑΠ 839/2002, ΑΠ 1139/2003). Αντικζτωσ: Οι λόγοι που μποροφν να δια-κόψουν τθν ιδθ αρξαμζνθ παραγραφι, κατά μείηονα λόγο μποροφν να παρεμποδίςουν και τθν ζναρξι τθσ. Συνεπϊσ, από τθν υποβολι αίτθςθσ προσ τθ διοίκθςθ παρεμποδίηεται θ ζναρξθ τθσ παραγραφισ, επί ζνα εξάμθνο από τθν υποβολι τθσ αιτιςεωσ, εάν θ διοίκθςθ δεν απάντθςε (ΣτΕ 3428/2006, με παραπομπι ςτθν Ολομζλεια)». Επίςθσ ςφμφωνα με άρκρο 48 Ν.Δ. 496/1974 «περί λογιςτικοφ των ΝΠΔΔ», ορίηονται τα εξισ: «1. Ο χρόνοσ παραγραφισ των χρθματικϊν αξιϊςεων κατά του ν.π.δ.δ. είναι πζντε ετϊν, εφ όςον δεν ορίηεται άλλωσ υπό του παρόντοσ. 2. Ο χρόνοσ παραγραφισ των χρθματικϊν αξιϊςεων κατά του ν.π. δι αχρεωςτιτωσ ι παρανόμωσ καταβλθκζντα ποςά είναι τριϊν ετϊν. 3. Ο χρόνοσ παραγραφισ των κατά του ν.π. αξιϊςεων των υπαλλιλων τοφτου των επί ςχζςει δθμοςίου ι ιδιωτικοφ δικαίου μετ αυτοφ ςυνδεομζνων, εκ κακυςτερουμζνων αποδοχϊν ι άλλων πάςθσ φφςεωσ απολαυϊν ι αποηθμιϊςεων εξ αδικαιολογιτου πλουτιςμοφ είναι δφο ετϊν. 4. Θ παραγραφι του κακόλου δικαιϊματοσ των εν παραγράφω 3 περιπτϊςεων είναι δζκα ετϊν. 10

5. Ο χρόνοσ παραγραφισ των αξιϊςεων των ςυνταξιοφχων εν γζνει και βοθκθματοφχων του ν.π. ωσ και των κλθρονόμων αυτϊν εκ κακυςτερουμζνων ςυντάξεων, μεριςμάτων, επιδομάτων και βοθκθμάτων είναι δφο ετϊν, ζςτω και αν ενεντάλθςαν εςφαλμζνωσ. Αι κατά τθν εκτζλεςιν το πρϊτον, πράξεων ι αποφάςεων κανονιςμοφ ςυντάξεωσ, μερίςματοσ, επιδόματοσ ι βοθκιματοσ, εντελλόμεναι δεδουλευμζναι ςυντάξεισ, μερίςματα, βοθκιματα ι επιδόματα, παραγράφονται εντόσ διετίασ, αρχομζνθσ μετά πάροδον τριμινου από τθσ χρονολογίασ εκδόςεωσ τθσ ςχετικισ πράξεωσ ι αποφάςεωσ. 6. Χρθματικι αξίωςισ κατά του ν.π. βεβαιωκείςα δια τελεςιδίκου δικαςτικισ αποφάςεωσ ι δια τθν οποίαν εξεδόκθ τίτλοσ πλθρωμισ, υπόκειται εισ παραγραφιν πζντε ετϊν, αρχομζνθν από τθσ τελεςιδικίασ ι εκδόςεωσ του τίτλου πλθρωμισ αντιςτοίχωσ». Επίςθσ, ςφμφωνα με άρκρο 90 παρ. 1 Ν. 2362/1995 (ΦΕΚ Α 247) ορίηονται τα εξισ: «1. Οποιαδιποτε απαίτθςθ κατά του Δθμοςίου παραγράφεται μετά πενταετία, εφόςον από άλλθ γενικι ι ειδικι διάταξθ δεν ορίηεται βραχφτεροσ χρόνοσ παραγραφισ αυτισ». Θ διάταξθ του άρκρου 90 παρ. 3 είναι γενικι και αποτελεί ουςιαςτικά αναδιατφπωςθ τθσ προϊςχφουςασ διάταξθσ του άρκρου 91 παρ. 3 του ΝΔ 321/1969. Με τθν αναδιατφπωςθ αυτι ο νομοκζτθσ επεδίωξε τθν κατάργθςθ τθσ νομολογιακά παγιωμζνθσ διάκριςθσ μεταξφ ευκείασ και αποηθμιωτικισ αγωγισ, θ οποία, υπό το ιςχφον δίκαιο, δεν ζχει πλζον πεδίο εφαρμογισ, κακϊσ όλεσ οι αξιϊςεισ που αφοροφν ςε αποδοχζσ των επί ςχζςει ιδιωτικοφ ι δθμόςιου δικαίου υπαλλιλων του Δθμόςιου υπόκεινται πλζον ςυλλιβδθν ςτθν ωσ άνω ειδικι βραχυπρόκεςμθ διετι παραγραφι, θ οποία, κατά τθ ςαφι διάταξθ του άρκρου 91 εδ. α του ιδίου νόμου, αρχίηει από το τζλοσ του οικονομικοφ ζτουσ μζςα ςτο οποίο γεννικθκε και είναι δυνατι θ δικαςτικι επιδίωξι τθσ (ΑΠ 1726/02, ΔΕφΑκ 3181/02, ΣτΕ 1579/04 ΕΔΚΑ ΜΣΤ, 690, ΣτΕ 1770/04 ΔιΔικ 17,80 = ΕΔΔΔ 48,823, ΣτΕ 2765/05 ΔιΔικ 19,1328). Ασ ςθμειωκεί από τθ νομολογία: Είναι ανίςχυρθ θ ρφκμιςθ τθσ 2ετοφσ παραγραφισ των απαιτιςεων του Δθμοςίου. Και οι απαιτιςεισ του Δθμοςίου 11

παραγράφονται μετά 5ετία. Ανίςχυρεσ ωσ αντίκετεσ ςτο άρκρο 1 περ. 1 του Πρϊτου Πρόςκετου Πρωτοκόλλου Ε.Σ.Δ.Α. και ςτθν αρχι τθσ ιςότθτασ και τθσ δικονομικισ ιςότθτασ των διαδίκων, όπωσ αυτι ςυνάγεται από το Σφνταγμα (άρκρα 4, 2, 25,17), τθν Ευρωπαϊκι Σφμβαςθ για τα Δικαιϊματα του Ανκρϊπου (άρκρα 6,13,14) και το Διεκνζσ Σφμφωνο του Ο.Θ.Ε. για τα ατομικά και πολιτικά δικαιϊματα (άρκρα 2,14 και 26), οι διατάξεισ του άρκρου 90 παρ. 3 του Κϊδικα Δθμοςίου Λογιςτικοφ (Ν. 2362/1995), κατά το μζροσ που με αυτζσ διαφοροποιείται θ προκεςμία ςυμπλιρωςθσ τθσ παραγραφισ μεταξφ του Δθμοςίου και των ιδιωτϊν διαδίκων εισ βάροσ των ιδιωτϊν. Προσ αποκατάςταςθ τθσ ιςότθτασ οι χρθματικζσ απαιτιςεισ του Δθμοςίου πρζπει να κεωρθκεί ότι παραγράφονται μετά πενταετία (Ειδικό Δικαςτιριο 1/05 ΕΔΚΑ ΜΗ,892 = Δ 37,157 με ςχόλια Κ. Μπζθ = ΔιΔικ 18,1039 ΕλΣ Ολομ. 2442/08 ΕΔΚΑ ΜΚ,68) (βλ. Π. Μαρινάκθ/Π. Πανταηόπουλο, Διοικθτικό Δικονομικό Δίκαιο, 6 θ ζκδ., 2009, ς. 911 επ.). Ο νόμιμοσ τόκοσ και ο τόκοσ υπερθμερίασ κάκε οφειλισ ΝΠΔΔ ανζρχεται ςε 6% ετθςίωσ κατ άρκρο 7 παρ. 2 ΝΔ 496/1974. Θ ρφκμιςθ αυτι ειςάγει επιτρεπτι εξαίρεςθ υπζρ των ΝΠΔΔ που επιβάλλεται από λόγουσ γενικότερου κοινωνικοφ ι δθμόςιου ςυμφζροντοσ και δεν αντίκειται ςτισ διατάξεισ του Πρϊτου Πρόςκετου Πρωτοκόλλου ΕΣΔΑ (αντίκετθ μειοψθφία) (ΑΠ Ολ 3/2006 ΕΔΚΑ ΜΘ, 154 = Δ 37,293, ΑΠ Ολ 22/2008 Δ 39,985 με ςχόλια Κ. Μπζθ) (βλ. Π. Μαρινάκθ/Π. Πανταηόπουλο, Διοικθτικό Δικονομικό Δίκαιο, 6 θ ζκδ., 2009, ς. 912). ΤΜΠΕΡΑΜΑ Επομζνωσ με βάςθ τα ανωτζρω: Θ αξίωςθ παραγράφεται εντόσ πενταετίασ. Θ παραγραφι αρχίηει από το τζλοσ του οικονομικοφ ζτουσ μζςα ςτο οποίο γεννικθκε και είναι δυνατι θ δικαςτικι επιδίωξι τθσ. Σαφϊσ θ εξϊδικθ όχλθςθ, διλωςθ, πρόςκλθςθ είναι ζνα ζντονο μζτρο όχλθςθσ και διεκδίκθςθσ πριν αρχίςει οποιαδιποτε δικαςτικι διαμάχθ. Όμωσ δεν διακόπτει τθν παραγραφι. 12

Επίςθσ θ μινυςθ είναι ιςχυρό μζςο πίεςθσ, όμωσ διαρκεί ζωσ οκτϊ ζτθ και δεν διακόπτει τθν παραγραφι. Θ παραγραφι διακόπτεται μόνο με άςκθςθ αγωγισ και τθν επίδοςι τθσ. 13