ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α ΓΕΛ 12 / 04 / 2018 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Καὶ οἱ μὲν Κερκυραῖοι τοῖς Ἀθηναίοις ἐποιοῦντο». ΑΠΑΝΤΗΣΗ «Οι Κερκυραίοι, επειδή επιτίθονταν άτακτα και με λίγα πλοία, δεινοπαθούσαν από την πλευρά τους οι Αθηναίοι, όμως, επειδή φοβούνταν το μεγαλύτερο αριθμό (των εχθρικών πλοίων) και την περικύκλωση δεν έκαναν επίθεση στα παρατεταγμένα εναντίον τους (πλοία) ούτε στο σύνολό τους ούτε στο μέσο τους, αλλά αφού επιτέθηκαν σε μια πτέρυγα, καταβυθίζουν ένα πλοίο. Και μετά από αυτά αφού οι εχθροί σχημάτισαν κυκλική παράταξη (οι Αθηναίοι) άρχισαν να πλέουν γύρω τους και προσπαθούσαν να τους προκαλέσουν σύγχυση. Όταν όμως το αντιλήφθηκαν οι (Πελοποννήσιοι) που ήταν κοντά στους Κερκυραίους και επειδή φοβήθηκαν μήπως συμβεί αυτό ακριβώς που (έγινε) στη Ναύπακτο, σπεύδουν να βοηθήσουν, και αφού συγκεντρώθηκαν όλα μαζί τα πλοία επιτέθηκαν ταυτόχρονα κατά των Αθηναίων». (Μονάδες: 30) Β1. «φοβούμενοι δείσαντες»: οι δύο αιτιολογικές μετοχές δηλώνουν το φόβο των δύο παρατάξεων. Αφού βρείτε σε ποια παράταξη αναφέρεται η κάθε μία μετοχή, να αναλύσετε τον τρόπο δράσης της κάθε παράταξης. Βαθμολόγηση: 5 μονάδες για την κάθε μετοχή (Μονάδες: 10) ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ο Θουκυδίδης συνεχίζοντας την περιγραφή της ναυμαχίας αναφέρεται αρχικά στην τακτική των Αθηναίων. Η πρώτη αιτιολογική μετοχή «φοβούμενοι» αναφέρεται σε αυτούς και δηλώνει το φόβο τους για την αριθμητική υπεροχή των αντιπάλων και την ενδεχόμενη περικύκλωση του στόλου τους. Αυτό το γεγονός τους οδηγεί να Σελίδα 1 από 9

αναπροσαρμόσουν την τακτική τους καθώς συνειδητοποιούν ότι μια ενδεχόμενη επίθεση σε όλη τη συγκεντρωμένη εχθρική δύναμη ή ακόμα και στο μέσο της παράταξης, δεν τους συμφέρει. Ο φόβος λοιπόν, γίνεται για τους Αθηναίους πηγή επινοητικότητας και συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των εχθρών τους. Έχοντας αυτόν ως κίνητρο δρουν πιο συνετά, βρισκόμενοι σε συνεχή εγρήγορση. Γι αυτό αποφασίζουν να ακολουθήσουν μια τακτική που ανταποκρινόταν στα δεδομένα της συγκεκριμένης ναυμαχίας. Αποφασίζουν να μην επιτεθούν στο σύνολο της ναυτικής δύναμης του εχθρού («ἁθρόαις μὲν οὐ προσέπιπτον») ή στο κέντρο της παράταξής του («οὐδὲ κατὰ μέσον ταῖς ἐφ ἑαυτούς τεταγμέναις»), για να μην υπάρξει κίνδυνος περικύκλωσης από τις κατά πολύ υπέρτερες αριθμητικά δυνάμεις του. Αντίθετα επιλέγουν την επίθεση στα δύο άκρα της παράταξής του («προσβαλόντες δὲ κατὰ κέρας»), η οποία απέκλειε τον κίνδυνο περικύκλωσής τους και τους παρείχε ευχέρεια διαφυγής. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι Αθηναίοι δεν ακολουθούν αμυντική τακτική, αλλά επιτίθονται, παρά την αριθμητική υπεροχή του εχθρού. Στη συνέχεια η αιτιολογική μετοχή «δείσαντες» αναφέρεται στους Πελοποννησίους και εκφράζει το φόβο τους μήπως επαναληφθεί ό,τι είχε συμβεί και στη ναυμαχία της Ναυπάκτου. Εκεί δύο χρόνια νωρίτερα (429 π.χ.) ο Αθηναίος στρατηγός Φορμίων είχε καταφέρει με είκοσι πλοία να νικήσει ένα τμήμα του πελοποννησιακού στόλου που αποτελούνταν από υπερδιπλάσιο αριθμό πλοίων (σαράντα επτά). Η νίκη αυτή είχε προκαλέσει ισχυρή εντύπωση στους Πελοποννησίους («παράλογος»), οι οποίοι ανακάλυπταν με οδυνηρό τρόπο τις τεράστιες δυνατότητες του αθηναϊκού ναυτικού. Αυτή η προηγούμενη εμπειρία αναγκάζει τα πελοποννησιακά πλοία που είχαν παραταχθεί απέναντι στον κερκυραϊκό στόλο να εγκαταλείψουν την προσπάθεια καταναυμάχησής του και να σπεύσουν σε βοήθεια των υπόλοιπων πλοίων της δύναμής τους, ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικότερα η επιθετικότητα και η ναυτική δεξιοτεχνία των Αθηναίων. Έτσι τώρα το σύνολο του πελοποννησιακού στόλου (53 πλοία) στρέφεται κατά του αθηναϊκού (12 πλοία), δίνοντας τη δυνατότητα στον πολύπαθο κερκυραϊκό στόλο να καταφύγει με ασφάλεια στο λιμάνι. Ο φόβος λοιπόν αποτελεί την κινητήριο δύναμη της κάθε παράταξης και αποκαλύπτει τον τρόπο σκέψης και δράσης τους. Β2. «Η περιγραφή της ναυμαχίας από τον Θουκυδίδη αναδεικνύει την εξαιρετική εμπειρία και επιδεξιότητα των Αθηναίων στη θάλασσα και κάνει αισθητή τη σύγχυση που επικράτησε στο κερκυραϊκό στρατόπεδο.» Να τεκμηριώσετε την παραπάνω θέση με συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο. (Μονάδες: 10) Σελίδα 2 από 9

ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ο Θουκυδίδης μέσα από την εξιστόρησή του παρουσιάζει με μεγάλη παραστατικότητα την εξέλιξη και το αποτέλεσμα της ναυμαχίας. Συγκεκριμένα στην αρχή του κεφαλαίου παρουσιάζει τον τρόπο δράσης των Κερκυραίων, οι οποίοι αν και είχαν παραταχθεί με τριπλάσια σε αριθμό πλοία (εξήντα κερκυραϊκά πλοία έναντι είκοσι πελοποννησιακών), φτάνουν στο σημείο να αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες. Οι επιθέσεις του γίνονται άτακτα και χωρίς οργάνωση («κακῶς προσπίπτοντες»), στέλνοντας κάθε φορά έναν μικτό αριθμό πλοίων («κατ ὀλίγας προσπίπτοντες»), γεγονός που οδηγεί τους Αθηναίους να αναλάβουν ενεργό δράση. Αυτοί δρουν με σύνεση, μεθοδικότητα και πειθαρχία, υιοθετώντας την τακτική που τα δεδομένα της συγκεκριμένης ναυμαχίας (συντριπτική αριθμητική υπεροπλία των αντιπάλων) απαιτούσαν: αποφυγή επίθεσης στο σύνολο της ναυτικής δύναμης του εχθρού («ἁθρόαις μὲν οὐ προσέπιπτον») ή στο κέντρο της παράταξής του («οὐδὲ κατὰ μέσον ταῖς ἐφ ἑαυτούς τεταγμέναις»), για να μην υπάρξει κίνδυνος περικύκλωσης από τις κατά πολύ υπέρτερες αριθμητικά δυνάμεις. Αντίθετα έκαναν επιθέσεις στα δύο άκρα της παράταξής του («προσβαλόντες δὲ κατὰ κέρας»), όπου τέτοιος κίνδυνος δεν υπήρχε. Είναι ενδεικτικό της τόλμης, της επιδεξιότητας και εμπειρίας των Αθηναίων στις «κατὰ θάλασσαν» συγκρούσεις το γεγονός ότι, μολονότι υστερούν αριθμητικά έναντι των αντιπάλων τους (δώδεκα πλοία απέναντι σε τριάντα τρία εχθρικά), δεν εφαρμόζουν αμυντική / παθητική τακτική αλλά επιθετική, καταφέρνοντας μάλιστα να βυθίσουν κι ένα εχθρικό πλοίο. Οι Πελοποννήσιοι με τη σειρά τους, για να προστατευτούν από τις αθηναϊκές επιθέσεις και να αποφύγουν τους εμβολισμούς, παρατάσσουν τα πλοία τους σε κυκλικό σχηματισμό με την πλώρη προς τα έξω (αμυντική κυκλική παράταξη). Τότε οι Αθηναίοι εφαρμόζουν την τακτική του «περίπλου» πλέουν δηλαδή σε μονή γραμμή και με μεγάλη ταχύτητα πολύ κοντά στην περιφέρεια του κύκλου που έχουν σχηματίσει τα εχθρικά πλοία, με στόχο να τα συνωθήσουν προς το κέντρο του δυσχεραίνοντας τις κινήσεις τους και τους ελιγμούς τους. Την παραπάνω τακτική είχαν εφαρμόσει με επιτυχία οι Αθηναίοι και δύο χρόνια νωρίτερα στη ναυμαχία της Ναυπάκτου ( 429 π.χ. "... ὅπερ ἐν Ναυπάκτῳ γένοιτο... " :). Έτσι τώρα το σύνολο του πελοποννησιακού στόλου (53 πλοία) στρέφεται κατά του αθηναϊκού (12 πλοία), δίνοντας τη δυνατότητα στον πολύπαθο κερκυραϊκό στόλο να καταφύγει με ασφάλεια στο λιμάνι. Μετά την εξέλιξη αυτή, τα αθηναϊκά πλοία εγκαταλείπουν την επιθετική τους τακτική και αρχίζουν να υποχωρούν με τάξη αλλά με αργό ρυθμό προς το λιμάνι ( «ἑαυτῶν σχολῇ τε ὑποχωρούντων»), για να δώσουν την ψευδαίσθηση στους Πελοποννησίους ότι μπορούν να τους προφτάσουν κι έτσι εκείνοι να συνεχίσουν να τους καταδιώκουν. Με τον τρόπο αυτό οι Αθηναίοι διατηρούν το σύνολο της πελοποννησιακής δύναμης στραμμένο προς το μέρος τους («πρὸς σφᾶς Σελίδα 3 από 9

τεταγμένων τῶν ἐναντίων»), αποτρέποντας το ενδεχόμενο καταδίωξης του υποχωρούντος κερκυραϊκού στόλου. Παράλληλα δίνουν τον αναγκαίο χρόνο σ εκείνον, προκειμένου να καταφύγει με ασφάλεια στο λιμάνι («τὰς τῶν Κερκυραίων προκαταφυγεῖν»). Χάρη στην τακτική αυτή, που είναι ενδεικτική της εξαιρετικής ναυτικής τέχνης τους, οι Αθηναίοι καταφέρνουν να διατηρήσουν άθικτη τη μικρή τους δύναμη, να εξασφαλίσουν με τις μικρότερες δυνατές απώλειες, μόνο δεκατρία κερκυραϊκά πλοία, την καταφυγή του αποδιοργανωμένου κερκυραϊκού στόλου στο λιμάνι και κυρίως να αποτρέψουν μια ενδεχόμενη απόβαση των Πελοποννησίων στο νησί, διασφαλίζοντας με τον καλύτερο τρόπο τα συμφέροντα της πόλης τους στην περιοχή αυτή. Β3. Να διαγράψετε το ήθος του Αθηναίου στρατηγού Νικόστρατου όπως αυτό διαφαίνεται από τις ενέργειές του στο παρακάτω μεταφρασμένο απόσπασμα του κειμένου. ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΙ (Βιβλίο 3. Κεφάλαιο 75,1-4) «Την επόμενη μέρα, ο Νικόστρατος ο γιος του Διειτρέφη, Αθηναίος στρατηγός, φτάνει σε βοήθεια από τη Ναύπακτο με δώδεκα πλοία και πεντακόσιους Μεσσήνιους οπλίτες διαπραγματευόταν μια συμφωνία και (τελικά) τους πείθει να συμφωνήσουν μεταξύ τους να δικάσουν δέκα άνδρες, τους πρωταίτιους, οι οποίοι δεν έμειναν πλέον εκεί (δηλ. στην Κέρκυρα), και οι υπόλοιποι να παραμείνουν (στο νησί), αφού κάνουν συμφωνία μεταξύ τους και με τους Αθηναίους, υπό τον όρο να θεωρούν τους ίδιους εχθρούς και φίλους. Κι εκείνος αφού πέτυχε αυτά, ετοιμαζόταν να αποπλεύσει οι αρχηγοί τότε των δημοκρατικών τον πείθουν να τους αφήσει πίσω πέντε από τα πλοία του, ώστε να αποθαρρυνθούν οι αντίπαλοί τους να κάνουν κίνημα, ενώ (του υπόσχονται) ότι οι ίδιοι θα στείλουν μαζί του ίσο αριθμό (πλοίων) επανδρωμένων με δικά τους πληρώματα. Εκείνος συμφώνησε, όμως αυτοί στρατολογούσαν για πληρώματα τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Επειδή όμως εκείνοι φοβήθηκαν μήπως τους στείλουν στην Αθήνα, καταφεύγουν ως ικέτες στο ιερό των Διόσκουρων. Ο Νικόστρατος προσπαθούσε να τους σηκώσει (από εκεί) και να τους καθησυχάσει. Επειδή όμως δεν τους έπειθε, οι δημοκρατικοί, αφού οπλίστηκαν με την πρόφαση αυτή γιατί κατά τη γνώμη τους αυτοί δεν είχαν τίποτα καλό στο μυαλό τους με τη δυσπιστία τους να μη θέλουν να αποπλεύσουν μαζί (με τον Νικόστρατο), πήραν από τα σπίτια (των ολιγαρχικών) τα όπλα τους και ορισμένους από αυτούς που έτυχε να συναντήσουν θα τους σκότωναν, αν δεν τους εμπόδιζε ο Νικόστρατος». (Μονάδες: 10) ΑΠΑΝΤΗΣΗ Οι Αθηναίοι επειδή ανησύχησαν με το πραξικόπημα των ολιγαρχικών και τα γεγονότα στην Κέρκυρα θεώρησαν καλό να επέμβουν άμεσα. Έτσι έδωσαν εντολή στον Νικόστρατο, που ήταν στρατηγός τους, να πάει στην Κέρκυρα και να διευθετήσει την κρίση που είχε ξεσπάσει βάζοντας τάξη. Ο Νικόστρατος έσπευσε εκεί με τη μοίρα του αθηναϊκού στόλου στην οποία ήταν επικεφαλής, ξεκινώντας από τη Ναύπακτο Σελίδα 4 από 9

και έχοντας 12 πλοία και 500 Μεσσήνιους οπλίτες. Έφτασε στο νησί την επόμενη μέρα της νίκης των δημοκρατικών, ενώ το κλίμα ήταν πολύ εχθρικό για τους ολιγαρχικούς. Όμως δεν όξυνε τις πολιτικές αντιθέσεις γιατί κατάλαβε ότι η βία και η αντεκδίκηση μπορούν να οδηγήσουν στην καταστροφή. Η άφιξή του στην Κέρκυρα σηματοδοτεί την τρίτη κατά σειρά επέμβαση του ξένου παράγοντα στην περιοχή και είναι ενδεικτική της ιδιαίτερης σημασίας που είχε η Κέρκυρα για τους δυο μεγάλους εμπολέμους. Ο Νικόστρατος προσπαθεί να ακολουθήσει μια συμβιβαστική πολιτική, καθώς αντιλαμβάνεται ότι μέσα σ ένα τέτοιο κλίμα έντασης δεν θα μπορούσε να ευδοκιμήσει καμία σοβαρή προσπάθεια ένταξης του νησιού στην Αθηναϊκή Συμμαχία, που ήταν μία βασική επιδίωξη της αθηναϊκής εξωτερικής πολιτικής, ακόμη κι αν επιβαλλόταν με τη βία. Για το λόγο αυτό επιχειρεί να συνδιαλλάξει τις δύο παρατάξεις και να επαναφέρει την ειρήνη και την πολιτική ομαλότητα στο νησί. Η χρήση ιστορικού χρόνου διαρκείας («ἔπρασσε») καταδεικνύει την επίπονη προσπάθεια που κατέβαλε μέχρι να επιτύχει μια συμβιβαστική λύση ανάμεσα στους εμπολέμους. Συνεπώς, η κίνηση αυτή του Νικόστρατου δεν είναι απόρροια τόσο ενός μετριοπαθούς και ήπιου χαρακτήρα, που επιζητεί εκ πεποιθήσεως τη συνδιαλλαγή και τη συμφιλίωση, όσο κυρίως ενός νηφάλιου και ικανού πολιτικού νου, που μπορεί να διακρίνει ανά πάσα στιγμή αυτό που επιτάσσει το συμφέρον της πατρίδας του. Ο Νικόστρατος καταφέρνει τελικά να πείσει τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές να καταλήξουν σε συμφωνία για τον τερματισμό των εχθροπραξιών. Οι όροι της συμφωνίας αυτής επιβεβαιώνουν τον διαλλακτικό και φιλειρηνικό χαρακτήρα του, αλλά και το γεγονός ότι προωθεί τα συμφέροντα της Αθήνας καθώς πρόκειται για έναν έμπειρο, λογικό, συνετό, διορατικό και φιλόπατρη στρατηγό. Η πρώτη πρότασή του αφορούσε στην παραπομπή σε δίκη των δέκα βασικών υπευθύνων, των πρωταιτίων της εμφύλιας σύρραξης («δέκα μὲν ἄνδρας τοὺς αἰτιωτάτους κρῖναι»). Έπειτα προωθεί την υπογραφή συμφώνου φιλίας ανάμεσα στους εμπολέμους αλλά και ανάμεσα στους Κερκυραίους συνολικά και τους Αθηναίους, με τον όρο να έχουν όλοι αυτοί τους ίδιους εχθρούς και φίλους («τοὺς δ ἄλλους οἰκεῖν σπονδὰς πρὸς ἀλλήλους ποιησαμένους καὶ πρὸς Ἀθηναίους»). Με τη συμφωνία αυτή ο Νικόστρατος πετυχαίνει να συμφιλιώσει - έστω και πρόσκαιρα - τις δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις και ταυτόχρονα να υλοποιήσει έναν από τους βασικούς στόχους της αθηναϊκής εξωτερικής πολιτικής δηλαδή τη σύναψη πλήρους, και όχι μόνο αμυντικής, συμμαχίας με την Κέρκυρα («ὥστε τοὺς αὐτοὺς ἐχθροὺς καὶ φίλους νομίζειν»). Επιθυμεί λοιπόν να επιφέρει γαλήνη στο νησί για να είναι η Κέρκυρα αξιόμαχος αντίπαλος για την Κόρινθο, άρα και για τον Πελοποννησιακό σχηματισμό. Αποτελεί μάλιστα μεγάλη διπλωματική επιτυχία του το γεγονός ότι η συμφωνία του αυτή βρήκε αποδοχή ακόμα και από τους ολιγαρχικούς. Ωστόσο οι εξελίξεις διέψευσαν τις προσδοκίες του, γιατί η κρίση δεν ήταν μόνο πολιτική αλλά και βαθιά οικονομική και κοινωνική - ηθική. Σελίδα 5 από 9

Ύστερα από την επίτευξη της παραπάνω συμφωνίας, ο Νικόστρατος έκρινε ότι εκπλήρωσε την αποστολή του κι ετοιμάστηκε να αναχωρήσει με τη ναυτική μοίρα του από την Κέρκυρα, βέβαιος πως η κατάσταση στο νησί έχει εξομαλυνθεί μετά την παρέμβασή του («Καὶ ὁ μὲν πράξας ταῦτα ἔμελλεν ἀποπλεύσεσθαι»). Φαίνεται όμως πως δεν είχε αντιληφθεί - και αυτό είναι το σημαντικότερο σφάλμα του - ότι το χάσμα που χώριζε τις δύο αντίπαλες παρατάξεις ήταν τόσο μεγάλο ώστε καμία συμφωνία να μην μπορεί να το γεφυρώσει - πόσο μάλλον η συγκεκριμένη, την οποία οι ολιγαρχικοί είχαν αποδεχθεί επειδή βρίσκονταν σε εξαιρετικά δυσχερή θέση. Τότε οι Κερκυραίοι δημοκρατικοί τον έπεισαν να αφήσει πέντε από τα δικά του πλοία («πέντε ναῦς τῶν αὑτοῦ» ) με την υπόσχεση ότι θα του δώσουν εκείνοι ισάριθμα δικά τους με κερκυραϊκά πληρώματα («πληρώσαντες ἐκ σφῶν αὐτῶν»), αποκρύπτοντάς του ωστόσο το γεγονός ότι θα επάνδρωναν τα πλοία με ολιγαρχικούς. Ο Νικόστρατος, κι εδώ ασφαλώς μπορούμε να του καταλογίσουμε έλλειψη πολιτικής κρίσης, παρουσιάζεται ιδιαίτερα εύπιστος απέναντι στους ισχυρισμούς των ηγετών του δήμου και αποδέχεται το αίτημά τους, χωρίς να υποπτευθεί τις πραγματικές προθέσεις τους. Όταν οι ολιγαρχικοί αντιλήφθηκαν τις προθέσεις των δημοκρατικών και κατέφυγαν ως ικέτες στα ιερά ο Νικόστρατος προσπάθησε να διασκεδάσει τους φόβους τους και να τους πείσει για την ειλικρίνεια των προθέσεών του, ώστε να δεχτούν να επιβιβαστούν στα πλοία όμως τελικά δεν τα κατάφερε. Πάντως, και αυτή τη φορά η παρέμβασή του είχε ως στόχο τον κατευνασμό των πνευμάτων, τη συνδιαλλαγή και το συμβιβασμό. Ο παρατατικός «ἀνίστη» έχει στο συγκεκριμένο χωρίο αποπειρατική σημασία («προσπαθούσε να τους σηκώσει») και όχι σημασία πραγματικής εκτέλεσης («τους σήκωσε»), όπως δείχνει και η φράση που ακολουθεί («ὡς δ οὐκ ἔπειθεν»). Η πεισματική άρνηση των ολιγαρχικών, ακόμη και μετά την παρέμβαση του Νικόστρατου, να επιβιβαστούν στα πλοία εκλαμβάνεται από τους δημοκρατικούς ως ενέργεια εχθρική, ως προμήνυμα άλλων πιο δυναμικών αντιδράσεων και κινήσεων εναντίον τους («ὡς οὐδὲν αὐτῶν ὑγιὲς διανοουμένων»). Με αυτό το σκεπτικό λοιπόν, οι δημοκρατικοί οπλίζονται («ὁπλισθεὶς»), αφαιρούν τα όπλα από τα σπίτια των αντιπάλων τους («τὰ ὅπλα αὐτῶν ἐκ τῶν οἰκιῶν ἔλαβε») και προσπαθούν να σκοτώσουν μερικούς από αυτούς («καὶ αὐτῶν τινὰς διέφθειραν ἂν»), αλλά τελικά εμποδίζονται από τον Νικόστρατο («εἰ μὴ Νικόστρατος ἐκώλυσε»), που για ακόμη μια φορά δείχνει τη μετριοπάθεια του χαρακτήρα του. Μάλιστα οι δημοκρατικοί θα σκότωναν πολλούς ολιγαρχικούς που συναντούσαν στο δρόμο τους αν ο Νικόστρατος δεν τους εμπόδιζε. Για άλλη μια φορά ο Αθηναίος στρατηγός φάνηκε προστάτης και σωτήρας πολλών. Η διαλλακτική στάση του εξηγείται τόσο από το γεγονός ότι αυτό απαιτούσε το συμφέρον της πατρίδας του όσο κι απ το ότι οι ενέργειές του δεν διαπνέονταν από το παθιασμένο μίσος που κατείχε τους εμπολέμους στην Κέρκυρα. Αγωνιζόταν με σθένος και δύναμη να μετριάσει την αναζωπύρωση των συγκρούσεων και να Σελίδα 6 από 9

αποτρέψει τα χειρότερα, επιδεικνύοντας την ηθική του ποιότητα και τον ανθρωπισμό του. Β4. Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως Σωστές ή Λάθος: Ο Θουκυδίδης μεγάλωσε σε φτωχική και ταπεινή οικογένεια. Λάθος Δάσκαλοι του Θουκυδίδη υπήρξαν ο φιλόσοφος Δημόκριτος και ο ρήτορας Λυκούργος. Λάθος Κατά την έναρξη του πελοποννησιακού πολέμου (431 π. Χ.) ο Θουκυδίδης δεν πίστευε στη μεγάλη αξία του Περικλή. Λάθος Ο Περικλής επέζησε του λοιμού, αλλά ο Θουκυδίδης πέθανε από αυτόν το τρίτο έτος του πολέμου. Λάθος Η εξιστόρηση των γεγονότων του πελοποννησιακού πολέμου από τον Θουκυδίδη φτάνει ως το 411 π.χ., όχι ως το τέλος του πολέμου (404 π.χ.) Σωστό (Μονάδες: 10) Γ1. Να μεταφέρετε τους παρακάτω τύπους στην ίδια πτώση στον άλλο αριθμό: τὸ πλῆθος, τὴν περικύκλωσιν, ναῦν, ταῦτα, ὅπερ. τὸ πλῆθος: τὰ πλήθη τὴν περικύκλωσιν: τὰς περικυκλώσεις ναῦν: ναῦς ταῦτα: τοῦτο ὅπερ: ἅπερ (Μονάδες: 5) Γ2. Να γράψετε τον τύπο που ζητείται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις στη φωνή που βρίσκεται: προσπίπτοντες: το γ ενικό πρόσωπο ευκτικής αορίστου β : προσπέσοι περιέπλεον: τον ίδιο τύπο στον ενεστώτα: περιπλέουσι(ν) προσβαλόντες: το β ενικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα: προσβαλεῖς τεταγμένων: το β πληθυντικό πρόσωπο προστακτικής παρακειμένου: τέταχθε Σελίδα 7 από 9

προκαταφυγεῖν: τον ίδιο τύπο στον ενεστώτα: προκαταφεύγειν (Μονάδες: 5) Δ1. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις ακόλουθες λέξεις ως σωστές ή λανθασμένες: Σωστό Λάθος τὸ καθ' αὑτούς: αντικείμενο στο ἐταλαιπώρουν τὸ πλῆθος: αντικείμενο στο οὐ προσέπιπτον κατὰ κέρας: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο προσβαλόντες ἐν Ναυπάκτῳ: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο στο γένοιτο τοῖς Ἀθηναίοις: δοτική προσωπική χαριστική στο ἐποιοῦντο προκαταφυγεῖν: τελικό απαρέμφατο, αντικείμενο στο ἐβούλοντο (Μονάδες: 6) Δ2. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους: μίαν: είναι επιθετικός προσδιορισμός στο ναῦν ἁθρόαι: είναι κατηγορούμενο στο νῆες τῶν ἐναντίων: είναι υποκείμενο στη μετοχή τεταγμένων (γενική απόλυτη) τοιαύτη: είναι κατηγορούμενο στο ναυμαχία (Μονάδες: 4) Δ3. Να βρείτε μία λέξη του κειμένου που να συνδέεται ετυμολογικά με τις ακόλουθες: πληθυσμός, πειραματόζωο, επίγνωση, δέος, απόκρουση, ηλιόλουστος. πληθυσμός: πλῆθος πειραματόζωο: ἐπειρῶντο επίγνωση: γνόντες δέος: δείσαντες Σελίδα 8 από 9

απόκρουση: κρουόμενοι ηλιόλουστος: ἡλίου (Μονάδες: 6) Δ4. Από τις παρακάτω λέξεις να σχηματίσετε μία ομόρριζη, απλή ή σύνθετη, στη νέα ελληνική με την κατάληξη που σας δίνεται. προσπίπτοντες ἐβούλοντο προσβαλόντες δύσιν παράπτω-μα βουλιμ-ία βέλ-ος δυτ-ικός (Μονάδες: 4) Σελίδα 9 από 9