1. Херпес вирүсийн тухай 2. Түүх (2000 оныг хүртэл) 3. Одоо ( он) 4. Ирээдүй (2014 он ба цааш)

Σχετικά έγγραφα
Нэгэн өдрийн тархалтын судалгаа оны I/II сар, Монгол. Герман, Эссэний Их сургуулийн эмнэлэг, Проф. Валтер Попп

ХЕПАТИТЫН С ВИРҮСИЙН ХАЛДВАРЫГ ЭРТ ИЛРҮҮЛЭХ, ОНОШЛОХ, ЭМЧЛЭХ УДИРДАМЖ оны 4-р сар УДИРДАМЖ

Компьютерийн шинжлэх ухаан Computer science Натурал компьютер: онол ба хэрэглээ Natural computing: theory and aplication

ЗҮРХ СУДАСНЫ ҮНДЭСНИЙ КОНФЕРЕНЦИ Зүрх судасны өвчний хяналт ба менежментийг сайжруулахад

МОНГОЛ ХОНИНЫ НООСНЫ БҮТЭЦ, ШИНЖ ЧАНАРЫГ ЭЛЕКТРОН МИКРОСКОПИЙН АРГААР СУДЛАХ

ЗҮРХ СУДАСНЫ ҮНДЭСНИЙ КОНФЕРЕНЦИ Зүрх судасны өвчний хяналт ба менежментийг сайжруулахад

GLEAR -Гэр хорооллын айлуудын цэвэр агаар Жижиг галлах системд тоосны шүүлтүүр хийх нь

Qo.P.J-. o f. 02 N aaeap, JeeneM>K xypryyn3x Tyxalll

Пүрвээгийн АРИУНБОЛОР

Øèíæëýõ Óõààíû Àêàäåìèéí Ìýäýý 2010 îíû ¹02 (196)

ЗАРИМ СОРТЫН БУУДАЙ, ГУРИЛЫН ЧАНАРЫН ХАРЬЦУУЛСАН СУДАЛГАА

ВИРҮСТ ХЕПАТИТИЙН ИЛРҮҮЛЭГ, ОНОШИЛГОО, ЭМЧИЛГЭЭНИЙ ЗААВАР

Агуулга. Нүүрс ус. Моносахарид Гликозид, гликозидийн холбоо Дисахарид Полисахарид. Ангилал Нэршил

ЗҮРХ СУДАСНЫ ҮНДЭСНИЙ КОНФЕРЕНЦИ Зүрх судасны өвчний хяналт ба менежментийг сайжруулахад

Сонгуулийн прогноз хийх арга зүй: асуудал, хувилбар, арга. Ц.Болд, Ч.Тамир /МУИС-ийн Социологийн тэнхмийн багш нар/

Барилгын дулаалгын материалын шинэ стандартууд

ÑÍ 2. NH 2 -òîñíû õ èë 4-àìèíáóòàíû õ èë ÑÍ 3 ÑÍ ÑÍ 2 ÑÎÎÍ ÑÍ 2 ÑÍ 2 ÑÎÎÍ HOOC CH 2 CH COOH NH 2

МОНГОЛ УЛСЫН ХҮН АМЫН ХООЛ ТЭЖЭЭЛИЙН ТУЛГАМДАЖ БУЙ АСУУДАЛ

БҮТЭН НАВЧИТ ХОНЛЭН (LAGOTIS INTEGRIFOLIA SCHISCHK)- ГООС ЯЛГАСАН ДИОСМЕТИНИЙ БҮТЦИЙН СУДАЛГАА

ЭДИЙН ЗАСГИЙН ИДЭВХТЭЙ БАЙДАЛД НӨЛӨӨЛӨГЧ ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙН ЭКОНОМЕТРИК ШИНЖИЛГЭЭ

O 8. ), жонш (KAlSi 3

Surveillance of drug-resistant bacteria among the pediatric patients. Background

ТУХАЙН ДИФФЕРЕНЦИАЛТ ТЭГШИТГЭЛ. Contents Bibliography 11 References 11 Index 12

Туршилтын хөтөлбөр. Биологи 11-р анги

МОНГОЛ ДАХЬ БЭЛГИЙН ЦӨӨНХИЙН ЭРХИЙН ХЭРЭГЖИЛТ Н. Анараа ЛГБТ Төв ТББ

СҮРЬЕЭГИЙН АСУУЛТ, ХАРИУЛТУУД ИЛРҮҮЛЭЛТ, ЭМЧИЛГЭЭ, БА ХЯНАЛТ ХОЁРДАХЬ ХЭВЛЭЛ ДЭЛХИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН БАЙГУУЛЛАГА ЖЕНЕВ

МОНГОЛ ОРНЫ ЭНДЕМИК УРГАМАЛ МОНГОЛ ДОГАР- CARYOPTERIS MONGOLICA BGE.-ИЙГ IN VITRO НӨХЦӨЛД ҮРЖҮҮЛСЭН ДҮНГЭЭС

Монгол Улсын Нэгдсэн Түрүүлэгч Индикатор (НТИ, СLI) Др. Б. Эрдэнэбат

1-Биотехнологи, үржүүлгийн тэнхим, МААБС, ХААИС, 2-Кантогийн их сургуулийн ХАА-н коллеж, БНВУ. *

ПРОПАНТ ХӨӨСТ КАМЕРТ БҮРТГЭГДСЭН ХАРИМХАЙ БУС ХАРИЛЦАН ҮЙЛЧЛЭЛЭЭР ҮҮССЭН ЭЕРЭГ ЦЭНЭГТ БӨӨМИЙГ ЯЛГАН ТАНИХ НЭГЭН БОЛОМЖ

МОНГОЛ ОРНЫ ЗАРИМ ЭМИЙН МӨӨГНИЙ ХИМИЙН НАЙРЛАГЫГ СУДАЛСАН ДҮН

:xeu 2+ - ИЙГ ГАРГАН АВАХ БОЛОН ТҮҮНИЙ ГЭРЛИЙН ЦАЦАРГАЛТЫН СУДАЛГАА

ЦАГААН УУЛЫН ДҮҮРГИЙН ГЕОЛОГИЙН ТОГТОЦ БА ПОЛИМЕТАЛЫН ХҮДЭРЖИЛТИЙН БАЙРШЛЫН ЗҮЙ ТОГТОЛ

ªÐÕ ÄÝÄ Ó ÐÀÕ ÈÍÔËßÖÈÉÍ ÄÀÐÀÌÒ

ХДХВ, БЗДХ-ЫН ТАНДАЛТЫН СУДАЛГААНЫ ТАЙЛАН, 2011 МОНГОЛ УЛС

Лекц 11. Карбон хүчлийн функциональт уламжлалууд. Оксихүчил

МОНГОЛ ОРНЫ ХУСНЫ ҮЙСНЭЭС БЕТУЛИН, ЛУПЕОЛ ЯЛГАСАН СУДАЛГААНЫ ДҮН

Бодолт: ( ) ,2

Байгаль орчны бохирдлын талаар Япон улсаас авч хэрэгжүүлж буй хамтын ажиллагааны үнэлгээ

SOLITE SILVER БА RUIYU/OEM АККУМЛЯТОРЫН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮДИЙН ХАРЬЦУУЛСАН СУДАЛГАА. Б.Цэцэнхуар 1, Ц.Өлзийбаатар 2*

МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ. Стандартчилал, Хэмжилзүйн Үндэсний Зөвлөлийн 2009 оны 12 дугаар сарын 24- ний өдрийн 52 дугаар тогтоолоор батлав.

ХАР МОД /LARIX SIBIRICA Ldb./-НЫ МӨЧРИЙН БООМЫН НЯН /BACILLUS ANTHRACIS/-ГИЙН ЭСРЭГ ИДЭВХИТ НЭГДЛИЙН СУДАЛГАА

ЯМААН АНГАЛЗУУР (LAGOCHILUS ILICIFOLIUS Bge.) УРГАМЛЫН ХЛОРОФОРМЫН БҮЛЭГЛЭЛИЙН ХИМИЙН НАЙРЛАГЫН СУДАЛГАА

S.PH101 ФИЗИК-1 ЛЕКЦ 12

Монголд уул уурхайн өсөн нэмэгдэж буй үйлдвэрлэл хөдөө аж ахуйн салбарт хэрхэн нөлөөлж байгаа тухай

АДРОНЫ КЛАСТЕРЫГ ЯЛГАХАД ЗОРИУЛСАН ПАРАМЕТРИЙГ ТОДОРХОЙЛСОН НЬ

МИКРОКОНТРОЛЛЕРИЙН ХЯЛБАР ДАСГАЛУУД

Нэг. Курсын ажлын зорилго

S.PH101 ФИЗИК-1 ЛЕКЦ 13

Монголын эмнэлгийн эрүүл ахуй. сайжруулах нь төслийн хүрээнд

S.PH102 Физик-2. Семинар 7. Сэдэв : Квант механикийн үндэс, Атомын физик. Тест оны намар

ХАВДАР ЭСИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД JSAP (JNK/STRESS- ACTIVATED PROTEIN KINASE-ASSOCIATED PROTEIN) УУРГИЙН ОРОЛЦОО

Хэсэг 21 Монголын нийслэлд хэлмэгдүүлэлтийн өмнө болон шашин сэргэсний дараах бурханы шашны зан үйл, баяр ёслол

Хураангуй. Түлхүүр үг: микросателлит, митохондрийн ДНХ, кластер.

Тухайн Дифференциал Тэгшитгэл ба Түүний Нийтлэг Хэрэглээ

НИЙГМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ҮНДЭСНИЙ ТӨВ ÝÐ Ë ÌÝÍÄИЙН ßÀÌ. НҮБ-ын Хүүхдийн Сан ҮНДЭСНИЙ V СУДАЛГААНЫ ТАЙЛАН. Улаанбаатар хот, Монгол Улс

Орон сууцны зээлийн эдийн засагт үзүүлэх нөлөө

МОНГОЛЫН МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ-2018

БИЛЭЭ СУЛ ҮГИЙН УТГА, ХЭРЭГЛЭЭ

ИСЛАНД УЛСЫН БАГА ТЕМПЕРАТУРТАЙ, ГАЗРЫН ГҮНИЙ ДУЛААНЫ ИЛЭРЦТЭЙ ТАЛБАЙ ДЭЭРХ ТЕМ БА МТ АРГУУДЫН ХЭРЭГЛЭЭ

Зорилго: Өмнөд Монголын тодорхой районы шүр ба изотопын судалгааны үр дүнг уялдуулан силур-девоны заагийг тогтоох.

ГУРАВДУГААР АЖИЛ Гэрлийн туйлшрал судлан Малюсын хуулийг шалгах

ГАРЫН ТОСНЫ ХЭРЭГЛЭГЧИЙН ЗАН ТӨЛӨВ

Тухайн Дифференциал Тэгшитгэл. Үүеэ Отгонбаяр

Õóðààíãóé. Түлхүүр үг: GPS тропосфер Монголд, усны уурын агууламж, агаар мандлын зайнаас тандалт

АРВАНГУРАВДУГААР АЖИЛ Тасалгааны цацрагийн дэвсгэр түвшинг тодорхойлох нь

ГАРЧГИЙН ТОВЪЁОГ ГАРЧГИЙН ТОВЪЁОГ... i ХҮСНЭГТЭН МЭДЭЭЛЛИЙН ЖАГСААЛТ... iii ЗУРГАН МЭДЭЭЛЛИЙН ЖАГСААЛТ... iv ХАВСРАЛТЫН ЖАГСААЛТ...

Валютын ханшийн эрсдэлээс хамгаалах санхүүгийн хэрэгсэл

Говийн аймгуудад тохиолддог онош нь тодорхойгүй Адууны өвчний судалгаанд Б.Энхтайван, Г.Жавхлан, Б.Баттөр, Б.Батцэцэг

Ерөнхий эмиттертэй транзисторт өсгөгч Унших материал

ÄÎÒÎÎÄÛÍ ÍÝÄ ÍªËªªËªÃ Õ ÈÍ Ç ÉËÑÈÉÍ ØÈÍÆÈËÃÝÝ

Хадан Дээрх Тамганы Дүрсийг Адууны Тамганы Дүрстэй Машин Сургалтын Аргуудаар Харьцуулах

ARTICLES ХҮЧНИЙ ТРАНСФОРМАТОРЫН ЭВДРЭЛ ГЭМТЭЛ, ТҮҮНИЙГ ОНОШЛОХ АРГА ЗҮЙ

Барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн төв БАРИЛГЫН БИТҮҮМЖЛЭЛ ТҮҮНИЙГ ТООЦОХ БОЛОН ТОДОРХОЙЛОХ АРГАЧЛАЛ. Менежер: Б. Билгүүн

Шалгалтын бодлогуудын бодолтод øаардагдах çàðèì тоìüёо. (магадлалын сонгодог тодорхойлолт) AB = ( x x ) + ( y y ) ХУВИЛÁАР А ÍÝÃÄ ÃÝÝÐ ХЭСЭГ

Компьютер графикийн файлын формат

Монгол Улсын нийгмийн хамгааллын суурь түвшний тодорхойлолт, зардал

Ядуурлын Үнэлгээний Хуудас Монгол улс

ARTICLES МОНГОЛЫН ГОВЬД АЖИГЛАГДСАН ШОРООН ШУУРГАНЫ ҮЕИЙН ТООСНЫ БОСОО УРСГАЛЫГ ҮНЭЛСЭН НЬ

Лекц 16 Гетероцагирагт нэгдэл

ДИНАМИК, НЬЮТОНЫ ХУУЛИУД, МАСС БА ИМПУЛЬС, ИМПУЛЬС ХАДГАЛАГДАХ ХУУЛЬ, ХҮЧНҮҮД, ХУВЬСАХ МАССТАЙ БИЕИЙН ХӨДӨЛГӨӨН, МАССЫН ТӨВ

Зохиогч: Ч. Ганбаатар Удирдагч: Доктор (Ph.D) Б. Батзолбоо. ШУТИС-Компьютерийн Техник Менежментийн Сургуулийн Програмчлалын профессорын баг.

Эрүүл мэндийн лаборатори, 2013, 2

Эрчим хүч & Engineering (115)

МОНГОЛ ОРНЫ ЭРДЭСТ НУУРУУДЫН ЛИТИЙ, УРАНЫ СУДАЛГАА

ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭ, СУДАЛГАА, ХӨГЖЛИЙН АЖИЛ

Рекурсив Хамгийн бага Квадратын аргаар MIMO сувгийг дагах алгоритм

Уран олборлолт Танзани улсад ашигтай юу?

245 кв хүртэлх хэвтээ тэнхлэгт дундын

II бүлэг. Химийн элементийн геохимийн тархалт

Дан болон давхар урвуу дүүжингийн тэнцвэржилт

ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЭРСДЭЛИЙГ ТООЦОХ ЗӨВЛӨМЖ

Байгаль нуурын сав газрын хил орчмын бага гүнтэй уст давхаргын газар доорх усны нөөц баялгийн өнөөгийн байдал ба хамгаалалт, менежмент

ХҮРЭЛ ТОГООТ 2013 БАЙГАЛИЙН УХААНЫ САЛБАРЫН ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ БАГА ХУРАЛ

МАТЕМАТИК ХУВИЛБАР D. 8x100. 8x100. 8x100

8x100. 8x100. 8x100. 8x100

ЕВРОБЛОК -ИЙН ДАВУУ ТАЛУУД

Appendix1.4-3 Sustainable Capacity Development Mechanism (SCDM) matrix (7 th JCC)

ЛЕКЦ 13 Полисахарид Цардуул

ШАР ХАЛУУНЫ ГҮРЭМ-7 УЛАМЖЛАЛТ ЖОР БОЛОН ТҮҮНЭЭС БЭЛДСЭН НЭМЭЛТ-4 БЭЛДМЭЛИЙН ГЕНТАМИЦИНААР ӨДӨӨСӨН НЕФРОХОРДОЛТОНД ҮЗҮҮЛЭХ НӨЛӨӨ

Transcript:

Хүний херпес вирүст халдварын судалгаа: Дэлхий дахинд ба Монгол улсад Академич П.Нямдаваа, Монголын вирүс судлалын нийгэмлэг, Монголын Анагаах Ухааны Академи 1. Херпес вирүсийн тухай 2. Түүх (2000 оныг хүртэл) 3. Одоо (2000-2013 он) 4. Ирээдүй (2014 он ба цааш) Академич П.Нямдаваа 2 1

Херпес вирүсийн тухай I: Бүтэц Херпес вирүс бол байгальд өргөн тархсан вирүс бөгөөд одоогоор хүн, бусад хөхтөн амьтад, ургамал, шувууд, хоёр нутагтан, загас зэрэг амьтдаас 200 гаруй зүйл херпес вирүс илрүүлэн бичээд байгаагийн дотор хүнд халдварладаг 9 зүйл херпес вирүс бичигдээд байгаа болно. 100 нм Энгийн херпес вирүсийн электрон микроскопийн хөрөг (сөрөг тодруулалтын арга, өсгөлт: х100 000) Херпес вирүсийн бүтцийн бүдүүвч (схем) Херпес вирүсийн геном дээрхи генүүдийн байршлын зураглал Академич П.Нямдаваа 3 Херпес вирүсийн тухай II: Таксоном ангилал зүйл Дэд овог Баг Овог Овог Дэд овог Дэд овог Дэд овог Овог Олон төрлийн амьтан, эд, эсэд халдварлаж, эс хайлуулах (литик) болон далд (латент) халдвар үүсгэнэ. Репродукцийн мөчлөг нь богино: 1-2 хоног. Далд халдвар бүгэх байр нь голдуу мэдрэх мэдрэлийн зангилаа байна. Зөвхөн хөхтөн амьтанд халдварлана. Репродукцийн мөчлөг нь удаан (7 хоног хүртэл). Халдварласан эс томроно (цитометали). Далд халдвар нь булчирхай болон цуллаг эрхтний эдэд бугшина Зөвхөн лимфоцитийг сонгон гэмтээж, тэндээ бугшина Академич П.Нямдаваа 4 2

1. Херпес вирүсийн тухай 2. Түүх (2000 оныг хүртэл) 3. Одоо (2000-2013 он) 4. Ирээдүй (2014 он ба цааш) Академич П.Нямдаваа 5 Херпес вирүст халдварын судалгаа Дэлхийд мэө 410-400: херпес έρπής (ээрпес), έρπέίν (ээрпэйн) мөлхөх, нүүх гэсэн утгатай ререг үгнээс үүдэлтэй Хиппократ (мэө 460-377) Монголд 100: herpes labialis Херодос (?) Хомхой долоох Домын судрууд 1736: herpes genitalis Jean Astruc (1684-1766) 1767: салхин цэцэг William Heberden (1710-1801) 1888: салхин цэцэг бүслэх үлд Janus von Bokay 1690: Амны хижиг өвчин, Бэлгэсийн завсар нэвчих өвчин, Могой үлд, Цагаан эсэргэнэ Дэсрид Санжаажамц Манаг лхантав 1913: херпесийн цэврүүний шингэнээр молтогчины эвэрлэг бүрхүүлд халдаасан Wilhelm Grűter (1882-1963) 1953-1958: Херпес(HHV), салхинцэцэгийн (VZV) вирүсийг эсийн өсгөвөрт өсгөвөрлөсөн Thomas Huckle Weller (1915-2008) 1955: Салхин цэцэг өвчнийг заавал бүртгэх халдварт өвчний жагсаалтанд оруулсан 1950: герпес (уруулын ба бэлгийн), ам гэмтэх, бүслэх үлд (могой яр), салхин цэцэг -400 300 1000 1500 1800 1940 1990 2000 Академич П.Нямдаваа 6 3

Херпес (HHV 1&2): эмнэлзүйн илрэлүүд Академич П.Нямдаваа 7 Салхин цэцэг, бүслэх үлд (HHV 3) Салхин цэцгийн тууралт Бүслэх үлд буюу могой яр Академич П.Нямдаваа 8 4

Херпес вирүсийн судалгаа: 1950-2000 он Дэлхийд 1971: genus Herpesvirus ICTV 1953-1958: херпес вирүс (HHV- 1974: Салхин цэцэгийн 1/2), салхин цэцэг/бүслэх амьд вакцин (Oka) үлдийн вирүс (HHV-3) M.Takahashi нар T.H.Weller нар 1957: CMV (HHV-5) T.H.Weller нар Монголд 1964: EBV (HHV-4) M.A.Epstein, Y.Barr 1976: family Herpetoviridae ICMV 1986: HHV-6 R.Gallo нар 1977-1982: acyclovir (zovirax) G.B.Elion нар, SKB 1988: HHV-1 whole genome sequence D.J.McGeach et al. 1990: HHV-7 N.Frenkel нар 1985: Эвэрлэг бүрхүүлийн херпесийг йод-окси-уридинаар эмчилж туршсан Э.Санжаа, П.Нямдаваа, Ш.Тумбааш Ж.Баасанхүү 1994: HHV-8 Y.Chang нар 1993-1998: Fomivirsen (vitavene) Isis Pharmaceuticals Академич П.Нямдаваа 9 Баркитын лимфом, халдварт мононуклёз (HHV 4) Баркитын лимфом - В лимфоцитын хорт хавдар. Английн эмч Denis Parsons Burkitt (1911-1993) 1958 онд эквадорын бүсийн африкийн орнуудад анх илрүүлсэн. Английн электрон микроскопч Michael Antony Epstein (b.1921), Yvonne Barr (b.1932) нар 1964 онд Баркитын лимфомын эдээс анх илрүүлсэн. Энэ вирүс хожмоо Эпштейн- Баррын вирүс (EBV) нэр авчээ. АНУ-ын вирүс судлалч Gertrude Henle, Werner Henle нар EBV-ийн эсрэгбиеийг 1986 онд анх мононуклеозтой хүүхдийн цусанд илрүүлсэн. Оросын хүүхдийн эмч Нил Фёдорович Филатов (1847-1902) анх 1885 онд тунгалагийн зангилаа томорч, цусанд нь моноцит-төст гаж эс илэрдэг хөнгөн явцтай халууралт өвчнийг бие даасан нозолог нэгж болгон тодорхойлж, халдварт мононуклёз хэмээн нэрлэжээ. Одоо энэ өвчний үүсэгч нь EBV гэж бүх нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн бөгөөд АНУ-д хийсэн судалгаагаар 40 нас хүрэхэд хүн амын 90%- ынх нь цусанд EBVэсрэгбие илэрдэг байна. Академич П.Нямдаваа 10 5

Цитомегали (CMV: HHV-5) цитомегали 1920-иод онд эмгэг анатомичид анх амьгүй төрсөн, шалтгаангүй эрт нас барсан нярайн шүлсний булчирхай, бусад булчирхайлаг эдээс хистологийн шинжилгээгээр эгэл биетэн төст өвөрмөц эс олж, cytomegalic inclusion body, salivary gland inclusion body, protozoan-like cytoplasmic inclusion body хэмээн нэрлэх болжээ. 1950-иад оноос зарим өвчтөний эсийн шинжилгээнд ийм эс илрүүлж, уг эмгэгийг цитомегали (cytomegalia) хэмээн нэрлэсэн байна. Одоо бол цитомегалиийг голдуу эхийн умайд байхдаа авсан CMV-ээр сэдээгдэж, эрхтэн тогтолцооны хийн дуталд хүргэх юм уу, бугшмал халдвар хэлбэрээр явагддаг эмгэг хэмээн үзэж байна. Академич П.Нямдаваа 11 Exanthema subitum: (HHV-6A/6B, HHV7) Exanthema subitum алгадуулсан хацар ба тууралт 2-6 насны хүүхдэд голдуу тохиолддог, хөнгөн тууралтат халдвар. Улаан бурхан, улаан эсэргэнэтэй андуурагдаж өнгөрөх нь элбэг байдаг. Насанд хүрэгсэдийн 95%-д нь эдгээр вирүсийн эсрэгбие эерэг тодорхойлогддог тул олонхи хүн бага насандаа хөнгөн хэлбэрээр өвдөж өнгөрүүлдэг гэж үзэж буй. Академич П.Нямдаваа 12 6

Капоши сарком (HHV-8) Вирүсийг анх 1994 онд Капошийн саркомын эдээс илрүүлж, өсгөвөрлөсөн. Уг нь цусны судасны энэхүү хорт хавдрыг анх 1872 онд Венийн их сургуулийн Арьсны өьчин судлалын профессор Капоши [Moritz Kaposi (1837-1902) илрүүлэн бичиж, Idiopathisches multiples Pigmentsarkom der Haut (idiopathic multiple pigmented sarcoma of skin) гэж нэрлэсэн нь хожмоо зохиогчоороо нэрлэгдэх болжээ. Академич П.Нямдаваа 13 Херпесвирүсийн эсрэг хими-засал Гуанозины аналог ацикловир Композит анти-сенс РНХ: фомивирсен Академич П.Нямдаваа 14 7

Монгол улс дахь салхин цэцгийн өвчлөл (1952-2000) Академич П.Нямдаваа 15 Монгол улс дахь салхин цэцгийн өвчлөл насны бүлгээр (1998-2000 оны дунджаар) Академич П.Нямдаваа 16 8

1. Херпес вирүсийн тухай 2. Түүх (2000 оныг хүртэл) 3. Одоо (2000-2013 он) 4. Ирээдүй (2014 он ба цааш) Академич П.Нямдаваа 17 Херпес вирүсийн судалгаа: 2000-2013 он Дэлхийд 2000-2010: famciclovir, ganciclovir, penciclovir, valaciclovir, valganciclovir Molecular biology of herpes viruses 2009: order Herpesvirales ICTV Монголд 2002: Энгийн херпесийн оношлогоо, эмчилгээ (PhD) П.Эрдэнэчимэг 2012: Монгол улсад илрүүлсэн салхин цэцэг/бүслэх үлдийн вирүсийн генотип (PhD) Д.Энхсайхан 2010: HHV-3 mongolian strains 11 sequences of tegument protein D.Enkhsaikhan et al. Академич П.Нямдаваа 18 9

Монгол улс дахь салхин цэцгийн өвчлөл (1952-2012 он) Академич П.Нямдаваа 19 Монгол улс дахь салхин цэцгийн өвчлөлийн хөдлөлзүй, сараар (2002-2008 оны дундажаар) Академич П.Нямдаваа 20 10

Монгол улсад илрүүлсэн VZV: молекул генетикийн анализ Монгол улсад илрүүлсэн VZV омгуудын ORF22 генийн удмын холбоо. Улаанаар ялгасан нь монголд илрүүлсэн VZV омгууд, хаалтанд генотип анлиллын тэмдэглээ. Д.Энхсайхан нар, 2012 Академич П.Нямдаваа 21 1. Херпес вирүсийн тухай 2. Түүх (2000 оныг хүртэл) 3. Одоо (2000-2013 он) 4. Ирээдүй (2014 он ба цааш) Академич П.Нямдаваа 22 11

Тулгамдсан асуудлууд Вакцинжуулалтын ачаар хүүхдийн насны амьсгалын бага халдварууд буурахын хэрээр салхин цэцэг өвчин ихсэх хандлагатай тул вакцинжуулалт нэвтрүүлэх үндэслэл боловсруулах шаардлагатай. Хүн ам насжих, цитостатик эмийн хэрэглээ ихсэх хэрээр бүслэх үлдийн өвчлөл ихсэх эгзэгтэй тул энэ өвчнийг заавал бүртгэх халдварт өвчний тоонд оруулах шаарлага гарч байна. Улаанбурхны бус тууралтат халдвар ихсэх хэрээр HHV-4, HHV-5, HHV-6, HHV-7-оор сэдээгдэх халдварыг лабораториор илрүүлэх, эмчлэн эдгэрүүлэх аргуудыг практикт нэвтрүүлэх шаардлага урган гарч байна. Херпес вирүсийн өвөрмөц эмчилгээний бэлдмэлүүд бэхнээ буй тул Капошийн сарком, цитомегали, херпес вирүст энцефалит зэрэг амь тэнссэн байдалд олонтаа оруулдаг херпес вирүсийн гаралтай хүнд эмгэгүүдийг эрт оношлож, эмчлэн эдгэрүүлэхэд вирүс судлалын шинжилгээний аргуудыг эрчимтэй нэвтрүүлэх хэрэгцээ бий болж байна. Академич П.Нямдаваа 23 Монгол улс дахь салхин цэцгийн өвчлөлийн хандлага Академич П.Нямдаваа 24 12

Дэлгэрүүлэн үзэх ном, зохиол 1. Herpesviridae, In: D.M.Knipe, P.M.Howley, Ediors-in-Chief (2013): Fields Virology, 6 th Edition, Wolters Kluwer/Lippincott Williams & Wilkins, Amazon Kindle Version, locations: 614-627; 2. Order Herpesvirales, In: International Union of Microbiological Societies, Virology Division, International Committee on Taxonomy of Viruses (2012),Virus Taxonomy (9 th Report of the International Committee on Taxonomy of Viruses) Edited by A.M.King, M.C.Adams, E.B.Carstens, E.J.Lefkowitz, Academic Press, Amazon Kindle Version, locations: 3058-3747; 3. Эрдэнэчимэг, Ч. (2002): Энгийн герпесийн вирүсээр сэдээгдсэн халдварын оношлогоо, эмчилгээний зарим асуудал, Анагаах ухааны докторын зэрэг горилсон бүтээл, Улаанбаатар, 120 х.; 4. Энхсайхан, Д. (2012): Монгол улсад илрүүлсэн салхин цэцэг/бүслэх үлдийн вирүсийн генотипийн судалгаа, Биологийн ухааны докторын зэрэг горилсон бүтээл, Улаанбаатар, 104 х.; Академич П.Нямдаваа 25 ТАЛАРХАЛ Херпес вирүст халдварын тухай уламжлалт анагаах ухааны ном сударт хайлт хийж өгч тусласан академич Ш.Болд, илтгэлийн слайд бэлтгэхэд тусласан ТҮТ-ийн вэб-мастер Б.Ганцоож нарт зохиогч талархсанаа илэрхийлж байна. Академич П.Нямдаваа 26 13

Анхаарал тавьсанд баярлалаа 14