:xeu 2+ - ИЙГ ГАРГАН АВАХ БОЛОН ТҮҮНИЙ ГЭРЛИЙН ЦАЦАРГАЛТЫН СУДАЛГАА

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download ":xeu 2+ - ИЙГ ГАРГАН АВАХ БОЛОН ТҮҮНИЙ ГЭРЛИЙН ЦАЦАРГАЛТЫН СУДАЛГАА"

Transcript

1 DOI: :xeu 2+ - ИЙГ ГАРГАН АВАХ БОЛОН ТҮҮНИЙ ГЭРЛИЙН ЦАЦАРГАЛТЫН СУДАЛГАА Н.Төвжаргал 1, *, Б. Алтантулга 1, н.цогхүү 2, О.Төгс 2, Ж.Даваасамбуу 1 1 МУИС-ийн Физикийн тэнхим, Монгол улс 2 Өвөр монголын багшийн их сургууль, БНХАУ Цахим шуудан: tuvjargal@num.edu.mn Редакцид ирүүлсэн: ХУРААНГУЙ Бид энэхүү ажлаар :Eu 2+ хайлшийг Са, Si, AlN болон EuB 6 нунтаг дээжүүдээс хатуу төлөвийн урвалын аргаар Eu-ийн янз бүрийн концентрацтай гарган авах хялбар аргыг туршиж үзэв. Рентген дифракцын хэмжилтийн дүнгээс үзэхэд энэ арга үр дүнтэй болох нь харагдаж байна. Энэ материалыг цагаан гэрлийн улаан фосфорт ашиглах боломжтой бөгөөд хамгийн тохиромжтой найрлагыг сонгох зорилгоор гарган авсан :xeu 2+ (x=0,02, 0.04, 0.06, 0.08, 0.1) дээжүүдийг цэнхэр гэрлээр өдөөгөөд түүний гэрлийн цацаргалтыг хэмжиж x=0.04 тохиолдолд λ=671нм-т хамгийн өндөр эрчимтэй улаан гэрэл цацаргаж байгааг тогтоов. Түлхүүр үгс: LED, газрын ховор элемент, улаан фосфор; ОРШИЛ Энергийн алдагдал багатай, хүрээлэн буй орчинд ээлтэй, нарны гэрлийг орлохуйц шинж чанар бүхий гэрлийн үүсгүүрийн судалгаа эрчимтэй хийгдэж байна[1]. Үүний нэг нь гэрэлтэгч диод (LED /Light Emitting Diode/) бөгөөд түүний давуу тал нь маш бага алдагдалтайгаар цахилгаан энергийг гэрлийн энерги болгон хувиргадаг. Хамгийн сайн цагаан гэрлээр гэрэлтдэг диодын гэрэл өгөлт 303 лм/вт байдаг. Олноор үйлдвэрлэдэг диодынх лм/ Вт, үйлдвэрээс гаргадаг диодынх лю/вт, гэтэл люмнинесценцийн лампынх лм/вт, хамгийн сайн улайсах лампынх лм/вт байх ажээ. Гэрэлтэгч диодын идэвхтэй хэсгийн температур бараг тасалгааны температуртай адил байхаас гадна гэрэлтэгч диодоор хийсэн лампын ажиллах хугацаа цаг, зарчмын хувьд энэ хугацааг цаг болгох ирээдүйтэй байна.[2]. Хэрэв хагас дамжуулагч дотор гаднын өдөөгчийн тусламжтай тэнцвэргүй гүйдэл зөөгчдийг (электрон ба нүхнүүд) үүсгэсэн бол тэнцвэртэй төлөвөө сэргээхийн тулд электронууд өндөр энергитэй төлөвөөсөө арай бага энергитэй хоосон төлөвтөө шилжихдээ электрон ба нүхнүүд өөр хоорондоо нийлж рекомбинацад орно. Энэ үед электронууд түүнийг өдөөхөд

2 Шинжлэх Ухааны Академийн Мэдээ 2017 оны 03 (223) зарцуулсан энергийг гэрлийн hω квант хэлбэртэй буцааж ялгаруулах буюу эсвэл кристаллын торын дулааны хэлбэлзэл хэлбэртэй сарниулна. (p-n) шилжилтийн орчим мужид тэнцвэргүй гүйдэл зөөгчид нэг мужаас нөгөө муж руу инжекцлэж дараа нь рекомбинацад орно. Рекомбинацийн зарим хэсэг hω гэрлийн квант ялгаруулах замаар буюу энэ үед цахилгаан энерги цацралын энерги болон хувирна. Цацралын квантын энерги, дамжицын зоны ёроолын энерги E c ба валентын зоны оройн энерги E v - ийн хоорондох ялгавартай тэнцэнэ. Энэ ялгавар хагас дамжуулагч бодисын чухал параметр болох хаалттай зоны өргөн (E g )-тэй тэнцэнэ. Хэрвээ E g =E c -E v хэмжигдэхүүн 3.1-ээс 1.8 эв буюу үзэгдэх гэрлийн муж (λ= нм)-д байвал цацруулагч диод гэрлийн эх үүсгэвэр болж чадна. Үелэх системийн А III В V бүлгийн нэгдлүүдийн дотор цацралын рекомбинацад орох магадлал ихтэй хагас дамжуулагчид байдаг[4-6]. Эдгээрийн тоонд, GaAs, GaN ба эдгээрт ойролцоо шинж төрхтэй Al x C 1-x As ба In x Ga 1-x N гэх мэтийн хатуу уусмалууд орно. Гэрэлтэгч диодууд гэдэг бол (p-n) шилжилт бүхий хагас дамжуулагч диодууд бөгөөд тэдгээр нь цахилгаан энергийг маш үр дүнтэйгээр гэрлийн энерги болгон хувиргадаг. Тэнцвэргүй электрон ба нүхний хосууд хэдийчинээ их бол цацралын рекомбинац өгөх магадлал төдийчинээ их байна[5]. Янз бүрийн хагас дамжуулагч нэгдлүүдээс ургуулан авсан кристаллын хил дээр харилцан адилгүй өргөнтэй хаалттай зон бүхий муж үүсвэл, хилийн орчим дахь энэ хэсгийг гетеро-шилжилт буюу гетеро-бүтэц гэнэ. Өнгөрсөн зууны 60-аад оны үед хэсэг эрдэмтэд А$^{III}$ В$^V$ бүлгийн нэгдэл болох арсенид галлий (GaAs) дээр үндэслэгдсэн гетеро-бүтцийг судалж, арсенид галлий ба арсенид галийхөнгөн цагаанаас (GaAs/Al$_x$Ga$_{1-x}$ As) тогтох гетеро-шилжилт бараг идеал бүтэцтэй буюу гетеро-хил дээрх дефект (эвдрэл) ба дислокоцийн концентрац асар бага байгааг тогтоосон. Энэ давхар гетеробүтцийн рекомбинацийн цацрал буюу цацралын квант гаралт 99.7\% хүрч байв[7] он хүртэл GaAs/Al x Ga 1-x As-ын гетеро-бүтэц дээр үндэслэгдсэн улаанаар гэрэлтэгч диод, азотоор чанаржсан фосфид галлийгаар үйлдсэн (GaP:N) шаравтар ногооноор гэрэлтэгч диод, Al x In y Ga 1-x-y P- ийн хатуу уусмалыг ашиглан бүтээсэн хуван шар өнгөөр гэрэлтэгч диод зэргийг бүтээсэн[8,9]. Гэрлийн долгионы урт λ хэдийчинээ бага байвал, хагас дамжуулагч бодисын хаалттай зоны өргөн төдийчинээ их болж, ийм өргөн хаалттай зонтой хагас дамжуулагч кристаллыг ургуулан гарган авах арга нарийн төвөгтэй болдог аад оны сүүлчээр Нагоягийн их сургуулийн профессор Исаму Акасаки ба Хироси Амоно нар нитрид галлийгаар үйлдсэн (GaN) хөх өнгөөр гэрэлтэх диод бүтээх ажлыг урагшлуулахад шийдвэртэй алхмыг хийсэн байна. Тэд металло-органик нэгдлээс нитрид галийн (GaN) эпитаксиаль нимгэн хальсыг ургуулах технологийг боловсронгуй болгож, кристаллын нимгэн үеийн доторх дефект ба дислокацийн нягтыг хэдэн арав дахин багасгаж чадсан байна. Эцэст нь нитрид галийн дотор (GaN) спектрийн хөх мужид гэрэл цацруулдаг (p-n) шилжилтийг гарган авчээ ээд оны эхээр Ничия Кемикал компанийн инженер Шуджи Накамура InGaN/AlGaN/ CaN-аас тогтсон системийн дотор гетеробүтэц үүсгэх замаар хөх ба ногоон өнгөөр гэрэлтдэг диодуудыг гарган авч тэдгээрийг өргөн хэрэгцээнд зориулан үйлдвэрлэх эхийг тависан. Дараа нь тэр цэнхрээр гэрэлтэгч диодыг алюмо-иттерийн гранатад суурилсан шар ногоон люмнофораар хучиж цагаан гэрэл цацруулдаг диодыг зохион бүтээжээ. Эдгээр нэгдлүүдийг хэрэглэн XXI зууны эхэнд А III В V нэгдэл дээр суурилсан үзэгдэх гэрлийн спектрийн бүх мужийг хамарсан гэрэлтэгч диодуудыг бүтээжээ[10,11]. Янз бүрийн гэрэл үүсгэгчийн гэрэл өгөх коэффициентын өөрчлөлтийг (Зураг.1)-д үзүүлэв[12]

3 Зураг 1. Янз бүрийн гэрэл үүсгэгчийн гэрэл өгөх коэффициентын өөрчлөлтийн диаграмм. Ахуйн гэрэлтүүлэгт голцуу ердийн цагаан гэрлийг хэрэглэдэг. Цагаанаар гэрэлтэгч диодыг, улаан, ногоон, цэнхрээр гэрэлтэгч диодын цацруулах гэрлийг хооронд нь холих буюу эсвэл цэнхрээр гэрэлтэгч диодыг шаравтар ногоон люминофораар хучиж буй болгоно. Цагаан гэрлийг бүрэлдүүлэх спектрүүдийн эрчмийг өөрчлөх замаар түүний өнгийг бүдгэрүүлэх тодруулах, янз бүрийн өнгө зүстэй болгож болно. Хүний нүдний гэрэл мэдрэх чадвар ногоон гэрлийн мужид хамгийн их байдаг, (λ=555нм орчимд) улаан ба нил ягаан муж руу шилжихэд экспоненциал хуулиар багасна. Цагаанаар гэрэлтэх диодыг зохион бүтээхдээ хүний нүдний энэ онцлогийг бас тооцох хэрэгтэй. Харааны мэдрэх чадварт харгалзуулан гэрлийн урсгалын эрчмийг люменээр хэмждэг бол цахилгаан энергийг гэрлийн энерги болгон хувиргах чадварыг (люмен/ватт) хэмжээстэй гэрэл өгөх чадвар ηp хэмээх үзүүлэлтээр тодорхойлно. λ=555 нм долгионы урттай монохроматик гэрлийн гэрэл өгөх чадвар хамгийн их бөгөөд η p =683лм/Вт байна. Тасралтгүй сайжруулсаар байгаад бараг онолоор тодорхойлсон хязгаартаа хүрсэн улайсах чийдэнгийн гэрэл өгөх чадвар дөнгөж 18лм/Вт байдаг. Гэрэл үүсгэгчийн цацралын спектрийг тухайн температур дэх абсолют хар биетийнхтэй харьцуулдаг. Хүний хараа нарны туяаны үйлчлэлээр буй болж дассан ба гэрэлтэгч нарны температур 6000К, улайсагч чийдэнгийн вольфрам утасны температур 2500К орчим байдаг. Өнгийг тодорхойлогч чухал нэг үзүүлэлт бол гэрэлтэгч диодоор гэрэлтүүлэхэд харагдах өнгө юм. Янз бүрийн өнгөтэй хэд хэдэн гадаргаас ойсон гэрэлтэгч диодын цацралыг, стандарт гэрэл үүсгэгчийн ойсон гэрлийн спектртэй харьцуулж, «өнгө шилжүүлэх индекс (color rendering index - CRI)» гэдэг параметрийг хэрэглэдэг. Хамгийн их сайн гэрэлтдэг гадаргын өнгө шилжүүлэх индексийг 100 гэж авдаг. Ердийн өдрийн гэрлийн өнгө шилжүүлэх буюу гэрэлтэх индекс бараг 100 байдаг. Бага даралттай натрийн лампын спектр бараг монохроматик байдгаас объектын өнгийг бараг шилжүүлэхгүй. Цагаанаар гэрэлтэгч диодын өнгө шилжүүлэх индекс

4 Шинжлэх Ухааны Академийн Мэдээ 2017 оны 03 (223) спектрийн доторх янз бүрийн спектр зурвасын эрчмийн харьцаанаас хамаардаг. Орчин үеийн гэрэлтэгч диодын өнгө шилжүүлэх индекс 80-аас доошгүй байх шаардлагатай ба зарим чухал шаардлагатай газар 90-ээс дээш байх ёстой ажээ. Жишээлбэл, үзэсгэлэн чимэглэлийн газарт байгаа зургуудын гэрэлтүүлэг уул зургийг бүтээсэн уран бүтээлчийн ажлын байртай адилхан байх шаардлагатай. Дэлгүүрүүдэд гэрэлтэгч диодыг гэрэлтүүлгийн хэрэгцээнд нь тохируулан сонгон авдаг. Ургамалын үндэс, үр жимс, навч ба ишинд хлорофилл ба каротиныг синтезлэхийн тулд тодорхой спектртэй гэрлээр гэрэлтүүлэх хэрэгтэй. Энэ спектрийн бүтэц цаг хугацаа, ургамлын ургах процесс, үр жимс нь боловсрох, хоног ба жилийн циклээс болж өөрчлөгдөнө. Сүүлийн жилүүдэд өндөр үр ашиг бүхий цагаан гэрэл үүсгэх гэрэлтэгч диодыг зохион бүтээх ажил эрчимтэйгээр хийгдэж, үйлдвэрлэлд нэвтрүүлж байна. Цагаан гэрэл үүсгэх гэрэлтэгч диодыг зохион бүтээх аргууд болон өнгө шилжүүлэх индекс (CRI) -ийн үзүүлэлтийг Зураг 2 -т үзүүлэв[8,14]. Бидний ердийн хэрэглээндээ ашигладаг LED гэрлийг шаравтар ногоон люминофор (YAG:Ce фосфор) -оор хучсан хөхөөр гэрэлтэгч диод ашиглан гаргаж авдаг бөгөөд түүний өнгө шилжүүлэх индекс нь 60% орчим байна. Энэхүү цагаан LED гэрэл нь ердийн өдөр тутмын хэрэглээнд нийцэх боловч өндөр өнгө ялгарал шаардсан тохиолдол хэрэглэх нь тохиромжгүй юм. Харин ногоон ба улаан люминофор ашигласнаар хөхөөр гэрэлтэгч диодын CRI нь 80% болж сайжирдаг. Хүнд мэдрэлийн хагалгаа, алт сувд гэх мэт үнэт эдлэлийн өнгийг нарийн ялгах зэрэгт тод цагаан гэрэл хэрэгтэй болно. Ийм цагаан LED гэрэл хийхийн тулд ультра ягаан туяагаар хөх, улаан ба ногоон люминофрыг өдөөх зарчмаар ажилладаг LED гэрэл ашиглаж байгаа бөгөөд улаан гэрлийн люминофрыг гарган авах шаардлагатай. [13]. Улаанаар гэрэлтэгч фосфор нь цэнхэр өнгийн гэрлийг шингээж өдөөгдөөд (excitation) улаан өнгийн гэрлийн мужид цацаргалт (emission) өгдөг байх хэрэгтэй. Энэ төрлийн сүүлийн үед эрчимтэй судлагдаж байгаа материал бол :Eu юм. Бид энэ ажлаар цагаан гэрлийн улаан фосфор болох :Eu 2+ -ийг хатуу төлөвийн урвалын аргаар Eu-ийн янз бүрийн концентрацтай гарган авах түүнчлэн цагаан гэрлийн улаан фосфорт ашиглах хамгийн тохиромжтой дээжийг сонгох зорилгоор гарган авсан :xeu 2+ (x=0,02, 0.04, 0.06, 0.08, 0.1) дээжүүдийн гэрлийн шингээлт, цацаргалтыг хэмжих зорилго тависан. Туршилт Цагаан гэрлийн улаан фосфор ашиглаж болох шинж чанар үзүүлдэг :xeu 2+ -ийг гарган авдаг уламжлалт арга нь Ca:Al:Si:NaN 3 :NH 4 Cl:Si 3 N 4 :Eu 2 O 3 хатуу нэгдлүүдийг тодорхой молийн харьцаагаар хольж 1600 C аас дээш температурт, өндөр вакуум орчинд орчинд 10-аас дээш цаг шатааж гарган авдаг[14]. Eu 2 O 3 нь тогтворгүй нэгдэл бөгөөд агаар болон усанд исэлдэх эрсдэлтэй. Бидний ажлын нэг зорилго нь :xeu 2+ -ийг илүү хялбар, өртөг багатай гарган авах дараах аргыг туршиж үзэх явдал байсан. Бид тодорхой молийн харьцаа бүхий CaSi, AlN болон EuB 6 нэгдлүүдийг ашиглан :xeu 2+ дээжийг гарган авах болно. Дээжээ бэлдэхдээ агаартай исэлдүүлэхгүй нь тулд Ar орчин бүхий Glove box т нэгэн төрөл болтол сайтар хольж нухаж бэлтгээд 1550 C-ын температурт азотын (99.999%) орчин бүхий шатаах зууханд хэвийн даралтад, 4 цаг шатааж бэлтгэнэ. Бид энэ :xeu 2+ (x=0,02, 0.04, 0.06, 0.08, 0.1) -ийг Eu-ийн янз бүрийн концентрацтай гарган авахын тулд эхлээд хүснэгт.1-д үзүүлсэн харьцаатайгаар бэлтгэнэ. Дараа нь шатаах зууханд бэлтгэж бэлэн болгосон дээжийн цэвэршилт болон кристалжилтыг Cu анод бүхий PhilipsPW1830 нунтаг дээжийн рентген дифрактометр ашиглан тасалгааны температурт хэмжих болно. Дээжүүдийн гэрлийн цацаргалтыг EverfineEX

5 спектрадиометр ашиглан хэмжих болно. Энэ багаж нь тодорхой долгионы урт бүхий гэрлээр дээжийг өдөөгөөд түүний фотолюминсценцийг хэмждэг төхөөрөмж юм. Зураг 2. Цагаан гэрэл үүсгэх гэрэлтэгч диодыг зохион бүтээх аргууд болон түүний CRI: (a) Шаравтар ногоон люминофороор хучсан хөхөөр гэрэлтэгч диод. (b) Ногоон ба улаан люминофороор хучсан хөхөөр гэрэлтэгч диод. (с) Ультра ягаан туяагаар хөх улаан ба ногоон люминофрыг өдөөх

6 Шинжлэх Ухааны Академийн Мэдээ 2017 оны 03 (223) Хүснэгт 1. Янз бүрийн Eu-ийн агуулга бүхий :xeu 2+ -ийг гарган авах дээжийн харьцаа Ca 1.27 Si 0.9 AlN EuB 6 Х 1. 5г 2,1551г 0,2901г г 2,1783г 0,5864г г 2,2019г 0,8892г г 2,2261г 1,1986г г 2,2508г 1,5149г 0.1 ҮР ДҮН :xeu 2+ (x=0,02, 0.04, 0.06, 0.08, 0.1) -ийн рентген дифракц (XRD)-ийн спектрийг Зураг 3-т үзүүлэв. Зураг 3. :xeu 2+ (x=0,02, 0.04, 0.06, 0.08, 0.1)-ийн рентген дифракцын спектр Графикаас үзэхэд :Eu 2+ - ээс гадна шатаалтын явцад агаартай исэлдсэнээс шалтгаалан үүссэн Eu2BO4 болон бүрэн уусаагүй AlN-ийн пикүүд ажиглагдаж байна. Цаашид исэлдэлтийн асуудлыг шийдвэрлэх замаар энэ аргыг ашиглан :Eu 2+ -ийг гарган авах боломжтой болох нь харагдаж байна. Зураг 4 т янз бүрийн Eu-ийн агуулага бүхий :Eu 2+ -ийн гэрлийн цацаргалтын спектрийг үзүүлэв. Энд бид дээжүүдийг 450нм долгионы урт бүхий хөх гэрлээр өдөөгөөд түүний гэрлийн цацаргалтыг хэмжсэн үр дүнг

7 үзүүлэв. Графикаас үзэхэд :Eu 2+ -ийн цацаргалтын максимум нь Eu-ийн концентрацаас хамааран 650-аас 700 нм мужид өөрчлөгдөж байгаа нь харагдаж байна. Бидний гарган авсан дээжүүдийн хувьд :0.04Eu 2+ тохиолдолд λ=671нм хамгийн сайн цацаргалт өгч байгааг тогтоов. Энд ажиглагдаж байгаа улаан шилжилт (red shift) нь бидний нэмж өгсөн газрын ховор элемент болох Eu 2+ ионы 4f 6 5d 1 4f 7 төлөвийн шилжилттэй холбоотой болно. ДҮГНЭЛТ Зураг 4. :xeu 2+ (x=0,02, 0.04, 0.06, 0.08, 0.1) -ийн гэрлийн цацаргалтын спектр Энэхүү ажлаар цагаан гэрлийн улаан фосфор болох :Eu 2+ -хайлшийг Са, Si, AlN болон EuB 6 нунтаг дээжүүдээс хатуу төлөвийн урвалын аргаар Eu-ийн янз бүрийн концентрацтай гарган авч болохыг үзүүлэв. Рентген дифракцын хэмжилтийн дүнгээс үзэхэд шатаалтын явцад исэлдэлт явагдсан байна. Үүнийг цаашид сайжруулах шаардлагатай байна. Цагаан гэрлийн улаан фосфорт ашиглах хамгийн тохиромжтой дээжийг сонгох зорилгоор гарган авсан :xeu 2+ (x=0.02, 0.04, 0.06, 0.08, 0.1) дээжийг λ=450нм долгионы урт бүхий цэнхэр гэрлээр өдөөгөөд гэрлийн цацаргалтыг хэмжихэд x=0.04 тохиолдолд λ=671нм-т хамгийн өндөр эрчимтэй улаан гэрэл цацаргаж байгааг туршилтаар үзүүлэв. Талархал: Энэхүү ажлыг гүйцэтгэхэд дэмжлэг үзүүлж суурь судалгааны SST_014/2016 төслийг санхүүжүүлсэн БСШУСЯ болон ШУТС -д гүн талархал илэрхийлье

8 Шинжлэх Ухааны Академийн Мэдээ 2017 оны 03 (223) НОМ ЗҮЙ [1] Q.F. Zhang, C.S. Dandeneau, X.Y. Zhou, G.Z. Cao., Adv. Mater. 21 (2009) 4087 [2] Cree Sets New Record for White LED Efficiency., Tech-On, April 23, [3] Braunstein, Rubin., Radiative Transitions in Semiconductors. Physical Review. 99(6): [4] G. Blasse, B.C. Grabmeier., Luminescent Materials, Springer-Verlag, Berlin/Heidelberg, [5] C.G.A. Hill., CRT Phosphors, SID Seminar Lecture Notes, S-6.2, [6] H.S. Nalwa, L.S. Rohwer., Handbook of Luminescence, Display Materials, and Devices. Vol. 3: Display Devices, American Scientific Publishers, California, 2003 [7] W.R. Stevens., Building Physics: Lighting, Pergamon Press, London, 1969 [8] J.K. Sheu, S.J. Chang, C.H. Kuo, Y.K. Su, L.W. Wu, Y.C. Lin, W.C. Lai, J.M. Tsai, G.C.Chi, R.K. Wu., IEEE Photonic Tech. Lett. 15 (2003) 18. [9] M.S. Shur, A. Zukauskas., Proc. IEEE 93 (2005) 1691 [10] G. Fasol, S. Nakamura., The Blue Laser Diode: GaN Based Blue Light Emitters and Lasers, Springer, Berlin, 1997 [11] M.R. Krames, O.B. Shchekin, R. Mueller-Mach, G.O. Mueller, L. Zhou, G. Harbers, M.G. Craford., J. Display Technol. 3 (2007) 160. [12] S.Ye, F.Xiao, Y.X.Pan, Y.Y.Ma, Q.Y.Zhang., Materials Science and Engineering R 71 (2010) [13] D.A. Steigerwald, J.C. Bhat, D. Collins, R.M. Fletcher, M.O. Holcomb, M.J. Ludowise, P.S. Martin, S.L. Rudaz., IEEE J. Sel. Top. Quant. 8 (2002) 310. [14] Shyan-Lung Chung, Shu-Chi Huang., Materials 2014, 7, ; doi: / ma

9 PHOTOLUMINESCENCE OF : xeu 2+ RED PHOSPORS SYNTHESIZED BY PRESSURE NITRIDATION B.Altantulga 1, N.Tuvjargal 1 *, n.tsoghuu 2, O.Tegus 2, J.Davaasambuu 1 1 Department of Physics, the National University of Mongolia, Mongolia 2 Inner Mongolian Normal University, China * corresponding author, tuvjargal@gmail.com Abstract: We have synthesized CaAlSiN3:Eu2+ phosphors through an alloy-nitridation method have been developed for synthesis of Eu2+ doped CaAlSiN3 phosphor and its photoluminescence properties were investigated. Са, Si, AlN and EuB6 powders were used as the Ca, Al, Si and Eu sources. The sample doped with Eu2+ at the optimized molar ratio of 0.04 is efficiently excited by the blue light (450 nm) and generates emission peaking at 671 nm with peak emission intensity of a commercially available phosphor. Keywords: LED, rare earths, phosphors;

ГУРАВДУГААР АЖИЛ Гэрлийн туйлшрал судлан Малюсын хуулийг шалгах

ГУРАВДУГААР АЖИЛ Гэрлийн туйлшрал судлан Малюсын хуулийг шалгах ГУРАВДУГААР АЖИЛ Гэрлийн туйлшрал судлан Малюсын хуулийг шалгах Ажлын зорилго: Энэхүү ажлаар гэрлийн туйлшралын үзэгдэлтэй танилцан, туршлагаар Малюсын хуулийг шалгахад оршино. Хэрэглэгдэх багаж: Гэрэл

Διαβάστε περισσότερα

O 8. ), жонш (KAlSi 3

O 8. ), жонш (KAlSi 3 Шинжлэх Ухааны Академийн Мэдээ 2013 оны 03 (207) Полиминералын post IR-IR болон кварцын кристаллын люминесценцийн аргыг хослуулан олдворын он цагийг тогтоох нь С.Саран 1,2, С.Тэнгис 1, Б. Оргил 1, Р.Мөнхтулга

Διαβάστε περισσότερα

S.PH101 ФИЗИК-1 ЛЕКЦ 13

S.PH101 ФИЗИК-1 ЛЕКЦ 13 ЛЕКЦ 3 S.PH0 ФИЗИК- ПОТЕНЦИАЛ, ЦАХИЛГААН ОРНЫ ХҮЧЛЭГ БА ПОТЕНЦИАЛЫН ХОЛБОО, ЦАХИЛГААН ОРОН ДАХЬ ДАМЖУУЛАГЧ, ДАМЖУУЛАГЧ ДАХЬ ЦЭНЭГҮҮДИЙН ТЭНЦВЭР, ГАДНЫ ЦАХИЛГААН ОРОН ДАХЬ ДАМЖУУЛАГЧ, ЦАХИЛГААН БАГТААМЖ,

Διαβάστε περισσότερα

ПРОПАНТ ХӨӨСТ КАМЕРТ БҮРТГЭГДСЭН ХАРИМХАЙ БУС ХАРИЛЦАН ҮЙЛЧЛЭЛЭЭР ҮҮССЭН ЭЕРЭГ ЦЭНЭГТ БӨӨМИЙГ ЯЛГАН ТАНИХ НЭГЭН БОЛОМЖ

ПРОПАНТ ХӨӨСТ КАМЕРТ БҮРТГЭГДСЭН ХАРИМХАЙ БУС ХАРИЛЦАН ҮЙЛЧЛЭЛЭЭР ҮҮССЭН ЭЕРЭГ ЦЭНЭГТ БӨӨМИЙГ ЯЛГАН ТАНИХ НЭГЭН БОЛОМЖ Proceedings of the Mongolian Academy of Sciences Vol. 56 No 01 (217) 2016 DOI: http://dx.doi.org/10.5564/pmas.v56i01.671 ПРОПАНТ ХӨӨСТ КАМЕРТ БҮРТГЭГДСЭН ХАРИМХАЙ БУС ХАРИЛЦАН ҮЙЛЧЛЭЛЭЭР ҮҮССЭН ЭЕРЭГ ЦЭНЭГТ

Διαβάστε περισσότερα

ИСЛАНД УЛСЫН БАГА ТЕМПЕРАТУРТАЙ, ГАЗРЫН ГҮНИЙ ДУЛААНЫ ИЛЭРЦТЭЙ ТАЛБАЙ ДЭЭРХ ТЕМ БА МТ АРГУУДЫН ХЭРЭГЛЭЭ

ИСЛАНД УЛСЫН БАГА ТЕМПЕРАТУРТАЙ, ГАЗРЫН ГҮНИЙ ДУЛААНЫ ИЛЭРЦТЭЙ ТАЛБАЙ ДЭЭРХ ТЕМ БА МТ АРГУУДЫН ХЭРЭГЛЭЭ Шинжлэх Ухааны Академийн Мэдээ 2017 оны 02 (222) DOI: http://dx.doi.org/10.5564/pmas.v57i2.849 ИСЛАНД УЛСЫН БАГА ТЕМПЕРАТУРТАЙ, ГАЗРЫН ГҮНИЙ ДУЛААНЫ ИЛЭРЦТЭЙ ТАЛБАЙ ДЭЭРХ ТЕМ БА МТ АРГУУДЫН ХЭРЭГЛЭЭ Л.Саранцэцэг

Διαβάστε περισσότερα

S.PH102 Физик-2. Семинар 7. Сэдэв : Квант механикийн үндэс, Атомын физик. Тест оны намар

S.PH102 Физик-2. Семинар 7. Сэдэв : Квант механикийн үндэс, Атомын физик. Тест оны намар S.PH102 Физик-2 Семинар 7 Сэдэв : Квант механикийн үндэс, Атомын физик Тест 2015-2016 оны намар Физик -2 7.1 Устөрөгчийн атом фотон шингээсэн бол түүний электроны орбитын радиус............. А. Багасна.

Διαβάστε περισσότερα

МОНГОЛ ХОНИНЫ НООСНЫ БҮТЭЦ, ШИНЖ ЧАНАРЫГ ЭЛЕКТРОН МИКРОСКОПИЙН АРГААР СУДЛАХ

МОНГОЛ ХОНИНЫ НООСНЫ БҮТЭЦ, ШИНЖ ЧАНАРЫГ ЭЛЕКТРОН МИКРОСКОПИЙН АРГААР СУДЛАХ 82 МОНГОЛ ХОНИНЫ НООСНЫ БҮТЭЦ, ШИНЖ ЧАНАРЫГ ЭЛЕКТРОН МИКРОСКОПИЙН АРГААР СУДЛАХ Г.Ганбат 1, Ц.Хишигжаргал 1, Ч.Ганзориг 2, Э.Оюунсүрэн 1, Л.Ганчимэг 2 1-ХААИС, Биологийн нөөцийн менежментийн сургууль 2-МУИС,

Διαβάστε περισσότερα

Барилгын дулаалгын материалын шинэ стандартууд

Барилгын дулаалгын материалын шинэ стандартууд Барилгын дулаалгын материалын шинэ стандартууд MNS EN 13162 2011 MW MNS EN 13163 2011 EPS MNS EN 13163 2011 XPS MNS EN 13163 2011 PUR АГУУЛГА 1. Хамрах хүрээ 2. Норматив ишлэл 3. Нэр томъёо, тодорхойлолт,

Διαβάστε περισσότερα

ГАЛИЛЕЙН ХАРЬЦАНГУЙ ЗАРЧИМ, ИНЕРЦИАЛ БИШ ТООЛЛЫН СИСТЕМ, ИНЕРЦИЙН ХҮЧНҮҮД, ХАРЬЦАНГУЙН ТУСГАЙ ОНОЛ, ЛОРЕНЦЫН ХУВИРГАЛТ БА ТҮҮНИЙ МӨРДЛӨГӨӨ

ГАЛИЛЕЙН ХАРЬЦАНГУЙ ЗАРЧИМ, ИНЕРЦИАЛ БИШ ТООЛЛЫН СИСТЕМ, ИНЕРЦИЙН ХҮЧНҮҮД, ХАРЬЦАНГУЙН ТУСГАЙ ОНОЛ, ЛОРЕНЦЫН ХУВИРГАЛТ БА ТҮҮНИЙ МӨРДЛӨГӨӨ ЛЕКЦ 5 S.PH101 ФИЗИК-1 ГАЛИЛЕЙН ХАРЬЦАНГУЙ ЗАРЧИМ, ИНЕРЦИАЛ БИШ ТООЛЛЫН СИСТЕМ, ИНЕРЦИЙН ХҮЧНҮҮД, ХАРЬЦАНГУЙН ТУСГАЙ ОНОЛ, ЛОРЕНЦЫН ХУВИРГАЛТ БА ТҮҮНИЙ МӨРДЛӨГӨӨ Бэлтгэсэн: О.СҮХ, Б.ОДОНТУЯА 2 S.PH101

Διαβάστε περισσότερα

Ерөнхий эмиттертэй транзисторт өсгөгч Унших материал

Ерөнхий эмиттертэй транзисторт өсгөгч Унших материал ажил7 Ерөнхий эмиттертэй транзисторт өсгөгч Унших материал Electronic Deices and ircuits, 4 th edition: Section 5-1, Ac amplifier Fundamentals; Section 5-3, Amplifier Analysis Usg Small-Signal Models,

Διαβάστε περισσότερα

Валютын ханшийн эрсдэлээс хамгаалах санхүүгийн хэрэгсэл

Валютын ханшийн эрсдэлээс хамгаалах санхүүгийн хэрэгсэл Валютын ханшийн эрсдэлээс хамгаалах санхүүгийн хэрэгсэл Эдийн Засгийн Судалгаа, Эрдэм Шинжилгээний Хүрээлэн 2013 оны 8-р сар 1 Валютын опцион ханшийн хэлбэлзлээс хамгаалах хэрэгсэл Манай Засгийн газрын

Διαβάστε περισσότερα

АДРОНЫ КЛАСТЕРЫГ ЯЛГАХАД ЗОРИУЛСАН ПАРАМЕТРИЙГ ТОДОРХОЙЛСОН НЬ

АДРОНЫ КЛАСТЕРЫГ ЯЛГАХАД ЗОРИУЛСАН ПАРАМЕТРИЙГ ТОДОРХОЙЛСОН НЬ DOI: http://dx.doi.org/10.5564/pmas.v54i2.657 АДРОНЫ КЛАСТЕРЫГ ЯЛГАХАД ЗОРИУЛСАН ПАРАМЕТРИЙГ ТОДОРХОЙЛСОН НЬ Р.Тогоо 1, Ж.Шинэбаяр 2, Д.Отгонсүрэн 1 1) ШУА, Физик технологийн хүрээлэн 2) МУБИС, Боловсрол

Διαβάστε περισσότερα

АРВАНГУРАВДУГААР АЖИЛ Тасалгааны цацрагийн дэвсгэр түвшинг тодорхойлох нь

АРВАНГУРАВДУГААР АЖИЛ Тасалгааны цацрагийн дэвсгэр түвшинг тодорхойлох нь АРВАНГУРАВДУГААР АЖИЛ Тасалгааны цацрагийн дэвсгэр түвшинг тодорхойлох нь Ажлын зорилго: Тасалгааны цацрагийн дэвсгэр түвшинг тодорхойлон хэмжихэд оршино. Хэрэглэгдэх багаж: PASCO- Гейгер-Мюллерийн тоолуур,

Διαβάστε περισσότερα

802.11b утасгүй сүлжээн дээгүүр TCP протоколын дамжуулах чадамжийг үнэлэх математик загвар

802.11b утасгүй сүлжээн дээгүүр TCP протоколын дамжуулах чадамжийг үнэлэх математик загвар MMT-013 80.11b утасгүй сүлжээн дээгүүр TCP протоколын дамжуулах чадамжийг үнэлэх математик загвар Я.Дашдорж, П. Минж Шинжлэх Ухаан Технологын Их Сургуулийн Компюьтерийн Техник Менежментийн Сургууль эмайл:

Διαβάστε περισσότερα

SOLITE SILVER БА RUIYU/OEM АККУМЛЯТОРЫН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮДИЙН ХАРЬЦУУЛСАН СУДАЛГАА. Б.Цэцэнхуар 1, Ц.Өлзийбаатар 2*

SOLITE SILVER БА RUIYU/OEM АККУМЛЯТОРЫН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮДИЙН ХАРЬЦУУЛСАН СУДАЛГАА. Б.Цэцэнхуар 1, Ц.Өлзийбаатар 2* This article is published under the Creative Commons CC-BY License. DOI: https://doi.org/10.5564/mjas.v22i03.964 SOLITE SILVER БА RUIYU/OEM АККУМЛЯТОРЫН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮДИЙН ХАРЬЦУУЛСАН СУДАЛГАА Б.Цэцэнхуар

Διαβάστε περισσότερα

ARTICLES ФОТОЭМУЛЬСИЙН АРГААР ХЭМЖСЭН НЕЙТРОНЫ ЭНЕРГИЙН СПЕКТРИЙГ GEANT4 БАГЦ ПРОГРАМААР ЗАГВАРЧИЛЖ ХАРЬЦУУЛСАН НЬ

ARTICLES ФОТОЭМУЛЬСИЙН АРГААР ХЭМЖСЭН НЕЙТРОНЫ ЭНЕРГИЙН СПЕКТРИЙГ GEANT4 БАГЦ ПРОГРАМААР ЗАГВАРЧИЛЖ ХАРЬЦУУЛСАН НЬ 02 01 (226) (225) ARTICLES ФОТОЭМУЛЬСИЙН АРГААР ХЭМЖСЭН НЕЙТРОНЫ ЭНЕРГИЙН СПЕКТРИЙГ GEANT4 БАГЦ ПРОГРАМААР ЗАГВАРЧИЛЖ ХАРЬЦУУЛСАН НЬ Д.Отгонсүрэн 1 *, Р.Тогоо 1, А.Төрсүх 1 1 Физик технологийн хүрээлэн,

Διαβάστε περισσότερα

ТУХАЙН ДИФФЕРЕНЦИАЛТ ТЭГШИТГЭЛ. Contents Bibliography 11 References 11 Index 12

ТУХАЙН ДИФФЕРЕНЦИАЛТ ТЭГШИТГЭЛ. Contents Bibliography 11 References 11 Index 12 ТУХАЙН ДИФФЕРЕНЦИАЛТ ТЭГШИТГЭЛ ҮҮЕЭ ОТГОНБАЯР Contents 1. 2 2. 5 3. 8 Bibliography 11 References 11 Index 12 Date: August 23, 2008. 1 2 ҮҮЕЭ ОТГОНБАЯР 1 Бид Nakhlé H. Asmar-ийн Partial Differential Equations

Διαβάστε περισσότερα

Зохиогч: Ч. Ганбаатар Удирдагч: Доктор (Ph.D) Б. Батзолбоо. ШУТИС-Компьютерийн Техник Менежментийн Сургуулийн Програмчлалын профессорын баг.

Зохиогч: Ч. Ганбаатар Удирдагч: Доктор (Ph.D) Б. Батзолбоо. ШУТИС-Компьютерийн Техник Менежментийн Сургуулийн Програмчлалын профессорын баг. АВТОМАШИНЫ ДУГААР ИЛРҮҮЛЭХ СИСТЕМИЙГ ХӨГЖҮҮЛЭХ АСУУДАЛД: Зохиогч: Ч. Ганбаатар Удирдагч: Доктор (Ph.D) Б. Батзолбоо ШУТИС-Компьютерийн Техник Менежментийн Сургуулийн Програмчлалын профессорын баг. Хураангуй:

Διαβάστε περισσότερα

МОНГОЛ ОРНЫ ЭНДЕМИК УРГАМАЛ МОНГОЛ ДОГАР- CARYOPTERIS MONGOLICA BGE.-ИЙГ IN VITRO НӨХЦӨЛД ҮРЖҮҮЛСЭН ДҮНГЭЭС

МОНГОЛ ОРНЫ ЭНДЕМИК УРГАМАЛ МОНГОЛ ДОГАР- CARYOPTERIS MONGOLICA BGE.-ИЙГ IN VITRO НӨХЦӨЛД ҮРЖҮҮЛСЭН ДҮНГЭЭС Proceedings of the Mongolian Academy of Sciences Vol. 52 No 2 (202) 2012 МОНГОЛ ОРНЫ ЭНДЕМИК УРГАМАЛ МОНГОЛ ДОГАР- CARYOPTERIS MONGOLICA BGE.-ИЙГ IN VITRO НӨХЦӨЛД ҮРЖҮҮЛСЭН ДҮНГЭЭС Д.Бямбасүх ШУА, Ботаникийн

Διαβάστε περισσότερα

Шалгалтын бодлогуудын бодолтод øаардагдах çàðèì тоìüёо. (магадлалын сонгодог тодорхойлолт) AB = ( x x ) + ( y y ) ХУВИЛÁАР А ÍÝÃÄ ÃÝÝÐ ХЭСЭГ

Шалгалтын бодлогуудын бодолтод øаардагдах çàðèì тоìüёо. (магадлалын сонгодог тодорхойлолт) AB = ( x x ) + ( y y ) ХУВИЛÁАР А ÍÝÃÄ ÃÝÝÐ ХЭСЭГ МАТЕМАТИК 006 Шалгалтын бодлогуудын бодолтод øаардагдах çàðèì тоìüёо Математикийн хичээлийн даалгавар - 006. 0 0 sin(90 - α )= cos α; cos α(90 - α )= sinα. { k } a арифметик прогресс бол (a + a n ) n

Διαβάστε περισσότερα

S.PH101 ФИЗИК-1 ЛЕКЦ 12

S.PH101 ФИЗИК-1 ЛЕКЦ 12 ЛЕКЦ 12 S.PH101 ФИЗИК-1 ЦАХИЛГААН ЦЭНЭГ, КУЛОНЫ ХУУЛЬ, ЦАХИЛГААН ОРОН, ОРНЫ ХҮЧЛЭГ, СИСТЕМ ЦЭНЭГҮҮДИЙН ХАРИЛЦАН ҮЙЛЧЛЭЛ, ДИПОЛЬ, СИСТЕМ ЦЭНЭГҮҮДИЙН ОРНЫГ ХОЛ ЗАЙД ТООЦОХ, ЦАХИЛГААН СТАТИК ОРНЫ ЦИРКУЛЯЦ,

Διαβάστε περισσότερα

ARTICLES ХҮЧНИЙ ТРАНСФОРМАТОРЫН ЭВДРЭЛ ГЭМТЭЛ, ТҮҮНИЙГ ОНОШЛОХ АРГА ЗҮЙ

ARTICLES ХҮЧНИЙ ТРАНСФОРМАТОРЫН ЭВДРЭЛ ГЭМТЭЛ, ТҮҮНИЙГ ОНОШЛОХ АРГА ЗҮЙ Шинжлэх Ухааны Академийн Мэдээ 27 (221) ARTICLES ХҮЧНИЙ ТРАНСФОРМАТОРЫН ЭВДРЭЛ ГЭМТЭЛ, ТҮҮНИЙГ ОНОШЛОХ АРГА ЗҮЙ О.Чинбат Цахилгаан хангамж, электроникийн тэнхим, Техник технологийн дээд сургууль, Монгол

Διαβάστε περισσότερα

ÑÍ 2. NH 2 -òîñíû õ èë 4-àìèíáóòàíû õ èë ÑÍ 3 ÑÍ ÑÍ 2 ÑÎÎÍ ÑÍ 2 ÑÍ 2 ÑÎÎÍ HOOC CH 2 CH COOH NH 2

ÑÍ 2. NH 2 -òîñíû õ èë 4-àìèíáóòàíû õ èë ÑÍ 3 ÑÍ ÑÍ 2 ÑÎÎÍ ÑÍ 2 ÑÍ 2 ÑÎÎÍ HOOC CH 2 CH COOH NH 2 ЛЕКЦ 15 АМИН ХҮЧИЛ БА УУРАГ Амьд организмын найрлаганд ордог, түүний үйл ажиллагаанд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг, нийлмэл бүтэцтэй органик бодисыг протеин гэх бөгөөд энэ нь анхдагч гэсэн утгатай грек үгнээс

Διαβάστε περισσότερα

МОНГОЛ ОРНЫ ЗАРИМ ЭМИЙН МӨӨГНИЙ ХИМИЙН НАЙРЛАГЫГ СУДАЛСАН ДҮН

МОНГОЛ ОРНЫ ЗАРИМ ЭМИЙН МӨӨГНИЙ ХИМИЙН НАЙРЛАГЫГ СУДАЛСАН ДҮН DOI: http://dx.doi.org/10.5564/pmas.v54i3.646 МОНГОЛ ОРНЫ ЗАРИМ ЭМИЙН МӨӨГНИЙ ХИМИЙН НАЙРЛАГЫГ СУДАЛСАН ДҮН Ш.Наранмандах, Н.Дагийсүрэн МУИС. Шинжлэх ухааны сургуь Хураангуй Сүүлийн жилүүдэд монголчууд

Διαβάστε περισσότερα

Барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн төв БАРИЛГЫН БИТҮҮМЖЛЭЛ ТҮҮНИЙГ ТООЦОХ БОЛОН ТОДОРХОЙЛОХ АРГАЧЛАЛ. Менежер: Б. Билгүүн

Барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн төв БАРИЛГЫН БИТҮҮМЖЛЭЛ ТҮҮНИЙГ ТООЦОХ БОЛОН ТОДОРХОЙЛОХ АРГАЧЛАЛ. Менежер: Б. Билгүүн Барилгын эрчим хүч хэмнэлтийн төв БАРИЛГЫН БИТҮҮМЖЛЭЛ ТҮҮНИЙГ ТООЦОХ БОЛОН ТОДОРХОЙЛОХ АРГАЧЛАЛ Менежер: Б. Билгүүн Агуулга 1.Агаар нэвтрүүлэлт түүний нөлөөлөл 2.Агаар нэвтрүүлэлтийн стандарт 3.Барилгын

Διαβάστε περισσότερα

Дан болон давхар урвуу дүүжингийн тэнцвэржилт

Дан болон давхар урвуу дүүжингийн тэнцвэржилт Дан болон давхар урвуу дүүжингийн тэнцвэржилт Б.Луубаатар, А.Батмөнх ШУТИС-МХТС-ийн ахлах багш, ШУТИС-МХТС-ийн профессор Хураангуй Энэхүү өгүүлэлд дан болон давхар урвуу дүүжингийн загварчлал, тэдгээрийн

Διαβάστε περισσότερα

Компьютер графикийн файлын формат

Компьютер графикийн файлын формат Компьютер графикийн файлын формат Лекц 13-14 МУИС-МТС-КМТТ багш П.Гантуяа Bit dept Энэ нь зурагын 1 пикселд хичнээн тооны өнгө байхыг тодорхойлж өгдөг. Их bit depth-тэй бол илүү олон тооны өнгөний сонголттой

Διαβάστε περισσότερα

Физикийн хичээлийн даалгавар (үндэсний хөтөлбөр)

Физикийн хичээлийн даалгавар (үндэсний хөтөлбөр) Нэгдүгээр хэсэг: Сонгох даалгавар Дараах даалгаврууд нь 5 сонгох хариулттай. Тэдгээрийн зөвхөн нэг нь зөв. Хамгийн зөв гэсэн хариултыг сонгож хариултын хуудсанд будаж тэмдэглэнэ. Нийт 46 сонгох даалгавар

Διαβάστε περισσότερα

ДИНАМИК, НЬЮТОНЫ ХУУЛИУД, МАСС БА ИМПУЛЬС, ИМПУЛЬС ХАДГАЛАГДАХ ХУУЛЬ, ХҮЧНҮҮД, ХУВЬСАХ МАССТАЙ БИЕИЙН ХӨДӨЛГӨӨН, МАССЫН ТӨВ

ДИНАМИК, НЬЮТОНЫ ХУУЛИУД, МАСС БА ИМПУЛЬС, ИМПУЛЬС ХАДГАЛАГДАХ ХУУЛЬ, ХҮЧНҮҮД, ХУВЬСАХ МАССТАЙ БИЕИЙН ХӨДӨЛГӨӨН, МАССЫН ТӨВ ЛЕКЦ 2 S.PH101 ФИЗИК-1 ДИНАМИК, НЬЮТОНЫ ХУУЛИУД, МАСС БА ИМПУЛЬС, ИМПУЛЬС ХАДГАЛАГДАХ ХУУЛЬ, ХҮЧНҮҮД, ХУВЬСАХ МАССТАЙ БИЕИЙН ХӨДӨЛГӨӨН, МАССЫН ТӨВ Бэлтгэсэн: О.СҮХ, Б.ОДОНТУЯА 2 S.PH101 Физик-1 [Лекц-2]

Διαβάστε περισσότερα

Рекурсив Хамгийн бага Квадратын аргаар MIMO сувгийг дагах алгоритм

Рекурсив Хамгийн бага Квадратын аргаар MIMO сувгийг дагах алгоритм Рекурсив Хамгийн бага Квадратын аргаар MIMO сувгийг дагах алгоритм Б.Золбоо, А.Мөнхбаясгалан, М.Баярпүрэв МУИС, Хэрэглээний Шинжлэх Ухаан, Инженерчлэлийн Сургууль Электроник, Холбооны Инженерчлэлийн Тэнхим

Διαβάστε περισσότερα

МОНГОЛ ОРНЫ ХУСНЫ ҮЙСНЭЭС БЕТУЛИН, ЛУПЕОЛ ЯЛГАСАН СУДАЛГААНЫ ДҮН

МОНГОЛ ОРНЫ ХУСНЫ ҮЙСНЭЭС БЕТУЛИН, ЛУПЕОЛ ЯЛГАСАН СУДАЛГААНЫ ДҮН Proceedings of the Mongolian Academy of Sciences Vol. 57 No 03 (223) 2017 DOI: https://doi.org/10.5564/pmas.v57i3.890 МОНГОЛ ОРНЫ ХУСНЫ ҮЙСНЭЭС БЕТУЛИН, ЛУПЕОЛ ЯЛГАСАН СУДАЛГААНЫ ДҮН Ч.Отгонбаяр 1 *, А.Чимэдцогзол

Διαβάστε περισσότερα

Компьютерийн шинжлэх ухаан Computer science Натурал компьютер: онол ба хэрэглээ Natural computing: theory and aplication

Компьютерийн шинжлэх ухаан Computer science Натурал компьютер: онол ба хэрэглээ Natural computing: theory and aplication ЗУНЫ ЛЕКЦ 2010 MyPhone Компьютерийн шинжлэх ухаан Computer science Натурал компьютер: онол ба хэрэглээ Natural computing: theory and aplication И. Цэрэн Онолт Цр 23 07 2010, Улаанбаатар computation is

Διαβάστε περισσότερα

Тухайн Дифференциал Тэгшитгэл. Үүеэ Отгонбаяр

Тухайн Дифференциал Тэгшитгэл. Үүеэ Отгонбаяр Тухайн Дифференциал Тэгшитгэл Үүеэ Отгонбаяр Гарчиг Бүлэг 1. 1 Хичээл 1. 1 Хичээл 2. 4 Хичээл 3. 8 Хичээл 4. 11 Хичээл 5. 15 Бүлэг 2. 19 Хичээл 1. 19 Хичээл 2. 21 Ишлэл 23 Товъёг 25 iii БҮЛЭГ 1 Хичээл

Διαβάστε περισσότερα

Сонгуулийн прогноз хийх арга зүй: асуудал, хувилбар, арга. Ц.Болд, Ч.Тамир /МУИС-ийн Социологийн тэнхмийн багш нар/

Сонгуулийн прогноз хийх арга зүй: асуудал, хувилбар, арга. Ц.Болд, Ч.Тамир /МУИС-ийн Социологийн тэнхмийн багш нар/ Сонгуулийн прогноз хийх арга зүй: асуудал, хувилбар, арга.сонгуулийн прогноз хийх үндсэн нөхцөл, хүчин зүйлс Ц.Болд, Ч.Тамир /МУИС-ийн Социологийн тэнхмийн багш нар/ Сонгуулийн дүнг прогнозчилох явдал

Διαβάστε περισσότερα

Лекц 11. Карбон хүчлийн функциональт уламжлалууд. Оксихүчил

Лекц 11. Карбон хүчлийн функциональт уламжлалууд. Оксихүчил Лекц 11 Карбон хүчлийн функциональт уламжлалууд Окси Ангилал ба нэршил Молекулдаа гидроксил (-ОН), карбоксил (-СООН) бүлэг агуулсан карбон хүчлүүдийг окси гэнэ. Оксихүчлийг карбоксил (-СООН) бүлгийн тоогоор

Διαβάστε περισσότερα

4-6-р асуултын хариултыг дараах томьёоноос сонгоно уу. A. B. C. D. E.

4-6-р асуултын хариултыг дараах томьёоноос сонгоно уу. A. B. C. D. E. ФИЗИК 006 5 Боловсролын Үнэлгээний Төв ХУВИЛБАР А НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ. Биеийн хүндийн хүч Н-той тэнцүү байв. Биеийн масс ямар байх вэ? A. кг B. 0 кг C. 0. кг D. г E. 0. Н. Дараах хэмжигдэхүүнүүдэд тохирох

Διαβάστε περισσότερα

Øèíæëýõ Óõààíû Àêàäåìèéí Ìýäýý 2010 îíû ¹02 (196)

Øèíæëýõ Óõààíû Àêàäåìèéí Ìýäýý 2010 îíû ¹02 (196) Ямаан арц (Juniperus sibirica burgsd.)-ны МУТАГЕНий ҮЙЛЧЛЭЛИЙГ ДАРАНГУЙЛАХ ИДЭВХИЙН СУДАЛГАА Д.Бямбасүх 1, Г.Одонтуяа 2, Ж.Батхүү 1 1 МУИС-ийн Биологийн факультет, Биохими-Биоорганик химийн тэнхим, öàõèì

Διαβάστε περισσότερα

Тухайн Дифференциал Тэгшитгэл ба Түүний Нийтлэг Хэрэглээ

Тухайн Дифференциал Тэгшитгэл ба Түүний Нийтлэг Хэрэглээ Тухайн Дифференциал Тэгшитгэл ба Түүний Нийтлэг Хэрэглээ Сүхболдын Төгөлдөр 2012 оны 1р сарын 23 1 Өмнөх Үг Юуны өмнө энэ семинарт оролцох боломжийг олгосон Төмөр ахдаа баярлалаа. Миний бие астрофизикийн

Διαβάστε περισσότερα

Физикийн даалгавар 10-р анги оны хичээлийн жил Нэгдүгээр хэсэг (тест)

Физикийн даалгавар 10-р анги оны хичээлийн жил Нэгдүгээр хэсэг (тест) Нэгдүгээр хэсэг (тест) Утгат оронг алдагдуулахгүй тооцоол. Тестийн дугаар 1 2 3 4 25.05+37.5= 54-22.4= 12 15.5 = 18.75 7.5 = A 62.55 31.6 186 2.5 B 62.5 31 190 2.50 C 62.6 32 180 3.0 D 63 30 186.0 2.0

Διαβάστε περισσότερα

Õóðààíãóé. Түлхүүр үг: GPS тропосфер Монголд, усны уурын агууламж, агаар мандлын зайнаас тандалт

Õóðààíãóé. Түлхүүр үг: GPS тропосфер Монголд, усны уурын агууламж, агаар мандлын зайнаас тандалт АГААР МАНДАЛ ДАХЬ УСНЫ УУРЫН АГУУЛАМЖИЙГ GPS ХЭМЖИЛТЭЭС ТОДОРХОЙЛСОН ДҮН Ш. Амаржаргал 1, Г. Даваахүү 1, Д. Лхагвасүрэн 1, С. Санжжав 1, Н. Хишигжаргал 2, Ч. Мөнхчимэг 2, 1 Одон Орон Геофизикийн Судалгааны

Διαβάστε περισσότερα

КИНЕМАТИК, МЕХАНИК ХӨДӨЛГӨӨН, ХУРД, ХУРДАТГАЛ, ЭРГЭХ ХӨДӨЛГӨӨН

КИНЕМАТИК, МЕХАНИК ХӨДӨЛГӨӨН, ХУРД, ХУРДАТГАЛ, ЭРГЭХ ХӨДӨЛГӨӨН ЛЕКЦ 1 S.PH101 ФИЗИК-1 КИНЕМАТИК, МЕХАНИК ХӨДӨЛГӨӨН, ХУРД, ХУРДАТГАЛ, ЭРГЭХ ХӨДӨЛГӨӨН Бэлтгэсэн: О.СҮХ, Б.ОДОНТУЯА S.PH101 Физик-1 [Лекц-1] КИНЕМАТИК 1-1 МЕХАНИК ХӨДӨЛГӨӨН Материйн хамгийн энгийн хөдөлгөөн

Διαβάστε περισσότερα

НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ C-н температур хэдэн кельвины температур болох вэ?. A. 281 B. 265 C. 8 D. 16 A B C. 726 D. 12

НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ C-н температур хэдэн кельвины температур болох вэ?. A. 281 B. 265 C. 8 D. 16 A B C. 726 D. 12 НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ 1. 8 0 C-н температур хэдэн кельвины температур болох вэ?. A. 281 B. 265 C. 8 D. 16 2. 1273 0 К температур хэдэн цельсын температур болох вэ? A. 1523 B. 20 C. 0 D. 1000 Бодлого: (3-7) 1кг

Διαβάστε περισσότερα

II бүлэг. Химийн элементийн геохимийн тархалт

II бүлэг. Химийн элементийн геохимийн тархалт CHEM 323: Геохимийн үндэс Атом ба химийн элемент Лекц 5 II бүлэг. Химийн элементийн геохимийн тархалт Химийн элементийн үүслийн тухай таамаглал Цацраг идэвх чанар. Цацараг идэвхт изотоп, түүний задрал

Διαβάστε περισσότερα

III. Химийн бодисын харилцан үйлчлэл

III. Химийн бодисын харилцан үйлчлэл CHEM101: Органик биш хими I Лекц 11 III. Химийн бодисын харилцан үйлчлэл III.1 ТЕРМОДИНАМИК, ХИМИЙН УРВАЛЫН ЧИГЛЭЛ Аяндаа явагдах өөрчлөлт. Термодинамикийн II хууль. Энтропи (S), стандарт энтропи. Термодинамикийн

Διαβάστε περισσότερα

Шалгалтын бодлогуудын бодолтод øаардагдах çàðèì тоìüёо = = 7. 1 AB BC AC AB BC AC. цэгийг дайрсан шулууны тэгшитгэл = ХУВИЛБАР А

Шалгалтын бодлогуудын бодолтод øаардагдах çàðèì тоìüёо = = 7. 1 AB BC AC AB BC AC. цэгийг дайрсан шулууны тэгшитгэл = ХУВИЛБАР А МАТЕМАТИК 007 Шалгалтын бодлогуудын бодолтод øаардагдах çàðèì тоìüёо Математикийн хичээлийн даалгавар - 007 (a + a n ) n. a ± b = ( a± b)( a ab+ b ). -í - S n =. b sin + = 4.. lim = 5. Виетиéн теорåм

Διαβάστε περισσότερα

1. Атомын нарийн нийлмэл бүтэц 19 -р зууны эцэс. Физикийн шинжлэх ухааны нээлтүүд Атомын бүтцийн загварууд Атомын бүтцийн онолууд

1. Атомын нарийн нийлмэл бүтэц 19 -р зууны эцэс. Физикийн шинжлэх ухааны нээлтүүд Атомын бүтцийн загварууд Атомын бүтцийн онолууд CHEM101: Органик биш хими I Ëåêö ¹4 1. Атомын нарийн нийлмэл бүтэц 19 -р зууны эцэс. Физикийн шинжлэх ухааны нээлтүүд Атомын бүтцийн загварууд Атомын бүтцийн онолууд. Атомын электрон давхраат бүтэц, түүнийг

Διαβάστε περισσότερα

Пүрвээгийн АРИУНБОЛОР

Пүрвээгийн АРИУНБОЛОР МОНГОЛ УЛСЫН БОЛОВСРОЛ, СОЁЛ ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ЯАМ МОНГОЛ УЛСЫН ШИНЖЛЭХ УХААН ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ Пүрвээгийн АРИУНБОЛОР БОГИНО ХОЛБОГДСОН РОТОРТОЙ АСИНХРОН ХӨДӨЛГҮҮРИЙН ДИНАМИК ЗАГВАРЧЛАЛ УЛААНБААТАР

Διαβάστε περισσότερα

ЦАЙДАМ НУУРЫН ОРДЫН НҮҮРСНИЙ ХАЛУУНЫ БОЛОВСРУУЛАЛТ, ХАТУУ БА ШИНГЭН БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ СУДАЛГАА

ЦАЙДАМ НУУРЫН ОРДЫН НҮҮРСНИЙ ХАЛУУНЫ БОЛОВСРУУЛАЛТ, ХАТУУ БА ШИНГЭН БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ СУДАЛГАА DOI: http://dx.doi.org/10.5564/pmas.v54i1.659 ЦАЙДАМ НУУРЫН ОРДЫН НҮҮРСНИЙ ХАЛУУНЫ БОЛОВСРУУЛАЛТ, ХАТУУ БА ШИНГЭН БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ СУДАЛГАА С.Батбилэг, Б.Пүрэвсүрэн, Я.Даваажав, Ж.Намхайноров ШУА-ийн Хими,

Διαβάστε περισσότερα

Физикийн даалгавар 11-р анги оны хичээлийн жил Нэгдүгээр хэсэг( Тест )

Физикийн даалгавар 11-р анги оны хичээлийн жил Нэгдүгээр хэсэг( Тест ) Нэгдүгээр хээг( Тет ) 1-5-р бодлогод утга, цифр анхаар. 1. Дэлхий дээрх бүх хүмүүийн маийг үнэл. A. 4 10 12 кг B. 1 10 9 кг C. 2 10 10 кг D. 3 10 11 кг 2. Сүүн зам хэмээх манай глактикийн диаметрийн хэмжээ

Διαβάστε περισσότερα

ХАР МОД /LARIX SIBIRICA Ldb./-НЫ МӨЧРИЙН БООМЫН НЯН /BACILLUS ANTHRACIS/-ГИЙН ЭСРЭГ ИДЭВХИТ НЭГДЛИЙН СУДАЛГАА

ХАР МОД /LARIX SIBIRICA Ldb./-НЫ МӨЧРИЙН БООМЫН НЯН /BACILLUS ANTHRACIS/-ГИЙН ЭСРЭГ ИДЭВХИТ НЭГДЛИЙН СУДАЛГАА ХАР МОД /LARIX SIBIRICA Ldb./-НЫ МӨЧРИЙН БООМЫН НЯН /BACILLUS ANTHRACIS/-ГИЙН ЭСРЭГ ИДЭВХИТ НЭГДЛИЙН СУДАЛГАА Abstract П.Эрдэнэбаатар 1, Ж.Батхүү 2*, Д.Ганболд 3*, Ш.Оюунцэцэг 3, Д.Отгонбаатар 3, Д.Цэрэнноров

Διαβάστε περισσότερα

Хадан Дээрх Тамганы Дүрсийг Адууны Тамганы Дүрстэй Машин Сургалтын Аргуудаар Харьцуулах

Хадан Дээрх Тамганы Дүрсийг Адууны Тамганы Дүрстэй Машин Сургалтын Аргуудаар Харьцуулах Хадан Дээрх Тамганы Дүрсийг Адууны Тамганы Дүрстэй Машин Сургалтын Аргуудаар Харьцуулах Пэрэнлэйлхүндэв Гантуяа*, Батсуурь Сувдаа*, Дамдинсүрэн Цэвээндорж** *Монгол Улсын Их Сургууль, Мэдээлэл, Компьютерийн

Διαβάστε περισσότερα

МОНГОЛЫН МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ-2018

МОНГОЛЫН МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ-2018 МОНГОЛЫН МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ-2018 ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ХУРАЛ Улаанбаатар хот Ерөнхий зохион байгуулагч: Монгол Улсын Их Сургууль Хамтран зохион байгуулагч: Монголын Мэдээллийн Технологийн Консорциум Шинжлэн

Διαβάστε περισσότερα

Физикийн хичээлийн даалгавар (үндэсний хөтөлбөр)

Физикийн хичээлийн даалгавар (үндэсний хөтөлбөр) Нэгдүгээр хэсэг: Сонгох даалгавар Дараах даалгаврууд нь 5 сонгох хариулттай. Тэдгээрийн зөвхөн нэг нь зөв. Хамгийн зөв гэсэн хариултыг сонгож хариултын хуудсанд будаж тэмдэглэнэ. Нийт 46 сонгох даалгавар

Διαβάστε περισσότερα

MNS ISO TR 25107:2013

MNS ISO TR 25107:2013 9. СОРОНЗОН БӨӨМИЙН СОРИЛ - ТҮВШИН I, II БА III MNS ISO TR 25107:2013 Ардаа тоотой E ба P үсгэн тэмдэглэгээ нь харгалзан онолын (education) ба дадлагын (pratical) сургалтын цагийг тэмдэглэгээ болно. Агуулга

Διαβάστε περισσότερα

ªÐÕ ÄÝÄ Ó ÐÀÕ ÈÍÔËßÖÈÉÍ ÄÀÐÀÌÒ

ªÐÕ ÄÝÄ Ó ÐÀÕ ÈÍÔËßÖÈÉÍ ÄÀÐÀÌÒ ªÐÕ ÄÝÄ Ó ÐÀÕ ÈÍÔËßÖÈÉÍ ÄÀÐÀÌÒ Хураангуй Эдийн засгийн судалгаа, эрдэм шинжилгээний хүрээлэн Боловсруулсан: Судалгааны багийн ахлагч Г.Рагчаасүрэн Судалгааны багийн гишүүн: Б.Цолмон 2015 оны 4-р сар Энэхүү

Διαβάστε περισσότερα

1-Биотехнологи, үржүүлгийн тэнхим, МААБС, ХААИС, 2-Кантогийн их сургуулийн ХАА-н коллеж, БНВУ. *

1-Биотехнологи, үржүүлгийн тэнхим, МААБС, ХААИС, 2-Кантогийн их сургуулийн ХАА-н коллеж, БНВУ. * 110 N.V.Ay ба бусад (2017) ÕÀÀ-í øèíæëýõ óõààí ñýòã ë ¹20 (01): 110-115 ИХ ТАВАН САЛАА (PLANTAGO MAJOR L.) УРГАМЛЫН ХОРТ ХАВДРЫН ЭСРЭГ ИДЭВХИЙГ ТОДОРХОЙЛСОН ДҮН N.V. Ay 1, 2, O. Дүүриймаа 1, Х. Алтанцэцэг

Διαβάστε περισσότερα

Физикийн даалгавар 8-р анги оны хичээлийн жил

Физикийн даалгавар 8-р анги оны хичээлийн жил 8-р анги физик 1. 100м-н гүн усандахь даралтыг ол. Агаарын даралтыг тооцохгүй A) 10 5 Па B) 10 4 Па C) 10 3 Па D) 10 6 Па 2. 10атм даралт ойролцоогоор хэдэн Па даралттай тэнцэх вэ? A) 10 5 B) 10 4 C) 10

Διαβάστε περισσότερα

ARTICLES МОНГОЛЫН ГОВЬД АЖИГЛАГДСАН ШОРООН ШУУРГАНЫ ҮЕИЙН ТООСНЫ БОСОО УРСГАЛЫГ ҮНЭЛСЭН НЬ

ARTICLES МОНГОЛЫН ГОВЬД АЖИГЛАГДСАН ШОРООН ШУУРГАНЫ ҮЕИЙН ТООСНЫ БОСОО УРСГАЛЫГ ҮНЭЛСЭН НЬ 02 01 (226) (225) ARTICLES МОНГОЛЫН ГОВЬД АЖИГЛАГДСАН ШОРООН ШУУРГАНЫ ҮЕИЙН ТООСНЫ БОСОО УРСГАЛЫГ ҮНЭЛСЭН НЬ Д.Жүгдэр* Ус, цаг уур, орчны судалгаа мэдээллийн хүрээлэн, Монгол улс --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Διαβάστε περισσότερα

БҮТЭН НАВЧИТ ХОНЛЭН (LAGOTIS INTEGRIFOLIA SCHISCHK)- ГООС ЯЛГАСАН ДИОСМЕТИНИЙ БҮТЦИЙН СУДАЛГАА

БҮТЭН НАВЧИТ ХОНЛЭН (LAGOTIS INTEGRIFOLIA SCHISCHK)- ГООС ЯЛГАСАН ДИОСМЕТИНИЙ БҮТЦИЙН СУДАЛГАА Proceedings of the Mongolian Academy of Sciences Vol. 57 No 01 (221) 2017 DOI: http://dx.doi.org/10.5564/pmas.v57i221.753 БҮТЭН НАВЧИТ ХОНЛЭН (LAGOTIS INTEGRIFOLIA SCHISCHK)- ГООС ЯЛГАСАН ДИОСМЕТИНИЙ БҮТЦИЙН

Διαβάστε περισσότερα

Лекц 16 Гетероцагирагт нэгдэл

Лекц 16 Гетероцагирагт нэгдэл Лекц 16 Гетероцагирагт нэгдэл Нүүрстөрөгчийн атомаас гадна өөр элементийн атомыг цагирагтаа агуулсан нэгдлийг гетероцагирагт нэгдэл гэнэ. Гетероцагирагт нэгдлийн уламжлал нь нуклейны хүчил, хлорофилл,

Διαβάστε περισσότερα

S.PH102 Физик-2. Семинар 2. Сэдэв : Цахилгаан соронзон индукц. Тест оны намар

S.PH102 Физик-2. Семинар 2. Сэдэв : Цахилгаан соронзон индукц. Тест оны намар S.PH102 Физик-2 Семинар 2 Сэдэв : Цахилгаан соронзон индукц Тест 2015-2016 оны намар 2.1 Доорхи хэлхээгээр гүйх хувьсах гүйдлийг ихэсгэхийн тулд гүйдлийн давтамжийг яаж өөрчилбөл зохих вэ? А. Давтамжийг

Διαβάστε περισσότερα

Бодолт: ( ) ,2

Бодолт: ( ) ,2 46. AOB = 9, Rрадиустай секторын AO, OB хэрчмүүд болон AB нумыг шүргэсэн тойрог багтсан бол тойргийн радиусыг ол. Бодолт: MO = x, OO = OK OK OO = R x, OO M = 45 = OMO OM = OM = O K = x, x + Rx R = ( )

Διαβάστε περισσότερα

50 th IChO 2018 ОНОЛЫН ТЭМЦЭЭН BACK TO WHERE IT ALL BEGAN оны 7-р сарын Братислав, СЛОВАК Праг, ЧЕХ

50 th IChO 2018 ОНОЛЫН ТЭМЦЭЭН BACK TO WHERE IT ALL BEGAN оны 7-р сарын Братислав, СЛОВАК Праг, ЧЕХ 2018 оны 7-р сарын 19 29 Братислав, СЛОВАК Праг, ЧЕХ www.50icho.eu ОНОЛЫН ТЭМЦЭЭН Country: Name as in passport: Mongolia - MNG Student code: Language: Mongolian 50 th IChO 2018 International Chemistry

Διαβάστε περισσότερα

ЭДИЙН ЗАСГИЙН ИДЭВХТЭЙ БАЙДАЛД НӨЛӨӨЛӨГЧ ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙН ЭКОНОМЕТРИК ШИНЖИЛГЭЭ

ЭДИЙН ЗАСГИЙН ИДЭВХТЭЙ БАЙДАЛД НӨЛӨӨЛӨГЧ ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙН ЭКОНОМЕТРИК ШИНЖИЛГЭЭ ЭДИЙН ЗАСГИЙН ИДЭВХТЭЙ БАЙДАЛД НӨЛӨӨЛӨГЧ ХҮЧИН ЗҮЙЛИЙН ЭКОНОМЕТРИК ШИНЖИЛГЭЭ МБДС, Бизнесийн удирдлага мэдээлэл зүйн тэнхимийн оюутан Г.Нямдорж, Б. Болортуяа Хураангуй Монгол Улсын ажиллах хүчний оролцоо

Διαβάστε περισσότερα

Молекул хоорондын харилцан үйлчлэлийн хүч

Молекул хоорондын харилцан үйлчлэлийн хүч CHEM101: Органик биш хими I Лекц 9 Молекул хоорондын харилцан үйлчлэлийн хүч Бодисын агрегат төдөв. Фазын шилжилт Молекул хоорондын харилцан үйлчлэлийн төрлүүд Шингэн бодисын шинж чанар. Гадаргын таталцал,

Διαβάστε περισσότερα

МОР2 ТӨСЛИЙН ЭКОЛОГИЙН СУДАЛГАА АВАХ ЕРӨНХИЙ ТОЙМ оны 6 сарын 13

МОР2 ТӨСЛИЙН ЭКОЛОГИЙН СУДАЛГАА АВАХ ЕРӨНХИЙ ТОЙМ оны 6 сарын 13 МОР2 ТӨСЛИЙН ЭКОЛОГИЙН СУДАЛГАА АВАХ ЕРӨНХИЙ ТОЙМ -2013 2013 оны 6 сарын 13 Тойм Судалгааны асуултууд болон Таамаглалууд Судалгаа авах аргачлал Шалгуур үзүүлэлтүүд 2013 Судалгааны асуултууд болон Таамаглалууд

Διαβάστε περισσότερα

ЗҮРХ СУДАСНЫ ҮНДЭСНИЙ КОНФЕРЕНЦИ Зүрх судасны өвчний хяналт ба менежментийг сайжруулахад

ЗҮРХ СУДАСНЫ ҮНДЭСНИЙ КОНФЕРЕНЦИ Зүрх судасны өвчний хяналт ба менежментийг сайжруулахад ЗҮРХ СУДАСНЫ ҮНДЭСНИЙ КОНФЕРЕНЦИ 2011 Зүрх судасны өвчний хяналт ба менежментийг сайжруулахад 1 Тохиолдолд суурилсан тахиаритмийн ялган оношлогоо Д.Зулгэрэл, PhD, дэд профессор ЭМШУИСийн зүрх судасны тэнхмийн

Διαβάστε περισσότερα

МОНГОЛЫН МОБАЙЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЧАНАРЫГ ҮНЭЛЭХ НЬ

МОНГОЛЫН МОБАЙЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЧАНАРЫГ ҮНЭЛЭХ НЬ МОНГОЛЫН МОБАЙЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЧАНАРЫГ ҮНЭЛЭХ НЬ Хашхүүгийн Ариунаа докт.,(ph.d), дэд профессор, Бизнесийн удирдлага, Бизнесийн Удирдлага, Хүмүүнлэгийн Сургууль, Монгол Улсын Шинжлэх Ухаан Технологийн Их

Διαβάστε περισσότερα

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education *312949793* UNIVERSITY OF MRIGE INTERNTIONL EXMINTIONS International General ertificate of Secondary Education PHYSIS Paper 1 Multiple hoice 625/ May/June 2 45 minutes dditional Materials: Multiple hoice

Διαβάστε περισσότερα

Физикийн даалгавар 9-р анги оны хичээлийн жил

Физикийн даалгавар 9-р анги оны хичээлийн жил 9р анги физик Бодолгод анхаарах зүйл. асуултын ард дөрвөлжин хаалтан доторхи нэгжээр хариуг илэрхийлнэ.[ ] хаалтан дотор тухайн хариуны нэгж байна. Жишээ нь чиний бодсон бодлого 1000м гарав гэтэл хаалтан

Διαβάστε περισσότερα

МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ. Стандартчилал, Хэмжилзүйн Үндэсний Зөвлөлийн 2009 оны 12 дугаар сарын 24- ний өдрийн 52 дугаар тогтоолоор батлав.

МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ. Стандартчилал, Хэмжилзүйн Үндэсний Зөвлөлийн 2009 оны 12 дугаар сарын 24- ний өдрийн 52 дугаар тогтоолоор батлав. МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ Ангилалтын код 91.040.30 Орон сууцны барилгын доторх сууцны талбай тооцох аргачлал Methodology of housing unit area calculation in residential buildings Стандартчилал, Хэмжилзүйн

Διαβάστε περισσότερα

ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЭРСДЭЛИЙГ ТООЦОХ ЗӨВЛӨМЖ

ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЭРСДЭЛИЙГ ТООЦОХ ЗӨВЛӨМЖ Ìîíãîëáàíêíû Åðºíõèéëºã èéí 006 îíû -ð ñàðûí 7-íû ºäðèéí 537 äóãààð òóøààëûí õàâñðàëò ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЭРСДЭЛИЙГ ТООЦОХ ЗӨВЛӨМЖ НЭГ. НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ Санхүүгийн байгууллагуудын үйл ажиллагааны эрсдэлийг

Διαβάστε περισσότερα

Лекц:5 Эрсдэл, өгөөж ба түүхэн тоон мэдээлэл

Лекц:5 Эрсдэл, өгөөж ба түүхэн тоон мэдээлэл Лекц:5 Эрсдэл, өгөөж ба түүхэн тоон мэдээлэл 2017 оны 3-р сарын 9 Лекц 5: Эрсдэл, өгөөж ба түүхэн тоон мэдээлэл c Г.Гүнбилэг 2017 МУИС-БС 1 Агуулга 1 ХТ-г тодорхойлогчид 2 Өгөөжүүдийг харьцуулах нь 3 ЗГБХҮЦ

Διαβάστε περισσότερα

Өгөгдөл(Data) and Дохио(signal)

Өгөгдөл(Data) and Дохио(signal) Мэдээллийн сүлжээ профессорын баг Өгөгдөл(Data) and Дохио(signal) Семинар 2 Багш (Доктор Ph.D) Л.Одончимэг Оюутан юу эзэмших вэ: Өгөгдөл гэж юу вэ? Өгөгдөл ба Дохионы ялгаа Аналог ба Тоон дохионы ялгаа

Διαβάστε περισσότερα

Физикийн даалгавар 12-р анги оны хичээлийн жил

Физикийн даалгавар 12-р анги оны хичээлийн жил Утгат оронг алдагдуулахгүй тооцоол. Тестийн дугаар 1 2 3 4 25.05+37.5= 54-22.4= 12 15.5 = 18.75 7.5 = A 62.55 31.6 186 2.5 B 62.5 31 190 2.50 C 62.6 32 180 3.0 D 63 30 186.0 2.0 Абсольют алдаагаар өгөгдсөн

Διαβάστε περισσότερα

Химийн даалгавар 11-р анги оны хичээлийн жил

Химийн даалгавар 11-р анги оны хичээлийн жил Нэгдүгээр хэсэг: Санамж: Нэгдүгээр хэсэг нийт 40 оноотой бөгөөд даалгавар тус бүр 1 оноо болно. Даалгавар бүрээс зөвхөн нэг хариултыг 1. Дараах томьёо бүхий бодисуудын нэр хаяггүй гурван уусмалыг нихром

Διαβάστε περισσότερα

J.RC322 Бичил долгионы хэрэгсэл Хувилбар B. Хувилбар B.

J.RC322 Бичил долгионы хэрэгсэл Хувилбар B. Хувилбар B. J.RC322 Бичил долгионы хэрэгсэл Хувилбар B 2016-2017 оны хичээлийн жилийн хаврын улирлын шалгалт Батлав:...МХТС-ийн дэд захирал /З. Буянхишиг/ Хянасан:...Холбооны салбарын эрхлэгч /Н. Эрдэнэхүү/ Хувилбар

Διαβάστε περισσότερα

НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ. СОНГОХ ДААЛГАВАР

НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ. СОНГОХ ДААЛГАВАР Элсэлтийн ерөнхий шалгалт-07 он Элсэлтийн ерөнхий шалгалт-07 он Хувилбар А - Хими НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ. СОНГОХ ДААЛГАВАР Санамж: Нэгдүгээр хэсэг нийт 7 оноотой бөгөөд -8 дугаар даалгавар тус бүр оноотой, 9-40

Διαβάστε περισσότερα

Surveillance of drug-resistant bacteria among the pediatric patients. Background

Surveillance of drug-resistant bacteria among the pediatric patients. Background Surveillance of drug-resistant bacteria among the pediatric patients Bachelor student: Batzaya Supervisor: Ass.Prof. Chimeddorj Battogtokh /MNUMS, School of Pharmacy and Biomedicine/ Background Bacterial

Διαβάστε περισσότερα

Агуулга. Нүүрс ус. Моносахарид Гликозид, гликозидийн холбоо Дисахарид Полисахарид. Ангилал Нэршил

Агуулга. Нүүрс ус. Моносахарид Гликозид, гликозидийн холбоо Дисахарид Полисахарид. Ангилал Нэршил НҮҮРС УС Лекц 3 Агуулга Нүүрс ус Ангилал Нэршил Моносахарид Гликозид, гликозидийн холбоо Дисахарид Полисахарид Нүүрс ус амьд эд эсийн бүрэлдэхүүн хэсэг хоол тэжээлийн нөөц, энергийн үндсэн эх үүсвэр Түлш

Διαβάστε περισσότερα

Химийн даалгавар 12-р анги оны хичээлийн жил. D. d судлах шингэн = m ус d ус

Химийн даалгавар 12-р анги оны хичээлийн жил. D. d судлах шингэн = m ус d ус Нэгдүгээр хэсэг: Санамж: Нэгдүгээр хэсэг нийт 68 оноотой бөгөөд даалгавар тус бүр 1 оноо болно. Даалгавар бүрээс зөвхөн нэг хариултыг 1. Урвалын тэгшитгэлүүдээс ногоон ургамал шим бодис нийлэгжүүлэх урвалыг

Διαβάστε περισσότερα

11-р ангийн математикийн хөтөлбөр. 2-р хувилбар (2012/08/05)

11-р ангийн математикийн хөтөлбөр. 2-р хувилбар (2012/08/05) 11-р ангийн математикийн хөтөлбөр -р хувилбар (01/08/05) Танилцуулга 11, 1 дугаар ангийн хөтөлбөр боловсруулах ажил болон сургалтын үеэр энэхүү материалыг ашиглана. 11 дүгээр ангийн Математик Хөтөлбөрийн

Διαβάστε περισσότερα

ШИНЖЛЭХ УХААН ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ U.MT101-МАТЕМАТИК I ХИЧЭЭЛИЙН СЕМИНАРЫН ЗӨВЛӨМЖ он

ШИНЖЛЭХ УХААН ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ U.MT101-МАТЕМАТИК I ХИЧЭЭЛИЙН СЕМИНАРЫН ЗӨВЛӨМЖ он ШИНЖЛЭХ УХААН ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ШИНЖЛЭХ УХААНЫ СУРГУУЛЬ U.MT-МАТЕМАТИК ХИЧЭЭЛИЙН СЕМИНАРЫН ЗӨВЛӨМЖ 5 он . КОМПЛЕКС ТОО, ТҮҮН ДЭЭР ХИЙХ ҮЙЛДЛҮҮД Жишээ. A i( + i) + (7 i) +i илэрхийллийг

Διαβάστε περισσότερα

Õàâòãàé òýãø ºíöºãò ìåòàëëûí êîìïëåêñ íýãäýë äýõ õàëàëöàà. 1-р хэсэг

Õàâòãàé òýãø ºíöºãò ìåòàëëûí êîìïëåêñ íýãäýë äýõ õàëàëöàà. 1-р хэсэг Õàâòãàé òýãø ºíöºãò ìåòàëëûí êîìïëåêñ íýãäýë äýõ õàëàëöàà 1-р хэсэг Åðºíõèé óðâàëûí õóðä: Õàëàëöëûí õóðäàä íºëººëºõ õ чèí ç éë ä Õàëàãч á ëãèéí íºëºº Õàëàãäàãч á ëãèéí íºëºº Êîìïëåêñ íýãäýë äэõü áóñàä

Διαβάστε περισσότερα

ХАВДАР ЭСИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД JSAP (JNK/STRESS- ACTIVATED PROTEIN KINASE-ASSOCIATED PROTEIN) УУРГИЙН ОРОЛЦОО

ХАВДАР ЭСИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД JSAP (JNK/STRESS- ACTIVATED PROTEIN KINASE-ASSOCIATED PROTEIN) УУРГИЙН ОРОЛЦОО DOI: http://dx.doi.org/10.5564/pmas.v56i3.694 ХАВДАР ЭСИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНД JSAP (JNK/STRESS- ACTIVATED PROTEIN KINASE-ASSOCIATED PROTEIN) УУРГИЙН ОРОЛЦОО П.Эрдэнэбаатар 1,2, Н.Риота 2, Ё. Кацүжи 2 1 Ерөнхий

Διαβάστε περισσότερα

ХҮРЭЛ ТОГООТ 2013 БАЙГАЛИЙН УХААНЫ САЛБАРЫН ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ БАГА ХУРАЛ

ХҮРЭЛ ТОГООТ 2013 БАЙГАЛИЙН УХААНЫ САЛБАРЫН ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ БАГА ХУРАЛ ХҮРЭЛ ТОГООТ 2013 БАЙГАЛИЙН УХААНЫ САЛБАРЫН ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ БАГА ХУРАЛ Эмхэтгэсэн: Б. Отгонсувд О. Жамъян Б.Мөнхбат Редактор: Д.Хасбаатар info@naturescience.ac.mn www.naturescience.ac.mn Улаанбаатар

Διαβάστε περισσότερα

МИКРОКОНТРОЛЛЕРИЙН ХЯЛБАР ДАСГАЛУУД

МИКРОКОНТРОЛЛЕРИЙН ХЯЛБАР ДАСГАЛУУД 3.1. ГЭРЭЛТЭГЧ ДИОДЫГ УДИРДАХ МИКРОКОНТРОЛЛЕРИЙН ХЯЛБАР ДАСГАЛУУД Гэрэлтэгч диодуудыг төрөл бүрийн эффекттэйгээр асааж унтраах эдгээр дасгалууд нь портоор мэдээллийг хэрхэн гаргах талаар үзэх хичээл юм.

Διαβάστε περισσότερα

Холимог бодис. Уусмал

Холимог бодис. Уусмал Холимог бодис. Уусмал CHEM101: Органик биш хими I Лекц 9 1. Дисперс систем. Уусмал, уусмалын ангилал. Уусахын дулаан Уусах чанар Уусмалын концентрацийг илэрхийлэх аргууд 2. Шингэн уусмалын шинж чанар Раулийн

Διαβάστε περισσότερα

7 Цаг уур, агаарын чанарын мониторингийн өгөгдлийн дүн шинжилгээ 7.1 Цаг уурын өгөгдлийн анализ

7 Цаг уур, агаарын чанарын мониторингийн өгөгдлийн дүн шинжилгээ 7.1 Цаг уурын өгөгдлийн анализ 7 Цаг уур, агаарын чанарын мониторингийн өгөгдлийн дүн шинжилгээ 7.1 Цаг уурын өгөгдлийн анализ 7.1.1 Олж авсан цаг уурын өгөгдлийг боловсруулах болон алдааг шалгах Цаг уурын жилийн тайланг боловсруулсанаар

Διαβάστε περισσότερα

С.Бямбахорлоо (Доктор Ph.D, ММНБ, Аудитор, ТМЗ) СЭЗДСургуулийн ахлах багш

С.Бямбахорлоо (Доктор Ph.D, ММНБ, Аудитор, ТМЗ) СЭЗДСургуулийн ахлах багш С.Бямбахорлоо (Доктор Ph.D, ММНБ, Аудитор, ТМЗ) СЭЗДСургуулийн ахлах багш babur_26@yahoo.com ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ӨРСӨЛДӨХ ЧАДВАРЫГ ӨРТГИЙН УДИРДЛАГААР ДЭМЖИХ НЬ (Ноос боловсруулах үйлдвэрлэлийн жишээн дээр)

Διαβάστε περισσότερα

GLEAR -Гэр хорооллын айлуудын цэвэр агаар Жижиг галлах системд тоосны шүүлтүүр хийх нь

GLEAR -Гэр хорооллын айлуудын цэвэр агаар Жижиг галлах системд тоосны шүүлтүүр хийх нь ttp://resource.news.mn/company/photo/2012/11/440687cdc91443b8/d7a2894f1a12a7cdoriginal.jpg G.C. Stehr, Byambasuren.B GMIT German-Mongolian Institute for Resources and Technology Nalaikh/Ulaanbaatar, Mongolia

Διαβάστε περισσότερα

КОУШТ тэй хамтран шинэчлэн боловсруулсан физикийн хичээлийн хөтөлбөр. /IX,X анги/

КОУШТ тэй хамтран шинэчлэн боловсруулсан физикийн хичээлийн хөтөлбөр. /IX,X анги/ БСШУЯ КОУШТ тэй хамтран шинэчлэн боловсруулсан физикийн хичээлийн хөтөлбөр /IX,X анги/ Физикийн хөтөлбөрийн баг 1 Гарчиг 1. Оршил 2. Хөтөлбөрийн зорилго зорилтууд 2 3. Хөтөлбөрийн агуулга 3 9 р анги 3

Διαβάστε περισσότερα

Дамжууллын гэмтэл ба Сувгийн. багтаамж. Оюутан юу эзэмших вэ:

Дамжууллын гэмтэл ба Сувгийн. багтаамж. Оюутан юу эзэмших вэ: Дамжууллын гэмтэл ба Сувгийн Оюутан юу эзэмших вэ: багтаамж Дамжууллын гэмтэл үүсгүүр гэж юу болохыг тодорхойлох Унтралтыг тайлбарлах, тооцоолол хийх Дохионы гажуудлыг тайлбарлах Өгөгдлийн хурд буюу Найквистийн

Διαβάστε περισσότερα

Химийн даалгавар 11-р анги оны хичээлийн жил

Химийн даалгавар 11-р анги оны хичээлийн жил Нэгдүгээр хэсэг: Санамж: Нэгдүгээр хэсэг нийт 68 оноотой бөгөөд даалгавар тус бүр 1 оноо болно. Даалгавар бүрээс зөвхөн нэг хариултыг 1. Азотын атомын электронт бүтцийн томьёог. 1s 2 2s 2 2p 1. 1s 2 2s

Διαβάστε περισσότερα

8x100. 8x100. 8x100. 8x100

8x100. 8x100. 8x100. 8x100 1 ЭЕШ 01 A хувилбарын бодлого, бодолт 1-р хэсэг. 1. x = [1.6] =? x = [1.6] = 1. Хариу B. A. 13 B. 1 C. 1. D. 1 E. 13. 500000 тоог стандарт хэлбэрт бич. A. 500000 B. 0.5 10 7 C. 50 10 D. 5 10 5 E. 5. 10

Διαβάστε περισσότερα

ЗАРИМ СОРТЫН БУУДАЙ, ГУРИЛЫН ЧАНАРЫН ХАРЬЦУУЛСАН СУДАЛГАА

ЗАРИМ СОРТЫН БУУДАЙ, ГУРИЛЫН ЧАНАРЫН ХАРЬЦУУЛСАН СУДАЛГАА МОНГОЛ УЛСЫН БОЛОВСРОЛ, СОЁЛ ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ЯАМ МОНГОЛ УЛСЫН ШИНЖЛЭХ УХААН, ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ Хатагин овогт Жамбалын Туяацэцэг ЗАРИМ СОРТЫН БУУДАЙ, ГУРИЛЫН ЧАНАРЫН ХАРЬЦУУЛСАН СУДАЛГАА Мэргэжил :

Διαβάστε περισσότερα

ЦАГААН УУЛЫН ДҮҮРГИЙН ГЕОЛОГИЙН ТОГТОЦ БА ПОЛИМЕТАЛЫН ХҮДЭРЖИЛТИЙН БАЙРШЛЫН ЗҮЙ ТОГТОЛ

ЦАГААН УУЛЫН ДҮҮРГИЙН ГЕОЛОГИЙН ТОГТОЦ БА ПОЛИМЕТАЛЫН ХҮДЭРЖИЛТИЙН БАЙРШЛЫН ЗҮЙ ТОГТОЛ МОНГОЛ УЛС БОЛОВСРОЛ, СОЁЛ, ШИНЖЛЭХ УХААНЫ ЯАМ ШИНЖЛЭХ УХААН, ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ ГЕОЛОГИ, ГАЗРЫН ТОСНЫ СУРГУУЛЬ МӨНХЖАРГАЛЫН ТОДБИЛЭГ ЦАГААН УУЛЫН ДҮҮРГИЙН ГЕОЛОГИЙН ТОГТОЦ БА ПОЛИМЕТАЛЫН ХҮДЭРЖИЛТИЙН

Διαβάστε περισσότερα

Appendix2.1-8 Training Handout for Emission Inventory & Diffusion Simulation ( )

Appendix2.1-8 Training Handout for Emission Inventory & Diffusion Simulation ( ) Appendix2.1-8 Training Handout for Emission Inventory & Diffusion Simulation (2012.09) 1-405 1-406 Цаг уурын өгөгдөл мэдээний шинжилгээ Орчны агаарын чанарын агууламжийн мэдээлэл, Эх үүсвэрийн өнөөгийн

Διαβάστε περισσότερα

ТААМАГЛАЛЫН ТОДОРХОЙ БУС БАЙДАЛ: ИНФЛЯЦИЙН ТААМАГЛАЛЫН FAN CHART, ТҮҮНД ҮНДЭСЛЭСЭН ШИНЖИЛГЭЭ

ТААМАГЛАЛЫН ТОДОРХОЙ БУС БАЙДАЛ: ИНФЛЯЦИЙН ТААМАГЛАЛЫН FAN CHART, ТҮҮНД ҮНДЭСЛЭСЭН ШИНЖИЛГЭЭ ТААМАГЛАЛЫН ТОДОРХОЙ БУС БАЙДАЛ: ИНФЛЯЦИЙН ТААМАГЛАЛЫН FAN CHART, ТҮҮНД ҮНДЭСЛЭСЭН ШИНЖИЛГЭЭ Д.Ган-Очир 1 gan_ochir.d@mongolbank.mn П.Авралт-Од Avralod@mongolbank.mn Б.Даваадалай davaadalai@mongolbank.mn

Διαβάστε περισσότερα

НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ. СОНГОХ ДААЛГАВАР

НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ. СОНГОХ ДААЛГАВАР НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ. СОНГОХ ДААЛГАВАР Санамж: Нэгдүгээр хэсэг нийт 69 оноотой бөгөөд - дүгээр тест тус бүр оноо, -7 дугаар тест тус бүр оноо, 8- дүгээр тест тус бүр - хүртэлх оноотой болно. Даалгавар бүрээс

Διαβάστε περισσότερα