20/06/2015 Αγιος Νικόλαος ΕΛΚΕΘΕ - Αριστόδικος Άγιος Νικόλαος Αναβύσσου: μια γνωριμία με το φυσικό τοπίο του Ε. Βουτσινά, Ε. Μπιντούδη, Α. Ανδριοπούλου, Σ. Ζόγκαρης ΕΛΚΕΘΕ Γεωμορφές Τόμπολο: αμμολωρίδα που ενώνει ένα νησί με την παρακείμενη ξηρά. Ακτόλιθος: σχηματισμός πρόσφατης γεωλογικής ηλικίας. Αποτελείται από άμμο και άλλα υλικά που συγκολλώνται μεταξύ τους με συγκολλητικό υλικό ασβεστίτη ή αραγωνίτη. Παρατηρείται συνήθως κατά μήκος των ακτών και λίγο μπροστά από αυτές. Εμφανίζονται σαν κομμένες ταινιόπλακες παράλληλα με την ακτογραμμή και μικρή κλίση προς τη θάλασσα. Υποδηλώνει παρουσία παλαιοακτών. Η σημερινή εικόνα της ακτής υποδηλώνει διάβρωση που πιθανόν να προέρχεται από αλλαγή του ισοζυγίου των ιζημάτων. Ανατολικά: ακτόλιθος τοξοειδούς μορφής, ο οποίος βρίσκεται υποθαλάσσια σε μικρό βάθος <50cm και σε απόσταση λιγότερο από 100m από την ακτή. Δυτικά πάνω στην αμμολωρίδα: ακτόλιθος μικρών διαστάσεων. Η ανατολική πλευρά είναι αρκετά προστατευμένη: Λιμνοθάλασσα: έχει δημιουργηθεί από τη διάβρωση στα ανατολικά του τόμπολο. Ο τοξοειδής ακτόλιθος φράσσει το αβαθές θαλάσσιο τμήμα από τον ευρύτερο θαλάσσιο χώρο, αφήνοντας επικοινωνία της λιμνοθάλασσας με την ανοιχτή θάλασσα από δύο τμήματα δεξιά και αριστερά αυτού. Η δυτική ακτή είναι εκτεθειμένη στον κυματισμό: Μόνο σε αυτήν εντοπίζονται οι εφήμεροι ημισελινοειδείς αμμώδεις σχηματισμοί (beach cusps) πάνω στην κατώτερη αμμώδη παράκτια ζώνη. Οι επικρατούντες άνεμοι στην περιοχή είναι οι βόρειοι αλλά οι άνεμοι που επηρεάζουν την ακτή περιορίζονται σε Ν-ΝΔ (180-225ο), αντιστοιχώντας στο 27% των ετησίων πνεόντων ανέμων. Βιοτικά χαρακτηριστικά Η περιοχή παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία οικοτόπων τόσο στο χερσαίο όσο και στο θαλάσσιο περιβάλλον. Χερσαίο περιβάλλον: Μακία βλάστηση (σχίνα Pistacia lentiscus, άρκευθοι Juniperus sp.). Λόγω των χρήσεων γης, σε ορισμένα σημεία αυτής παρατηρείται υποβάθμιση. Σελ. 1/3
20/06/2015 Αγιος Νικόλαος ΕΛΚΕΘΕ - Αριστόδικος Μικρές αμμοθίνες: στην μέση του τόμπολο. Παρατηρείται υποβάθμιση από την καταπάτησή τους από οχήματα. Αλμυρόβαλτος: καλύπτεται κυρίως από αλλόφυτα όπως η σαλικόρνια. Βούρλα (Juncus maritimus) και καλάμια (Arundo donax) φανερώνουν την επαφή αλμυρού και γλυκού νερού. Καλλιέργειες (μικρός ελαιώνας). Σε ορισμένα σημεία της περιοχής αντικαθιστούν τη μακία βλάστηση. Θαλάσσιο περιβάλλον: Στην ανατολική περιοχή (υδροδυναμικά προστατευμένη): Μακροφύκη σε σκληρό υπόστρωμα: πλούσια φωτόφιλη κοινωνία μακροφυκών με μεγάλα φαιοφύκη (κυρίως Cystoseira sp.) εξωτερικά του ακτόλιθου. Περιοχές χερσοτοπίου από την υπερβόσκηση των αχινών στον ακτόλιθο και τις βραχώδεις ακτές του νησιού. Λιβάδια Cymodocea nodosa: έξω από τη λιμνοθάλασσα σε αβαθείς κολπίσκους. Λιβάδια Posidonia oceanica: μικρής έκτασης, ανάμεσα στα λιβάδια της C. nodosa εσωτερικά του ακτόλιθου και μεγαλύτερης έκτασης εξωτερικά αυτού. Λιμνοθάλασσα με C. nodosa. Στη δυτική περιοχή (εκτεθειμένη σε κύματα και ρεύματα) Μακροφύκη σε σκληρό υπόστρωμα: περιορισμένη παρουσία. Λιβάδια P. οceanica: μεγάλης έκτασης. Περιοχές χερσοτοπίου από την υπερβόσκηση των αχινών στον ακτόλιθο. Αμμοσύρσεις χωρίς βλάστηση: εσωτερικά του ακτόλιθου. Ανθρωπογενή χαρακτηριστικά Σχολή Τουσιστικών επαγγελμάτων (πρώην τουριστική μονάδα του ΕΟΤ). Η γεωργική δραστηριότητα είναι περιορισμένη. Η δόμηση επεκτείνεται καθώς υπάρχει αυξητική τάση για παραθεριστική αλλά και για μόνιμη κατοίκηση. Η περιοχή της λιμνοθάλασσας χρησιμοποιείται ως αγκυροβόλιο μικρών αλιευτικών και τουριστικών σκαφών. Στοιχεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος: α) εκκλησάκι του Αγ. Νικολάου πάνω στο ομώνυμο νησί. β) προϊστορικός οικισμός και ίχνη τειχών (πιθανό οχυρό του Ανάφλυστου) βόρεια και δυτικά από το εκκλησάκι. γ) αρχαιολογικά ευρήματα στην παραλία Αγ. Νικολάου. Συμπεράσματα - Προτάσεις Η περιοχή του Αγίου Νικολάου παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον σε ότι αφορά το φυσικό καθώς και το ανθρωπογενές περιβάλλον. Αποτελεί μία από τις λίγες περιοχές της Αττικής που διατηρείται ακόμα σε καλή οικολογική κατάσταση, γεγονός που οδηγεί στην ανάγκη για την προστασία και τη διατήρησή της. Διαχειριστικες Προτασεις: ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος (ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση) χωροθέτηση των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων (π.χ. δημιουργία χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων και υπερυψωμένων μονοπατιών για την προστασία της εξέλιξης των αμμοθινών) αποτροπή της ανεξέλεγκτης δόμησης/τουριστικής εκμετάλλευσης καθαρισμός ακτών και βυθού Βιβλιογραφία Εσείς τι θα προτείνατε; Τσιάμης, Κ., Γερακάρης, Β., Ησαΐας, Ε., Τζάλη, Μ., Μιλοβάνοβιτς, Μ., Παπανικολάου, Γ., Κουφίου, Κ., Παπαδόπουλος, Ν., Βεκάκη, Μ. & Φύτου Ι., (2006). Οικολογική Μελέτη Της Παράκτιας Περιοχής Του Αγίου Νικολάου, Ανάβυσσος, Ν. Αττικής. 8ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας, 30 (7):470-474 Σελ. 2/3
20/06/2015 Αγιος Νικόλαος ΕΛΚΕΘΕ - Αριστόδικος Σελ. 3/3
20/06/2015 - Άγιος Νικόλαος Αναβύσσου - ΕΛΚΕΘΕ - Αριστόδικος - Worksheet 1 Λιμνοθάλασσα ή Θάλασσα; ΕΙΔΟΣ Παρουσία ΠΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΝΑΙ ΟΧΙ Cymodocea nodosa Posidonia oceanica Cystoseira sp. Padina pavonica Acetabularia acetabulum Hexaplex trunculus (Πορφύρα) Αυγά Hexaplex trunculus * : αλλόχθονο είδος Σελ. 1/2
20/06/2015 - Άγιος Νικόλαος Αναβύσσου - ΕΛΚΕΘΕ - Αριστόδικος - Worksheet 1 ΕΙΔΟΣ Παρουσία ΠΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΝΑΙ ΟΧΙ Caulerpa racemosa var. cylindracea* = Pinctada imbricata radiata* Conus mediterraneus Conomurex persicus * Balanophyllia europaea Arbacia lixula ( μαύρος αχινός) Paracentrotus lividus (μελανός αχινός ΧΕΡΣΟΤΟΠΙΟ ΑΧΙΝΩΝ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΑΛΙΕΥΤΙΚΑ εργαλεία * : αλλόχθονο είδος Σελ. 2/2
20/06/2015 - Άγιος Νικόλαος Αναβύσσου - ΕΛΚΕΘΕ - Αριστόδικος - Φυτά στις Αμμοθίνες και στους Αλμυρόβαλτους Τα μεν πρώτα τα συναντάμε τα καλοκαίρια πάνω στις αμμουδερές παραλίες που επισκεπτόμαστε. Συνήθως δεν τους δίνουμε σημασία γιατί είναι μικρά και ταλαιπωρημένα από τον ήλιο, το αλάτι και τον άνεμο. Οι μηχανισμοί που αναπτύσσουν, για να ανταπεξέλθουν στις δύσκολες συνθήκες και να καταφέρουν να επιβιώσουν, είναι εντυπωσιακοί. Οι φυτοκοινωνίες αυτές συγκροτούν πολύ σημαντικά οικοσυστήματα τα οποία υποφέρουν από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις από τις οποίες πρέπει να προστατεύονται. Είναι εξαιρετικά ευαίσθητες και ιδιαίτερα όταν διέρχονται πάνω τους τροχοφόρα, καταστρέφονται και δεν ξαναφύοναι. Στους δε αλμυρόβαλτους συναντώνται φυτά που είναι ανθεκτικά σε υψηλές τιμές αλατότητας και που μπορούν να επιβιώσουν σε διαρκώς μεταβαλλόμενη στάθμη νερού. Ο αλμυρόβαλτος είναι από τα πιο χαρακτηριστικά οικοσυστήματα της λιμνοθάλασσας. Το υφάλμυρο έδαφός του είναι χαμηλό και επηρεάζεται άμεσα από τη στάθμη της λιμνοθάλασσας. Συχνά κατακλύζεται από νερό για να στεγνώσει λίγο αργότερα. Ερωτήσεις 1) Σημειώστε ποιο από τα ακόλουθα φυτά συναντήσατε: Αρμυρίθρα (Arthrocnemum macrostachyum) Arthrocnemum macrostachyum
20/06/2015 - Άγιος Νικόλαος Αναβύσσου - ΕΛΚΕΘΕ - Αριστόδικος Αρμυρίθρα (Salicornia europea) Salicornia europea Αμμόφιλα (Ammophila arenaria) Ammophila arenaria
20/06/2015 - Άγιος Νικόλαος Αναβύσσου - ΕΛΚΕΘΕ - Αριστόδικος Ερύγγιο το παράλιο (Eryngium maritimum) Eryngium maritimum Otanthus maritimus Otanthus maritimus
20/06/2015 - Άγιος Νικόλαος Αναβύσσου - ΕΛΚΕΘΕ - Αριστόδικος Γατάκι (Lagurus ovatus) Lagurus ovatus Centaurea spinosa Centaurea spinosa στη θάλασσα, αλμυρόβαλτος κ.α. )
20/06/2015 - Άγιος Νικόλαος Αναβύσσου - ΕΛΚΕΘΕ - Αριστόδικος Βιολέτα της άμμου (Matthiola tricuspidata) Matthiola tricuspidata Cacile maritima Cacile maritima
20/06/2015 - Άγιος Νικόλαος Αναβύσσου - ΕΛΚΕΘΕ - Αριστόδικος Elymus farctus Elymus farctus Αμάραντος (Limonium sp.) Limonium sp.
20/06/2015 - Άγιος Νικόλαος Αναβύσσου - ΕΛΚΕΘΕ - Αριστόδικος Βούρλα (Juncus maritimus) Juncus maritimus Halimione portulacoides Halimione portulacoides
20/06/2015 - Άγιος Νικόλαος Αναβύσσου - ΕΛΚΕΘΕ - Αριστόδικος Καλάμι το κοινό Καλάμι το κοινό 2) Υπάρχουν οχλήσεις στην περιοχή που μπορεί να επηρεάσουν τα φυτά; (π.χ. σκουπίδια, αυτοκίνητα, κ.λ.π.) Παρατηρήσεις
20/06/2015 Αγιος Νικόλαος ΕΛΚΕΘΕ - Αριστόδικος Participant/Contact Sheet Άγιος Νικόλαος Αναβύσσου: μια γνωριμία με το φυσικό τοπίο του ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ/ ΕΠΑΦΕΣ Α/Α ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΗΛΙΚΙΑ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΤΗΛ. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΗΛ/ΚΟΥ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ Σελ. /