Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 10 η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΒΛΑΣΤΗΣΗ

Transcript

1 ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 10 η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΒΛΑΣΤΗΣΗ Εαρινό ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ της ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ 1

2 Η βλάστηση αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του υγροτοπικού συστήματος καθορίζοντας και διαμορφώνοντας το ενδιαίτημα άλλων οργανισμών. Οι διάφορες φυτοκοινωνίες που συγκροτούνται στους υγροτόπους μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ενδείκτες της εύρυθμης λειτουργίας των υγροτοπικών λειτουργιών. Ο κύριος παράγοντας που καθορίζει την ποικιλότητα, την αφθονία και την παραγωγικότητα της βλάστησης στους υγροτόπους είναι...?? Η υδρολογία...??? Στάθμη χρονική διάρκεια παρουσίας ύδατος Στάθμη, χρονική διάρκεια παρουσίας ύδατος, εποχικότητα κατάκλυσης και ο κορεσμός του υποστρώματος σε νερό. 2

3 Σύμφωνα με το σύστημα ταξινόμησης ενδιαιτημάτων CORINE οι κυριότερες φυτοκοινότητες των Ελληνικών υγροτόπων είναι οι παρακάτω: 1. ΠΑΡΑΚΤΙΟΙ ΚΑΙ ΑΛΟΦΥΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ 2. ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ 3. ΥΓΡΟΛΙΒΑΔΑ 4. ΤΥΡΦΩΝΕΣ 5. ΗΜΙΦΥΣΙΚΟΙ ΥΓΡΟΙ ΛΕΙΜΩΝΕΣ 6. ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΙΑ ΔΑΣΗ 1. ΠΑΡΑΚΤΙΟΙ ΚΑΙ ΑΛΟΦΥΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ Εκβολές ποταμών 3

4 1. ΠΑΡΑΚΤΙΟΙ ΚΑΙ ΑΛΟΦΥΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ Εκβολές ποταμών, Zostera, Ruppia maritima, Spartina Eelgrass - marine 1. ΠΑΡΑΚΤΙΟΙ ΚΑΙ ΑΛΟΦΥΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ Λιμνοθάλασσες με βλάστηση (με ευρεία εξάπλωση στις Μεσογειακές ακτές) Ruppietea, Potametea, Charetea 4

5 1. ΠΑΡΑΚΤΙΟΙ ΚΑΙ ΑΛΟΦΥΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ Λιμνοθάλασσες με βλάστηση (με ευρεία εξάπλωση στις Μεσογειακές ακτές) Ruppietea, Potametea, Charetea 1. ΠΑΡΑΚΤΙΟΙ ΚΑΙ ΑΛΟΦΥΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ Μονοετής βλάστηση με Salicornia και άλλα είδη των λασπωδών και αμμωδών ζωνών 5

6 1. ΠΑΡΑΚΤΙΟΙ ΚΑΙ ΑΛΟΦΥΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ Μεσογειακά αλίπεδα με Juncus maritimus 2. ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ Σκληρά ολιγο-μεσοτροφικά ύδατα με Chara sp. 6

7 2. ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ Ευτροφικές φυσικές λίμνες με βλάστηση Magnopotamion και Hydrocharition τύπου 2. ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ Εποχιακά τέλματα, μόνο το χειμώνα και την άνοιξη Από τους πιο απειλούμενους τύπους ενδιαιτημάτων Isoetion, Nanocyperion, Preslion 7

8 2. ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ Καλαμιώνες Phragmites, Scripus, Typha και Βούρλα (Carex, Cyperus) 2. ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ Οι καλαμιώνες παρουσιάζουν ευρεία εξάπλωση, το Phragmites είναι πολύ ανταγωνιστικό είδος και αναπτύσσεται σε ένα ευρύ φάσμα συνθηκών αλατότητας και κατάκλυσης. Σε συνθήκες ελαφριάς βόσκησης αντικαθίσταται από κοινότητες ειδών του υγρολίβαδου όπου κυριαρχούν τα είδη Cladiums mariscus, Scripus και Carex 8

9 3. ΥΓΡΟΛΙΒΑΔΑ Ετερογενής συνεύρεση φυτικών ειδών που βρίσκεται σε αβαθείς περιοχές με άναλο νερό το χειμώνα και υψηλή υπόγεια στάθμη το καλοκαίρι. Είναι ενδιάμεση μορφή φυτοκοινωνίας μεταξύ των καλαμιώνων και της υδρόβιας βλάστησης. 3. ΥΓΡΟΛΙΒΑΔΑ Butomus umbellatus Eleocharis 9

10 3. ΥΓΡΟΛΙΒΑΔΑ Eιδική κατηγορία συστάδες με Molinia caerulea Εφήμερη βλάστηση 4. ΤΥΡΦΩΝΕΣ Ασβεστούχοι βάλτοι με Cladium mariscus και Caricion davallianae. Έχουν περιοριστεί πολύ στην Μεσόγειο. 10

11 5. ΗΜΙΦΥΣΙΚΟΙ ΥΓΡΟΙ ΛΕΙΜΩΝΕΣ Μεσογειακοί λειμώνες με υψηλές πόες και βούρλα 6. ΠΑΡΑΠΟΤΑΜΙΑ ΔΑΣΗ Δάση στοάς με Salixa alba και Populus alba Δάση με Platanus orientalis και Liquidambar orientalis (Platanion orientalis) Νότιαπαρόχθιαδάση-στοές και λόχμες (Nerio- Tamaricetea και Securinegion i tinctoriae) t i 11

12 ΔΙΑΒΑΣΤΕ: ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΤΥΠΩΝ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ ΤΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ Ι ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 92/43/ΕΟΚ, ΠΟΥ ΑΠΑΝΤΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 12

13 ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΙΚΩΝ ΦΥΤΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Τα τελευταία 100 χρόνια οι διάφορες ανθρωπογενείς επιδράσεις είχαν ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποικιλότητας της υγροτοπικής βλάστησης. Οι κυριότερες επιδράσεις είναι: Μεταβολές του υδατικού καθεστώτος Καύση Άμεση η έμμεση συγκομιδή της βλάστησης Εισροή θρεπτικών στοιχείων. Εισαγωγή ξενικών ειδών ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΙΚΩΝ ΦΥΤΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Μεταβολές του υδατικού καθεστώτος Η αποξήρανση ενός υγροτόπου συνεπάγεται μείωση της στάθμης του νερού και ξήρανση των επιφανειακών στρωμάτων Σε αυτή την περίπτωση ακολουθεί αποίκιση από Σε αυτή την περίπτωση ακολουθεί αποίκιση από διάφορα δέντρα και θάμνους, ενώ υποβαθμίζονται οι φυτοκοινότητες στα όρια υγροτόπου και χέρσου. 13

14 ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΙΚΩΝ ΦΥΤΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Μεταβολές του υδατικού καθεστώτος Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι δράσεις αποκατάστασης της βλάστησης έχουν ως στόχο πρώτα την αποκατάσταση του υδρολογικού καθεστώτος. ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΙΚΩΝ ΦΥΤΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Καύση Εάν η καύση συμβαίνει όταν το χώμα είναι ξηρο υπάρχει σοβαρός κίνδυνος οξείδωσης των επιφανειακών οργανικών στρωμάτων του εδάφους με αποτέλεσμα τον ολοκληρωτικό θάνατο πολλών φυτών. 14

15 ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΙΚΩΝ ΦΥΤΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Καύση Αν και η ελεγχόμενη καύση χρησιμοποιείται σήμερα ως ένα διαχειριστικό μέτρο κυρίως ενάντια στην εξάπλωση των καλαμιώνων Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος διάβρωσης του εδάφους και απώλειας θρεπτικών στοιχείων. ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΙΚΩΝ ΦΥΤΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Άμεση ή έμμεση συγκομιδή της βλάστησης Ο θερισμός ή η βόσκηση σε φυτοκοινότητες υγροτόπων μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην εξαφάνιση κυρίαρχων ειδών. 15

16 ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΙΚΩΝ ΦΥΤΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Εισροή θρεπτικών Τα νερά που εισρέουν σε ένα υγρότοπο μεταφέρουν θρεπτικά στοιχεία για τα φυτά, διαλυμένα στο νερό και προσροφημένα σε σωματίδια εδάφους. Μια από τις συνέπειες της εισροής θρεπτικών είναι η επιτάχυνση του ευτροφισμού. ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΙΚΩΝ ΦΥΤΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Εισροή θρεπτικών Συνέπειες του ευτροφισμού είναι η εξαφάνιση ειδών και αντικατάσταση τους με πλαγκτονικά είδη Η απώλεια ενδιαιτημάτων (συσσώρευση ιζήματος, απώλεια οξυγόνου) Η απώλεια πόρων τροφής. 16

17 ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΙΚΩΝ ΦΥΤΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Εισαγωγή ξενικών ειδών Αντικατάσταση παραποτάμιων ειδών από φυτείες λεύκης με αλόχθονο γενετικό υλικό Άλλα ξενικά είδη Azolla εισήχθη ως τροφή για υδατοκαλλιέργεια Paspalum αγροστώδες από Κ Αμερική μαζί με ρύζι ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΚΟΠΩΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΦΥΤΟΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Οι σκοποί της αποκατάστασης της βλάστησης πρέπει εξυπηρετούν τους γενικότερους στόχους της αποκατάστασης να Γενικοί σκοποί Αποκατάσταση της ποικιλότητας της ορνιθοπανίδας Κοινότητες στόχοι Αποκατάσταση κοινοτήτων που υπήρχαν στην περιοχή Εξασφάλιση δομικής ποικιλότητας 17

18 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Λίμνη Χειμαδίτιδα: δ Περιορισμός της έκτασης των καλαμιώνων με σταδιακή αύξηση της στάθμης του νερού διαμέσου περιορισμού της άρδευσης και της διεκόλυνσης εισροής νερού στη λίμνη ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Λί Π έ Η βάθ λ ί ί Λίμνη Πρέσπας: Η υποβάθμιση της αλιείας και της κτηνοτροφίας σε συνδυασμό με ευτροφισμό οδήγησε στην εξάπλωση και επικράτηση των καλαμιών σε βάρος άλλων ειδών. 18

19 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Λίμνη Πρέσπας: Κοπή και απομάκρυνση καλαμιών ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Λί Π έ Α έ έ βό ό β βάλ Λίμνη Πρέσπας: Αειφορικές πρακτικές βόσκησης από βουβάλια, αγελάδες σε συνδυασμό με απομάκρυνση των ξυλωδών φυτών 19

20 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Λίμνη Πρέσπας: Διαβάστε: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Αειφορικές πρακτικές γεωργίας Δημιουργία τεχνητών υγροτόπων βιολογικού καθαρισμού αποσταγισμένων αρδευτικών υδάτων Τεχνητές βιοδιαχείρισης ρηχών νερών. 20

21 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Τεχνητές βιοδιαχείρισης ρηχών νερών. Μαζική αύξηση υφυδατικών φυτών που εμποδίζουν την ανάπτυξη του φυτοπλαγκτού και επομένως φαινομένων ευτροφισμού. ΥΦΥΔΑΤΙΚΑ??? 21

22 ΣΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ 1. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΙΔΑΣ 2. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ 22