Περιγραφή: Είναι φυτό πολυετές, με πυκνή χνουδωτή βλάστηση που φτάνει σε ύψος τα 30 εκατοστά. Τα φύλλα του είναι ωοειδή, οξύληκτα, οδοντωτά και στιλπνά. Τα άνθη του είναι ρόδινα, διαταγμένα σε βραχύ στάχυ με φύλλα. Ανάλογα με την περιοχή το βρίσκουμε με τις ονομασίες Λαγοκοιμιθιά, της Αγάπης βοτάνι, το βοτάνι της Παναγίας, Φτεμόχορτο, Γερακούνδιο, Λουτρόχορτο, Ασπρόχορτο, Σπληνοβότανο, Πολιόν του βουνού, Παναγιόχορτο, της Κυράς το χόρτο, άγριος Αμάραθος, Λιβανόχορτο. Θεραπευτικές Ιδιότητες: Το βότανο δρα ως στυπτικό, αντιρευματικό, άφυσο, επουλωτικό, ιδρωταγωγό, χολαγωγό. Διεγείρει την όρεξη, τη χοληδόχο κύστη, τους νεφρούς,βοηθά στην πέψη και στο ζάχαρο.οι πικρές ουσίες που περιέχει το κάνουν ιδανικό γιατρικό για το στομάχι, κυρίως όμως είναι ειδικό βότανο κατά των στομαχικών παθήσεων και ιδιαίτερα φημισμένο σαν θεραπευτικό των ελκών του στομάχου και προπάντων του δωδεκαδακτύλου. Χρήση: Ένα φλυτζάνι του καφέ κάθε μέρα βοηθάει για το ζάχαρο. Σχόλιο: Η αντωναΐδα είναι ένα σπάνιο βότανο το οποίο φύεται μόνο στην Κρήτη, κόντεψε να εξαφανιστεί από την περιοχή κατά τη γερμανική κατοχή, γιατί οι στρατιώτες τη μάζευαν κατά φορτία και έπιναν το αφέψημά της αντί τσαγιού.
Περιγραφή: Πολυετής θάμνος μέχρι 1 μ., αρωματικός, πυκνός. Φύλλα ωοειδή λογχοειδή, πράσινα, με άκρες κυματιστές και τρίχες αδενώδεις που εκκρίνουν μια ρητίνη το αλάδανο. Άνθη 4 6 εκ. μεγάλα, με στεφάνη σε ζωηρό ροδινολιλά χρώμα και κέντρο λευκό, με 5 σέπαλα ωοειδή και 5 πέταλα ελαφρά δίλοβα και ρυτιδωτά. Στην Κρήτη, ανάλογα με την περιοχή αποκαλείται επίσης και αλαδανιά, λαδανιά, αγκίσαρος, κιστάρι ή ατζίκαρος. Θεραπευτικές Ιδιότητες: Το βότανο δρα κυρίως ως καταπραϋντικό, θερμαντικό, σπασμολυτικό αλλά και ως στυπτικό, αποχρεμπτικό, αντικαταρροϊκό και αντιδυσεντερικό. Έχει επίσης καλά αποτελέσματα κατά της αϋπνίας του πονόδοντου και του τέτανου. Ο αλάδανος είναι ιδιαίτερα γνωστός παγκοσμίως για τις συσφιγκτικές και αντιγηραντικές του ιδιότητες. Χρήση: Με τους καρπούς του φυτού φτιάχνεται ένα βραστάρι που σταματά τη διάρροια και με τα φύλλα ένα αρωματικό τσάι. Παλιότερα ορισμένοι αρτοποιοί το έβαζαν στο φούρνο τους για να αρωματίζουν τα παξιμάδια. Σχόλιο:Η Κρήτη στο παρελθόν έκανε μεγάλη εξαγωγή αλάδανου στην Αίγυπτο και το Σουδάν. Οι γυναίκες στις αραβικές χώρες χρησιμοποιούν τον αλάδανο και για λόγους αισθητικής. Το αραβικό σπίτι που καίει αλάδανο θεωρείται από τα πιο πλούσια. Επίσης χρησιμοποιείται στην παρασκευή του Αγίου Μύρου που φτιάχνεται κάθε 10 χρόνια στο Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης και αποτελεί ένα από τα 40 συστατικά του.
Περιγραφή: Το είναι αυτοφυές αρωματικό φυτό, ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών [οικογένεια της μέντας] και είναι αειθαλής φρυγανώδης θάμνος πολύκλαδος και πυκνόφυλλος, με φύλλα μικρά, φτάνει μέχρι ένα μέτρο ύψος. Τα άνθη του είναι μικρά και κυανόλευκα. Ονομάζεται και ρόζμαρι, λιβανόδενδρο, διοσμαρίνι, λασμαρί, αρισμαρί, δουσμαρίνι, λεσμαρί ή λιβανωτίς. Θεραπευτικές Ιδιότητες: Αποτελεί ισχυρό τονωτικό και διεγείρει τη λειτουργία της πέψης, της χολής και του ήπατος. Έχει στυπτικές ιδιότητες, ρυθμίζει την υπερβολική μητρορραγία και ομαλοποιεί τον έμμηνο κύκλο. Είναι αντιοξειδωτικό, προστατεύει και ισχυροποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα, βοηθά σε περιπτώσεις αρτηριοσκλήρυνσης και τονώνει τη λειτουργία της καρδιάς, είναι διεγερτικό της κυκλοφορίας του αίματος και ενδείκνυται για περιπτώσεις ατονίας, υπερκόπωσης, εξάντλησης, για κατάθλιψη, αϋπνία, άγχος κ.λπ. Το φυτό έχει επίσης αντισηπτικές, αντιβακτηριδιακές και αποχρεμπτικές ιδιότητες, ενώ είναι εφιδρωτικό και σπασμολυτικό και γι αυτό χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις κρυολογήματος, βήχα, βρογχίτιδας, άσθματος. Μπορεί να βοηθήσει σε περιπτώσεις δυσπεψίας, μετεωρισμού, κολικών, διάρροιας και γενικότερων προβλημάτων του πεπτικού. Αναφέρονται επίσης αφροδισιακές ιδιότητες και ενίσχυσης της μνήμης. Χρήση: Τα φύλλα του ιδιαιτέρως αρωματικά χρησιμοποιούνται ωμά σε φαγητά, σαλάτες και γλυκά. Από τα αποξηραμένα φύλλα και άνθη του δενδρολίβανου παρασκευάζονται αφεψήματα με ποικίλες δράσεις. Ακόμη και αν τρίψουμε το τριχωτό της κεφαλής με αφέψημα, συντελούμε στη μείωση της τριχόπτωσης, ενώ πλύσεις της στοματικής κοιλότητας με αυτό, συντελούν στη θεραπεία ούλων που ματώνουν και χαλαρών δοντιών.
Περιγραφή: Ο είναι ενδημικό φρύγανο της Κρήτης και αυτοφύεται πρακτικά σε όλα τα βουνά του νησιού κι όχι μόνο στη Δίκτη όπως το θέλει το όνομά του. Εξαπλώνεται από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1.600 μ. αποκλειστικά σε γκρεμνό και φαράγγια. Είναι ένα μικρό φυτό με μήκος 30 έως 40 εκ., πολύ δυνατής οσμής και γεύσης, τα φύλλα του είναι σχετικά μικρά αλλά παχουλά, και καλύπτονται από χνούδι, τα άνθη του έχουν βιολετί χρώμα. Θεραπευτικές Ιδιότητες: Ο Δίκταμος έχει αντισηπτική δράση, τονωτική και αντισπασμωδική. Χρησιμοποιείται για την επούλωση των τραυμάτων, ως καταπραϋντικό του πεπτικού συστήματος, καθώς και κατά της γρίπης και του κρυολογήματος. Δρα σπασμολυτικά και συμβάλει στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση των κυκλοφορικών και καρδιολογικών προβλημάτων, ανακουφίζει από πονοκεφάλους, και στομαχικές διαταραχές, πονόδοντους και αποστήματα. Ενεργεί επίσης, ως αντιδιαβητικό, εμμηναγωγό αλλά και ως αφροδισιακό (στην Κρήτη το αναφέρουν και ως «έρωντα»). Χρήση:Χρησιμοποιείται ως φάρμακο με τη μορφή συνήθως του αφεψήματος, αντικαθιστώντας το τσάι με αναλογία 1 γρ δίκταμο με 100 γρ. νερό.
Περιγραφή: Η, γνωστή κι ως τσάι του βουνού ή καλοκοιμηθιά, είναι ποώδες φυτό ή θάμνος 10 50cm που απαντάται στα υψηλά υψόμετρα της Δυτικής Κρήτης (άνω των 900m). Το είδος είναι ενδημικό της Κρήτης και η ονομασία του syriaca (αντί για cretica) προέρχεται πιθανόν από σύγχυση του βοτανολόγου που την ονομάτισε. Θεραπευτικές Ιδιότητες: Η μαλοτίρα δρα ως αντιφλεγμονώδες, βακτηριοστατικό, αντιοξειδωτικό, αντιμικροβιακό, ευστόμαχο, εφιδρωτικό, τονωτικό, αντιερεθιστικό και αντιαναιμικό. Έρευνες τα τελευταία χρόνια αναφέρουν ότι δρα εναντίον της οστεοπόρωσης και του καρκίνου. Βοηθά το πεπτικό σύστημα, την υπέρταση και δρα εναντίον των κρυολογημάτων. Είναι θερμαντικό, τονωτικό, διουρητικό και αποτοξινωτικό. Χρησιμοποιείται για τα κρυολογήματα και τις παθήσεις του αναπνευστικού καθώς επίσης για τις παθήσεις του ουροποιητικού λόγω της διουρητικής της δράσης. Πιστεύεται τέλος ότι είναι ευεργετικό για τα αιμοφόρα αγγεία της καρδιάς. Χρήση: Παρασκευάζεται ως αφέψημα. Το βράζουμε για 4 περίπου λεπτά και συνδυάζεται άριστα με την μαντζουράνα. Αν προσθέσουμε στο αφέψημα ξυλαράκια κανέλλας και μέλι έχουμε ένα άριστο μαλακτικό και αντισηπτικό για τον βήχα. Σχόλιο: Οι Ενετοί φαίνεται να έμαθαν τη χρήση της στους Κρητικούς κατά των κρυολογημάτων, τις παθήσεις του στομάχου και του αναπνευστικού. Σύμφωνα με μια εκδοχή, το όνομα της maletira προέρχεται από τις ιταλικές λέξεις male (αρρώστια) και tirare (σύρω, διώχνω), εκφράζοντας τις θεραπευτικές ιδιότητες της. Εναλλακτικά, θεωρείται ότι η λέξη προέρχεται από τη λέξη μαλλωτός = μαλλιαρός, λόγω των χνουδωτών φύλλων της.
Origanum majorana (Λατινική ονοµασία) Περιγραφή: Φυτό ποώδες με πολλές παραφυάδες, με φύλλα μικρά και μυρωδάτα, συγγενικό της ρίγανης. Τα άνθη της είναι φαιά με λέπια. Στην Αρχαία Ελλάδα ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε σαν αντισηπτικό. Θεραπευτικές Ιδιότητες: Καταπραΰνει τους πονοκεφάλους, ιλίγγους, βοηθά στις νευρικές παθήσεις, καταπραΰνει το βήχα και τον πόνο των δοντιών, βοηθά σε πόνους ρευματισμών, σε εντερικές διαταραχές και πόνους της κοιλιάς. Επίσης είναι κατάλληλο για την τόνωση της καρδιάς. Χρήση: Ως αφέψημα, βράζουμε λίγα λεπτά ένα κουταλάκι του γλυκού μαντζουράνα σε ένα μπρίκι νερό. Το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι. Ως έγχυμα, προσθέτουμε ένα κουταλάκι του γλυκού μαντζουράνα σε ένα μπρίκι με καυτό νερό. Το αφήνουμε 10 λεπτά, το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι.