ΛΕΩΝΙ ΑΣ Φ. ΚΑΛΛΙΒΡΕΤΑΚΗΣ ιευθυντής Ερευνών / Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύµατος Ερευνών ΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ Α. ΑΥΤΟΤΕΛΗ ΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ Α1. Η δυναµική του αγροτικού εκσυγχρονισµού στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, Μορφωτικό Ινστιτούτο Αγροτικής Τράπεζας (Μ.Ι.Α.Τ.Ε.), Αθήνα 1990, 468 σελ. Α2. Υπόµνηµα περί των νησίδων «Λιµνιά-Ίµια» / Report on the «Limnia- Imia» islets, δίγλωσση έκδοση του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύµατος Ερευνών, Αθήνα α έκδοση Φεβρ.1996, 22 σ., β έκδοση Νοέµβρ. 1996, 28 σ. Α3. Η ζωή και ο θάνατος του Γουσταύου Φλουράνς, Μορφωτικό Ίδρυµα Εθνικής Τραπέζης (Μ.Ι.Ε.Τ.), Αθήνα 1998, 496 σελ. [µετάφραση-διασκευή της thèse Gustave Flourens (1838-1871) et la Grèce, Université de Paris-Sorbonne-Paris IV, Παρίσι 1983, 506 σελ.] Α4. Ο θάνατος ενός ταξίαρχου, εκδόσεις Φιλίστωρ, Αθήνα 2001, 152 σελ. Α5. Η Μάχη της Κρήτης, έκδοση Τα Νέα, Αθήνα [2007], 162 σελ. Β. ΑΡΘΡΑ-ΜΕΛΕΤΕΣ Β1. I Garibaldini nell'insurezione cretese del 1866-67, στο αφιέρωµα Risorgimento Greco e Filellenismo Italiano, Ρώµη 1986, σ. 173-175. Β2. Ελληνοϊταλικά του 19 ου αιώνα, [βιβλιοκρισία του τόµου Garibaldi e il filellenismo italiano nel XIX secolo, Istituto Italiano di Cultura, Αθήνα 1985] Τα Ιστορικά 4/1985, σ. 458-461. Β3. Οι Γαριβαλδινοί στην Κρητική επανάσταση του 1866: Το παιχνίδι των αριθµών, [ελληνική απόδοση του δηµοσιεύµατος αρ.β4, µε προσθήκες] Τα Ιστορικά 5/1986, σ. 121-138. Β4. Les Garibaldiens a l'insurrection de 1866 en Crète: le jeu des chiffres", στον τόµο Indipendenza e Unita Nationale in Italia ed in Grecia, Φλωρεντία 1987, σ. 163-179. Β5. Το ελληνικό βαµβάκι στη συγκυρία του αµερικανικού εµφυλίου πολέµου, Τα Ιστορικά 7/1987, σ. 81-102.
Β6. Ηµερολόγιο εκστρατείας 1912-1913: Οδοιπορικές και πολεµικές σηµειώσεις Ηπείρου-Μακεδονίας-Θράκης του εθελοντή Κ.Ι.Καπιδάκη, Ίστωρ 2/1990, σ. 51-82. Β7. Ελληνική Γεωργική Εταιρεία Α.Ε. (1873): Ένα επεισόδιο του πολέµου των τραπεζών, στον τόµο Αφιέρωµα στον πανεπιστηµιακό δάσκαλο Βασ.Βλ.Σφυρόερα, Αθήνα 1992, σ. 291-322. Β8. L'évolution du peuplement (moyen age et temps modernes), στον τόµο Paysages d'achaie I: La valée du Peiros et la plaine occidentale, Κ.Ε.Ρ.Α (Μελετήµατα 15), Αθήνα 1992, σ. 223-248. Β9. Το εθνοπολιτισµικό φαινόµενο στην εποχή µας, στον τόµο Εθνική Συνείδηση και Ιστορική Παιδεία, Πανελλήνια ένωση Φιλολόγων, Αθήνα 1994, σ. 38-52. Β10. Προβλήµατα ιστορικοποίησης του Rock φαινοµένου", Τα Ιστορικά 20/1994, σ. 157-174. Β11. Η εγκατάσταση των προσφύγων στο Νοµό Φλωρίνης", Εταιρία 17-18/1994, σ. 16-20. Β12. Η ελληνική κοινότητα της Αλβανίας υπό το πρίσµα της ιστορικής γεωγραφίας και δηµογραφίας, στον τόµο Ο Ελληνισµός της Αλβανίας, Πανεπιστήµιο Αθηνών-Εκδόσεις Σιδέρης, Αθήνα 1995, σ. 25-58. Β13. Géographie et démographie historiques de la Grèce: le problème des sources, Histoire et Mesure 1-2/1995, C.N.R.S., Παρίσι 1995, σ.9-23. Β14. Βιβλίον βασάνων και ποιηµάτων της Ρωσίας και της Μικράς Ασίας του στρατιώτη Χρίστου Σκούρτη, Πλανόδιον 22/1995, σ.83-124. Β15. Η Αθήνα του 19ου αιώνα: από επαρχιακή πόλη της Οθωµανικής αυτοκρατορίας, πρωτεύουσα του Ελληνικού βασιλείου, στον τόµο Αρχαιολογία της πόλης των Αθηνών, Εθνικό Ίδρυµα Ερευνών, Αθήνα 1996, σ. 173-196. B16. Αναπαραστάσεις του χώρου: Οι Κυκλάδες στους χάρτες (15 ος -18 ος αι.), στον τόµο Κυκλάδες- Ιστορία του Τοπίου και Τοπικές Ιστορίες, ΥΠΕΧΩ Ε- Υπουργείο Παιδείας-Εθνικό Ίδρυµα Ερευνών-Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Αθήνα 1998, σ. 49-56. B17. Η σήµανση του χώρου: Κυκλαδικά τοπωνύµια (13 ος -20 ος αι.), στον τόµο Κυκλάδες- Ιστορία του Τοπίου και Τοπικές Ιστορίες, ΥΠΕΧΩ Ε-Υπουργείο Παιδείας-Εθνικό Ίδρυµα Ερευνών-Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Αθήνα 1998, σ. 57-62. Β18. Σύντοµη επισκόπηση της Λατινοκρατίας στις Κυκλάδες (1205-1579), στον τόµο Κυκλάδες- Ιστορία του Τοπίου και Τοπικές Ιστορίες, ΥΠΕΧΩ Ε-
Υπουργείο Παιδείας-Εθνικό Ίδρυµα Ερευνών-Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Αθήνα 1998, σ. 306-318. Β19. Παύλος Θ. Κουντουριώτης, στον τόµο Πρόσωπα του 20 ου αιώνα, (επιµέλεια Β. Παναγιωτόπουλος), Εκδόσεις Λιβάνης, Αθήνα 2000, σ. 269-274. Β20. Θεόδωρος Πάγκαλος, στον τόµο Πρόσωπα του 20 ου αιώνα, (επιµέλεια Β. Παναγιωτόπουλος), Εκδόσεις Λιβάνης, Αθήνα 2000, σ. 347-352. Β21. Απούχει άρµατα ας κρατά κι απού δεν έχει ας βρίσκει, στο Κρητικό Ηµερολόγιο 2002 (έκδ. Σγουράκη), Αθήνα 2001, σ. 58-72. Β22. Η Μάχη της Κρήτης µέσα από το ηµερολόγιο του Goebbels, στο Κρητικό Ηµερολόγιο 2002 (έκδ. Σγουράκη), Αθήνα 2001, σ. 237-244. Β23. Ριζοσπαστικοποίηση µέσω (και) του φιλελληνισµού: η περίπτωση του Βίκτωρος Ουγκώ, στον τόµο Βίκτωρ Ουγκώ (1802-1885), Εθνικό Ίδρυµα Ερευνών, Αθήνα 2002, σ. 59-97. Β24. Ιστορική έρευνα των οικισµών της Ελλάδας: Ερευνητικά ζητούµενα και προβλήµατα των πηγών, Τετράδια Εργασίας 18/2003 ΚΝΕ/ΕΙΕ, σ. 7-24 [ελληνική απόδοση του δηµοσιεύµατος αρ.β13, µε προσθήκες]. Β25. Το µετόχι της Πάτµου στον Στύλο Αποκορώνου και η αυτοκρατορική λύσις του 1196, Τετράδια Εργασίας 18/2003 ΚΝΕ/ΕΙΕ, σ. 91-132. Β26. Νέα Πικέρνη του ήµου Βουπρασίων: Το χρονικό ενός οικισµού της Πελοποννήσου τον 19ο αιώνα (και η περιπέτεια ενός πληθυσµού), Τετράδια Εργασίας 18/2003 ΚΝΕ/ΕΙΕ, σ. 221-242. B27. Ένοπλα Ελληνικά σώµατα στη δίνη των Ναπολεοντείων πολέµων (1798-1815), Ιστορία του Νέου Ελληνισµού, (επιµέλεια Β. Παναγιωτόπουλος), Ελληνικά Γράµµατα, Αθήνα 2003, τ. 1 ος, σ. 185-200 [συµπληρωµένη έκδοση του δηµοσιεύµατος αρ.γ17]. B28. Η Κρήτη µεταξύ δύο επαναστάσεων (1829-1869), Ιστορία του Νέου Ελληνισµού, (επιµέλεια Β. Παναγιωτόπουλος), Ελληνικά Γράµµατα, Αθήνα 2003, τ. 4 ος, σ. 373-388. B29. Κρήτη (1871-1913): Το τέλος της Οθωµανικής κυριαρχίας, Ιστορία του Νέου Ελληνισµού, (επιµέλεια Β. Παναγιωτόπουλος), Ελληνικά Γράµµατα, Αθήνα 2003, τ. 5 ος, σ. 327-342. Β30. Όπλα υψηλής τεχνολογίας στην Κρήτη του 19 ος αιώνα: Τορπίλλες στα Σφακιά το 1867, Νέαρχος 27/2003, σ. 51-57.
Β31. Jule Verne s Captain Nemo and French Revolutionary Gustave Flourens: A Hidden Character Model?, The Historical Review 1/2004, σ. 207-244. Β32. Πολυτεχνείο 1973-Το ζήτηµα των θυµάτων: νεκροί και τραυµατίες, στο συλλογικό έργο Πολυτεχνείο 73- Ρεπορτάζ µε την Ιστορία (επιµέλεια Γ. Γάτος), Εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα 2004, τ. 2 ος, σ. 38-55. Β33. A Century of Revolutions: The Cretan Question between European and Near East Politics, στον τόµο Eleftherios Venizelos The Trials of Statesmanship (edited by Paschalis M. Kitromilides), INR/NHRF Edinburgh University Press), Εδιµβούργο 2006, σ. 11-35. B34. Γεώργιος Παπαδόπουλος Τάγµατα Ασφαλείας και «Χ»-Μια απόπειρα συγκέντρωσης και επανεκτίµησης του παλαιότερου και νεότερου τεκµηριωτικού υλικού, Αρχειοτάξιο 8/2006, σ. 109-147. Β35. L'Indépendance Hellénique, λήµµα στην Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Τύπου 1784-1974, επιµέλεια: Λουκία ρούλια, Γιούλα Κουτσοπανάγου, ΙΝΕ/ΕΙΕ- 103, Αθήνα 2008, τ. ',σ. 422-423. Β36. Η Αθήνα του 19ου αιώνα: από επαρχιακή πόλη της Οθωµανικής αυτοκρατορίας, πρωτεύουσα του Ελληνικού βασιλείου/ Athens in the 19th Century: From regional town of the Ottoman Empire to capital of the Kingdom of Greece, στη δίγλωσση ψηφιακή έκδοση Αρχαιολογία της πόλης των Αθηνών, Εθνικό Ίδρυµα Ερευνών, Αθήνα 2009 [συµπληρωµένη έκδοση του δηµοσιεύµατος αρ.β15]. Β37. Αθήνα: Αρχείο Νεοτέρων Μνηµείων / Athens: Contemporary Monuments Database, στη δίγλωσση ψηφιακή έκδοση Αρχαιολογία της πόλης των Αθηνών, Εθνικό Ίδρυµα Ερευνών, Αθήνα 2009 [ιστορική και αρχιτεκτονική παρουσίαση 266 νεοτέρων κτιρίων της πόλης των Αθηνών]. Β38. Η Βενιζελική κληρονοµιά, στον τόµο Σοφοκλής Ελευθερίου Βενιζέλος Η πολιτική διαδροµή, το πρόσωπο, η εποχή (επιµέλεια Τάσος Σακελλαρόπουλος- Ευάνθης Χατζηβασιλείου), Μουσείο Μπενάκη & Ε.Ι.Ε.Μ. Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος, Αθήνα 2009. Β39. Η πορεία του Κρητικού ζητήµατος στο 19ο αιώνα- Το σκηνικό των πρώτων πολιτικών σκιρτηµάτων του Ελευθέριου Βενιζέλου, στον τόµο Στα χρόνια του Βενιζέλου, Ε.Ι.Ε.Μ. Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος & Υπουργείο Παιδείας, Χανιά-Αθήνα 2010, σ. 15-33. B40. Το «σαµποτάζ» του Έβρου χωρίς ζάχαρη: Μια απόπειρα αναψηλάφησης, Αρχειοτάξιο 12/2010, σ. 132-160.
B41. Οι γνωστοί «άγνωστοι» Απριλιανοί συνωµότες, Βαγγέλης Καραµανωλάκης (επιµ.), Έξι στιγµές του εικοστού αιώνα: Η στρατιωτική δικτατορία 1967-1974, Αθήνα 2010, σ. 23-50. B42. Η οµάδα Παπαδόπουλου στην τελική ευθεία προς την εξουσία (1966-1967), Βαγγέλης Καραµανωλάκης (επιµ.), Έξι στιγµές του εικοστού αιώνα: Η στρατιωτική δικτατορία 1967-1974, Αθήνα 2010, σ. 59-84. B43. Επώνυµοι νεκροί του Πολυτεχνείου, Βαγγέλης Καραµανωλάκης (επιµ.), Έξι στιγµές του εικοστού αιώνα: Η στρατιωτική δικτατορία 1967-1974, Αθήνα 2010, σ. 197-202. Γ. ΕΠΙΦΥΛΛΙ ΕΣ-ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ Γ1. Victor Hugo et les Grecs, L Eole, bulletin de l Institut d'études Néohelléniques de Paris 8-9/1979, σ. 81-102. Γ2. Η Μακεδονία και οι βαλκανικοί εθνικισµοί, Nation, Conscience Nationale et Nationalisme, Association des Universitaires Grecs en France, Ιούνιος 1980. Γ3. Επιπτώσεις, στο αφιέρωµα 1922: Αν σταµατούσε το ρολόι της Ιστορίας, Τα Νέα, 3.8.1992. Γ4. Η εθνική ταυτότητα των Βαλκανίων, ενδεικτική σχολιασµένη βιβλιογραφία, Επενδυτής, 1.5.1993. Γ5. Το εθνοπολιτισµικό φαινόµενο στην Ευρώπη, Εποχή, 13.6.1993. Γ6. Βόρειος Ήπειρος: Εθνοπολιτισµικές οροθετήσεις, Η Καθηµερινή/ Επταήµερο, 6.3.1994. Γ7. Ανταποκρίσεις εκ των ανατολικών µερών- Τα λαµπρά θεατρικά έργα των εν Βουκουρεστίω Ελλήνων Νέων- Το τόλµηµα εν έτει 1866, ιστορική εισαγωγή στο θεατρικό πρόγραµµα του έργου του Ανδρέα Στάϊκου 1843, Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, Θεσσαλονίκη 1995, σ. 25-32. Γ8. Αναµνήσεις ενός ταξειδίου εις την Ανατολήν, ιστορική εισαγωγή στο θεατρικό πρόγραµµα του έργου του Ανδρέα Στάϊκου Το µήλον της Μήλου, Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, Θεσσαλονίκη 1996, σ.19-23. Γ9. Ίµια: η αµηχανία περί το όνοµα, Ο Πολίτης 21/1996, σ.14-15. Γ10. Βραχονησίδες του Αιγαίου στις αναµνήσεις των περιηγητών, στους παλιούς πορτολάνους, στους ναυτικούς χάρτες και στις διεθνείς συνθήκες / Islets of the Aegean in the journals and old histories of travelers, old portolans, maps
and International Treaties, Ηµερολόγιο 1997, δίγλωσση έκδοση του Υπουργείου Αιγαίου, Αθήνα 1997, 21 σ. Γ11. Το άρµα που έµεινε στην Ιστορία, Η Καθηµερινή, 17.11.1998. Γ12. Αιγαίο-Ιστορική µελέτη των οικισµών και η αρχιτεκτονική της κατοικίας, Ενηµερωτικό ελτίο 22, εκέµβριος 1998, σ. 12-13. Γ13. Η γερµανική επίθεση στη Γιουγκοσλαβία και την Ελλάδα µέσα από το απόρρητο ηµερολόγιο του Γκαίµπελς, Τα Νέα/ Πρόσωπα 6, 17.04.1999. Γ14. Το ελληνικό 1965 του Eric Clapton, Τα Νέα/Πρόσωπα 23, 13.08.1999. Γ15. Ο στρατηγός Church, η οδός George και άλλες ιστορίες, Τα Νέα/ Πρόσωπα 27, 11.09.1999. Γ16. Θρήσκευµα και υπηκοότητα στα αστυνοµικά δελτία ταυτότητας, Τα Νέα/ Πρόσωπα 63, 20.05.2000. Γ17. Τα Ορλωφικά στην Κρήτη (1770): Η επανάσταση και το τραγούδι του ασκαλογιάννη, στο αφιέρωµα Οι επαναστάσεις πριν την Επανάσταση, (επιµέλεια Β. Παναγιωτόπουλος), Τα Νέα/ 30.08.2000. Γ18. Ένοπλα Ελληνικά σώµατα στη δίνη των Ναπολεοντείων πολέµων, στο αφιέρωµα Οι επαναστάσεις πριν την Επανάσταση, (επιµέλεια Β. Παναγιωτόπουλος), Τα Νέα/ 11, 12 και 13.09.2000. Γ19. Η βενιζελική κληρονοµιά, στο αφιέρωµα Ελευθέριος Βενιζέλος, (επιµέλεια Β. Παναγιωτόπουλος), Τα Νέα/ Πρόσωπα 106, 17.03.2001. Γ20. Οι Έλληνες νεκροί των πολεµικών συγκρούσεων του 20 ου αιώνα, Τα Νέα/ Πρόσωπα 107, 23.03.2001. Γ21. Έλληνες και Αµερικάνοι πεζοναύτες στην Μπαρµπαριά, Τα Νέα/ Πρόσωπα 144, 08.12.2001. Γ22. Ο Συνασπισµός του Πολέµου, Τα Νέα, 29.03.2003 και 01.04.2003. Γ23. Πολυτεχνείο 1973: Το ζήτηµα των νεκρών, Τα Νέα/ Ταχυδρόµος 194, 15.11.2003. Γ24. ύο µέτρα και δύο σταθµά, Τα Νέα, 07.02.2004. Γ25. Βατερλώ: Μια µάχη, ένα σκάνδαλο και µια µακέτα, Τα Νέα, 19-20.06.2004.
Γ26. Σαράντα χρόνια από τη γένεση του Κινήµατος για την Ελεύθερη Έκφραση: Πανεπιστήµιο Berkeley, 1-2 Οκτωβρίου 1964, Τα Νέα/ Ταχυδρόµος 240, 02-03.10.2004. Γ27. Απόψε θα γίνει Ταϊλάνδη : Η ερµηνεία ενός εξωτικού συνθήµατος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, Τα Νέα/ Ταχυδρόµος 246, 13-14.11.2004. Γ28. Πανδέκτης: Ψηφιοποίηση και προβολή στο διαδίκτυο αρχειακών συλλογών του Εθνικού Ιδρύµατος Ερευνών, Ενηµερωτικό ελτίο ΙΝΕ-ΕΙΕ 29 (2004), σ. 31. Γ29. Τεκµηρίωση Πολιτικής και Κοινωνικής Ιστορίας του 20ού αιώνα: Τεκµηριώνοντας τα γεγονότα του Νοεµβρίου 1973, Ενηµερωτικό ελτίο ΙΝΕ-ΕΙΕ 29 (2004), σ. 31-33. Γ30. Πόσο γενναίος στρατιώτης είναι στ αλήθεια ο ισοβίτης Νικόλαος Ντερτιλής;, Τα Νέα/ Ταχυδρόµος 299, 19.11.2005. Γ31. Οι Γερµανοί ξανάρχονται, Αρχειοτάξιο 8/2006, σ. 30-32. Γ32. Επταετία: Σοβαρό έλλειµµα στην ιστορική έρευνα, Τα Νέα, 21.04.2007. Γ33. 21 Απριλίου 1967 - Σαράντα χρόνια µετά, Ενηµερωτικό ελτίο ΙΝΕ-ΕΙΕ 32 (2007), σ. 39-51. Γ34. Σωρός ερειπίων η έρευνα, Ενηµερωτικό ελτίο ΙΝΕ-ΕΙΕ 34 (2009), σελ. 71-72 (πρώτη δηµοσίευση Τα Νέα, 16.6.2009). Γ35. Ποιον κοροϊδεύουν;, Τα Νέα, 04.07.2009. Γ36. Ευτυχώς, δεν είναι αλήθεια, Ενηµερωτικό ελτίο ΙΝΕ-ΕΙΕ 34 (2009), σελ. 85-86 (πρώτη δηµοσίευση Τα Νέα, 25.7.2009). Γ37. Οι νεκροί των γεγονότων του Νοεµβρίου 1973, (σε συνεργασία µε την Μαρία Ψαρρά) Έθνος/Ιστορία 9, 14.11.2009, σελ. 37-42. Γ38. Είκοσι τέσσερις φάκελοι, τεκµήριο του εγκλήµατος, (σε συνεργασία µε τον Τάκη Καµπύλη), Η Καθηµερινή 15.11.2009.