ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα. Ιστορία Κατασκευών

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Ιστορία Κατασκευών Ενότητα 4.2a: Η αρχιτεκτονική των κτιρίων στα αστικά κέντρα του 19 ου αιώνα στην Ελλάδα πλαίσιο και κύρια χαρακτηριστικά Δρ Σταματίνα Γ. Μαλικούτη Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Τ.Ε.

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας Η γενικότερη και ειδικότερη τοποθέτηση των φοιτητών στα ζητήματα της εξέλιξης των μικτών συστημάτων στο πλαίσιο του τεχνικού και του άλλου πολιτισμού κυρίως στην Ελλάδα του 19ου αιώνα. Η γνώση της οικείας αρχιτεκτονικής και οικοδομικής τεχνολογίας, παράλληλα με την κατανόηση των αρχών διαμόρφωσης και των παραλλαγών των συστημάτων αυτών. Η απόκτηση βασικής ικανότητας για την αναγνώριση και ανάλυση των υφισταμένων ιστορικών κτιρίων, τα οποία θα κληθούν ως επαγγελματίες να αποκαταστήσουν. 4

5 Περιεχόμενα ενότητας Γενικό Πλαίσιο Ο Κλασικισμός στην Ελλάδα 5

6 Γενικό Πλαίσιο 15 ος 19 ος στην Ευρώπη = Μεταβυζαντινή περίοδος στην Ελλάδα Συγκυρίες: θαυμασμού των Ευρωπαίων προς την κοιτίδα του Κλασικού πολιτισμού, οικονομικής κατάρρευσης Οθωμανικής αυτοκρατορίας. The Greek Question - Φιλελληνισμός Καποδίστριας Βαυαρική βασιλεία ( ) Εποικιστική πολιτική, ρυμοτομικά σχέδια, οικοδομικοί κανονισμοί Ρύθμιση ιδιοκτησιακού καθεστώτος (εκκλησιαστική και ιδιωτική γη, εθνική γη) Κοινωνικές μεταβολές, οικονομική δραστηριότητα-εκβιομηχάνιση Διαρκής τάση εξευρωπαϊσμού και ρήξης των δεσμών με την Ανατολή Δημιουργοί κτισμένου περιβάλλοντος και έργων υποδομής Είδη κατασκευών / μορφή Αθήνα - Πειραιάς 6

7 Ο Κλασικισμός στην Ελλάδα (1) Ευρώπη: από τις παραμονές της Γαλλικής Επανάστασης μέχρι το 1850 / Ελλάδα: μέχρι το 1910 (δεν υπήρχε το αντίστοιχο πολιτισμικό υπόβαθρο, άρα και τα ανάλογα κριτήρια) Διαφορετική κλίμακα, διαφορετικά μεγέθη, διατήρηση ύφους και ρυθμολογικών χαρακτηριστικών Ζητήματα τεχνογνωσίας και εξειδικευμένου τεχνικού προσωπικού (κυρίως από την Ιταλία και τη Γερμανία) Ο «λαϊκός νεοκλασσικισμός» των εμπειροτεχνών Το αστικό σπίτι της Αθήνας, στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, αποτέλεσε σημείο ρήξης με τα αντίστοιχα της Ευρώπης («βιωματική μετουσίωση επανεισαχθέντων, στη γενέτειρά τους πόλη, μορφολογικών προτύπων») (Μπίρης Μ., 2000, «Ο Κλασσικισμός ως πάνδημη αισθητική έκφραση των Αθηναίων του 19ου αιώνα», στο: Η Νεοκλασσική Αθήνα του Παύλου Μυλωνά, Κέντρο Τεκμηρίωσης Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής Μουσείου Μπενάκη, σελ. 18 / Φιλιππίδης, 1884: 21) 7

8 Ο Κλασικισμός στην Ελλάδα (2) Ο Νεοκλασικισμός υιοθετήθηκε ως το επίσημο «εθνικό στυλ». Χαρακτηριστική περίπτωση αισθητικού «αντιδανείου» (Μυλωνάς, 2000: 37). François Loyer, 1966, Architecture de la Grèce contemporaine, p. 29: l art de la Nouvelle Grèce n est qu un mouvement détaché de l arbre Européen. Αυστηρά αναμενόμενες διατάξεις / προκαθορισμένη μορφολογία και αυστηρή ιεράρχηση επιμέρους όγκων Εισαγωγή αισθητικών προτύπων από διάφορες περιοχές και εποχές (Ιόνια νησιά, Κυκλάδες, τουρκοκρατούμενες περιοχές) Κατηγοριοποίηση (συμβατική): πρώιμος (οθωνικά)/ ώριμος (με καθαρά τα στοιχεία του ρυθμού) όψιμος (Γεωργιανά) /ύστερος αστικά κτίρια («Αθηναϊκός Κλασικισμός») / «λαϊκά νεοκλασικά» 8

9 1 Ορφανοτροφείο Αίγινας, 1828 πηγή: kapodistriaka.blogspot.com 2 1, 2: παραδείγματα πρώιμου Κλασσικισμού στο Ναύπλιο Πηγή: //el.wikipedia.org 9

10 Πρώιμο νεοκλασσικό κτίριο στο Ναύπλιο Παρατηρείστε τα κιγκλιδώματα και τα φουρούσια στα μπαλκόνια. Φωτογράφηση: Στ. Μαλικούτη,

11 Πρώιμο νεοκλασσικό κτίριο στο Ναύπλιο Φωτογράφηση: Στ. Μαλικούτη,

12 «Λαϊκός Νεοκλασσικισμός» στο Ναύπλιο Πηγή: Μηλένα Παπαδημητρίου, φοιτήτρια Τμήματος ΠΔΕ ΤΕΙ Πειραιά 12

13 Λεπτομέρεια πρώιμου νεοκλασσικού κτιρίου στο Ναύπλιο Πηγή: Μηλένα Παπαδημητρίου, φοιτήτρια Τμήματος ΠΔΕ ΤΕΙ Πειραιά 13

14 Πρώιμο νεοκλασσικό κτίριο στο Ναύπλιο Φωτογράφηση: Στ. Μαλικούτη, Ναύπλιο, Αυγ

15 Πρώιμο νεοκλασσικό κτίριο στο Ναύπλιο Φωτ.: Στ. Μαλικούτη,

16 «λαϊκό νεοκλασσικό» κτίριο στο Ναύπλιο Φωτ.: Στ. Μαλικούτη,

17 «λαϊκό νεοκλασσικό» κτίριο στο Ναύπλιο Φωτ.: Στ. Μαλικούτη,

18 Τέλος Ενότητας