Ναυτικό Δίκαιο Ευθύνη του θαλάσσιου μεταφορέα στη Διεθνή και εθνική μεταφορά προσώπων(δ.σ.αθηνών 1974) Καπετάνος Βασίλης Κυριαζή Ηλιάννα Κυριαζής Δημήτρης
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1)Ιστορική αναδρομή : -αφορμή ατύχημα Τιτανικού 1912 -Αντιθέσεις εθνικών νομοθεσιών -Διαφορετικά χωρικά ύδατα διαφορετικά εθνικά δίκαια ΑΝΑΓΚΗ ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΗΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΜΕΤΑΦΟΡΕΑ ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΤΕΙ Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΤΩΝ ΕΠΙΒΑΤΩΝ. Αρχική πρωτοβουλία CMI (international maritime committee) Α ΠΕΡΙΟΔΟΣ : ατελέσφορες διπλωματικές διασκέψεις Πιο σημαντική Νάπολη 1951 σχέδιο Διεθνούς Σύμβασης για τη θαλάσσια μεταφορά επιβατών. Β ΠΕΡΙΟΔΟΣ : Brighton 1954, Μαδρίτη 1955, Σχέδιο Βρυξελλών 1957 αποδεκτό 26 από 29 κράτη Γ ΠΕΡΙΟΔΟΣ :Σύμβαση Βρυξελλών 1961 για επιβάτες και Σύμβαση Βρυξελλών 1967 για αποσκευες δεν επικυρώθηκε.
Προσπάθεια ενοποίησης των Δ.Σ. των Βρυξελλών του 1961 + 1967: Σχέδιο Τόκιο 1969. ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ 1974 Επικύρωσαν 32 κράτη, ισχύει από το 1987. Η Ελλάδα κύρωσε με ν. 1922/1991 δεν ενσωμάτωσε. Κύρωσαν επίσης : Ελβετία, Λούξεμβούργο, Ισπανία, Ιρλανδία. Κύρωσαν και ενσωμάτωσαν: Ηνωμένο Βασίλειο, Βέλγιο, Κροατία, Πολωνία. Ενσωμάτωσαν μόνο: Γερμανία και σκανδιναβικές χώρες. Απείχαν: Γαλλία, Ιταλία, Αυστρία, Ολλανδία, Πορτογαλία, ΗΠΑ, Ιαπωνία. ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΑΘΗΝΩΝ Α) Λονδίνο 1976 αύξηση απαράδεκτα χαμηλών ορίων περιορισμού ευθύνης, Αποσύνδεση από φράγκα poincare εισαγωγή των ΕΤΔ (Ειδικά Τραβηκτικά Δικαιώματα) Ισχύει από το 1989. Εχει κυρωθεί από 26 κράτη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Β)Λονδίνο 1990 στόχος η αναπροσαρμογή των ορίων περιορισμού της ευθύνης. Δεν έχει κυρωθεί από την Ελλάδα. Δεν είναι σε ισχύ. Γ)Πρωτόκολλο 2002 Σημαντική αύξηση των ορίων αποζημίωσης, αυστηροποίηση συστήματος ευθύνης, κάτι που δεν πέτυχε το προηγούμενο πρωτόκολλο. Η Ελλάδα δεν έχει επικυρώσει ακόμα.
2) Προϋποθέσεις εφαρμογής Δ.Σ Αθηνών. Α) Υπαγωγή του θαλάσσιου μεταφορέα στο σύστημα ευθύνης της Δ.Σ Αθηνών Ο μεταφορέας πρέπει να διενεργεί διεθνούς χαρακτήρα μεταφορά με θαλασσοπλοούν πλοίο σε εκτέλεση σύμβασης μεταφοράς, αντικείμενο της οποίας είναι επιβάτες και αποσκευές. 1)Μεταφορέας : α) συμβατικός τοπρόσωπομετοοποίοήγιαλογαριασμότουοποίουέχει συναφθεί μία σύμβαση μεταφοράς, ανεξάρτητα από το αν η μεταφορά γίνεται από τον ίδιο ή από πρόσωπο που ενεργεί για λογαριασμό του. -κυρίαρχο στοιχείο κατάρτιση σύμβασης με τον επιβάτη στο όνομά του. β)πραγματικός ορίζεταιστησύμβασηωςπρόσωποτοοποίοενεργείγια λογαριασμό του μεταφορέα διαφορετικό από τον μεταφορέα πρόσωπο, το οποίο είναι πλοιοκτήτης, ναυλωτής ή διαχειριστής( ουσιαστικά εφοπλιστής) ενός πλοίου και το οποίο πραγματικά εκτελεί όλη την μεταφορά ή μέρος αυτής. -κυρίαρχο στοιχείο το πραγματικό γεγονός της εκτέλεσης της μεταφοράς.
2)Σύμβαση μεταφοράς: Απαιτείται η μεταφορά να γίνεται με σχετική σύμβαση και αντίτιμο.ωστόσο καλύπτεται και η δωρεάν μεταφορά. 3)Διεθνής μεταφορά: Α)κάθε μεταφορά στην οποία ο λιμένας απόπλου και ο λιμένας κατάπλου, όπως ορίζονται στη σύμβαση, βρίσκονται σε δύο διαφορετικά κράτη. Β)και αν οι δύο λιμένες βρίσκονται στο ίδιο κράτος, αρκεί να μεσολαβεί προσέγγιση σε ενδιάμεσο λιμένα άλλου κράτους(σημαντικό για κρουαζιέρες) 4)Μεταφορά με θαλασσοπλοούν πλοίο: Όχι πλεύση σε εσωτερικά ύδατα, όχι αερόστρωμνα οχήματα 5)Μεταφορά επιβατών αποσκευών Α)Εννοια επιβάτη:ο μεταφερόμενος σε εκτέλεση σύμβασης μεταφοράς καθώς και ο μεταφορόμενος χωρίς σύμβαση αν συνοδεύει όχημα ή ζωντανά ζώαπου μεταφέρονται με σύμβαση μεταφοράς πραγμάτων. -επιβάτης θεωρείται και ο μεταφερόμενος δωρεάν ή με έκπτωση. ΟΧΙ επιβάτες το πλήρωμα και οι λαθρεπιβάτες.
Β)Αποσκευές : Πράγμα ή όχημα μεταφερόμενο με βάση σύμβαση μεταφοράς επιβάτη. -αποσκευές καμπίνας -αποσκευές κύτους, οχήματα και άλλες αποσκευές. Β)ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Δ.Σ. ΑΘΗΝΩΝ. Εφαρμογή της σύμβασης σε κάθε διεθνή μεταφορά, ΑΝ : 1)Το πλοίο φέρει τη σημαία ή είναι νηολογημένο σε κράτος- μέλος της Σύμβασης. 2)Η σύμβαση μεταφοράς έχει καταρτιστεί σε κράτος- μέλος της Σύμβασης 3)Ο τόπος της αναχώρησης ή του προορισμού βρίσκεται σε κράτος μέλος της Σύμβασης.
ΕΥΘΥΝΗ Ευθύνη του μεταφορέα για : Α) θάνατο ή σωματική βλάβη επιβάτη. Β) απώλεια ή ζημία των αποσκευών. Υποκείμενα ευθύνης: πραγματικός και συμβατικός μεταφορέας εις εις ολόκληρον ευθύνη. Διάρκεια ευθύνης : κατά τη μεταφορά από επιβίβαση ( εγκατάλειψη προκυμαίας ) έως αποβίβαση (επάνοδο σε προκυμαία). Έκταση ευθύνης : α) κάθε ζημία που απορρέει από θάνατο ή σωματική βλάβη επιβάτη π.χ. έξοδα κηδείας, ανικανότητα για εργασία, ηθική βλάβη κτλ. β)χρηματική απώλεια από ζημία ή απώλεια αποσκευών. γ)δεν καλύπτονται ζημίες από καθυστερημένη άφιξη επιβατών ή αποσκευών, καθώς και ζημίες από πυρηνική ενέργεια.
Γενεσιουργός Αιτία Ζημίας. Α)Συλλογικό ή ναυτικό ατύχημα: ορίζονται περιοριστικώς στο άρθρο 3 τα εξής: ναυάγιο, σύγκρουση, προσάραξη, έκρηξη, πυρκαγιά, ελάττωμα του πλοίου, ανατροπή του πλοίου Πχ. ναυάγιο EXPRESS ΣΑΜΙΝΑ Β)Ατομικό ατύχημα: όταν ο θάνατος ή σωματική βλάβη του επιβάτη ή η απώλεια ή ζημία των αποσκευών : -ΔΕΝ οφείλονται σε υπαιτιότητα του μεταφορέα ή των προστηθέντων του. -ΔΕΝ γίνονται στο πλαίσιο συλλογικού ατυχήματος. Π.χ.πνιγμός επιθυμούντος να αυτοκτονήσει,τραυματισμός από πτώση σε σκάλα
Σύστημα ευθύνης κατά τη Σύμβαση Ατομικό ατύχημα 1)επιβάτες επιβάτες(θάνατος ή σωματική βλάβη γνήσια υποκειμενική 2)Αποσκευές καμπίνας γνήσια υποκειμενική 3)Άλλες Άλλες αποσκευές (κύτουςκύτους και οχήματα) νόθος αντικειμενική Συλλογικό ατύχημα 1)Επιβάτες Επιβάτες νόθος αντικειμενική 2)Αποσκευές καμπίνας νόθος νόθος αντικειμενική 3)Αλλες Αλλες αποσκευές(κύτους κύτους και οχήματα) νόθος αντικειμενικη
Νομική φύση ευθύνης Γνήσια υποκειμενική ευθύνη Ο ενάγων-επιβάτης επιβάτης πρέπει να αποδείξει: Έκταση απώλειας ή ζημίας Πρόκληση από γεγονός κατά τη μεταφορά Υπαιτιότητα μεταφορέα Νόθος αντικειμενική ευθύνη Ο ενάγων-επιβάτης επιβάτης πρέπει να αποδείξει: Έκταση απώλειας ή ζημίας Πρόκληση από ναυτικό ατύχημα κατά τη μεταφορά Ισχύει μαχητό τεκμήριο υπαιτιότητας μεταφορέα.
Απαλλαγή του μεταφορέα από την ευθύνη του. 1)Συντρέχον πταίσμα επιβάτη( ο επιβάτης υπαίτια προκάλεσε ή συνέβαλε στη ζημία του ). 2)Παράλειψη γνωστοποίησης της απώλειας ή της ζημίας των αποσκευών. 3)Συμβατική απαλλαγή μεταφορέα (πάνταπάντα ΜΕΤΑ την γένεση της αξίωσης του επιβάτη). -Ακυρότητα απαλλακτικών ή περιοριστικών της ευθύνης του μεταφορέα ρητρών εφόσον συνήφθησαν ΠΡΙΝ λάβει χώρα το ζημιογόνο γεγονός. εγκυρότητα της λοιπής σύμβασης.
Περιορισμός της ευθύνης. Εξαιρετικός θεσμός σε σχέση με τη γενική αρχή του απεριορίστου της ευθύνης του μεταφορέα. ΛΟΓΟΙ: Α)μη αποτροπή επιχειρηματιών από την ανάληψη του επιχειρηματικού κινδύνου. Β)χαμηλότεροι ναύλοι(εισιτήρια εισιτήρια). Γ)ευχερέστερη ασφάλιση της ευθύνης του μεταφορέα. Ειδικότερα στη Διεθνή Σύμβαση Αθηνών επελέγη ο ποσοτικός περιορισμός της ευθύνης, δηλαδή ετέθη ένα όριο υπέρ του οποίου ο μεταφορέας δεν οφείλει.
Απώλεια δικαιώματος περιορισμού της ευθύνης(άρθρο Προσωπικό πταίσμα που συνδέεται 13) συνδέεται αιτιωδώς με την προκληθείσα ζημία. Α)Πρόσωπα : πραγματικός ή συμβατικός μεταφορέας. Β)Ζημία:αρθ.7 παρ.1, 8 και 3. Γ) Συμπεριφορά: υπαίτια πράξη ή παράλεψη με δύο εναλλακτικές μορφές πταίσματος 1.Πρόθεση να προκληθεί η συγκεκεριμένη ζημία (άμεσος δόλος). 2.Αμέλεια με γνώση πρόκληση ζημίας(βαρειά ενσυνείδητη αμέλεια). Δ) Απόδειξη υπαίτιας συμπεριφοράς από ζημιωθέντα. 1.Συγκεκριμένη ζημία 2.Αιτιώδης συνάφεια 3.Πρόθεση πρόκλησης ζημίας είτε με αμέλεια είτε με γνώση.
Αρμοδιότητα δικαστηρίων και παραγραφή Άρθρο 17 επιλογή από τον ενάγοντα-επιβάτη επιβάτη αποκλειστικώς μεταξύ των δικαστηρίων που εδρεύουν στα κράτη μέλη (άκυρος κάθε συμβατικός περιορισμός του δικαιώματος επιλογής). Ισχύει η δικονομία του κράτους μέλους στο δικαστήριου του οποίου ασκήθηκε η αγωγή. Παραγραφή Η αξίωση του επιβάτη παραγράφεται μετά από 2 χρόνια από την ημέρα αποβίβασης ή από την ημέρα που έπρεπε να αποβιβαστεί.
Πρωτόκολλο 2002 και Δ.Σ. Αθηνών 1974 Χρηματικά όρια αποζημίωσης Πρωτόκολλο 2002 Δ.Σ. Αθηνών 1974 1)Θάνατος ή σωματική βλάβη /ανά επιβάτη 400.000 ΕΤΔ/ / 164.000 euro 46666 ETΔ/ / 19133 euro 2)Απώλεια ή ζημία σε αποσκευές καμπίνας/ανά ανά επιβάτη. 2250 ΕΤΔ/ 922,5 euro 833 ETΔ/ / 341 euro 3)Απώλεια ή ζημία σε όχημα κ σε αποσκευές εντός ή πάνω σε αυτό ή σε τιμαλφή που παραδόθηκαν προς φύλαξη. 4)Απώλεια ή ζημία σε άλλες αποσκευές. 12700 ΕΤΔ/ 5207 euro 3333 ΕΤΔ/ / 1366 euro 3375 ETΔ/ / 1383 euro 1200 ETΔ/ / 392 euro
Άλλες διαφορές Πρωτόκολλο 2002 1) Θάνατος ή σωματική βλάβη σε συλλογικό ατύχημα Αντικειμενική ευθύνη ως το ποσό των 250.000 ΕΤΔ/ / 102.500 euro. 2) Από τα 250.000 ΕΤΔ ως τα 400.000 ΕΤΔ/164.000euro /164.000euro(ανώτατοανώτατο ποσό) νόθος αντικειμενική ευθύνη 3) Υποχρεωτική ασφάλιση ευθύνης ως τα 250.000 ΕΤΔ 4) Ευθεία αγωγή επιβάτη κατά ασφαλιστή Δ.Σ. Αθηνών 1) Δεν υφίσταται αντικειμενική ευθύνη Θάνατος ή σωματική βλάβη σε συλλογικό ατύχημα Νόθος αντικειμενική ευθύνη 2) Κανόνας η νόθος αντικειμενική ευθύνη 3) Προαιρετική ασφάλιση ευθύνης μεταφορέα 4) Ο επιβάτης ενάγει μόνο το μεταφορέα
ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΕΠΙΒΑΤΩΝ. ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ 1)ΚΙΝΔ, ΚΧΒ, ΑΚ 2)Ενδοσυμβατική ευθύνη νόθος νόθος αντικειμενική. Αδικοπρακτική ευθύνη γνήσια υποκειμενική. 3)Απεριόριστη ευθύνη μεταφορέα. 4)Παραγραφή ετήσια ή 5 έτη. 5)Αποσκευές ΚΧΒ 6)Μη ειδική ρύθμιση για οχήματα αποσκευές που παραδίδονται νόθος νόθος αντικειμενική (187 ΚΙΝΔ ΚΧΒ ΚΧΒ 3παρ.1 και 4 παρ.1) 7)Ν.2251/94.2251/94 μόνο για μεταφορά προσώπων ως πρόσθετη νομική βάση ΔΙΕΘΝΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑ 1)Δ.Σ. Αθηνών 2)Ανάλογα με τη φύση του ατυχήματος α)ατομικό γνήσια υποκειμενική Β)συλλογικό νόθος αντικειμενική 3)Περιορισμός ευθύνης. 4)Παραγραφή ενιαία ρύθμιση 2 έτη. 5)Ρυθμίζονται λεπτομερώς. 6)Ειδική ρύθμιση για οχήματα νόθος αντικειμενική. 7)Ν.2251/94.2251/94 ΔΕΝ εφαρμόζεται
Σύμβαση Αθηνών και Χάγης- Βίσμπυ Σύμβαση Αθηνών ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ 1)Διεθνής 2)Εσωτερική μεταφορά ΚΙΝΔ ΚΙΝΔ ΚΧΒΚΧΒ 3)Καθυστέρηση Καθυστέρηση εθνικό δίκαιο ΚΙΝΔ 4)Ευθύνη για αποσκευές κύτους και οχήματα νόθος αντικειμενική 5)Όχι απαλλακτικές ρήτρες ΔΙΑΦΟΡΕΣ 1)32 κράτη 2)ν.1922.1922/91 3)Εισιτήριο 4)Γνήσια υποκειμενική για αποσκευες καμπίνας σε ατομικό ατύχημα 5)πυρκαγιά πυρκαγιά ευθύνη μεταφορέα Κανόνες Χάγης-Βίσμπυ 1)Διεθνής 2)Εσωτερική μεταφορά ΚΧΒ 3)Καθυστέρηση Καθυστέρηση εθνικό δίκαιο ΚΙΝΔ 4)Ευθύνη για φορτίο νόθος αντικειμενική 5)Όχι απαλλακτικές ρήτρες 1)88 κράτη 2)ν.2107/92 3)Φορτωτική 4)Ευθύνη για φορτίο νόθος αντικειμενική 5)πυρκαγιά πυρκαγιά τεκμήριο ανεύθυνου του μεταφορέα για πταίσμα προστηθέντων
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ -Γκολογκίνα-Οικονόμου Ελ., Αστική ευθύνη στη διεθνή θαλάσσια μεταφορά επιβατών και αποσκευών(εκδόσεις Σάκκουλα 2007).