ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Σημειώσεις επάνω στο «Internet & Outlook» Βόλος, Φεβρουάριος 2008 Γενικά Το Internet (Διαδίκτυο) είναι ένα αχανές δίκτυο υπολογιστών, το οποίο μας προσφέρει πολλές και ενδιαφέρουσες υπηρεσίες. Όλα ξεκίνησαν το 1958 με το δίκτυο ARPAnet στην Αμερική, το οποίο σαν ιδέα εξαπλώθηκε μεταξύ πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, βιβλιοθηκών και ερευνητικών κέντρων. Έπρεπε να περάσουν πολλά χρόνια, μέχρι ο Άγγλος μαθηματικός Tim Berners-Lee, το 1990 στο ευρωπαϊκό κέντρο ερευνών CERN να ανοίξει ένα παράθυρο στον κόσμο και να προσφέρει τις δυνατότητες του Internet στους απλούς χρήστες. Για να συνδεθούμε στο Internet χρειαζόμαστε μια συσκευή modem ή router και μια συνδρομή σε κάποιον παροχέα Internet (πχ. Otenet, Forthnet, HOL, Tellas κ.ά.). Η κυριότερη υπηρεσία που προσφέρει το Internet είναι ο Παγκόσμιος Ιστός (World Wide Web, WWW) και είναι οι αμέτρητες ιστοσελίδες που καθημερινά μπορούμε να δούμε και που έχουν ποικίλο περιεχόμενο (ενημερωτικό, ψυχαγωγικό κ.ά.). Τα προγράμματα που μας βοηθούν να δούμε αυτές τις σελίδες ονομάζονται φυλλομετρητές (browsers). Κυριότερο από αυτά είναι ο Microsoft Internet Explorer. Υπάρχουν κι άλλοι αξιόλογοι εναλλακτικοί, όπως ο Mozilla Firefox ή ο Google Chrome. Internet Explorer Τα βασικότερα κουμπιά του προγράμματος είναι: Βέλος «Πίσω»: Πηγαίνουμε στην προηγούμενη σελίδα που επισκεφθήκαμε Βέλος «Εμπρός»: Πηγαίνουμε στην αμέσως επόμενη σελίδα «Ανανέωση»: Φορτώνουμε εκ νέου τη σελίδα που έχουμε μπροστά μας Κ.Α.ΕΛ.Ε. Σελίδα 1 από 7
«Διακοπή»: Σταματάμε το φόρτωμα της σελίδας που ζητήσαμε «Σπιτάκι»: Πηγαίνουμε στην Αρχική Σελίδα που έχουμε ορίσει Γραμμή διευθύνσεων: Πληκτρολογούμε μια διεύθυνση, χωρίς να είναι απαραίτητο να συμπεριλάβουμε το «http://». Για παράδειγμα, έστω ότι θέλουμε να δούμε το site στη διεύθυνση http://www.chgeorge.gr. Στη γραμμή διευθύνσεων θα γράψουμε www.chgeorge.gr και θα πατήσουμε το πλήκτρο Enter. Μενού «Αγαπημένα»: Στο μενού αυτό τοποθετούμε κάποιες σελίδες που κατά τη γνώμη μας είναι ενδιαφέρουσες και τις επισκεπτόμαστε συχνά. Έστω ότι βρισκόμαστε στο site www.chgeorge.gr. Για να το προσθέσουμε στα Αγαπημένα, κάνουμε κλικ στο μενού Αγαπημένα και επιλέγουμε «Προσθήκη στα Αγαπημένα». Στο παραθυράκι που θα ανοίξει μπορούμε να επιλέξουμε εάν θέλουμε να το τοποθετήσουμε μέσα σε κάποιο φάκελο. Τέλος, πατάμε το πλήκτρο Προσθήκη. Ορισμός Αρχικής Σελίδας: Όταν ανοίγουμε τον Internet Explorer, μπορούμε να ορίσουμε ποια σελίδα επιθυμούμε να εμφανίζεται. Έστω ότι βρισκόμαστε στο site www.chgeorge.gr και θέλουμε να το ορίσουμε σαν αρχική σελίδα. Κάνουμε κλικ στο μενού Εργαλεία και κατόπιν επιλέγουμε «Επιλογές Internet». Στο παράθυρο που εμφανίζεται κάνουμε κλικ στο κουμπί «Χρήση τρέχουσας» και τέλος πατάμε ΟΚ. Αποθήκευση μιας εικόνας: Εάν θέλουμε να αποθηκεύσουμε μια εικόνα που είδαμε σε κάποια σελίδα, ώστε να τη μεταφέρουμε ή να τη δούμε χωρίς να είμαστε συνδεδεμένοι, κάνουμε δεξί κλικ επάνω στην εικόνα και επιλέγουμε «Αποθήκευση εικόνας ως». Στο παράθυρο που εμφανίζεται επιλέγουμε την τοποθεσία στην οποία θα αποθηκευθεί η εικόνα και έπειτα πατάμε «Αποθήκευση». Παγκόσμιος Ιστός (World Wide Web) Στον παγκόσμιο ιστό μπορούμε να βρούμε σχεδόν τα πάντα: ειδήσεις, προϊόντα, εικόνες, βίντεο, παιχνίδια κλπ. Για τη δική μας βοήθεια, υπάρχουν πολλές μηχανές αναζήτησης ώστε να φτάνουμε εύκολα και γρήγορα στην πληροφορία που αναζητούμε. Η κυριότερη μηχανή αναζήτησης είναι η Google, στη διεύθυνση www.google.com. Στο πεδίο αναζήτησης, πληκτρολογούμε λίγες λέξειςκλειδιά, ώστε να δώσουμε στη μηχανή να καταλάβει περί τίνος ενδιαφερόμαστε να βρούμε. Για παράδειγμα, έστω ότι θέλουμε να βρούμε πληροφορίες για τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών. Για λέξεις-κλειδιά, θα τοποθετήσουμε «κέντρα εξυπηρέτησης πολιτών». Κατόπιν, πατάμε το πλήκτρο Enter και θα μας εμφανιστεί μια καινούρια σελί- Κ.Α.ΕΛ.Ε. Σελίδα 2 από 7
δα με τα αποτελέσματα της αναζήτησης, όπου κάνουμε κλικ στη σελίδα που πιστεύουμε ότι βρίσκεται περισσότερο κοντά σε αυτό που ζητάμε. Εάν θέλουμε να βρούμε πληροφορίες εγκυκλοπαιδικού περιεχομένου, θα ε- πισκεφθούμε το site της Wikipedia στη διεύθυνση www.wikipedia.org. Επιλέγουμε την ελληνική γλώσσα και στη σελίδα που θα εμφανιστεί μπορούμε να εισάγουμε τις λέξεις-κλειδιά του θέματος που μας ενδιαφέρει στο ειδικό πεδίο που υπάρχει στο αριστερό μέρος. Μέσα από το Google μπορούμε να βρούμε κάποιο λήμμα μέσα στη Wikipedia, εάν στις λέξεις κλειδιά τοποθετήσουμε και τη λέξη Wikipedia ή απλώς «wiki». Εάν αναζητούμε κάποιο βίντεο, τότε θα πρέπει να απευθυνθούμε σε κάποιο εξειδικευμένο site, όπως το Youtube (της Google), στη διεύθυνση www.youtube.com. Με την ίδια λογική, όπως στις προηγούμενες περιπτώσεις, τοποθετούμε κάποιες λέξεις-κλειδιά με βάση το περιεχόμενο του βίντεο που θα θέλαμε να δούμε. Όσο πιο μεγάλη ταχύτητα σύνδεσης έχουμε, τόσο πιο γρήγορα θα φορτώνεται και το βίντεο που επιλέγουμε να δούμε. Στον παγκόσμιο ιστό υπάρχουν και διάφορα sites Κοινωνικής Δικτύωσης, στα οποία μπορούμε να ερχόμαστε σε επαφή με άλλα άτομα, είτε είναι φίλοι, είτε είναι συνάδελφοι, είτε είναι συγγενείς είτε ακόμα και άγνωστοι. Το γνωστότερο site αυτού του είδους είναι το Facebook, στη διεύθυνση www.facebook.com. Για να συμμετέχουμε στις υπηρεσίες που προσφέρει το Facebook θα πρέπει να γίνουμε μέλη μέσω μιας πολύ απλής διαδικασίας. Γενικότερα, θα πρέπει να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί στο τι πληροφορίες θα παρουσιάσουμε για τον εαυτό μας (προσωπικά, επαγγελματικά, φωτογραφίες, βίντεο κλπ.) και σε ποια άτομα θα επιτρέψουμε να έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες αυτές. Μεγάλη ανάπτυξη έχουν γνωρίσει και κάποιες σελίδες ειδικού τύπου, τα λεγόμενα Blogs. Οποιοσδήποτε μπορεί να έχει ένα blog και μέσω αυτού να δημοσιεύει άρθρα σχετικά με όποιο θέμα επιθυμεί. Η ευκολία ανάρτησης νέων άρθρων, καθώς και η δυνατότητα σχολιασμού αυτών από έναν τρίτο, ήταν τα σημεία κλειδιά που τα blogs έχουν γίνει τόσο διάσημα. Η κυριότερη εταιρεία που παρέχει τη δυνατότητα στον καθένα να αποκτήσει το δικό του προσωπικό ή επαγγελματικό blog είναι το Blogger (της Google), στη διεύθυνση www.blogger.com. Τα blogs που ανήκουν σε αυτή την εταιρεία έχουν διευθύνσεις του τύπου onomasia.blogspot.com. Μεγάλος λόγος γίνεται σχετικά με αρχεία τραγουδιών και ταινιών που μπορούμε να κατεβάσουμε στον υπολογιστή μας μέσω του Internet και κατά πόσο αυτό είναι νόμιμο ή παράνομο. Εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, η διαδικασία αυτή είναι παράνομη και θα πρέπει να προσέχουμε πάρα πολύ τι κατεβάζουμε, τόσο από πλευράς πνευματικών δικαιωμάτων, όσο και από πλευράς προστασίας του υπολογιστή μας από κακόβουλα προγράμματα. Ένα από τα πιο γνωστά και αξιόπιστα προγράμματα του είδους, για να κατεβάζουμε αρχεία, είναι το μ-torrent, το οποίο μπορούμε να κατεβάσουμε από τη διεύθυνση www.utorrent.com. Για εντοπισμό των Κ.Α.ΕΛ.Ε. Σελίδα 3 από 7
αρχείων, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το site της Mininova στη διεύθυνση www.mininova.com. Κατασκευή, δημοσίευση και διαχείριση ιστοσελίδων Μπορούμε να δημιουργήσουμε σελίδες μέσω ειδικών προγραμμάτων, όπως το Microsoft Frontpage. Η διαδικασία κατασκευής ιστοσελίδων και η δημοσίευση τους σε έναν server, είναι μια αρκετά χρονοβόρα και πολύπλοκη διαδικασία για τον απλό χρήστη. Γι αυτό το λόγο εμφανίστηκε η απλή λύση των blogs, όπως αναφέραμε προηγουμένως. Σε επαγγελματικό επίπεδο, ο ενδιαφερόμενος χρειάζεται να α- πευθυνθεί σε κάποιον ειδικό ώστε, μέσω κατάλληλων εφαρμογών (Joomla, Drupal, Postnuke κλπ.), να μπορέσει να παρουσιάσει την επιχείρησή του. Ηλεκτρονική αλληλογραφία Το e. mail είναι ένας τρόπος επικοινωνίας μέσω του Internet, μεταξύ δύο ή περισσότερων ατόμων. Η απόκτηση μιας διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είναι πολύ εύκολη. Πολλές εταιρείες προσφέρουν δωρεάν τις υπηρεσίες τους, όπως το Gmail (Google), το Hotmail (Microsoft) και το Freemail (ελληνική εταιρεία). Επίσης, με κάθε σύνδεση Internet σε κάποιον παροχέα, δίνεται στο χρήστη και μια διεύθυνση e. mail με το domain της εταιρείας. Επιπλέον, πολλές επιχειρήσεις τα τελευταία χρόνια δίνουν στους υπαλλήλους τους λογαριασμό e. mail με την επωνυμία της επιχείρησης. Η ανάγνωση, λήψη και αποστολή μηνυμάτων μπορεί να γίνει με δυο τρόπους: μέσω του παγκόσμιου ιστού ή τοπικά, μέσω ειδικού προγράμματος στον υπολογιστή μας. Στην πρώτη περίπτωση, χρησιμοποιούμε τον Internet Explorer για να συνδεθούμε στο λογαριασμό μας και να διαχειριστούμε την αλληλογραφία μας. Το θετικό είναι ότι η διαχείριση αυτή μπορεί να γίνει από οποιονδήποτε υπολογιστή του κόσμου, ο οποίος είναι συνδεδεμένος στο Internet. Το αρνητικό είναι ότι εάν δεν έ- χουμε σύνδεση, τότε δεν μπορούμε να έχουμε και πρόσβαση στα μηνύματά μας. Στη δεύτερη περίπτωση, χρησιμοποιούμε κάποιο δωρεάν πρόγραμμα, όπως το Microsoft Outlook Express ή το Mozilla Thunderbird. Εδώ συμβαίνει το αντίστροφο: το θετικό είναι ότι μπορούμε να διαβάσουμε τα μηνύματα που είχαμε λάβει πριν από τη διακοπή της σύνδεσης στο Internet, αλλά το αρνητικό είναι ότι δεν μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στο λογαριασμό μας, εάν βρισκόμαστε μακριά από Κ.Α.ΕΛ.Ε. Σελίδα 4 από 7
τον υπολογιστή μας (εκτός κι αν διαθέτουμε φορητό υπολογιστή, τον οποίο έχουμε μαζί μας). Outlook Express Στα Windows XP, το Outlook Express διατίθεται δωρεάν. Στα Windows Vista, το πρόγραμμα αυτό έχει αντικατασταθεί με την Αλληλογραφία των Windows, ένα πρόγραμμα με τις ίδιες σχεδόν δυνατότητες και σε ένα λίγο πιο όμορφο περιβάλλον εργασίας. Για να εγκαταστήσουμε έναν καινούριο λογαριασμό, συμβουλευόμαστε τις οδηγίες που μας έχουν δώσει. Τα βήματα είναι τα εξής: 1. Εργαλεία > Λογαριασμοί > Προσθήκη-Αλληλογραφία 2. Πληκτρολογούμε το όνομά μας 3. Πληκτρολογούμε το e.mail μας 4. Εισάγουμε τους servers εισερχόμενων και εξερχόμενων 5. Εισάγουμε τον κωδικό πρόσβασης (ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗΝ ΠΛΗΚΤΡΟΛΟΓΗΣΗ!) 6. Είμαστε έτοιμοι να στείλουμε και να λάβουμε μηνύματα! Στη συγγραφή ενός νέου μηνύματος, το θέμα δεν είναι υποχρεωτικό να συμπληρωθεί. Προσοχή χρειάζεται στη σωστή αναγραφή της διεύθυνσης e. mail του παραλήπτη. Όταν είμαστε έτοιμοι να το στείλουμε, πατάμε το κουμπί Αποστολή και το μήνυμα αυτόματα αποστέλλεται, εφόσον είμαστε συνδεδεμένοι στο Internet. Αλλιώς, αποθηκεύεται προσωρινά στο φάκελο Εξερχόμενα. Για να μην πληκτρολογούμε διευθύνσεις e. mail, αλλά και για να είμαστε σίγουροι ότι δεν κάναμε κάποιο λάθος στα ονόματα των παραληπτών, χρησιμοποιούμε το Βιβλίο Διευθύνσεων. Πηγαίνοντας Εργαλεία > Βιβλίο Διευθύνσεων, μπορούμε να εισάγουμε έναν αριθμό από μεμονωμένες επαφές και να σχηματίσουμε ομάδες επαφών. Ένα μήνυμα μπορούμε να το κοινοποιήσουμε σε πολλούς αποδέκτες, αναφέροντας τις διευθύνσεις τους στο πεδίο Προς (Το) ή Κοιν. (Κοινοποίηση, CC Carbon Copy). Στις δυο αυτές περιπτώσεις, ο κάθε αποδέκτης θα γνωρίζει όλους όσοι παρέλαβαν το ίδιο μήνυμα με αυτόν. Αντίθετα, όσους παραλήπτες τους αναγράψουμε στο πεδίο Ιδ. Κοιν. (Ιδιαίτερη Κοινοποίηση, BCC Blind Carbon Copy), θα είναι «κρυφοί» δηλαδή δε θα φαίνονται τα ονόματά τους στους υπόλοιπους παραλήπτες. Από το μενού Εργαλεία > Επιλογές, μπορούμε να επέμβουμε σε όλες τις ρυθμίσεις που αφορούν στην εφαρμογή. Κ.Α.ΕΛ.Ε. Σελίδα 5 από 7
Ασφάλεια Το Διαδίκτυο εμπεριέχει πολλούς κινδύνους, είτε φυσικούς είτε τεχνητούς και για να τους αποφύγουμε χρειάζεται να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Τα παιδιά δεν πρέπει να περνάνε πολλές ώρες άσκοπα στο Internet, καθώς υπάρχει κίνδυνος εθισμού αλλά και επαφής με ακατάλληλο υλικό ή με άγνωστα άτομα. Οι κωδικοί που χρησιμοποιούμε σε διάφορα sites στα οποία γινόμαστε μέλη ή ακόμα και στο e. mail μας, πρέπει να είναι αρκετά δύσκολοι (δηλαδή να περιέχουν γράμματα, αριθμούς και σύμβολα) ενώ πρέπει να αποφεύγουμε κωδικούς με ημερομηνίες γέννησης, οικογενειακά ονόματα και ταχυδρομικές διευθύνσεις. Όταν κατεβάζουμε κάποιο πρόγραμμα ή ταινία ή τραγούδι, πρέπει να ελέγχουμε προσεκτικά εάν το αρχείο αυτό είναι μολυσμένο με κάποιον ιό. Γι αυτό το λόγο χρειάζεται να έχουμε εγκατεστημένο στον υπολογιστή μας ένα καλό αντιβιοτικό (Antivirus) το οποίο και να ενημερώνουμε συνεχώς. Αποφεύγουμε να επισκεπτόμαστε sites με αναξιόπιστο υλικό και σε καμία περίπτωση δε γινόμαστε μέλη σε αυτά εάν το ζητούν. Υπάρχει κίνδυνος το e. mail μας να δοθεί σε τρίτους και να κατακλυστούμε από εκατοντάδες ανεπιθύμητα μηνύματα. Επίσης, σε καμία περίπτωση δεν εγκαθιστούμε προγράμματα από αυτά τα sites, καθώς είναι σχεδόν αυτονόητο ότι μόνο κακό θα κάνουν στον υπολογιστή μας. Προσέχουμε τι προσωπικά στοιχεία δίνουμε (είτε πληροφορίες είτε φωτογραφίες) όταν συμμετέχουμε σε online συζητήσεις (msn messenger, skype, IRC, fora) και σε sites κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, MySpace, Hi5). Προσέχουμε κατά τις online αγορές να αναγράφεται https στην αρχή της γραμμής διευθύνσεων του browser μας και το site να είναι πιστοποιημένο από κάποια εταιρεία όπως η Verisign. Επιπλέον, προσέχουμε τις πιστωτικές μας κάρτες και δεν αναφέρουμε τα στοιχεία αυτών σε τρίτους, καθώς πολύ εύκολα θα μπορούν να πραγματοποιήσουν αγορές και να τις χρεώσουν είτε με μικρά είτε με υπέρογκα ποσά. Κ.Α.ΕΛ.Ε. Σελίδα 6 από 7
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία 1. Το Ίντερνετ για Πρωτάρηδες, Levine L., Baroudi Young, Εκδόσεις Κλειδάριθμος (για αρχάριους) 2. Διαχείριση πληροφοριών και επικοινωνίες με το Internet Explorer και Outlook Express, Μπανδήλα Ε., Σουρής Α., Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών 3. Microsoft Internet Explorer 6, Millholon M., Εκδόσεις Κλειδάριθμος 4. Κώδικες και Μυστικά, Simon Singh, Εκδόσεις Τραυλός (πληροφορίες για κρυπτογραφία) Κ.Α.ΕΛ.Ε. Σελίδα 7 από 7