ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ της ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ του ΠΑΡΚΟΥ ΠΡΕΣΠΩΝ Ημερήσια Διάταξη.... 1 Συνοπτικά Πρακτικά........ 2 Συμπεράσματα....... 8 Παράρτημα Ι Αίτηση PDF B..... 10 Παράρτημα II Παρουσίαση Προσχεδίου του Στρατηγικού Σχεδίου Δράσης.... 30 Παράρτημα III Πρόταση Υδρογεωλογικού Προγράμματος..38 Παράρτημα IV Κατάλογος Συμμετεχόντων...50
ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΠΡΕΣΠΩΝ Τρίτη Τακτική Συνάντηση της Συντονιστικής Επιτροπής του Πάρκου Πρεσπών Κορυτσά, 17-18 Μαίου 2002 Φιλοξενήθηκε από την Αλβανική Κυβέρνηση Υπουργείο Περιβάλλοντος Μετά από πρόσκληση του κ.zamir Dedej, Διευθυντή του Τμήματος Διατήρησης της Φύσης και της Βιοποικιλότητας του Υπουργείου Περιβάλλοντος της Αλβανίας, εκπροσώπου του Υπουργείου στην Συντονιστική Επιτροπή (ΣΕ) του Πάρκου Πρεσπών, η ΣΕ πραγματοποίησε την τρίτη τακτική της συνάντηση στο ξενοδοχείο Grand Hotel, στην Κορυτσά, στις 17-18 Μαίου 2002. Στη συνάντηση παραβρέθηκαν έξι από τα δέκα μέλη (ή αναπληρωτές αυτών) της ΣΕ από τις τρεις εμπλεκόμενες χώρες και από το σύστημα Ramsar/MedWet, καθώς και παρατηρητές από διεθνείς και άλλες οργανώσεις (βλ. πλήρη κατάλογο των συμμετεχόντων στο παράρτημα ΙV). Ο κ. Μιχάλης Μοδινός, αντιπρόσωπος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων της Ελλάδας, εκπροσωπήθηκε από τον κ. Σπύρο Πλέσσα του ιδίου υπουργείου, και ο κ. Σπύρος Κουβέλης, Συντονιστής MedWet, από τον κ. Θύμιο Παπαγιάννη, Ειδικό Σύμβουλο για τους Υγροτόπους της Μεσογείου, ενώ ήταν απόντες η κα Μυρσίνη Μαλακού από την ΕΠΠ και ο κ. Aleko Miho από την PPNEA Τη συνάντηση άνοιξε ο Γενικός Γραμματέας της Νομαρχίας Κορυτσάς, κ. Niko Kondili και ο Γεν. Γραμματέας του Υπουργείου Περιβάλλοντος της Αλβανίας κ. Pellumb Shehaj, και προήδρευσε ο κ. Zamir Dedej. Ημερήσια Διάταξη 1. Εναρκτήρια συνεδρίαση: 1.1. Χαιρετισμός από τον Γεν. Γραμματέα της Νομαρχίας Κορυτσάς 1.2. Χαιρετισμός από τον Γεν. Γραμματέα του Υπουργείου Περιβάλλοντος της Αλβανίας 2. Προετοιμασία πρότασης προγράμματος GEF αίτηση PDF B: 2.1. Παρουσίαση από τον κ. Nick Remple, UNDP 2.2. Ερωτήσεις και συζήτηση 3. Ολοκλήρωση της μελέτης του Στρατηγικού Σχεδίου Δράσης (ΣΣΔ): 3.1. Παρουσίαση του σχεδίου Στρατηγικού Σχεδίου Δράσης από τον κ. Spase Shumka, Εθνικό Συντονιστή του προγράμματος 3.2. Συζήτηση και έγκριση 4. Προετοιμασία υδρογεωλογικού προγράμματος: 4.1. Σύντομη παρουσίαση από τον κ. Spase Shumka εκ μέρους της Γραμματείας 4.2. Συζήτηση 1
ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΠΡΕΣΠΩΝ 4. Εφαρμογή του Σχεδίου Επικοινωνίας της Συντονιστικής Επιτροπής του Πάρκου Πρεσπών: 5.1. Συζήτηση και έγκριση του ζητήματος για τον Υπεύθυνο Επικοινωνίας του Πάρκου Πρεσπών 6. Προτάσεις προγραμμάτων της GTZ: 6.1. Σύντομη παρουσίαση από τον κ. Dieter Biallas, GTZ 6.2. Συζήτηση 7. Άλλα ζητήματα 7.1. Μνήμη Καθηγητή Leke Gjiknuri 7.2. Πρόγραμμα κτιριακών υποδομών 7.3. Βιοσφαιρικό Απόθεμα Πρέσπας / Αχρίδας 8. Λήξη της συνάντησης: 8.1. Υιοθέτηση αποφάσεων, συστάσεων και συμπερασμάτων της συνάντησης 8.2. Ημερομηνία και τόπος της επόμενης συνάντησης 8.3. Καταληκτικές παρατηρήσεις Συνοπτικά Πρακτικά Ο Γεν. Γραμματέας της Νομαρχίας Κορυτσάς, κ. Niko Kondili, καλωσόρισε τους συμμετέχοντες και μίλησε για το μεγάλο ενδιαφέρον της Νομαρχίας Κορυτσάς στις νέες εξελίξεις στην περιοχή του Πάρκου Πρεσπών. Είπε επίσης ότι ως εκπρόσωπος της κεντρικής διοίκησης η Νομαρχία Κορυτσάς στηρίζει πλήρως την ΣΕ του Πάρκου Πρεσπών και τόνισε ότι υπάρχει διάθεση για την στήριξη και των επόμενων βημάτων της. Στη συνέχεια, ο Γεν. Γραμματέας του Υπουργείου Περιβάλλοντος συνεχάρη εκ μέρους του Υπουργείου την ΣΕ του Πάρκου Πρεσπών για τα επιτεύγματα και τις θετικές εξελίξεις. Αναφέροντας ότι η Αλβανική Κυβέρνηση προέβη πρόσφατα σε βελτίωση του νομικού πλαισίου για το περιβάλλον της Αλβανίας γενικά και των προστατευόμενων περιοχών ειδικότερα, εξέφρασε το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της για να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στο Πάρκο Πρεσπών. Ολοκλήρωσε ευχόμενος κάθε επιτυχία στην τρίτη τακτική συνάντηση της ΣΕ του Πάρκου Πρεσπών. Όσον αφορά το πρώτο θέμα της ημερήσιας διάταξης, και συγκεκριμένα την αίτηση PDF B στο GEF, ο πρόεδρος, κ. Zamir Dedej, υποστήριξε ότι, παρότι το κείμενο είχε κυκλοφορήσει στα μέλη της ΣΕ λιγότερο από τρεις μέρες πριν από την συνάντηση, η ΣΕ δεν θα έπρεπε να αναβάλει την υιοθέτηση του αλλά να προβεί σε άμεσες ενέργειες ούτως ώστε να διασφαλίσει κάποιους πόρους για την προετοιμασία προγράμματος μέχρι το τέλος του έτους. Ύστερα ζήτησε από τον κ. Nick Remple (UNDP) να κάνει μία σύντομη παρουσίαση του κειμένου PDF B που ετοιμάστηκε από τους εξωτερικούς συμβούλους. Ο κ. Remple έκανε πράγματι μια σύντομη παρουσίαση και συμπλήρωσε ότι κάποια γενικά σχόλια που είχαν δοθεί σε όλους τους συμμετέχοντες από την διευθύντρια της ΕΠΠ, κα Μυρσίνη Μαλακού, είναι σωστά και θα έπρεπε να αποτυπώνονται στο κείμενο. Στο πλαίσιο αυτό, θα μπορούσαν να αναδιαμορφωθούν οι παράγραφοι της μελέτης για τις εναλλακτικές μορφές απασχόλησης και θα μπορούσαν πράγματι να χρηματοδοτηθούν οι όροι μιας ευρύτερης υδρογεωλογικής μελέτης από το PDF B. Στη συνέχεια τόνισε ότι δεν χρειάζεται να γίνει αναλυτική συζήτηση και να οριστικοποιηθούν άμεσα οι Κανόνες Αναφοράς που παρουσιάζονται στα Παραρτήματα του κειμένου, αφού αυτοί δεν θα υποβληθούν στο GEF. Θα ήταν καλύτερο να γίνει επεξεργασία τους μέσα στους επόμενους μήνες και να οριστικοποιηθούν στην 2
ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΠΡΕΣΠΩΝ εναρκτήρια συνάντηση εργασίας που θα γίνει αμέσως μετά την έγκριση του προγράμματος και την αρχή της εφαρμογής του. Στη συνέχεια απάντησε σε κάποιες ερωτήσεις που έθεσαν τα μέλη της ΣΕ σχετικά με την δομή του οργανογράμματος, την επιλογή του Asamati ως έδρας για τη Μονάδα του Προγράμματος και την μέθοδο επιλογής Εθνικών Συντονιστών του Προγράμματος. O κ. Matthias von Bechtolscheim (KfW) συμφώνησε με τον κ. Remple και πρόσθεσε ότι η μελέτη του Στρατηγικού Σχεδίου Δράσης θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη κατά τη διάρκεια σχεδιασμού του PDF B αφού αποτελεί το κυρίαρχο/ υπερισχύον κείμενο που θα πρέπει να καθοδηγεί τις δραστηριότητες του Πάρκου Πρεσπών. Συμπλήρωσε επίσης ότι οι Κανόνες Αναφοράς θα μπορούσαν να βελτιωθούν κατά πολύ εάν αναδιατυπώνονταν βάσει καθηκόντων αντί επί τη βάσει εμπειρογνωμόνων. Ο κ. Ιωάννης Γερμανίδης (Δήμαρχος Πρέσπας, Ελλάδα) είχε κάποιες αντιρρήσεις σχετικά με την έγκριση του κειμένου PDF σε αυτή την συνάντηση, εξαιτίας του γεγονότος ότι το κείμενο είχε ολοκληρωθεί πολύ πρόσφατα και τουλάχιστον ο ίδιος - και πιθανότατα και οι άλλοι εκπρόσωποι των τοπικών αρχών στην ΣΕ - δεν είχε μπορέσει να το μελετήσει αφού δεν υπήρχε χρόνος για να μεταφραστεί στις εθνικές γλώσσες. Στη συνέχεια τόνισε τη σημασία της συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας στις όποιες προγραμματιζόμενες δραστηριότητες, χωρίς την οποία το πρόγραμμα δεν θα έχει κανένα ουσιαστικό, πρακτικό αποτέλεσμα και δεν θα επιτύχει τους στόχους του. Επίσης τόνισε ότι η λειτουργία της ΣΕ θα πρέπει να εξελιχθεί με το χρόνο και να προχωρήσει από την απλή ανταλλαγή απόψεων στην υιοθέτηση ουσιαστικών αποφάσεων, και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν τηρούνται οι προκαθορισμένες διαδικασίες και παρουσιάζονται ίσες ευκαιρίες συμμετοχής σε όλα τα μέλη της ΣΕ. Ο κ. Bechtolscheim και ο κ.dedej συμφώνησαν με τα προαναφερθέντα και πρότειναν να εγκριθεί το κείμενο PDF καταρχήν και να αφιερωθεί όλος ο απαιτούμενος χρόνος στην επεξεργασία των Κανόνες Αναφοράς των δράσεων PDF. Ο κ. Branko Micevski (Γραμματεία / MAP), αναφερόμενος στην ερώτηση του πώς έγινε η επιλογή του Asamati καθώς και σε ένα από τα σχόλια της ΕΠΠ, σύμφωνα με το οποίο οι Μονάδες Προγραμμάτων στην Ελλάδα και την ΠΓΔ της Μακεδονίας θα έπρεπε να εγκατασταθούν στα γραφεία των τοπικών αρχών, είπε ότι το Κέντρο Πληροφόρησης στο Asamati είναι ένα πολύ κατάλληλο μέρος για να φιλοξενηθεί η Μονάδα Προγράμματος και ότι αυτό δεν θα αφαιρούσε τίποτα από (δηλ. δεν θα έβλαπτε) τις τοπικές αρχές. Ο κ. Remple εξέφρασε τη συμφωνία του με τον κ. Γερμανίδη και πρόσθεσε ότι η βελτιωμένη εμπλοκή του τοπικού πληθυσμού στο πρόγραμμα είναι πολύ ευπρόσδεκτη. Ο κ. Θύμιος Παπαγιάννης (Ramsar / MedWet) πρόσθεσε ότι η συμμετοχή του τοπικού στοιχείου φαίνεται να είναι δύσκολη ακόμα και στο επίπεδο της ΣΕ και ότι αυτό θα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Ο Πρόεδρος ζήτησε τότε από την κα Ρουμελιώτου (Γραμματεία / ΕΠΠ) να παρουσιάσει τα σχόλια της ΕΠΠ πάνω στο PDF B. Η κα Ρουμελιώτου αναφέρθηκε σύντομα στα βασικά ζητήματα που θέτουν τα σχόλια και κυρίως στην ανάγκη να καθιερωθεί ένας στέρεος δεσμός/ σύνδεση μεταξύ των αποτελεσμάτων της μελέτης του ΣΣΔ και των δράσεων PDF, ο οποίος εμφανώς απουσιάζει αυτήν τη στιγμή. Πρόσθεσε ακόμη ότι η ΕΠΠ θα μπορούσε να προτείνει συγκεκριμένες αλλαγές στο κείμενο και ζήτησε από την Επιτροπή να διαθέσει δεκαπέντε ημέρες, κατά τις οποίες θα μπορούσε να γίνει μετάφραση του εγγράφου καθώς και ορισμένες μικροαλλαγές. Ο κ. Παπαγιάννης πρότεινε σαν συμβιβασμό να αποφασιστεί ότι το ΣΣΔ είναι το καθοδηγητικό έγγραφο και να δοθούν δέκα ημέρες για σχόλια, και ο κ. Remple συμφώνησε να συλλέξει τα σχόλια και να στείλει στην ΣΕ το τελικό κείμενο, με τη βοήθεια της Γραμματείας. Σε αυτό το σημείο, η κα Kaja Sukova (Υπουργείο Περιβάλλοντος, ΠΓΔΜ) αφίχθη στην συνάντηση. Ο Πρόεδρος την ενημέρωσε σχετικά με την προηγούμενη συζήτηση και την ρώτησε εάν είχε σημαντικά σχόλια. Εκείνη παρατήρησε ότι ο Δήμος του Resen δεν είχε πληροφορηθεί ούτε είχε δει ορισμένα έγγραφα, όπως τη μελέτη του ΣΣΔ και την αίτηση PDF 3
ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΠΡΕΣΠΩΝ B, και προχώρησε σε συγκεκριμένα σχόλια επί του κειμένου. Σε αυτά τα πλαίσια, είχε ένσταση σχετικά με το ότι το BSPSM θα διαχειρίζεται τη Μονάδα Προγράμματος. Ο κ. Micevski αντέδρασε σε αυτήν την άποψη. Ένα άλλο σημείο το οποίο τέθηκε από την κα Sukova ήταν το εάν τα όρια του προγράμματος θα έπρεπε να επανεξεταστούν (όπως αναφερόταν στο κείμενο), ή εάν είναι ήδη καθορισμένα και συμπίπτουν με τα όρια του Πάρκου Πρεσπών, όπως αυτά καθορίζονται στην μελέτη του ΣΣΔ. Ο Πρόεδρος τερμάτισε τη συζήτηση λέγοντας πως πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι πέρα από τις αλλαγές που συγκεκριμένα παρουσιάστηκαν κατά την προηγούμενη συζήτηση, θα πρέπει να παραμείνει ανοιχτή οδός για πολύ λίγες τροποποιήσεις και ότι η Γραμματεία πρέπει να συλλέξει όλα τα σχετικά σχόλια και να τα προωθήσει στον κ. Remple. Στη συνέχεια συζητήθηκε το δεύτερο θέμα της ημερήσιας διάταξης, το Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης. Ο κ. Spase Shumka (Γραμματεία / PPNEA) μίλησε σύντομα για την πρώτη ευκαιρία συνεργασίας μεταξύ των ΜΚΟ που συμμετέχουν στο Πάρκο Πρεσπών και παρουσίασε τα αποτελέσματα της μελέτης. Ο κ. Dedej επισήμανε την υψηλή ποιότητα της μελέτης και είπε ότι, δεδομένου ότι το ΣΣΔ είχε μόλις προσφάτως κυκλοφορήσει, η Γραμματεία θα έπρεπε να αιτηθεί στην GTZ για χρηματοδότηση προκειμένου να γίνει δυνατή η πραγματοποίηση κατάλληλων διαβουλεύσεων και στις τρεις χώρες. Σε αυτό το πλαίσιο, θα βοηθούσε πολύ η δημιουργία μίας σύνοψης (διευρυμένης περίληψης) - κυρίως του Κεφαλαίου Γ - η οποία θα έκανε πιο εύχρηστο το μεγάλο κείμενο της μελέτης. Ο κ. Παπαγιάννης ρώτησε εάν είχαν πραγματοποιηθεί διαβουλεύσεις κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της μελέτης. Ο κ. Shumka απάντησε ότι ήδη από τις κατευθυντήριες οδηγίες για τη μελέτη είχε γίνει σαφές ότι η συμμετοχή σε τοπικό επίπεδο αποτελούσε προϋπόθεση και πως, τουλάχιστον στην αλβανική πλευρά, η Κοινότητα της Πρέσπας είχε ιδιαίτερα μεγάλη συμμετοχή στη διαμόρφωση των προτάσεων. Ο κ. Micevski συμφώνησε. Η κα Sukova είπε ότι το Υπουργείο της ΠΓΔΜ θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να εξετάσει τα προτεινόμενα μέτρα. Ο κ. Dieter Biallas στη συνέχεια ζήτησε να δει συγκεκριμένους κανόνες αναφοράς για τις διαβουλεύσεις αυτές προτού δεσμεύσει την GTZ να χρηματοδοτήσει αυτήν τη δράση και ο Πρόεδρος είπε ότι ο ίδιος μαζί με τη Γραμματεία μπορούν να τους συντάξουν τις επόμενες ημέρες. Ο κ. Γερμανίδης διατύπωσε την άποψη ότι αν και το ΣΣΔ συνολικά, και οι άξονες του Κεφαλαίου Γ πιο συγκεκριμένα, είναι πολύ θετικοί, είναι μάλλον μη ρεαλιστικοί και χρειάζεται να ιεραρχηθούν οι στόχοι. Μία βασική προτεραιότητα είναι ο συντονισμός σε τοπικό, περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο σε κάθε χώρα. Πιο συγκεκριμένα, ένα σημαντικό πρόβλημα, τουλάχιστον για την πλευρά της ελληνικής Πρέσπας, είναι η επικάλυψη αρμοδιοτήτων, καθότι ο σχεδιασμός γίνεται σε τρία επίπεδα, από την τοπική αυτοδιοίκηση, την περιφερειακή διοίκηση και την κεντρική κυβέρνηση. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση του Προέδρου, η κα Ρουμελιώτου είπε ότι η ελληνική ομάδα του ΣΣΔ είχε εκτενείς διαβουλεύσεις με τον τοπικό Δήμο και την Περιφέρεια κατά την σύνταξη των προτάσεών της. Εντούτοις, ο Δήμαρχος όντως δεν είχε δει ακόμη το κείμενο του ΣΣΔ στα ελληνικά, αλλά μόλις το δει είναι οπωσδήποτε το κατάλληλο πρόσωπο για να ορίσει τις προτεραιότητες του σχεδιασμού που περιγράφεται σε αυτό. Επίσης, απάντησε σε ερώτηση του κ. Παπαγιάννη σχετικά με τις συμβατικές υποχρεώσεις της ΕΠΠ προς το Υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ της Ελλάδας, λέγοντας ότι όσον αφορά το Υπουργείο το πρόγραμμα του ΣΣΔ έχει ολοκληρωθεί και φυσικά δεν υπάρχει επιπλέον χρηματοδότηση. Ο κ. Bechtolscheim διατύπωσε την άποψη ότι η μελέτη του ΣΣΔ είναι πράγματι μια πολύ καλή δουλειά, η οποία θα μπορούσε να ωφεληθεί από τον καθορισμό προτεραιοτήτων, καθώς και από την ένδειξη του ποια είναι η υπεύθυνη αρχή / υπεύθυνος φορέας για κάθε δράση που έχει προταθεί. Ο κ. Nasip Bekiri (Δήμος του Resen, ΠΓΔ της Μακεδονίας) σημείωσε ότι υπάρχουν αρκετά προβλήματα με τη μελέτη από την πλευρά της ΠΓΔΜ, ότι ο Δήμος έχει δώσει προτάσεις για 4
ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΠΡΕΣΠΩΝ όλες τις περιοχές ενδιαφέροντος, οι οποίες δεν έχουν περιληφθεί, και ότι παρόλη την καλή συνεργασία με τον κ. Micevski, οι απόψεις των τοπικών αρχών φαίνεται να έχουν μείνει έξω από το τελικό αποτέλεσμα. Η συζήτηση για το ΣΣΔ έκλεισε με την προκαταρκτική συμφωνία ότι οι απαραίτητες διαβουλεύσεις στις τρεις χώρες θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου 2002, ούτως ώστε η μελέτη να έχει εγκριθεί όταν εγκριθεί και η χρηματοδότηση PDF. Το επόμενο θέμα της ημερήσιας διάταξης ήταν το υδρογεωλογικό πρόγραμμα. Ο κ. Shumka συνόψισε σύντομα τα βήματα που οδήγησαν στην υπάρχουσα υδρογεωλογική πρόταση και ο κ. Dedej εξέφρασε την άποψη ότι τα ζητήματα υδάτων είναι πολύ σημαντικά και ότι η φάση PDF B θα μπορούσε να βοηθήσει την Επιτροπή να προετοιμάσει μία καλύτερη πρόταση προγράμματος. Ο κ. Bechtolscheim συμφώνησε ότι θα μπορούσε να προετοιμαστεί μία μελέτη σκοπιμότητας με χρηματοδότηση από το PDF και κατόπιν να εξεταστεί πώς θα χρηματοδοτηθεί το πλήρες υδρογεωλογικό πρόγραμμα. Η κα Ρουμελιώτου συμπλήρωσε ότι και σύμφωνα με την υπάρχουσα πρόταση το πρόγραμμα διαιρείται σε φάσεις, και οι δύο πρώτες, οι οποίες είναι προπαρασκευαστικές της πλήρους ανάπτυξης του προγράμματος, θα μπορούσαν όντως να χρηματοδοτηθούν από το PDF B. Ο κ. Dedej διατύπωσε την άποψη ότι το θέμα είναι πολύ επείγον για να περιμένει περισσότερο η Επιτροπή, και ότι το PDF B θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την επεξεργασία της πρότασης σύμφωνα με τις απαιτήσεις του χρηματοδότη, και κατόπιν να βγει το πρόγραμμα από το πλαίσιο του GEF και να ευρεθεί χρηματοδότηση για την υλοποίηση μέτρων διαχείρισης υδάτων, και ταυτόχρονα για την παροχή λύσεων στις αρδευτικές ανάγκες χιλιάδων αγροτών. Ο κ. Παπαγιάννης συμφώνησε ότι οι αγροτικές ανάγκες είναι σημαντικές, αλλά το ερώτημα ήταν για τί τύπο καλλιεργειών και με ποιους όρους. Είπε ότι θα έπρεπε να γίνει μία κατάλληλη μελέτη και ταυτόχρονα οι τρεις χώρες να προχωρήσουν σε επείγοντα διαχειριστικά μέτρα, εάν χρειαστεί. Κατέληξε λέγοντας πως τα ζητήματα υδάτων θα έπρεπε ουσιαστικά να είναι μόνιμο θέμα στην ημερήσια διάταξη της ΣΕ. Η κα Sukova συμφώνησε ότι πρέπει να λήφθούν επείγοντα μέτρα, αλλά δεν ήταν έτοιμη να προτείνει κάποια τη στιγμή εκείνη. Ο κ. Bechtolscheim είπε πως η KfW θα επιθυμούσε να διοχετεύσει τους πόρους της για το Πάρκο Πρεσπών μέσω του προγράμματος GEF και όχι ανεξάρτητα και πρότεινε να ενσωματωθεί η υδρογεωλογική πρόταση ως έχει στους Κανόνες Αναφοράς του PDF και αργότερα να γίνει η επεξεργασία των λεπτομερειών της υλοποίησης. Ο κ. Dedej τότε ζήτησε να απευθυνθεί στην Επιτροπή ο εκπρόσωπος του τομέα Γεωργίας (Υπουργείο Γεωργίας, Αλβανία). Αυτός είπε ότι 18.000 εκτάρια και 25.000 άνθρωποι απασχολούνται στην γεωργία κατά την παρούσα περίοδο στην περιοχή Κορυτσάς και ότι το πρόβλημα της πτώσης της στάθμης του νερού απασχολεί όλες τις ΜΚΟ και τις κυβερνήσεις. Ακόμη είπε ότι η αλβανική πλευρά είχε συμφωνήσει να διακόψει μόνιμα την διοχέτευση του ποταμού Devolli στην Μικρή Πρέσπα και, επιπροσθέτως, να προσπαθήσει να επιλύσει το αρδευτικό πρόβλημα της περιοχής με άλλους τρόπους και όχι με τη χρήση των υδάτων της Πρέσπας. Αυτό είναι ένα μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα για την αλβανική πλευρά και ήδη διερευνούνται άλλες προσεγγίσεις για την αντιμετώπισή του. Σε κάθε περίπτωση, θα χρειαστούν οπωσδήποτε σημαντικά ποσά για την υλοποίηση οποιασδήποτε λύσης. Ο Πρόεδρος εν συνεχεία ανακεφαλαίωσε την συζήτηση καταλήγοντας ότι η υπάρχουσα υδρογεωλογική πρόταση θα περιληφθεί στο PDF B με την ελπίδα να επιτευχθεί πολύ ταχύτερος ρυθμός στην εκτέλεση των απαραίτητων εργασιών. Με το ξεκίνημα της δεύτερης μέρας, το πρώτο θέμα που συζητήθηκε ήταν η πρόταση χρηματοδότησης του Σχεδίου Επικοινωνίας του Πάρκου Πρεσπών προς την GTZ, και πιο συγκεκριμένα η θέση του Υπεύθυνου Επικοινωνίας. Ο κ. Dedej υποστήριξε τη θέση ο νέος Υπεύθυνος να εδρεύει στα γραφεία της PPNEA στα Τίρανα. Οι κύριοι λόγοι που προέβαλε ήταν η ισότιμη γεωγραφική κατανομή μεταξύ των τριών χωρών, δεδομένου ότι η έδρα της Γραμματείας είναι ο Αγ.Γερμανός στην Ελλάδα και η Μονάδα του Προγράμματος GEF θα 5
ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΠΡΕΣΠΩΝ βρίσκεται στην περιοχή Asamati / Resen στην ΠΓΔΜ, καθώς και η μείωση κόστους που θα επιτευχθεί μεταφέροντας την έδρα στα Τίρανα αντί της Αθήνας. Ο κ. Biallas σημείωσε ότι η πληρωμή από την GTZ δεν μπορεί να γίνει προς ελληνικό φορέα, αν και το πρόβλημα θα μπορούσε με κάποιο τρόπο να παρακαμφθεί. Δεδομένου ότι η προεδρία της ΣΕ αλλάζει κάθε έξι μήνες, θεώρησε ότι δεν είναι καλή η ιδέα να τοποθετηθεί ο Υπεύθυνος Επικοινωνίας σε μία από τις πρωτεύουσες και προσέφερε τις εγκαταστάσεις της GTZ στην Αλβανία και την ΠΓΔΜ για έδρα του Υπευθύνου. Οι κκ. Dedej και Παπαγιάννης σημείωσαν ότι ο Υπεύθυνος Επικοινωνίας με κανέναν τρόπο δε συνδέεται με τον Πρόεδρο, αλλά με τη Γραμματεία και πιθανώς και με τη δομή του GEF. Ο κ. Παπαγιάννης διατύπωσε την ιδέα ότι θα έπρεπε να συνδέεται και να βρίσκεται κοντά στον Διαχειριστή Προγράμματος (International Project Manager) του PDF. Η κα Sukova παρατήρησε ότι το αρχικό ζήτημα που πρέπει να αποφασισθεί είναι η διαδικασία για την επιλογή του Υπευθύνου, και όχι το ποια θα είναι η έδρα του. Είπε ακόμη ότι η ελληνική γλώσσα θα πρέπει σαφώς να παραληφθεί από τα απαιτούμενα προσόντα και πρότεινε να γίνει διεθνής διαγωνισμός για τη θέση. Ο κ. Dedej εναντιώθηκε στην τοποθέτηση ενός Δυτικού στη θέση αυτή, και είπε πως θα ήταν προτιμότερος κάποιος από την περιοχή, και επέμεινε ότι θα έπρεπε να έχει έδρα τα Τίρανα και για πρακτικούς λόγους να μιλάει αλβανικά. Εν συνεχεία αναγνώστηκε η θέση των εκπροσώπων της MAP - οι οποίοι δυστυχώς ήταν υποχρεωμένοι να φύγουν νωρίς - σύμφωνα με την οποία θα έπρεπε να υπάρχει διαφάνεια στη διαδικασία επιλογής και στις τρεις χώρες και να επιλεγεί το κατάλληλο πρόσωπο για τη θέση, η εθνικότητα του οποίου εκ των υστέρων θα καθόριζε την έδρα. Οι κκ. Παπαγιάννης και Γερμανίδης υποστήριξαν την ιδέα ο Υπεύθυνος να έχει έδρα την Αλβανία, αλλά η κα Sukova επέμενε ότι μπορούσε να συμφωνήσει μονάχα σε μία δίκαια διαδικασία που θα οδηγούσε στην επιλογή του κατάλληλου προσώπου και μετά να καθοριστεί η έδρα. Οι κκ. Παπαγιάννης και Remple υποστήριξαν ότι η ποιότητα του ατόμου που θα προσληφθεί είναι το πρώτο ζήτημα που πρέπει να ληφθεί υπόψη και ότι είναι εύλογο να έχει έδρα στην Αλβανία αλλά όχι προκαθορισμένη εθνικότητα. Στην πραγματικότητα, η εθνικότητα δεν μπορεί να αποτελεί κριτήριο σε καμία περίπτωση, όταν ένα διασυνοριακό σύστημα συνεργασίας όπως το Πάρκο Πρεσπών ανακοινώνει κενή θέση εργασίας. Ο Πρόεδρος συνόψισε τη συζήτηση και η Επιτροπή συμφώνησε η υποχρεωτική γλωσσική ικανότητα που θα απαιτείται να είναι τα αγγλικά, ενώ η γνώση περισσότερων της μίας εθνικών γλωσσών να αποτελεί πρόσθετο προσόν. Η έδρα του Υπευθύνου Επικοινωνίας θα βρίσκεται στα Τίρανα. Ο Υπεύθυνος θα έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί τις εγκαταστάσεις της GTZ στην Κορυτσά, το Πόγραδετς και την Αχρίδα, και φυσικά τα γραφεία της Γραμματείας στον Αγ.Γερμανό. Η GTZ θα παράσχει χρηματοδότηση για τη δημοσίευση προκηρύξεων της θέσης στον εθνικό τύπο και των τριών χωρών. Οι αιτήσεις θα φτάνουν στον Αγ.Γερμανό και η επιλογή θα γίνει από τον Πρόεδρο με την βοήθεια της Γραμματείας και θα εγκριθεί από την ΣΕ. Τέλος, ο μισθός για την θέση θα είναι 1.000 ανά μήνα το πολύ, καθότι το πλαφόν για την υλοποίηση του Σχεδίου Επικοινωνίας πρόσφατα ορίστηκε από την GTZ στα 50.000. Το επόμενο θέμα που συζητήθηκε ήταν οι προτάσεις προγραμμάτων που κυκλοφόρησε η GTZ στα μέλη της ΣΕ λίγες μέρες πριν τη συνάντηση, ζητώντας την έγκρισή τους. Ο Πρόεδρος επισήμανε ότι πιθανόν κανείς να μην είχε τη δυνατότητα να διαβάσει τις προτάσεις, και ως εκ τούτου η Επιτροπή δεν ήταν δυνατό να τις εγκρίνει ή να τις απορρίψει σε αυτή τη συνάντηση. Ο κ. Biallas υπενθύμισε εν συντομία στη ΣΕ το σχετικό πρόγραμμα της GTZ που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη συνάντηση των Ψαράδων και πρότεινε να παρουσιάσει επίσης συνοπτικά τα προγράμματα και τα μέλη της ΣΕ να τα σχολιάσουν. Για τον επόμενο γύρο προγραμμάτων, πρότεινε η ΣΕ να σχηματίσει μια ειδική επιτροπή που θα εργάζεται πάνω στα προγράμματα πριν από τις συναντήσεις και θα κάνει τις σχετικές εισηγήσεις. Ο κ. Παπαγιάννης εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του στη Γερμανία, την GTZ και 6
ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΠΡΕΣΠΩΝ στον κ. Biallas προσωπικά που έδωσαν το παράδειγμα και με γενναιοδωρία συμβουλεύτηκαν την Επιτροπή για τα προγράμματα που θέλουν να χρηματοδοτήσουν, χωρίς να έχουν την υποχρέωση να το κάνουν, και πρότεινε όλοι οι δωρητές στην περιοχή του Πάρκου Πρεσπών να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους. Πρότεινε το σχηματισμό ενός ειδικού πάνελ για την εξέταση των προγραμμάτων, αποτελούμενο από τρία άτομα, ένα από κάθε χώρα, το οποίο θα έχει την εξουσία να αξιολογήσει τα προγράμματα εν ονόματι της Επιτροπής και μετά να αναφέρει στην ΣΕ. Η κα Ρουμελιώτου υπενθύμισε τις ανησυχίες που εξέφρασε η ΕΠΠ στη συνάντηση των Ψαράδων αναφορικά με την ακόμα ασαφή σύνδεση του προγράμματος της GTZ για Πρέσπα/ Αχρίδα, με τους σκοπούς και την εντολή της ΣΕ του Πάρκου Πρεσπών, και την ανάγκη διατύπωσης συγκεκριμένων κριτηρίων τα οποία θα πρέπει να συμφωνηθούν προτού αυτή η Επιτροπή δώσει την έγκρισή της για διάφορα προγράμματα. Ο Πρόεδρος συμφώνησε με την άποψη του κ. Παπαγιάννη ότι αυτό δεν αποτελεί ζήτημα και ότι η γενναιοδωρία της GTZ να έρθει ενώπιον της Επιτροπής θα πρέπει να αναγνωριστεί, και ως εκ τούτου το πάνελ θα πρέπει να οριστεί πάραυτα. Ο κ. Shumka ορίστηκε ως το μέλος του πάνελ από την Αλβανία, και η κα Sukova από την ΠΓΔΜ, ενώ το μέλος από την Ελλάδα θα καθοριστεί σε επόμενη ημερομηνία, αφότου γίνουν διαβουλεύσεις με τα απόντα μέλη της ΣΕ από την Ελλάδα. Το πάνελ αποφασίστηκε να συναντηθεί στην Αχρίδα στις 28 Μαΐου και να αναφέρει τα ευρήματά του στην Επιτροπή αμέσως μετά. Τα μέλη της ΣΕ θα κληθούν να υποβάλλουν τις όποιες μείζονες ενστάσεις σύντομα. Στο θέμα «άλλα ζητήματα», ο κ. Παπαγιάννης πρότεινε να οργανωθεί μία κατάλληλη δράση για να τιμηθεί η μνήμη του εκλιπόντος Καθηγητή Leke Gjiknuri και η πρόταση έγινε ομόφωνα αποδεκτή. Ο κ. Dedej ζήτησε να ενημερωθεί για τη έκβαση του προγράμματος υποδομών που θα χρηματοδοτείτο από την ελληνική Κυβέρνηση και η κα Ρουμελιώτου απάντησε ότι δυστυχώς δεν υπήρχαν εξελίξεις μετά τη συνάντηση των Ψαράδων. Ο κ. Παπαγιάννης παρατήρησε ότι είναι απαραίτητο ο Πρόεδρος να έρθει σε επαφή με όλους τους υπεύθυνους για διάφορα καθήκοντα και να αναφέρει την πρόοδό τους στην επόμενη συνάντηση της ΣΕ. Ο κ. Dedej ακολούθως είπε ότι η Κυβέρνησή του ενδιαφέρεται ιδιαίτερα να προωθήσει το ζήτημα της ανακήρυξης Βιοσφαιρικού Αποθέματος Πρέσπας / Αχρίδας και η κα Sukova συναίνεσε. Η κα Ρουμελιώτου υπενθύμισε τις επιφυλάξεις που εκφράστηκαν από την ελληνική πλευρά όταν η ιδέα τέθηκε για πρώτη φορά στη συνάντηση Σκοπίων. Επιπλέον, δεδομένου ότι η μελέτη του ΣΣΔ αναφέρεται στο ζήτημα και συστήνει την αναβολή της δράσης για τον χαρακτηρισμό αυτό, η κα Ρουμελιώτου πρότεινε την αναμονή μέχρις ότου ολοκληρωθούν οι εθνικές διαβουλεύσεις για το ΣΣΔ, προτού αναληφθεί οποιαδήποτε δραστική πρωτοβουλία. Ο κ. Παπαγιάννης συμφώνησε ότι πρέπει να δοθεί στην ελληνική πλευρά λίγος χρόνος για διαβουλεύσεις επί του ζητήματος στη βάση των συστάσεων του ΣΣΔ και η κα Sukova είπε ότι θα μπορούσαν να συλλέξουν πληροφορίες για την ακολουθητέα διαδικασία για την ίδρυση Βιοσφαιρικού Αποθέματος, για την επόμενη συνάντηση της ΣΕ. Ακολούθως, αποφασίστηκε ο χρόνος και τόπος διεξαγωγής της επόμενης συνάντησης: η Τέταρτη Τακτική Συνάντηση της Επιτροπής θα λάβει χώρα στο Resen, στην ΠΓΔΜ, στις 13-14 Δεκεμβρίου 2002. Τέλος, ο Πρόεδρος ευχαρίστησε όλους τους συμμετέχοντες, εκ μέρους της αλβανικής Κυβέρνησης, για τη συνεισφορά τους στο γόνιμο έργο της συνάντησης. Ο κ. Παπαγιάννης μιλώντας εκ μέρους της Επιτροπής και όλων των συμμετεχόντων, ευχαρίστησε την αλβανική Κυβέρνηση, τις τοπικές αρχές, και ιδιαίτερα τον κ. Spase Shumka για την επιτυχημένη διοργάνωση και στη συνέχεια κηρύχθηκε το πέρας της συνάντησης. 7
ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΠΡΕΣΠΩΝ Συμπεράσματα 1. Στην τρίτη της συνάντηση, η ΣΕ ενέκρινε την αίτηση PDF B που παρουσιάστηκε από το UNDP. Η Επιτροπή ζήτησε από το UNDP να ενσωματώσει διάφορες προτάσεις ούτως ώστε: α. Το ΣΣΔ να είναι το κυρίαρχο/ υπερισχύον έγγραφο. β. Οι εθνικοί αξιωματούχοι του προγράμματος να επιλεγούν άμεσα από το αντίστοιχα Υπουργείο σύμφωνα με τις καθιερωμένες συμβατικές διαδικασίες του UNDP. γ. Οι Κανόνες Αναφοράς που εμφανίζονται στα παραρτήματα να μην παρουσιαστούν στην Γραμματεία του GEF. Θα γίνει περαιτέρω επεξεργασία τους πριν την τελική έγκριση υλοποίησης από το UNDP. δ. Να ενδυναμωθεί η συνεργασία με τις τοπικές αρχές για το σχεδιασμό και την υλοποίηση των δράσεων του PDF. Μέχρι τέλη Μαΐου, θα γίνουν βελτιώσεις στο κείμενο του εγγράφου που θα αντανακλούν επίσης ορισμένα ελάσσονα σχόλια που έχουν υποβληθεί από τα μέλη της ΣΕ και που πιθανόν να υποβληθούν από τις τοπικές αρχές. 2. Σχετικά με τη μελέτη του ΣΣΔ, η ΣΕ εξέφρασε την εκτίμησή της για την πολύ καλή δουλειά που έχει γίνει από τις συνεργαζόμενες ΜΚΟ και ομάδες ειδικών και αποφάσισε να εισέλθει στη διαδικασία των διαβουλεύσεων και στις τρεις χώρες, σε τοπικό, περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο. Η διαδικασία θα εξακολουθήσει για περίοδο τεσσάρων μηνών και θα υποστηριχτεί από την GTZ, μέχρι του ποσού των 30.000. Η αίτηση προς την GTZ θα προετοιμαστεί από τη Γραμματεία εντός δύο εβδομάδων και θα υποβληθεί μετά από έγκριση του Προέδρου. 3. Η ΣΕ συμφώνησε ότι η εκτέλεση της υδρογεωλογικής μελέτης θα πρέπει να επιδιωχθεί ως ζήτημα προτεραιότητας και για το σκοπό αυτό αποφάσισε να ενσωματώσει το προσχέδιο της πρότασης προγράμματος στο έγγραφο του PDF B. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, η Επιτροπή συμμερίστηκε τις ανησυχίες της Αλβανίας για την κρίσιμη κατάσταση της στάθμης του νερού στην Μικρή Πρέσπα και για την ανάγκη επίλυσης των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η γεωργία στην ευρύτερη περιοχή. 4. Σχετικά με το ερώτημα της πρόσληψης Υπευθύνου Επικοινωνίας για το Πάρκο Πρεσπών, η ΣΕ αποφάσισε ότι: α. Οι Κανόνες Αναφοράς θα επαναδιατυπωθούν για να περιλάβουν μία αλλαγή στην έδρα του Υπευθύνου, η οποία θα βρίσκεται στα Τίρανα, στα γραφεία της PPNEA. Ακόμη, στους Κανόνες Αναφοράς, απαίτηση θα είναι υποχρεωτικά η γνώση της αγγλικής, και η γνώση περισσότερων από μία εθνικών γλωσσών θα θεωρείται σημαντικό πρόσθετο προσόν. β. Εντός μίας εβδομάδας, η Γραμματεία θα προετοιμάσει τις απαραίτητες προκηρύξεις για τη θέση στον εθνικό τύπο των τριών χωρών και θα ζητήσει τη σχετική χρηματοδότηση από τη GTZ. γ. Οι αιτήσεις για τη θέση θα φτάνουν στην έδρα της Γραμματείας στον Αγ.Γερμανό, στην Ελλάδα, ταχυδρομικώς μαζί με τα απαιτούμενα έγγραφα μέσα σε ένα μήνα από την δημοσίευση των προκηρύξεων. δ. Ο Πρόεδρος με τη βοήθεια της Γραμματείας θα παρουσιάσει προς τελική 8
ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΠΡΕΣΠΩΝ έγκριση στην ΣΕ έναν κατάλογο με τις τρεις καλύτερες αιτήσεις και την κατάταξή τους. Η πρόταση προγράμματος για το Σχέδιο Επικοινωνίας που έχει ετοιμάσει η Γραμματεία θα επαναδιατυπωθεί για να περιλάβει μία μείωση του διαθέσιμου από την GTZ προϋπολογισμού στα 50.000. Ο νέος προϋπολογισμός θα πρέπει να εγκριθεί από την GTZ πριν προχωρήσει η προαναφερθείσα προκήρυξη θέσης. 5. Η ΣΕ επιπλέον συμφώνησε στο σχηματισμό μίας μικρής ομάδας η οποία θα εργάζεται πάνω στα προτεινόμενα μικρά προγράμματα που θα χρηματοδοτήσει η GTZ. Η ομάδα θα αποτελείται από τρία άτομα, ένα από κάθε χώρα. Η ΣΕ διόρισε τον Spase Shumka από την Αλβανία και την Kaja Sukova από την ΠΓΔΜ, ενώ το μέλος από την Ελλάδα θα οριστεί αργότερα. Η ομάδα θα συναντηθεί στις 28 Μαΐου στην Αχρίδα για να αξιολογήσει τις υπάρχουσες προτάσεις μικρών προγραμμάτων. Στη συνέχεια θα ενημερωθεί η ΣΕ και τα μέλη της θα μπορούν να υποβάλλουν μείζονες ενστάσεις στα ευρήματα της ομάδας εργασίας εντός τριών εργάσιμων ημερών. 6. Η ΣΕ συμφώνησε να γιορταστεί μια ημέρα μνήμης του εκλιπόντος Καθ. L.Gjiknuri. Αναμένεται πρόταση από τη Γραμματεία για τη διοργάνωση κατάλληλης δραστηριότητας. 7. Η ΣΕ συμφώνησε η τέταρτη τακτική της συνάντηση να λάβει χώρα στο Resen της ΠΓΔΜ, στις 13-14 Δεκεμβρίου 2002. 8. Τέλος, η ΣΣ εξέφρασε την ευγνωμοσύνη της προς την κοινότητα των χρηματοδοτών για το ενδιαφέρον τους για το Πάρκο Πρεσπών, το οποίο εκδηλώνεται με την ενεργό συμμετοχή τους στις συναντήσεις της, προς όλους τους συμμετέχοντες για τη συνεισφορά τους, και προς τους διοργανωτές της συνάντησης, και ιδιαίτερα το Υπουργείο Περιβάλλοντος, τις αρχές του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών και τον Spase Shumka της Γραμματείας της ΣΕ, για τις προσπάθειες και τη θερμή φιλοξενία τους. 9
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΤΑΜΕΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Αίτηση για χρηματοδότηση PDF-B Χώρες: Εστιακή περιοχή: Δημοκρατία της Αλβανίας Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας 1 Πολλαπλή Εστιακή Περιοχή: Διεθνή Ύδατα και Βιοποικιλότητα Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΕΠ#12 - Ολοκληρωμένη Διαχείριση Οικοσυστημάτων και Φυσικών Πόρων (σχετικό επίσης με τα κριτήρια του ΕΠ#9, ΕΠ#4 και ΕΠ#2 Τίτλος Προγράμματος: Ολοκληρωμένη Διαχείριση Οικοσυστημάτων στο Διασυνοριακό Πάρκο Πρεσπών Ποσό χρηματοδότησης: US$ 388,000 Συγχρηματοδότηση: US$ 319.000 - KfW US$ 20.000 - Αλβανική Κυβέρνηση US$ 20.000 - Κυβέρνηση της ΠΓΔΜ US$ 150.000 - Ελληνική Κυβέρνηση (Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης) US$ 44.000 - Ελληνική Κυβέρνηση US$ 10.000 - UNDP Αλβανία US$ 10.000 - UNDP ΠΓΔΜ US$ 24.000 - ΜΚΟ (PPNEA, BSPSM, ΕΠΠ) Εκτιμώμενο Κόστος Προγράμματος Πλήρους Προγράμματος: US$ 10 εκ. (GEF US$ 6 εκ., KfW US$ 4 εκ.) Υπηρεσία Υλοποίησης: UNDP Κατηγορία: Κατηγορία Β Χρηματοδότηση Κατηγορίας Α που έχει δοθεί: Καμία 2 Διάρκεια Προγράμματος: 12 μήνες Περίληψη Πλήρους Προγράμματος Η περιοχή του Πάρκου Πρεσπών, που βρίσκεται στην Βαλκανική χερσόνησο και περικλείει τμήματα της Αλβανίας, της ΠΓΔΜ και της Ελλάδας, είναι μια λεκάνη σε υψηλό υψόμετρο η οποία περιλαμβάνει τις επικοινωνούσες λίμνες Μικρή Πρέσπα και Μεγάλη Πρέσπα καθώς και τα περιβάλλοντα ορεινά οικοσυστήματα. Η τριεθνής περιοχή της Πρέσπας θεωρείται μια οικολογική οντότητα παγκόσμιας σημασίας και έχει μάλιστα χαρακτηρισθεί ως ένα από τα 24 μεγαλύτερα διασυνοριακά «οικολογικά στηρίγματα (bricks)» της Ευρώπης. Ολόκληρη η περιοχή των Πρεσπών φιλοξενεί μοναδικούς βιότοπους που είναι σημαντικοί για τη διατήρηση του Ευρωπαϊκού και του 1 2 Η Ελλάδα είναι επίσης εταίρος στην υλοποίηση του προγράμματος. Η συμμετοχή της Ελλάδας και οι δράσεις που θα πραγματοποιηθούν στο ελληνικό τμήμα του τριεθνούς Πάρκου Πρεσπών θα χρηματοδοτηθούν από την ελληνική κυβέρνηση και άλλες πηγές. Η εγκεκριμένη Περιγραφή Ιδέας ετοιμάστηκε το 2001 με χρηματοδότηση της KfW. 10
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I παγκόσμιου περιβάλλοντος. Οι λίμνες και οι υγρότοποι αποτελούν σημαντικές περιοχές διαχείμασης, αναπαραγωγής και τροφοληψίας για πολλά είδη πουλιών. Η χλωρίδα αποτελείται από περισσότερα από 1.500 είδη φυτών με 19 ενδημικά είδη καταγραμμένα στις τρεις χώρες. Τα υδάτινα οικοσυστήματα της περιοχής είναι επίσης πλούσια σε ενδημικά είδη και σε είδη της ορνιθοπανίδας, και περιλαμβάνει τη μεγαλύτερη αποικία αναπαραγωγής του παγκοσμίως απειλούμενου αργυροπελεκάνου και της λαγγόνας. Η λίμνη φιλοξενεί επίσης θηλαστικά, όπως η αρκούδα, ο λύκος και ο λύγκας, που είναι απειλούμενα στην Ευρώπη. Επιπλέον, η περιοχή της λίμνης έχει μεγάλη πολιτιστική και ιστορικής σημασία. Οι μοναδικές αξίες αυτού του οικοσυστήματος υποβαθμίζονται με ταχύ ρυθμό και απειλούνται λόγω της αυξανόμενης εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων, των ακατάλληλων χρήσεων γης και των ασυντόνιστων, τομεακών πολιτικών και αναπτυξιακών δράσεων που οδηγούν σε ρύπανση και υποβάθμιση του εδάφους και των νερών. Δεδομένου ότι η περιοχή των λιμνών των Πρεσπών διασχίζει τα εθνικά σύνορα, υπόκειται σε διαφορετικές και ακόμη και αντικρουόμενες πρακτικές διαχείρισης και πολιτικές, οι οποίες επιδεινώνουν τις απειλές για το οικοσύστημα ως σύνολο και κάνουν τα μονόπλευρα και αποσπασματικά μέτρα αντιμετώπισης αναποτελεσματικά. Είναι επομένως επιτακτική η ανάπτυξη και θέσπιση μιας περιφερειακής και ολοκληρωμένης προσέγγισης για την προστασία και διαχείριση της περιοχής. Οι κυβερνήσεις των τριών χωρών έχουν αναγνωρίσει την σημασία διατήρησης της βιοποικιλότητας της περιοχής μέσω της ίδρυσης πέντε προστατευόμενων περιοχών και μιας επίσημης δέσμευσης για την ανάπτυξη μιας τριμερούς συνεργασίας για την διαχείρισή της, όπως εκφράστηκε με την Διακήρυξη των Πρωθυπουργών για την ίδρυση του Διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών και την περιβαλλοντική προστασία και αειφορική ανάπτυξη των λιμνών των Πρεσπών και των γύρω περιοχών, που υπογράφηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2000. Γενικός σκοπός του προγράμματος είναι η προώθηση της ολοκληρωμένης διαχείρισης του οικοσυστήματος της περιοχής του Διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών με την συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων και την ενδυνάμωση της συνεργασίας μεταξύ των τριών χωρών. Το πλήρες πρόγραμμα θα ενδυναμώσει σημαντικά την θεσμική δυνατότητα των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών να υιοθετήσουν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την διατήρηση και αειφορική χρήση του Διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών, ενώ θα διασφαλίσει τα καλύτερα οικονομικά, οικολογικά και κοινωνικά οφέλη που θα προκύψουν από την χρήση των φυσικών πόρων. Θα καλλιεργήσει την δημιουργία και εφαρμογή διασυνοριακών, διατομεακών και συμμετοχικών διαδικασιών για χρήσεις γης, αγροτικής ανάπτυξης, διαχείρισης υδάτων και αξιοποίησης φυσικών πόρων. Με τον τρόπο αυτό, θα προωθήσει τη συνέργια μεταξύ προσπαθειών για την διατήρηση της παγκοσμίως σημαντικής βιοποικιλότητας της περιοχής και σημαντικών λειτουργιών οικοσυστημάτων και θα ενδυναμώσει την ικανότητα διατήρησης, αειφορικής χρήσης και διαχείρισης διεθνών υδάτινων σωμάτων σε βάση οικοσυστήματος. Επίσης, θα ενδυναμώσει την τεχνογνωσία στο τομέα διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών που υπάρχουν στην περιοχή. Το προτεινόμενο πρόγραμμα βρίσκεται σε πλήρη συμφωνία με την πρόθεση των τριών εθνικών κυβερνήσεων για την διατήρηση της βιοποικιλότητας της περιοχής και την προώθηση της αειφορικής ανάπτυξης, όπως προκύπτει από την Πρωθυπουργική Διακήρυξη για την ίδρυση του τριμερούς Διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών και την δημιουργία της Συντονιστικής Επιτροπής για την διευκόλυνση της ίδρυσής του. Η συμμετοχή στην Επιτροπή εθνικών, και τοπικών αρχών και ΜΚΟ από τις τρεις χώρες διασφαλίζει την ευρεία υποστήριξη του προγράμματος από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και την ενεργή και άμεση συμμετοχή του τοπικού πληθυσμού. Η εγκεκριμένη Περιγραφή Ιδέας είναι αναπόσπαστο μέρος αυτής της αίτησης PDF (βλ. Παράρτημα 5) 11
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I Κατάλογος συντομογραφιων BSPSM EΥ ΕΕ ΠΓΔΜ GEF Α.Κ. Ε.Κ. ΠΓΔΜ.Κ ΔΠ KfW MAP Υ.ΠΕ ΣΔ ΜΚΟ ΕΠ ΕΣΠ ΕΔΠ ΕΠ ΠΠ PDF ΣΕΠΠ PPNEA ΜΥΠ ΣΣΔ ΕΠΠ ΚΑ UNDP Εταιρεία για την Μελέτη και τη Προστασία της Ορνιθοπανίδας στην ΠΓΔΜ Εκτελεστική Υπηρεσία Ευρωπαϊκή Ένωση Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας Παγκόσμιο Ταμείο για το Περιβάλλον -Global Environment Facility Αλβανική Κυβέρνηση Ελληνική Κυβέρνηση Κυβέρνηση της ΠΓΔΜ Διαχειριστής Προγράμματος σε Διεθνές επίπεδο Kreditanstalt für Wiederaufbau Μακεδονική Συμμαχία για την Πρέσπα Υπουργείο Περιβάλλοντος Σχέδιο Διαχείρισης Μη-Κυβερνητική Οργάνωση Εθνικό Πάρκο Εθνικός Συντονιστής Προγράμματος Εθνικός Διευθυντής Προγράμματος Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (του GEF) Προστατευόμενη Περιοχή Project Development Facility (GEF) Συντονιστική Επιτροπή Πάρκου Πρεσπών Διατήρηση και Προστασία του Φυσικού Περιβάλλοντος της Αλβανίας Μονάδα Υποστήριξης Προγράμματος Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης (της ΣΕΠΠ για λεκάνη των Πρεσπών) Εταιρία Προστασίας Πρεσπών Κανόνες Αναφοράς Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη (United Nations Development Programme) 12
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I 1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ PDF-B Η αιτούμενη φάση PDF B έχει διάρκεια ένα χρόνο και είναι απαραίτητη για την εκπόνηση ή ολοκλήρωση σημαντικών μελετών βάσης οι οποίες θα απευθύνονται σε επιστημονικά, τεχνικά και κοινωνικο-οικονομικά ζητήματα του πλήρους προγράμματος. Ο απώτερος στόχος της φάσης PDF B είναι ο σχεδιασμός μιας ολοκληρωμένης πρότασης προγράμματος GEF. Εκτός από την δημιουργία τεχνικής βάσης για το πλήρες πρόγραμμα, οι δράσεις της φάσης PDF B έχουν σχεδιαστεί στρατηγικά για την καθιέρωση διαχειριστικής δομής, μηχανισμών συντονισμού, και μηχανισμών συμμετοχής των εμπλεκόμενων φορέων, που είναι απαραίτητα για την επιτυχή μελλοντική υλοποίηση του πλήρους προγράμματος. Άμεσος Στόχος 1 Δημιουργία δομής υλοποίησης και μηχανισμών συντονισμού και υποστήριξης του PDF B. 1.1 Ίδρυση Γραφείων Προγράμματος Τα κεντρικά γραφεία του προγράμματος θα βρίσκονται στο Asamati στις εγκαταστάσεις της BSPSM, στην ΠΓΔΜ. Στην Αλβανία θα βρίσκονται θυγατρικά γραφεία στα ανακαινισμένα κεντρικά γραφεία του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών, στην Κορυτσά, ενώ για εργασία στο πεδίο θα διατίθενται τα τοπικά γραφεία στη Gorica e Madhe. Η ΕΠΠ θα διαθέσει χώρο στις εγκαταστάσεις της στον Αγ. Γερμανό, στην Ελλάδα. (Υπεύθυνοι φορείς: UNDP/GEF και Υπουργείο Γεωργίας/ Δασική Υπηρεσία της Αλβανίας, UNDP/GEF και BSPSM στην ΠΓΔΜ, Υ.ΠΕ. και ΕΠΠ στην Ελλάδα) 1.2 Επιλογή και κατάρτιση προσωπικού Το Υπουργείο Περιβάλλοντος κάθε χώρας θα διορίσει τον αντίστοιχο Εθνικό Διευθυντή Προγράμματος (ΕΔΠ). Το UNDP, η KfW και η Συντονιστική Επιτροπή του Πάρκου Πρεσπών θα επιλέξουν από κοινού τους Εθνικούς Συντονιστές Προγράμματος (ΕΣΠ) και τον Διαχειριστή Προγράμματος σε Διεθνές επίπεδο (ΔΠ). Μόλις διοριστούν, οι ΕΔΠ θα επιλέξουν το προσωπικό υποστήριξης σε κάθε χώρα. Το προσωπικό υποστήριξης στα κεντρικά γραφεία στο Asamati θα αποτελείται από έναν βοηθό διαχείρισης/ λογιστή και έναν υπεύθυνο σύνδεσης με την τοπική κοινωνία για τις δράσεις στην ΠΓΔΜ. Επίσης θα υπάρχουν υπεύθυνοι για θέματα κοινοτήτων στην Korca/Gorica e Madhe, στην Αλβανία και στον Αγ. Γερμανό, στην Ελλάδα, ούτως ώστε να διασφαλιστεί παρουσία του προγράμματος και ανταλλαγή πληροφοριών τοπικά στις χώρες αυτές. Η επιλογή των ατόμων θα γίνει με βάση τους κανόνες αναφοράς που παρατίθενται στο Παράρτημα 4. Το νέο προσωπικό θα καταρτιστεί σε συγκεκριμένα θέματα με σκοπό να διασφαλιστεί το απαιτούμενο επίπεδο τεχνογνωσίας και να αποφευχθούν τυχόν καθυστερήσεις στο ξεκίνημα της φάσης PDF Β. Η εξήγηση των διαδικασιών χρηματοδότησης και αναφοράς θα είναι από τα πρώτα θέματα που θα εξηγηθούν. Επιπλέον ανάγκες κατάρτισης θα προσδιοριστούν όσο το δυνατόν νωρίτερα από τον ΔΠ και τους ΕΣΠ. (Υπεύθυνοι φορείς: UNDP/GEF, KfW, ΣΕΠΠ, ΕΣΠ) 1.3 Αναθεώρηση και ενημέρωση του πλάνου εργασίας του PDF-B και των Κανόνων Αναφοράς Το αρχικό πλάνο εργασίας που παρουσιάζεται ως μέρος αυτής της πρότασης και οι προκαταρκτικοί κανόνες αναφοράς που παρατίθενται στο παράρτημα 4 θα αναθεωρηθούν και θα τροποποιηθούν αναλόγως από την ΣΕΠΠ, τον ΔΠ, τους ΕΔΠ και τους ΕΣΠ, και θα εγκριθούν από την ΣΕΠΠ. (Υπεύθυνοι φορείς: ΣΕΠΠ, IPM, NPDs, NPCs) 13
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I 1.4 Ενδυνάμωση της ΣΕΠΠ (PDF B Επιτροπή Καθοδήγησης Προγράμματος) και της Γραμματείας Η ΣΕΠΠ και η Γραμματεία της θα παίζουν ένα βασικό και κεντρικό ρόλο στην υλοποίηση όλων των δράσεων της φάσης PDF B (βλ. κανόνες αναφοράς στο παράρτημα 4). Το πρόγραμμα θα υποστηρίξει την ΣΕΠΠ και τη Γραμματεία στην υλοποίηση όλων των σχετικών με το πρόγραμμα δράσεων. Οι τρεις Συντονιστές Προγράμματος και τα μέλη της Γραμματείας θα είναι επίσης αποδέκτες της κατάρτισης που θα γίνει με την έναρξη του PDF B. (Υπεύθυνοι φορείς: UNDP/GEF στην Αλβανία και την ΠΓΔΜ, Υ.ΠΕ στην Ελλάδα) 1.5 Σύσταση μηχανισμού διαβουλεύσεων των εμπλεκόμενων φορέων. Το προσωπικό του προγράμματος θα υλοποιεί συχνές διαβουλεύσεις σχετικά με το πρόγραμμα, τη διαχείριση των φυσικών πόρων και την αειφορική ανάπτυξη της περιοχής των Πρεσπών με τον τοπικό πληθυσμό και όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Ο διάλογος θα εστιάζεται επίσης στην ιδέα, τη διαδικασία και τις συνέπειες ίδρυσης και διαχείρισης του Διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών. Οι διαβουλεύσεις αυτές θεωρούνται σημαντικές προκειμένου ο τοπικός πληθυσμός να κατανοήσει πλήρως το πρόγραμμα και να το υποστηρίξει, καθώς και ως μέσο άμεσης συμμετοχής των τοπικών κοινοτήτων στην διαδικασία λήψης αποφάσεων. Δύο θέματα θεωρούνται βασικά. Καταρχήν, να καθοριστούν διαδικασίες και να παρέχονται συνεχείς ευκαιρίες για επικοινωνία και συμμετοχή στον σχεδιασμό, και συγκεκριμένα να εφαρμοστεί μια διαδικασία διαβούλευσης σχετικά με το Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης (ΣΣΔ) το οποίο ετοιμάζεται από την ΣΕΠΠ. Επίσης, να δημιουργηθεί ένα πρόγραμμα προσέγγισης της τοπικής κοινωνίας και ευκαιρίες κατάρτισης των τοπικών εμπλεκόμενων φορέων, συμπεριλαμβανομένου του τοπικού πληθυσμού, στην εξέλιξη και εκπλήρωση του PDF Β. (Υπεύθυνοι φορείς: Μονάδα Υποστήριξης Προγράμματος -Υπεύθυνοι σύνδεσης με την τοπική κοινωνία) Άμεσος στόχος 2 Καθορισμός ορίων περιοχής μελέτης Το Διασυνοριακό Πάρκο Πρεσπών δεν έχει ακόμα συσταθεί τυπικά. Επομένως δεν έχει ακόμα νομική υπόσταση ή μια οργάνωση με δικαιοδοσία να το διαχειρίζεται ως μονάδα. Κατά τη φάση PDF Β, θα γίνουν ενέργειες προς αυτή την κατεύθυνση. Έτσι, το πρόγραμμα θα υποστηρίξει τις ακόλουθες δράσεις: 2.1 Εκτίμηση μεταξύ ορίων λεκάνης απορροής και οικοσυστημάτων Τα όρια του Διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών δεν έχουν ακόμα καθοριστεί. Επομένως, θα χρειαστεί περαιτέρω ανάλυση για την επιλογή των ορίων της περιοχής του προγράμματος. Το βασικό θέμα που θα πρέπει να οριστεί είναι εάν η περιοχή του προγράμματος θα επιλεχθεί με στενή βάση τη λεκάνη απορροής των Λιμνών των Πρεσπών ή εάν η επιλογή θα γίνει βάση οικοσυστήματος. Ο ορισμός θα πρέπει να είναι λογικός και πρακτικός. Η ανάγκη καθορισμού ορίων προκύπτει πιο επείγουσα στην ΠΓΔΜ, όπου δύο εθνικά πάρκα, η Galicica και το Pelister ανήκουν μόνο μερικώς στη λεκάνη των Λιμνών των Πρεσπών. Από το πρώτο ανήκει μόνο η μισή περιοχή του πάρκου και από το δεύτερο περίπου μόνο το 10% βρίσκεται μέσα στα όρια της λεκάνης απορροής. (Υπεύθυνοι φορείς: ΣΕΠΠ, ΠΔ, ΕΣΠ, σύμβουλοι) 2.2 Έγκριση περιοχής προγράμματος Η ΣΕΠΠ θα πρέπει να παίξει σημαντικό ρόλο στην επιλογή των ορίων της περιοχής του προγράμματος και να συμβάλλει με ανάλογη εθνική εμπειρία και γνώση. Δεδομένου ότι τα όρια της περιοχής του προγράμματος είναι πιθανό να αποτελέσουν θέμα διαφωνιών προτείνεται ένας διεθνής σύμβουλος να βοηθήσει τους εθνικούς σύμβουλους στη διαδικασία ανάλυσης και διατύπωσης της τελικής πρότασης για τα όρια της περιοχής του προγράμματος. (Υπεύθυνοι φορείς: ΣΕΠΠ, ΔΠ, ΕΣΠ, σύμβουλοι) 14
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I Άμεσος στόχος 3 Βελτίωση απαραίτητων πληροφοριών βάσης Οι παρακάτω δράσεις θα ληφθούν με συμβουλευτικές διαδικασίες. Οι κανόνες αναφοράς για τα συγκεκριμένα θέματα παρατίθενται στο Παράρτημα 4. Οι μελέτες της φάσης PDF B θα γίνουν κατά κύριο λόγο με γνώμονα μελέτες που ήδη εκπονούνται ή έχουν ολοκληρωθεί, συμπεριλαμβανομένης της μελέτης σκοπιμότητας για το Αλβανικό Εθνικό Πάρκο Πρεσπών, που έχει αναθέσει η KfW, και το Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης για την Αειφορική Ανάπτυξη του Πάρκου Πρεσπών, που χρηματοδοτείται από το ελληνικό Υ.ΠΕ, εκπονείται από την ΣΕΠΠ και αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Μάιο του 2002 (για τα παραπάνω βλ. Παράρτημα 6) 3.1 Βιοποικιλότητα και οικοσυστήματα 3.1.1 Καθορισμός απειλών και ανάλυση βαθύτερων αιτιών Αν και υπάρχουν πολλά στοιχεία σχετικά με την βιοποικιλότητα της περιοχής, υπάρχουν ωστόσο κάποια κενά και παρατηρείται ανεπάρκεια σε ορισμένα θέματα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των στοιχείων που υπάρχουν αφορά την ποικιλία παρουσίας-απουσίας ειδών στην περιοχή. Δεν υπάρχουν ωστόσο πληροφορίες σχετικά με την μετακίνηση των ειδών, τα σημαντικά ενδιαιτήματα, και τις οικολογικές διαδικασίας για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Η μελέτη αυτή θα επικεντρωθεί στην συγκέντρωση της υπάρχουσας πληροφορίας, τον εντοπισμό σημαντικών κενών και τον σχεδιασμό άμεσα σχετικών και εφαρμοσμένων καθηκόντων για την βελτίωση της βάσης πληροφοριών. Ο σαφής καθορισμός και η ανάλυση των απειλών για την βιοποικιλότητα της περιοχής και τα βασικά τους αίτια θα αποτελέσουν σημαντικό μέρος της παραπάνω προσπάθειας, ούτως ώστε να σχεδιαστούν αποτελεσματικές παρεμβάσεις κατά τη διάρκεια του πλήρους προγράμματος. (Υπεύθυνοι φορείς: ΕΣΠ, σύμβουλοι) 3.1.2 Διασυνοριακή διαγνωστική ανάλυση οικοσυστημάτων Ένας αρμόδιος οργανισμός θα εκπονήσει μια διαγνωστική ανάλυση της διασυνοριακής βιοποικιλότητας σε επίπεδο ειδών και οικοσυστημάτων και σε θέματα ή προβλήματα που αφορούν την διατήρηση και αειφορική τους χρήση. Θα γίνει επίσης ανάλυση απειλών/ αιτιών ειδικά για διασυνοριακά θέματα. Θα εντοπιστούν περιοχές ειδικού ενδιαφέροντος και θα οριστούν κατάλληλες παρεμβάσεις για την εφαρμογή αποτελεσματικής διασυνοριακής διαχείρισης. (Υπεύθυνοι φορείς: ΣΕΠΠ, ΔΠ, ΕΣΠ, σύμβουλοι) 3.2 Κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και τάσεις Οι κάτοικοι της περιοχής των Πρεσπών απασχολούνται κυρίως στον πρωτογενή τομέα παραγωγής, με βασική πηγή εισοδήματος την γεωργία. Η κτηνοτροφία και η αλιεία συμβάλουν επίσης στην αγροτική παραγωγή της περιοχής σε διαφορετικό βαθμό ανάλογα με τη χώρα. Ο δευτερογενής τομέας είναι αρκετά ανεπτυγμένος μόνο στην περιοχή του Ρέσεν (ΠΓΔΜ), ενώ ο τριτογενής τομέας περιορίζεται βασικά στον τουρισμό, ο οποίος αποτελεί σημαντική οικονομική δραστηριότητα, τουλάχιστον στην ΠΓΔΜ και στην Ελλάδα. Μεγάλο μέρος των οικοσυστημάτων των Λιμνών των Πρεσπών έχει μετατραπεί σε αγροτικά συστήματα διαφόρων ειδών, ή έχει αντικατασταθεί από μικρές πόλεις, χωριά και άλλες ανθρώπινες υποδομές. Ωστόσο, πολλοί από τους κατοίκους της περιοχής ζουν σε σχετικά φτωχές συνθήκες και η επιβίωσή τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους φυσικούς πόρους. Θα εκπονηθεί μελέτη για την συλλογή και ενημέρωση των στοιχείων που υπάρχουν σχετικά με τις κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες της περιοχής και τις τάσεις που παρατηρούνται στον πληθυσμό, την δημογραφία, την απασχόληση και το εισόδημα. Μεγάλη σημασία θα δοθεί στην εξάρτηση του τοπικού πληθυσμού από τους φυσικούς πόρους. Μέρος της μελέτης θα αποτελέσει η εκτίμηση των σημερινών χρήσεων των φυσικών πόρων, της βιωσιμότητάς τους και των συνολικών επιπτώσεών τους στην βιοποικιλότητα. (Υπεύθυνοι φορείς: ΕΣΠ, σύμβουλοι) 15
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I 3.3 Υπάρχουσες και εναλλακτικές μορφές απασχόλησης Θα οριστούν και θα εκτιμηθούν σενάρια εναλλακτικών μορφών απασχόλησης και χρήσης των φυσικών πόρων. Η έρευνα θα περιλαμβάνει: Ανάλυση της οικονομικής και οικολογικής βιωσιμότητας των υπαρχόντων συστημάτων παραγωγής στην γεωργία, την αλιεία και τη δασοπονία. Ανάλυση της χρήσης της φυσικής βλάστησης για καύσιμη ξυλεία και πιθανές βελτιώσεις για την εισαγωγή ενός αειφορικού συστήματος. Αξιολόγηση επιλογών και προτάσεων για την προώθηση εναλλακτικών μορφών απασχόλησης (θεραπευτικά φυτά, κτηνοτροφία, οικοτουρισμός, κοινοτικά δάση), και Καθορισμός εφαρμόσιμων μηχανισμών παροχής κινήτρων για την προώθηση της αειφορικής παραγωγής σε διάφορους τομείς. (Υπεύθυνοι φορείς: ΕΣΠ, σύμβουλοι) 3.4 Περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση Το επίπεδο περιβαλλοντικής ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την διατήρηση της βιοποικιλότητας δεν είναι υψηλό στον τοπικό πληθυσμό και τους λοιπούς ενδιαφερόμενους φορείς. Η μελέτη αρχικά θα εντοπίσει τα προγράμματα που εκπονούνται και στη συνέχεια θα καθορίσει επιπρόσθετες ανάγκες, οργανωτικές απαιτήσεις και μηχανισμούς διανομής για να αυξηθεί το επίπεδο ενημέρωσης. Στη μελέτη θα συμπεριληφθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς της περιοχής. (Υπεύθυνοι φορείς: ΕΣΠ, σύμβουλοι) 3.5 Νομοθετική /ρυθμιστική και πολιτική βάση, περιλαμβανομένων μηχανισμών και επιλογών συμμόρφωσης και καταστολής Θα αξιολογηθεί η υπάρχουσα νομοθετική, ρυθμιστική και πολιτική βάση σχετικά με την χρήση του εδάφους, του νερού και των φυσικών πόρων στην περιοχή. Η αξιολόγηση θα επικεντρωθεί στο να εντοπιστούν συγκεκριμένα κενά και ανεπάρκειες που αναστέλλουν ή εμποδίζουν την εφαρμογή αποτελεσματικών προσεγγίσεων για την διατήρηση της βιοποικιλότητας και την υιοθέτηση μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για την διαχείριση της περιοχής. Η ανάλυση των μηχανισμών συμμόρφωσης και καταστολής που ισχύουν θα αποτελέσουν μέρος της αξιολόγησης αυτής. Οι προτάσεις που θα διατυπωθούν θα αποτελέσουν τη βάση για τον σχηματισμό θεσμικών μεταρρυθμίσεων που θα πραγματοποιηθούν κατά τη διάρκεια του πλήρους προγράμματος, με σκοπό να επιτευχθούν οι στόχοι του προγράμματος. (Υπεύθυνοι φορείς: ΕΣΠ, σύμβουλοι) 3.6 Υδρογεωλογική μελέτη Τις τελευταίες δύο δεκαετίες παρατηρείται μια αυξανόμενη μείωση της στάθμης των υδάτων στις δύο λίμνες. Αυτό ανησυχεί σημαντικά ορισμένα εμπλεκόμενα μέρη, ενώ έχει αρχίσει να προκαλεί αρνητικές επιπτώσεις σε ορισμένα είδη (συγκεκριμένα τις αποικίες των πελεκάνων στην Λίμνη Μικρή Πρέσπα). Δεν υπάρχει καλή γνώση για τα θέματα του νερού (για παράδειγμα, για ζητήματα όπως τον ποταμό Devolli που έχει εκτραπεί, τη χρήση του νερού για ανθρώπινη κατανάλωση και γεωργικούς σκοπούς, και την υπόγεια ροή των νερών της Πρέσπας στην λίμνη Αχρίδα). Για να διασαφηνιστούν όλα αυτά και να επιτευχθεί καλύτερη διαχείριση των υδάτων, θα πρέπει να γίνουν τα παρακάτω: 1. να καθοριστούν και να συμφωνηθούν οι στόχοι της διαχείρισης των υδάτων μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων και του τοπικού πληθυσμού 2. να αξιολογηθούν τα υπάρχοντα στοιχεία και να υπολογιστεί το υδατικό ισοζύγιο (να γίνει μια πρώτη εκτίμηση των εισροών και εκροών στη Μικρή και τη Μεγάλη Πρέσπα) 3. να ετοιμαστούν προτάσεις για τη διαχείριση των υδάτων και να καθοριστούν επιπλέον δράσεις και πιθανές επενδύσεις για το πλήρες πρόγραμμα. (Υπεύθυνοι φορείς: ΣΕΠΠ, ΔΠ, ΕΣΠ, σύμβουλοι) 16
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I 3.7 Θεσμικές ρυθμίσεις για μια διαχειριστική αρχή του διασυνοριακού πάρκου Η λειτουργία της ΣΕΠΠ βασίζεται στην Πρωθυπουργική Διακήρυξη, αλλά δεν έχει νομική βάση, και η Συντονιστική Επιτροπή του Διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών και η Γραμματεία της δεν έχουν νομική υπόσταση. Για την προώθηση της αποτελεσματικής και ολοκληρωμένης διαχείρισης στην περιοχή του Πάρκου Πρεσπών, η φάση PDF Β θα παρέχει μια ευκαιρία να εξεταστούν και να διατυπωθούν πιθανά θεσμικά εναλλακτικά σχήματα για την επίτευξη αποτελεσματικής διαχείρισης της διασυνοριακής προστατευόμενης περιοχής. Θα αξιολογηθούν υπάρχοντα μοντέλα, όπως το Bodensee και η Διεθνής Κοινή Επιτροπή για τις Μεγάλες Λίμνες, και θα διατυπωθούν προτάσεις για την ίδρυση μιας δια-κυβερνητικής διαχειριστικής αρχής υψηλού επιπέδου, που θα περιλαμβάνει τις τρεις χώρες, για την διαχείρισης της περιοχής. (Υπεύθυνοι φορείς: ΣΕΠΠ, ΔΠ, ΕΣΠ, σύμβουλοι) 3.8 Κοινωνική υποδομή και επενδυτικές ανάγκες Ο τοπικός πληθυσμός της περιοχής των Πρεσπών έχει άμεση ανάγκη βασικών κοινωνικών υποδομών. Χωρίς τις υποδομές αυτές τα νερά των λιμνών και οι γύρω εκτάσεις μολύνονται σταδιακά και τα εναπομείναντα δάση καταστρέφονται για την παραγωγή καύσιμης ξυλείας. Οι τοπικές ανάγκες διαφέρουν μεταξύ των κοινοτήτων γύρω από τις λίμνες των Πρεσπών. Η πραγματική κατάσταση και οι ειδικές ανάγκες θα πρέπει να εκτιμηθούν και να ποσοτικοποιηθούν σε τοπικό επίπεδο. Το έργο αυτό θα γίνει από μια ομάδα εθνικών και διεθνών εμπειρογνωμόνων. Κύρια ζητήματα που θα πρέπει να διερευνηθούν είναι τα στερεά απόβλητα, τα υγρά απόβλητα, το πόσιμο νερό και οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας. (Υπεύθυνοι φορείς: ΕΣΠ, σύμβουλοι) Άμεσος στόχος 4 Ενδυνάμωση της διαχείρισης της προστατευόμενης περιοχής και σχέδια διαχείρισης Οι προστατευόμενες περιοχές που έχουν ιδρυθεί στην περιοχής της Πρέσπας βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης και σε διαφορετικά στάδια λειτουργικών και διαχειριστικών δυνατοτήτων. Η παλαιότερη περιοχή, το Pelister, ιδρύθηκε το 1948, και η πιο νέα, το Αλβανικό Εθνικό Πάρκο Πρεσπών, ιδρύθηκε το 1999. Η φάση PDF Β θα υποστηρίξει δράσεις στα ακόλουθα επίπεδα: 4.1 Ανάλυση της κατάστασης των προστατευόμενων περιοχών και υποστήριξη για την προετοιμασία/ ολοκλήρωση των σχεδίων διαχείρισης Αρχικά θα γίνει μια αξιολόγηση της πραγματικής κατάστασης των διαχειριστικών δυνατοτήτων των προστατευόμενων περιοχών 3. Στη συνέχεια θα εντοπιστούν σημαντικές ανάγκες για την βελτίωση των δυνατοτήτων διαχείρισης. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν υποδομές, εξοπλισμό, προσωπικό και κατάρτιση του προσωπικού. Επιπλέον, θα υπάρξει υποστήριξη για την ολοκλήρωση των διαχειριστικών σχεδίων που έχουν αρχίσει να εκπονούνται για δύο από τις περιοχές καθώς και για την προετοιμασία πλαισίων για σχέδια διαχείρισης σε άλλες δύο περιοχές. Τα σχέδια διαχείρισης θα οργανωθούν σε ένα παρόμοιο πλαίσιο και θα συμπεριλάβουν οδηγίες της ΕΕ. Η δημιουργία ενός ταμείου θα μπορούσε να θεωρηθεί μια καλή επιλογή για την παροχή ενός αειφορικού οικονομικού μηχανισμού. Στην προετοιμασία των σχεδίων διαχείρισης θα εμπλακούν άμεσα οι τοπικές κοινότητες και τα ενδιαφερόμενα μέρη (Υπεύθυνοι φορείς: ΕΣΠ, σύμβουλοι) 3 Στην πραγματικότητα υπάρχουν 3 Εθνικά Πάρκα, το Pelister και η Galicica στην ΠΓΔΜ και το Αλβανικό Εθνικό Πάρκο, η Ελλάδα έχει τον Εθνικό Δρυμό Πρεσπών και η ΠΓΔΜ έχει το Αυστηρά Προστατευόμενο Ορνιθολογικό Καταφύγιο στο Ezerani. Επομένως, υπάρχουν 5 προστατευόμενες περιοχές στην περιοχή των Πρεσπών. 17
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I 4.2 Καθορισμός δράσεων και προϋποθέσεων στις υπάρχουσες προστατευόμενες περιοχές Με βάση τα σχέδια διαχείρισης θα καθοριστούν μελλοντικές δράσεις και ανάλογες επενδύσεις (για υποδομές, διαχείριση κλπ.) που θα υλοποιηθούν κατά τη διάρκεια του πλήρους προγράμματος. (Υπεύθυνοι φορείς: ΕΣΠ, σύμβουλοι) Άμεσος στόχος 5 Εντοπισμός και ενεργοποίηση πηγών συνχρηματοδότησης Η βασική πηγή συνχρηματοδότησης θα είναι, επί του παρόντος, η KfW, που θα συνεισφέρει με περίπου US$ 4εκ. στο πλήρες πρόγραμμα, και με επιπλέον US$ 8.8εκ. σε άλλα προγράμματα για την περιοχή της Πρέσπας (βλ. Παράρτημα 6 της περιγραφής ιδέας, στο παράρτημα 5 αυτού του κειμένου). Κατά τη φάση PDF Β επιπλέον δράσεις θα επικεντρωθούν στα ακόλουθα: 5.1 Ανάλυση όλων των προγραμμάτων και δράσεων που χρηματοδοτούνται στην περιοχή των Πρεσπών Θα καταγραφούν και θα αναλυθούν όλα τα υπό εκπόνηση και υπό σχεδιασμό προγράμματα από όλους τους χρηματοδότες, με βάση την συμπληρωματικότητά τους με τους στόχους του προγράμματος. (Υπεύθυνοι φορείς: ΣΕΠΠ, ΔΠ, ΕΣΠ) 5.2 Θα οριστούν πιθανές πηγές χρηματοδότησης Με βάση την προαναφερθείσα ανάλυση, θα εντοπιστούν άλλες πιθανές πηγές χρηματοδότησης και ποσά συνχρηματοδότησης. Θα οργανωθούν συναντήσεις με πιθανούς χρηματοδότες και θα ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για την διασφάλιση συμπληρωματικών χρηματοδοτικών πόρων. (Υπεύθυνοι φορείς: ΣΕΠΠ, ΔΠ, UNDP/GEF, KfW) 5.3 Αξιολόγηση πιθανών επιλογών για την ίδρυση ενός ταμείου Θα εξεταστούν οι επιλογές για την δημιουργία και την λειτουργία ενός ταμείου, λαμβάνοντας υπόψιν άλλα παραδείγματα και το περιφερειακό πλαίσιο του Διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών. Το ταμείο θα χρησιμοποιείται για την χρηματοδότηση των τακτικών εξόδων διαχείρισης του Διασυνοριακού Πάρκου Πρεσπών. (Υπεύθυνοι φορείς: ΣΕΠΠ, ΔΠ, UNDP/GEF, KfW) Άμεσος στόχος 6 Προετοιμασία περίληψης προγράμματος GEF και σχεδίου Κειμένου Προγράμματος Η περίληψη προγράμματος GEF και το σχέδιο Κειμένου Προγράμματος θα ετοιμαστούν από έναν διεθνή εμπειρογνώμονα του GEF, επί συμβάσει. Ο Διαχειριστής Προγράμματος σε διεθνές επίπεδο και οι Εθνικοί Συντονιστές Προγράμματος θα συμβάλλουν σημαντικά στην προετοιμασία των ακολούθων: 6.1 Λογικό πλαίσιο Θα αναπτυχθεί ένα λογικό πλαίσιο που θα επικεντρώνεται στα αποτελέσματα του προγράμματος, στους δείκτες που θα χρησιμοποιηθούν για την μέτρηση της επιτυχίας επίτευξης των αποτελεσμάτων, τους τρόπους επαλήθευσης και την περιγραφή των προϋποθέσεων για την επιτυχία του προγράμματος (Υπεύθυνοι φορείς: εμπειρογνώμων GEF, ΔΠ, ΕΣΠ) 6.2 Αποτελέσματα και δράσεις Τα αποτελέσματα και οι δράσεις του προγράμματος για την επιτυχία των στόχων θα αναπτυχθούν από έναν εμπειρογνώμονα του GEF και την συμβολή του ΔΠ, των ΕΣΠ, της ΣΕΠΠ και των εμπλεκόμενων μερών. 18
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I (Υπεύθυνοι φορείς: εμπειρογνώμων GEF, ΔΠ, ΕΣΠ) 6.3 Προϋπολογισμός και ανάλυση πρόσθετου κόστους Θα αναπτυχθεί ένας προϋπολογισμός βάση αποτελεσμάτων για το πλήρες πρόγραμμα από τον εμπειρογνώμονα του GEF, σε στενή συνεργασία με τον ΔΠ, τους ΕΣΠ και την ΣΕΠΠ. Κατά την διαδικασία αυτή θα γίνει διαχωρισμός μεταξύ των εξόδων που σχετίζονται με τις βασικές δράσεις και των πρόσθετων εξόδων για την επίτευξη των στόχων του πλήρους προγράμματος. Οι πόροι του GEF θα καλύψουν μόνο τα πρόσθετα έξοδα του προγράμματος. (Υπεύθυνοι φορείς: εμπειρογνώμων GEF, ΔΠ, ΕΣΠ) 6.4 Προγραμματισμός Ο προγραμματισμός και το σχετικό χρονοδιάγραμμα για το πλήρες πρόγραμμα θα καθοριστούν και θα εγκριθούν από την ΣΕΠΠ. Θα δοθεί σημασία στον διαχωρισμό του προγράμματος σε δύο ή τρεις φάσεις, κάθε μια από τις οποίες θα έχει συγκεκριμένους στόχους που θα πρέπει να επιτευχθούν πριν να προχωρήσει στην επόμενη. (Υπεύθυνοι φορείς: εμπειρογνώμων GEF, ΔΠ, ΕΣΠ) 6.5 Διαδικασίας υλοποίησης Η οργανωτική δομή της υλοποίησης του πλήρους προγράμματος θα καθοριστεί και θα εγκριθεί από την ΣΕΠΠ. Οι διαδικασίες υλοποίησης είναι πιθανό να υιοθετηθούν στην φάση PDF Β, και εάν κριθούν επιτυχείς, να χρησιμοποιηθούν και στο πλήρες πρόγραμμα. (Υπεύθυνοι φορείς: εμπειρογνώμων GEF, ΔΠ, ΕΣΠ, ΣΕΠΠ) 6.6 Προετοιμασία μιας περίληψης προγράμματος GEF Ο εμπειρογνώμονας του GEF θα προετοιμάσει μια περίληψη προγράμματος βάση της δουλειάς που θα διεξαχθεί κατά φάση PDF Β και σε στενή συνεργασία με τον ΔΠ, τους ΕΣΠ και την ΣΕΠΠ. Η περίληψη προγράμματος GEF θα περιλαμβάνει: μια ανάλυση των απειλών και των αιτιών, αναλυτικές θεσμικές διαδικασίες για την υλοποίηση του προγράμματος που θα διασφαλίσουν την πλήρη και ενεργή συμμετοχή όλων των μερών, τον αναλυτικό σχεδιασμό όλων των στόχων, των αποτελεσμάτων και των δράσεων του προγράμματος, ένα σχέδιο συμμετοχής των εμπλεκόμενων μερών, την ανάλυση πρόσθετου κόστους, το λογικό πλαίσιο του προγράμματος και το σχέδιο παρακολούθησης και αξιολόγησης του προγράμματος. Το πρώτο σχέδιο περίληψης προγράμματος θα συζητηθεί στις συναντήσεις της ΣΕΠΠ και στα περιφερειακά κέντρα σε κάθε μια από τις τρεις χώρες. Το σχέδιο θα αναδιαμορφωθεί, με βάση τις συζητήσεις και κριτικές, και θα υποβληθεί στο UNDP/GEF και στην KfW για τεχνικό έλεγχο. Τέλος, θα οριστικοποιηθεί και θα υποβληθεί για έγκριση και υιοθέτηση στη Γραμματεία του GEF. Το σχέδιο Κειμένου Προγράμματος θα συνταχθεί από τον εμπειρογνώμονα του GEF με βάση την περίληψη προγράμματος που θα έχει υιοθετηθεί από τη Γραμματεία του GEF. (Υπεύθυνοι φορείς: εμπειρογνώμων GEF, ΔΠ, ΕΣΠ) 2. AΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ PDF-B Τα βασικά αποτελέσματα του PDF B προβλέπεται να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: εγκαθίδρυση της δομής εφαρμογής της φάσης PDF B, μια Συντονιστική Επιτροπή που θα έχει αποκτήσει μορφή νομικού προσώπου και μια ενισχυμένη Γραμματεία (Στόχος 1), εκκίνηση μιας πλήρως συμμετοχικής διαδικασίας διαβουλεύσεων που να εμπλέκει τοπικούς φορείς, διατομεακές διαβουλεύσεις και καταρχήν συντονισμός με εθνικούς, περιφερειακούς και διεθνείς χρηματοδότες και εταίρους (Στόχος 1), 19