1. Άτομα, μόρια και ιόντα ΣΚΟΠΟΣ Ο σκοπός αυτού του κεφαλαίου είναι η εισαγωγή σε ορισμένες βασικές έννοιες της Χημείας, όπως η δομή του ατόμου, η ατομική μάζα, το περιοδικό σύστημα, το mole, η χημική εξίσωση και η ονοματολογία των ενώσεων. 1
1. Άτομα, μόρια και ιόντα Προσδοκώμενα αποτελέσματα Όταν θα έχετε μελετήσει αυτό το κεφάλαιο, θα μπορείτε να: Αναφέρετε εν συντομία πέντε σημεία-σταθμούς στην ιστορική πορεία προς τη σύγχρονη γνώση της δομής του ατόμου. Περιγράφετε τα τρία είδη στοιχειωδών σωματιδίων που απαρτίζουν ένα άτομο και να τα συσχετίζετε ως προς μάζα και φορτίο. Εξηγείτε τις έννοιες: ατομικός αριθμός, μαζικός αριθμός, ισότοπα, εκατοστιαία φυσική αναλογία και mole. 2
1. Άτομα, μόρια και ιόντα Συμβολίζετε και ονομάζετε τα πλέον συνηθισμένα χημικά στοιχεία. Ερμηνεύετε απλά φάσματα μάζας χημικών στοιχείων. Υπολογίζετε το ατομικό βάρος ενός στοιχείου βάσει των ατομικών μαζών και της εκατοστιαίας φυσικής αναλογίας των ισοτόπων του. Περιγράφετε τα κύρια χαρακτηριστικά του σύγχρονου Περιοδικού Συστήματος. Εντοπίζετε τη θέση των αντιπροσωπευτικών στοιχείων, των μεταλλοειδών και των μετάλλων μεταπτώσεως στον Περιοδικό Πίνακα και να δίνετε παραδείγματα από αυτές τις κατηγορίες στοιχείων. 3
1. Άτομα, μόρια και ιόντα Υπολογίζετε τα μοριακά βάρη και τις τυπικές μάζες των ενώσεων, όταν είναι γνωστός ο μοριακός τους τύπος. Βρίσκετε ποσοτικές σχέσεις σε χημικές αντιδράσεις χρησιμοποιώντας την έννοια του mole. Υπολογίζετε τον αριθμό των σωματιδίων (ατόμων, μορίων, ιόντων) σε μια δεδομένη ποσότητα ουσίας. Ονοματίζετε απλές ανόργανες ενώσεις, όταν δίνεται ο τύπος τους. Γράφετε τον τύπο μιας συνηθισμένης ανόργανης ένωσης, όταν είναι γνωστό το όνομά της. 4
Έννοιες κλειδιά 1. Άτομα, μόρια και ιόντα Ακτίνες α, β, γ Αντιπροσωπευτικά στοιχεία Αριθμός του Avogadro Ατομική θεωρία του Dalton Ατομικό βάρος (ατομική μάζα) Ατομικό πρότυπο του Rutherford Ατομικός αριθμός Γραμμομοριακή μάζα Ηλεκτρόνια Ημιμέταλλα ή μεταλλοειδή Ισοστάθμιση χημικής εξίσωσης Ισότοπα Καθοδικές ακτίνες Μαζικός αριθμός 5
1. Άτομα, μόρια και ιόντα Έννοιες κλειδιά Μέταλλα μεταπτώσεως Mole Μονάδα ατομικής μάζας Μοριακό βάρος Νετρόνια Νουκλίδια Περιοδικό σύστημα Πρωτόνια Ραδιενέργεια Στοιχειομετρία Φάσμα μάζας Χημικά στοιχεία Χημική εξίσωση Χημική ονοματολογία Χημικοί τύποι 6
1. Άτομα, μόρια και ιόντα Ebbing: Κεφάλαια 1 4 (κυρίως Κεφάλαιο 2) 1.1 Η ατομική θεωρία της ύλης 1.2 Η ανακάλυψη του ηλεκτρονίου 1.3 Οπυρήναςτουατόμου 1.4 Χημικά στοιχεία 1.5 Ατομικές μάζες στοιχείων 1.6 Εισαγωγή στο περιοδικό σύστημα 1.7 Χημικές ενώσεις και χημικοί τύποι 1.8 H έννοια του mole και ο αριθμός του Avogadro 1.9 Χημικές εξισώσεις 1.10 Ονοματολογία απλών ανόργανων ενώσεων 7
Η ατομική θεωρία του Dalton 1. Η ύλη αποτελείται από άτομα. 2. Κάθε στοιχείο αποτελείται από το ίδιο είδος ατόμων. 3. Μια χημική ένωση αποτελείται από δύο ή περισσότερα στοιχεία χημικά ενωμένα μεταξύ τους σε σταθερή αναλογία. John Dalton (1776-1844) 4. Χημική αντίδραση είναι μια αναδιάταξη των ατόμων των ενώσεων που αντιδρούν και η δημιουργία, με τον τρόπο αυτό, νέων χημικών συνδυασμών στις ενώσεις που σχηματίζονται. 8
Η ατομική θεωρία του Dalton Τι είναι χημική αντίδραση Μεταλλικό νάτριο + Αέριο χλώριο Χλωρίδιο του νατρίου 9
Πόσο μικρά είναι τα άτομα; διάμετρος ατόμων: 1 έως 5 Å (1 Å = 1 10 10 m) Άτομο Ni: διάμετρος 2,48 Å (2,48 10 8 cm). Κέρμα με δ = 1,5 cm Άτομα νικελίου (Ni) στην επιφάνεια ενός κρυστάλλου νικελίου (εικόνα παρμένη με σαρωτικό μικροσκόπιο σήραγγας, STM) 1,5/2,48 10 8 = 6 10 7 ή 60 εκατομμύρια!!! άτομα Ni. 10
Η ανακάλυψη του ηλεκτρονίου πυρήνας ηλεκτρόνια Πυρήνας Ernest Rutherford (1911) Ηλεκτρόνιο Joseph John Thomson (1896) J.J. Thomson: οι καθοδικές ακτίνες είναι αρνητικά φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια). Ένα άτομο έχει έναν πυρήνα και ηλεκτρόνια Robert Millikan: μέτρησε το φορτίο του ηλεκτρονίου. 11
Η δομή του ατόμου 12
Ο πυρήνας του ατόμου πρωτόνια (με θετικό φορτίο) και νετρόνια (χωρίς κανένα φορτίο). Ατομικός αριθμός, Ζ: οαριθμός των πρωτονίων του πυρήνα ενός ατόμου. Μαζικός αριθμός, Α: το άθροισμα των πρωτονίων και νετρονίων ενός πυρήνα. (Πρωτόνια + νετρόνια) Νουκλίδιο: κάθε άτομο που χαρακτηρίζεται από έναν ατομικό και ένα μαζικό αριθμό. 13
Άσκηση 1.1 Υπολογισμός πρωτονίων και νετρονίων ενός ατομικού πυρήνα Πόσα πρωτόνια και νετρόνια υπάρχουν σε ένα άτομο σιδήρου που έχει μαζικό αριθμό 55; (α) 26 πρωτόνια και 29 νετρόνια (β) 26 πρωτόνια και 55 νετρόνια (γ) 29 πρωτόνια και 26 νετρόνια (δ) 26 πρωτόνια και 26 νετρόνια 14
Άσκηση 1.1 Σίδηρος (Fe): ατομικός αριθμός Ζ = 26 26 πρωτόνια Αριθμός νετρονίων Ν = Α Ζ = 55 26 = 29 Σωστό είναι το (α). 15
Χημικά Στοιχεία Χημικό στοιχείο: η ουσία της οποίας όλα τα άτομα έχουν τον ίδιο ατομικό αριθμό. Χημικό σύμβολο: έναήδύολατινικάγράμματαπου χρησιμοποιούμε για να παραστήσουμε το άτομο ενός συγκεκριμένου στοιχείου. Ισότοπα: τα άτομα των οποίων οι πυρήνες έχουν τον ίδιο αριθμό πρωτονίων, αλλά διαφορετικό αριθμό νετρονίων. 6p 6n 6e 6e 6p 7n Τα δύο φυσικά ισότοπα του άνθρακα 16
Άσκηση 1.2 Τα στοιχεία και τα σύμβολά τους Ποια είναι τα σωστά σύμβολα για τα στοιχεία χλώριο και σίδηρος; (α) Cl και Fe (β) Cl και Si (γ) C και Ir (δ) Cl και F 17
Άσκηση 1.2 Cl [από το Chloros (χλωρός) = κιτρινοπράσινος, επειδή το χλώριο είναι ένα κιτρινοπράσινο αέριο]. Fe (απότηλατινικήλέξη«ferrum» = σίδηρος). Άρα, σωστό είναι το (α). Τα άλλα σύμβολα είναι: Si = πυρίτιο, C = άνθρακας, Ir = ιρίδιο και F= φθόριο 18
Ατομικές μάζες στοιχείων Εκατοστιαία φυσική αναλογία Μάζες ισοτόπων 19,992 20,994 21,991 u Το φάσμα μάζας του νέου (Ne) Η μονάδα ατομικής μάζας (amu ή u) είναι εξ ορισμού ίση με το 1/12 της μάζας του ισοτόπου άνθρακας 12. Μέση ατομική μάζα: οσταθμικόςμέσοςόροςτων ατομικών μαζών των φυσικών ισοτόπων του στοιχείου. Ατομικό βάρος ενός στοιχείου: ημέσηατομικήμάζατου στοιχείου σε μονάδες amu. 19
Προσδιορισμός ατομικού βάρους στοιχείου από το φάσμα μάζας Παραπλεύρως δίνεται το φάσμα μάζας του χαλκού. (α) Πώς συμβολίζονται τα ισότοπα του χαλκού; (β) Αν η μάζα του ισοτόπου με τη μεγαλύτερη εκατοστιαία φυσική αναλογία είναι 62,93 amu και του δεύτερου ισοτόπου 64,93 amu, πόσο είναι το ατομικό βάρος του χαλκού; Άσκηση 1.3 20
Άσκηση 1.3 (α) Ο χαλκόςέχειδύο ισότοπα. Ζ (Cu) = 29 63 65 29Cu και 29Cu 21
Άσκηση 1.3 (β) Σταθμικός μέσος όρος: (69,09% 62,93 amu) + (30,91% 64,93 amu) = 63,55 amu 63,55 amu = μέση ατομική μάζα του χαλκού = ατομικό βάρος χαλκού 22
Ησύγχρονημορφήτουπεριοδικούπίνακα Στοιχεία κύριων ομάδων Στοιχεία κύριων ομάδων Μέταλλα μεταπτώσεως Περίοδος Μέταλλο Εσωτερικά μέταλλα μεταπτώσεως Μεταλλοειδές Αμέταλλο Λανθανίδια Ακτινίδια 23
Άσκηση 1.4 ομή του περιοδικού πίνακα Πόσα στοιχεία έχει η 4η περίοδος; (α) 8 (β) 12 (γ) 18 (δ) 32 24
Άσκηση 1.4 1η περίοδος: δύο μόνον στοιχεία 2η και3η: από οκτώ στοιχεία 4η και5η περίοδος: από 18 στοιχεία 6η περίοδος: 32 στοιχεία 7η περίοδος: ασυμπλήρωτη με 26, προς το παρόν, στοιχεία Οι αριθμοί 2, 8, 18 και 32 μπορούν να προκύψουν από τον τύπο 2n 2, αν στο n δώσουμε διαδοχικά τις ακέραιες τιμές 1, 2, 3 και 4. Σωστό είναι το (γ). 25
Άσκηση 1.5 ομή του περιοδικού πίνακα Ποια από τις ακόλουθες ομάδες δεν περιέχει κανένα μέταλλο; (α) 3Β (β) 6A (γ) 7A (δ) 1A 26
Άσκηση 1.5 Ομάδα 3Β: η πρώτη ομάδα των μεταβατικών μετάλλων (Sc, Y, La και Ac). Ομάδα 6Α: η ομάδατωνχαλκογόνων(ο, S, Se, Te, Po). Ομάδα 7Α (αλογόνα): αμέταλλα F, Cl, Br, I και το μεταλλοειδές At (άστατο). Σωστήαπάντησηείναιτο(γ). Ομάδα 1Α (αλκαλιμέταλλα): Η + μέταλλα 27
Χημικές ενώσεις και χημικοί τύποι Χημική ένωση: ουσία που αποτελείται από δύο ή περισσότερα στοιχεία χημικά ενωμένα μεταξύ τους σε σταθερή αναλογία. Χημικός τύπος: συμβολισμός που χρησιμοποιείται για να εκφράσει τις σχετικές αναλογίες ατόμων των διαφορετικών στοιχείων μιας ένωσης. Μόριο: ομάδα ατόμων, χημικά ενωμένων μεταξύ τους, σε μια καθορισμένη και σταθερή αναλογία. Μοριακή ένωση: ένωση που αποτελείται από μόρια και συμβολίζεται με το μοριακό τύπο. Μοριακή μάζα ένωσης: το άθροισμα των μαζών των ατόμων που υπάρχουν σε ένα μόριο της ένωσης. Μοριακό βάρος: η μοριακή μάζα σε μονάδες amu. 28
Παραδείγματα μοριακών ενώσεων Μοριακός τύπος Νερό Αμμωνία Αιθανόλη Η 2 Ο ΝΗ 3 C 2 Η 6 Ο Συντακτικός τύπος Μοριακό μοντέλο Μοριακό βάρος 18,0 amu 17,0 amu 46,0 amu 29
Χημικές ενώσεις και χημικοί Τύποι Ιόν: ένα ηλεκτρικά φορτισμένο σωματίδιο που λαμβάνεται από ένα άτομο ή από μια ομάδα χημικά ενωμένων ατόμων με προσθήκη ή αφαίρεση ηλεκτρονίων. Ανιόν: ένα αρνητικά φορτισμένο ιόν. Κατιόν: ένα θετικά φορτισμένο ιόν. Ιοντική ένωση: η ένωση που δημιουργείται από την αμοιβαία έλξη ανάμεσα σε κατιόντα και ανιόντα. Τυπική μονάδα μιας ένωσης: ηομάδαατόμωνήιόντωνπου ρητά συμβολίζονται στον τύπο της ένωσης. Τυπική μάζα: το άθροισμα των ατομικών μαζών όλων των ατόμων που υπάρχουν σε μια τυπική μονάδα της ουσίας. 30
Παράδειγμα ιοντικής ένωσης Ιόντα Ιοντική ένωση Li + κατιόν F ανιόν LiF μία τυπική μονάδα LiF τυπική μάζα 25,94 amu 31
Η έννοια του mole και ο αριθμός του Avogadro mole (ή γραμμομόριο, σύμβολο mol): η ποσότητα ύλης (ή και ενέργειας) που περιέχει Ν Α = 6,022 10 23 στοιχειώδεις οντότητες (άτομα, μόρια, ιόντα, ηλεκτρόνια, φωτόνια κ.λπ.). ΟαριθμόςΝ Α ονομάζεται αριθμός του Avogadro. Γραμμομοριακή μάζα: ημάζαενόςmole μιας ουσίας. Παραδείγματα: 1 mol άτομα Η = 6,022 10 23 άτομα Η 1,01 g 1 mol μόρια Η 2 Ο = 6,022 10 23 μόρια Η 2 Ο 18,02 g 1 mol ιόντα ΝΟ 3 = 6,022 10 23 ιόντα ΝΟ 3 62,00 g 32
Πόσο μεγάλος είναι ο αριθμός του Avogadro; Για 6 10 23 μίλια, χρειάζεσαι 100 δις χρόνια ταξιδεύοντας με c Στοίβα 6 10 23 φύλλα χαρτί = 1εκατομ. φορές η απόσταση Γ-Η 6 10 23 κόκκοι άμμου πάνω από Καλιφόρνια στοίβα = 10όροφο 6 10 23 σταγόνες από τους καταρ. Νιαγάρα σε 100.000 χρόνια Ένας Η/Υ πουμετρά 200 εκατομ./s, θα μετρήσει το 6 10 23 σε 100 εκ. έτη 6 10 23 seconds =4 εκατομ. φορές η ηλικία της Γης 6 10 23 baseballs θα κάλυπταν τη Γη σε ύψος πολλών εκ. km 6 10 23 στα 6 δις κατοίκους της Γης: ξοδεύουν 1 εκ./min, μέρανύκτα σε όλη τους τη ζωή και μένουν τα μισά. 33
Άσκηση 1.6 Υπολογισμός της μάζας ενός mole ουσίας Ένα mole Κ 2 Co(SO 4 ) 2 6H 2 O ζυγίζει (α) 437 g (β) 341 g (γ) 398 g (δ) 405 g 34
Άσκηση 1.6 Σε μία τυπική μονάδα Κ 2 Co(SO 4 ) 2 6H 2 O(η ένωση είναι ιοντική) έχουμε 2 άτομα Κ, 1 άτομο Co, 2 άτομα S, 14 άτομα Ο και 12 άτομα Η. Από τον Π.Π. λαμβάνουμε (2 39,0983) + (1 58,9332) + (2 32,066) + (14 15,9994) + (12 1,008) = 437,3 (ή 437) 1 mol Κ 2 Co(SO 4 ) 2 6H 2 O ζυγίζει 437 g Σωστή είναι η απάντηση (α). 35
Άσκηση 1.7 Γραμμομοριακή μάζα, μοριακός τύπος, εμπειρικός τύπος Το αδιπικό οξύ, C 6 Η 10 Ο x, με γραμμομοριακή μάζα 146,1 g/mol, χρησιμοποιείται στην παρασκευή του νάυλον. Ποιος είναι ο μοριακός και ποιος ο εμπειρικός τύπος του αδιπικού οξέος; 36
Άσκηση 1.7 Γραμμομοριακή μάζα = το μοριακό βάρος της ένωσης σε γραμμάρια Μοριακό βάρος του C 6 Η 10 Ο x (6 12,011amu) + (10 1,008amu) + 15,9994(amu)x = 146,1 amu 15,9994x = 63,954 x = 4,0 ομοριακόςτύποςτουαδιπικούοξέοςείναιc 6 Η 10 Ο 4 Ο εμπειρικός τύπος του αδιπικού οξέος είναι C 3 Η 5 Ο 2 37
Χημικές εξισώσεις Χημική εξίσωση: η παράσταση μιας χημικής αντίδρασης με χημικούς τύπους και σύμβολα. Αντιδρώντα: οι αρχικές ουσίες σε μια χημική αντίδραση. Προϊόντα: οι νέες ουσίες που παράγονται από μια χημική αντίδραση. Ισοσταθμισμένη εξίσωση: η χημική εξίσωση που έχει τον ίδιο αριθμό ατόμων από κάθε στοιχείο στη δεξιά και αριστερή πλευρά της. Αριθμητικοί συντελεστές: οι αριθμοί που χρησιμοποιούμε για να ισοσταθμίσουμε μια χημική εξίσωση. Στοιχειομετρία: ο υπολογισμός των ποσοτήτων αντιδρώντων και προϊόντων μιας χημικής αντίδρασης. 38
Χημικές εξισώσεις Χημική αντίδραση: Στερεό νάτριο αντιδρά με αέριο χλώριο και δίνει στερεό χλωρίδιο του νατρίου Χημική εξίσωση: Na(s) + Cl 2 (g) NaCl(s) Αντιδρώντα: νάτριο και χλώριο Προϊόντα: χλωρίδιο του νατρίου Ισοσταθμισμένη εξίσωση: 2Na(s) + Cl 2 (g) 2NaCl(s) Αριθμητικοί συντελεστές: το 2 για το Na, το 1 για το Cl 2 (εννοείται) και το 2 για το NaCl Στοιχειομετρία: π.χ., ο υπολογισμός της μάζας του NaCl που θα σχηματισθεί από την αντίδραση 3,0 g Na με επαρκή ποσότητα Cl 2. 39
Άσκηση 1.8 Στοιχειομετρικοί υπολογισμοί Στους λαμπτήρες πυράκτωσης τα νήματα είναι φτιαγμένα από βολφράμιο, W. Το μέταλλο αυτό παράγεται από την αντίδραση του κίτρινου οξειδίου του βολφραμίου(vi), WO 3, με υδρογόνο. WO 3 (s) + 3H 2 (g) W(s) + 3H 2 O(g) Πόσα γραμμάρια βολφραμίου μπορούν να ληφθούν από 4,81 kg υδρογόνου και περίσσεια οξειδίου του βολφραμίου(vi); 40
Άσκηση 1.8 WO 3 (s) + 3H 2 (g) W(s) + 3H 2 O(g) 1 mol 3 mol 1 mol 3 mol (αναλογία moles) 231,8482 g 6,04764g 183,85 g 54,04584g (αναλογία γραμμαρίων) x 3 (183,85 g W)(4,81 10 g H 2 ) 5 = 1,46 10 g W 6,04764 g H 2 41
Ονοματολογία απλών ανόργανων ενώσεων Χημική ονοματολογία: η συστηματική απόδοση ονομάτων στις χημικέςενώσειςμεβάσητοντύποήτηδομήτους. Οργανικές ενώσεις: ενώσεις που περιέχουν άνθρακα και υδρογόνο αλλά και άλλα στοιχεία, όπως οξυγόνο, άζωτο, θείο κ.λπ. Ανόργανες ενώσεις: όλες οι ενώσεις πλην των οργανικών. Για να ονοματίσουμε μια ιοντική ένωση, αναφέρουμε πρώτα το όνομα του ανιόντος και μετά το όνομα του κατιόντος. Οι δυαδικές μοριακές ενώσεις ονοματίζονται με βάση ορισμένους κανόνες και το σύστημα των προθεμάτων. Το όνομα ενός οξοοξέος σχηματίζεται από το όνομα του αντίστοιχου ανιόντος και τη λέξη οξύ. Μια υδατωμένη ένωση (ή υδρίτης) παίρνει το όνομα της αντίστοιχης άνυδρης ένωσης και τη λέξη υδατωμένος (ή υδρικός) με το κατάλληλο 42 αριθμητικό πρόθεμα.
Ονοματολογία απλών ανόργανων ενώσεων Ιοντικές ενώσεις KBr βρωμίδιο του καλίου NaΟΗ υδροξείδιο του νατρίου MgO οξείδιο του μαγνησίου Ca(ΝΟ 3 ) 2 νιτρικό ασβέστιο Mn(NO 3 ) 2 νιτρικό μαγγάνιο(ιι) υαδικές μοριακές ενώσεις PCl 3 τριχλωρίδιο του φωσφόρου PCl 5 πενταχλωρίδιο του φωσφόρου N 2 O 5 πεντοξείδιο του διαζώτου Oξοοξέα Η 3 ΡΟ 4 φωσφορικό οξύ Υδρίδια-οξέα HF υδροφθορικό οξύ Yδατωμένες ενώσεις (υδρίτες) CoCl 2 6H 2 O χλωρίδιο του κοβαλτίου(ιι) εξαϋδατωμένο ή εξαϋδρικό χλωρίδιο του κοβαλτίου(ιι) 43
Άσκηση 1.9 Ονοματολογία ανόργανων ενώσεων Γράψτε τους τύπους και τα ονόματα των οξέων που σχηματίζονται από τα ακόλουθα ανιόντα: (α) PO 4 3 (β) Cr 2 O 7 2 (γ) Br Ανιόν Τύπος οξέος Όνομα οξέος (δ) C 2 O 2 4 (ε) S 2 O 2 3 (στ) ClO 2 (ζ) CN (η) CO 2 3 44
Άσκηση 1.9 Ο τύπος ενός οξέος: αν στο ανιόν προσθέσουμε τόσα κατιόντα Η + ώστε να εξουδετερωθεί το φορτίο του ανιόντος. Όνομα ενός οξυγονούχου οξέος: όνομα του ανιόντος + λέξη οξύ Όνομα ενός οξέος υδριδίου: πρόθεμα υδρο- + κατάληξη ικο για το άλλο στοιχείο + λέξη οξύ Ανιόν Τύπος οξέος Όνομα οξέος (α) PO 4 3 Η 3 PO 4 Φωσφορικό οξύ (β) Cr 2 O 7 2 Η 2 Cr 2 O 7 ιχρωμικό οξύ (γ) Br ΗBr Υδροβρωμικό οξύ (δ) C 2 O 2 4 Η 2 C 2 O 4 Οξαλικό οξύ (ε) S 2 O 2 3 Η 2 S 2 O 3 Θειοθειικό οξύ (στ) ClO 2 ΗClO 2 Χλωριώδες οξύ (ζ) CN ΗCN Υδροκυανικό οξύ (η) CO 2 3 Η 2 CO 3 Ανθρακικό οξύ 45
Τρόποι αναγραφής χημικών εξισώσεων Εξισώσεις μοριακές: Na 2 CO 3 (aq) + MgBr 2 (aq) MgCO 3 (s) + 2NaBr(aq) Εξισώσεις ιοντικές: (α) πλήρης ιοντική εξίσωση 2Na + (aq) + CO 3 2 (aq) + Mg 2+ (aq) + 2Br (aq) MgCO 3 (s) + 2Na + (aq) + 2Br (aq) (β) τελική ιοντική εξίσωση CO 3 2 (aq) + Mg 2+ (aq) MgCO 3 (s) 46
Κύρια είδη αντιδράσεων 1. Αντιδράσεις καταβύθισης: 2PO 4 3 (aq) + 3Ni 2+ (aq) Ni 3 (PO 4 ) 2 (s) (ίζημα) (γραμμένη ως μοριακή αντίδραση ανταλλαγής ή μετάθεσης 2. Αντιδράσεις οξέων βάσεων ΗΝΟ 3 (aq) + KOH(aq) KNO 3 (aq) + H 2 O( ) 3. Αντιδράσεις οξείδωσης αναγωγής (Όταν έχουμε μεταβολή του αριθμού οξείδωσης) (α) Αντιδράσεις συνδυασμού: 2Ca(s) + O 2 (g) 2CaO(s) (β) Αντιδράσεις διάσπασης: 2KClO 3 (s) 2KCl (s) + 3O 2 (g) (, MnO 2 ) (γ) Αντιδράσεις απλής αντικατάστασης: Cu(s) + 2Ag + (aq) Cu 2+ (aq) + 2Ag(s) (δ) Αντιδράσεις καύσης 2C 4 H 10 (g) + 13O 2 (g) 8CO 2 (g) + 10H 2 O(g) 47