ΕΝΟΤΗΤΑ 2 Û ÁÈ ÙËÓ apple ÙÚ A. πª Ωστε προσήκει το τους ε δαιμονεστάτους γε σθαι, ο τινες π ρ μεγίστων κα καλλίστων κινδυνε σαντες ο τω τ ν ίον τελε τησαν, ο κ πιτρέψαντες περ α τ ν τ τ χ η ο δ ναμείναντες τ ν α τ ματον θάνατον, λλ κλεξάμενοι τ ν κάλλιστον. Kα γάρ τοι γήρατοι μ ν α τ ν α μν μαι, ζηλωτα δ π πάντων νθρώπων α τιμαί ο πενθο νται μ ν δι τ ν φ σιν ς θνητοί, μνο νται δ ς θάνατοι δι τ ν ρετήν. Kα γάρ τοι θάπτονται δημοσί α, κα γ νες τίθενται π α το ς ώμης κα σοφίας κα πλο του, ς ξίους ντας το ς ν τ πολέμ ω τετελευτηκ τας τα ς α τα ς τιμα ς κα το ς θανάτους τιμ σθαι. Eγ μ ν ο ν α το ς κα μακαρίζω το θανάτου κα ζηλ, κα μ νοις το τοις νθρώπων ο μαι κρε ττον ε ναι γενέσθαι, ο τινες, πειδ θνητ ν σωμάτων τυχον, θάνατον μνήμην δι τ ν ρετ ν α τ ν κατέλιπον. Λυσίας, Eπιτάφιος το ς Kορινθίων οηθο ς 79-81 B. A π Δ πª * 2.1. Nα αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης A με τη σημασία τους στη στήλη B: A 1. προσήκει ñ ñ α. θεωρώ 2. ε δαίμων ñ ñ. τελειώνω, πεθαίνω 3. γο μαι ñ ñ γ. εμπιστε ομαι 4. τελευτ ñ ñ δ. ταιριάζει 5. πιτρέπω ñ ñ ε. φυσικ ς 6. α τ ματος ñ ñ στ. ευτυχισμένος B * Oι απαντήσεις στις Ασκήσεις ρίσκονται στο τέλος του ι λίου. 33
2.2. Nα αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης A με τη σημασία τους στη στήλη B: A 1. γήρατος ñ ñ α. αξιοζήλευτος 2. ζηλωτ ς ñ ñ. δ ναμη 3. ρετ ñ ñ γ. αφήνω πίσω, κληροδοτώ 4. ώμη ñ ñ δ. ανδρεία 5. μακαρίζω ñ ñ ε. αγέραστος 6. καταλείπω ñ ñ στ. ζηλε ω 7. ζηλ ñ ñ ζ. καλοτυχίζω B 2.3. Στον παρακάτω πίνακα να συμπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν: Eνικ ς αριθμ ς Oνομ. μνήμη τιμ φ σις γ ν τ σ μα Γεν................ Δοτ............. τ σώματι Aιτ. τ ν μνήμην... τ ν φ σιν... τ σ μα Kλητ. μνήμη τιμ... γ ν... Πληθυντικ ς αριθμ ς Oνομ. α μν μαι α τιμα α φ σεις ο γ νες τ σώματα Γεν............. τ ν σωμάτων Δοτ................ Aιτ. τ ς μνήμας... τ ς φ σεις...... Kλητ. μν μαι τιμα φ σεις...... 2.4. Στον παρακάτω πίνακα για τους τ πους που δίνονται να γράψετε την ίδια πτώση στον άλλο αριθμ : Λέξεις Ίδια πτώση στον Λέξεις Ίδια πτώση στον άλλο αριθμ άλλο αριθμ α. το τους... ζ. ζηλωτα.... ε δαιμονεστάτους... η. νθρώπων... γ. ο τινες... θ. φ σιν... δ. τ ν ίον... ι. ξίους... ε. τ ν θάνατον... ια. τιμα ς... στ. τ ν κάλλιστον... ι. θνητ ν... 34
2.5. Στον παρακάτω πίνακα να συμπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν : Eνικ ς αριθμ ς Oνομ. ο τος α τη το το Γεν.... τα της... Δοτ.......... Aιτ.......... Kλητ....... Πληθυντικ ς αριθμ ς Oνομ. ο τοι α ται τα τα Γεν.......... Δοτ.......... Aιτ.......... 2.6. Στον παρακάτω πίνακα να συμπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν: Eνικ ς αριθμ ς Oνομ. στις τις,τι Γεν.......... Δοτ.......... Aιτ. ντινα ντινα... Πληθυντικ ς αριθμ ς Oνομ. ο τινες α τινες τινα ή ττα Γεν.......... Δοτ.......... Aιτ.......... 2.7. Στον παρακάτω πίνακα να γίνει χρονική αντικατάσταση των ρηματικών τ πων που δίνονται: Eνεστώτας Παρατατικ ς Mέλλοντας A ριστος Παρακείμενος Yπερσυντέλικος γε σθαι ντας ε ναι τελε τησαν 35
2.8. Στον παρακάτω πίνακα να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση των ρηματικών τ πων που δίνονται: Oριστική Yποτακτική Eυκτική Προστακτική τελε τησαν θάπτονται μακαρίζω τυχον 2.9. Στον παρακάτω πίνακα να γίνει χρονική αντικατάσταση των ρηματικών τ πων που δίνονται: Eνεστώτας ναμένεις μνο νται Παρατατικ ς Mέλλοντας A ριστος Παρακείμενος Yπερσυντέλικος τυχον κατέλιπον 2.10. ε δαίμων, καλ ς, μέγας: Nα γραφο ν τα παραθετικά των επιθέτων αυτών και στα τρία γένη στην ονομαστική του ενικο αριθμο. 2.11. γαθ ς: Nα γραφο ν λα τα παραθετικά του επιθέτου και στα τρία γένη στην ονομαστική του ενικο αριθμο. 2.12. Mε ποια συνήθως έννοια χρησιμοποιο νται τα παραθετικά του επιθέτου γαθ ς; 2.13. Nα αναλ σετε τις παρακάτω σ νθετες λέξεις στα συνθετικά τους μέρη: Σ νθετη λέξη α συνθετικ συνθετικ πιτρέπω ναμένω καταλείπω θάνατος α τ ματος 36
2.14. Nα ρείτε την ετυμολογία των παρακάτω λέξεων: Λέξη ε δαίμων τ χη θάνατος μακαρίζω Παράγεται απ 2.15. Aπ το αρχαίο ρ. τυγχάνω να γράψετε ομ ρριζες λέξεις της ν.ε., απλές ή σ νθετες. 2.16. Aπ το αρχαίο ρ. μένω να γράψετε ομ ρριζες λέξεις της ν.ε., απλές ή σ νθετες. 2.17. Στον παρακάτω πίνακα να αποδώσετε τη σημασία των νεοελληνικών λέξεων της α στήλης, που είναι ομ ρριζες του αρχαίου ρ. μένω, και να γράψετε μία τουλάχιστο απλή φράση στη ν.ε. για καθεμιά απ αυτές: Λέξεις της ν.ε. Σημασία Φράση εμμονή επιμονή υπομονή προσμονή παραμονή αναμονή 2.18. Στον παρακάτω πίνακα να αποδώσετε τη σημασία των νεοελληνικών λέξεων της α στήλης, που είναι ομ ρριζες του αρχαίου ρ. πιτρέπω, και να γράψετε για καθεμιά απ αυτές μία τουλάχιστον απλή φράση στη ν.ε.: Λέξεις της ν.ε. Σημασία Φράση ανατρέπω ανατρεπτικ ς αναπ τρεπτος 37
αποτρέπω αποτροπή αποτρεπτικ ς αποτρ παιος 2.19. Στον παρακάτω πίνακα να χαρακτηρίσετε συντακτικά τα απαρέμφατα του κειμένου και να ρείτε το υποκείμεν τους: Aπαρέμφατο Συντακτικ ς χαρακτηρισμ ς Yποκείμενο γε σθαι τιμ σθαι γενέσθαι 2.20. Στον παρακάτω πίνακα να γράψετε στη στήλη B τι δηλώνουν οι εμπρ θετοι προσδιορισμοί του κειμένου που δίνονται στη στήλη A: A π ρ μεγίστων περ α τ ν π νθρώπων δι τ ν φ σιν B 2.21. Στον παρακάτω πίνακα να γράψετε στη στήλη B τι δηλώνουν οι εμπρ θετοι προσδιορισμοί του κειμένου που δίνονται στη στήλη A: A δι τ ν ρετ ν ν τ πολέμ ω B 2.22. Στον παρακάτω πίνακα να χαρακτηρίσετε συντακτικά στη στήλη Β τους ρους του κειμένου που αναγράφονται στη στήλη A: 38
A ε δαιμονεστάτους κινδυνε σαντες τ τ χ η ζηλωτα δημοσί α ξίους το θανάτου Β 2.23. Στον παρακάτω πίνακα να μεταφράσετε τις προτάσεις της α.ε στη ν.ε.: α.ε. α. Προσήκει το τους ε δαιμονεστάτους γε σθαι.. Kα γάρ τοι γήρατοι α τ ν α μν μαι. γ. Mακαρίζω α το ς το θανάτου. ν.ε.. ƒ ªª Δπ. EÙ ÌÔÏÔÁÈÎ Ú ÁˆÁ Ô ÛÈ ÛÙÈÎÒÓ (YappleÂÓı ÌÈÛË ÛÈÎÒÓ ÂÓÓÔÈÒÓ) Tα ουσιαστικά παράγονται απ : άλλα ουσιαστικά επίθετα ρήματα (πομπ ς < πέμπω) ( πιστία < πιστος) (παιδάριον < πα ς). 1. ÛÈ ÛÙÈÎ apple Ú ÁˆÁ applefi ÏÏ Ô ÛÈ ÛÙÈÎ Tα ουσιαστικά που παράγονται απ άλλα ουσιαστικά διακρίνονται στις ακ λουθες κατηγορίες: Yποκοριστικά: Έτσι ονομάζονται τα παράγωγα ουσιαστικά που παριστάνουν μικρ αυτ που σημαίνει το πρωτ τυπο, είτε επειδή είναι αληθινά μικρ είτε επειδή λέγε- 39
ται χαϊδευτικά ή για χλευασμ ή για καταφρ νηση. Συνήθεις καταλήξεις υποκοριστικών είναι οι εξής: -άριον, -ιον, -ίδιον, -ίς, -ίσκος, -ίσκη, - δριον, - λλιον, πως άνθρωπος νθρωπάριον, ξίφος ξιφίδιον, ν σος νησ ς κ.ά. Περιεκτικά: Έτσι λέγονται τα παράγωγα ουσιαστικά που σημαίνουν το μέρος που περιέχει πολλά απ εκείνα που δηλώνει η πρωτ τυπη λέξη ή πολλά μοια που ρίσκονται στο ίδιο μέρος. Οι κυρι τερες καταλήξεις των περιεκτικών είναι οι εξής: - ν ( λαία λαιών), -ε ν (περιστερ περιστερεών), -ι (στρατ ς στρατιά). Τοπικά: Έτσι λέγονται τα παράγωγα ουσιαστικά που δηλώνουν τον τ πο που μένει ή δρα το πρ σωπο που σημαίνει το πρωτ τυπο. Οι συνηθέστερες καταλήξεις των τοπικών είναι οι ακ λουθες: -ιον (γυμνασία [= γ μναση] γυμνάσιον), -(ε) ον (χαλκε ς χαλκε ον απ το χαλκέ-ιον). Μεγεθυντικά: Έτσι λέγονται τα παράγωγα ουσιαστικά που δηλώνουν εκείνον που έχει σε υπερ ολικ μέγεθος αυτ που σημαίνει το πρωτ τυπο. Τα μεγεθυντικά έχουν κυρίως σημασία περιγελαστική. Οι πιο συνήθεις καταλήξεις τους είναι οι εξής: -ων (γεν. -ωνος): γαστ ρ (γεν. γαστρ ς) γάστρων (= κοιλαράς) -ίας: μέτωπον μετωπίας (= αυτ ς που έχει μεγάλο μέτωπο). Πατρωνυμικά: Έτσι ονομάζονται τα ουσιαστικά που παράγονται απ κ ριο νομα πατέρα ή μητέρας ή άλλου προγ νου και σημαίνουν το γιο, τη θυγατέρα ή γενικά τον απ γονο. Αυτά έχουν τις ακ λουθες καταλήξεις: -δης: A νείας A νειάδης. -άδης: Aσκληπι ς Aσκληπιάδης. -ιάδης: Λαέρτης Λαερτιάδης. -ίδης: Δανα ς Δανα δης. (-είδης): Aτρε ς Aτρείδης (απ το Aτρε-ίδης). (-οίδης): Λητ Λητοίδης (απ το Λητο-ίδης). -ίων: Kρ νος Kρονίων (= ο γιος του Kρ νου, ο Δίας). Γονεωνυμικά: Έτσι λέγονται τα παράγωγα ουσιαστικά που σημαίνουν νεογν ζώου ή μικρ κατά την ηλικία ζώο κάποιου είδους. Η παραγωγική τους κατάληξη είναι -ιδε ς, πως ετ ς ετιδε ς. Εθνικά: Έτσι λέγονται τα ουσιαστικά που παράγονται απ κ ρια ον ματα χωρών, π λεων και γενικά τ πων και σημαίνουν εκείνον που κατάγεται απ κάποιον τ πο ή που ανήκει σ αυτ ν. Οι παραγωγικές τους καταλήξεις είναι οι εξής -ιος: Zάκυνθος Zακ νθιος. (-α ος): Aθ ναι Aθηνα ος (απ το Aθηνά-ιος). (-ε ος): Aργος Aργε ος (απ το Aργέσ-ιος Aργέ-ιος). (- ος): K ς K ος (απ το Kώ-ιος). -ε ς: Mέγαρα Mεγαρε ς. -ν ς: Aσία Aσιαν ς. -αν ς: Σάρδεις Σαρδιαν ς. 40
-ην ς: K ζικος Kυζικην ς. - νος: Aκράγας Aκραγαντ νος. -της: Tεγέα Tεγεάτης. -άτης: Γ θειον Γυθεάτης. -ιάτης: Σπάρτη Σπαρτιάτης. -ήτης: A γινα A γινήτης. -ίτης: Στάγειρα Σταγιρίτης. -ώτης: Σικελία Σικελιώτης. -ήσιος: Iθάκη Iθακήσιος. Παρώνυμα: Έτσι λέγονται τα παράγωγα ουσιαστικά που σημαίνουν πρ σωπο σχετικ μ εκείνο που δηλώνει η πρωτ τυπη λέξη ή πρ σωπο που ανήκει σ αυτ. Έ- χουν τις εξής παραγωγικές καταλήξεις: -ε ς: ππος ππε ς. -της: δ μος δημ της. -έτης: ο κος ο κέτης. -ίτης: τέχνη τεχνίτης. -ώτης: δεσμ ς δεσμώτης. -ιώτης: ν σος νησιώτης. 2. O ÛÈ ÛÙÈÎ apple Ú ÁˆÁ applefi Âapple ıâù Tα ουσιαστικά που παράγονται απ επίθετα είναι (θηλυκά ή ουδέτερα) αφηρημένα ουσιαστικά και σημαίνουν ιδι τητα. Oι κυρι τερες παραγωγικές καταλήξεις σ αυτά είναι οι εξής: α) -ία (παροξ τονα). Tα παράγωγα αυτά ουσιαστικά προήλθαν κυρίως απ δευτερ κλιτα επίθετα σε -ος, πως πιστος πιστία, κακ ς κακία. Aναλογικά προς αυτά σχηματίστηκαν αφηρημένα ουσιαστικά και απ μερικά τριτ κλιτα επίθετα, πως ε δαίμων ε δαιμονία. ) -εια (προπαροξ τονα). Aυτά προήλθαν κυρίως απ τριτ κλιτα σιγμ ληκτα επίθετα σε -ης, -ης, -ες, πως ληθ ς λήθεια. Aναλογικά προς αυτά σχηματίστηκαν παράγωγα ουσιαστικά και απ δευτερ κλιτα επίθετα σε -ος, πως οηθ ς οήθεια. γ) -οια (προπαροξ τονα). Aυτά προήλθαν απ συνηρημένα επίθετα της κλίσης σε -οος -ους, πως ε νοια απ το ε νοος ε νους, δ) -ος (ουδέτ. της γ κλίσης). Αυτά προήλθαν απ τριτ κλιτα επίθετα σε - ς, -ε α, -, πως αθ ς άθος. ε) -σ νη. Aυτά προήλθαν απ επίθετα δευτερ κλιτα και απ επίθετα τριτ κλιτα σε -ων, πως δίκαιος δικαιοσ νη, σώφρων σωφροσ νη. στ) -της. Αυτά σχηματίστηκαν απ τριτ κλιτα επίθετα σε - ς, -ε α, -, πως αρ ς αρ της. ζ) -άς. Αυτά προήλθαν απ αριθμητικά επίθετα, πως δ ο δυάς. 41
3. O ÛÈ ÛÙÈÎ apple Ú ÁˆÁ applefi Ú Ì Ù Tα ουσιαστικά που παράγονται απ ρήματα σημαίνουν: α) Tο πρ σωπο που ενεργεί. Oι σχετικές παραγωγικές καταλήξεις είναι: -ε ς, πως γράφω γραφε ς. - ς, πως τρέφω τροφ ς. -μών, πως γο μαι γεμών. -άς, πως φε γω φυγάς. -της, πως ργάζομαι ργάτης. -τήρ, πως καλ κλητήρ. -τωρ, πως λέγω ήτωρ. ) Tην ενέργεια, το πάθος ή την κατάσταση. Oι σχετικές παραγωγικές καταλήξεις είναι: -σις, πως λ ω λ σις. -σία, πως ργάζομαι ργασία. -ή, πως γράφω γραφή. -ά, πως γείρω γορά. -ία, πως μαίνομαι μανία. -εία, πως δουλε ω δουλεία. -ος, πως τρέμω τρ μος. -μ ς, πως δ ρομαι δυρμ ς. -(ε)τ ς, πως τίκτω τοκετ ς. γ) Tο αποτέλεσμα της ενέργειας. Oι σχετικές παραγωγικές καταλήξεις είναι: -μα, πως δρ ω δρυμα. -μή, πως γράφω γραμμή. -ος (ουδ. γ κλίσης), πως λανθάνω λάθος. δ) Tο ργανο ή το μέσο μιας ενέργειας. Oι σχετικές παραγωγικές καταλήξεις είναι: -τρον, πως ρ ροτρον. -θρον, πως κλείω κλε θρον. -τρα ή -θρα, πως ξ ω ξ στρα, πο αίνω πο άθρα. -τήρ, πως ζώννυμι ζωστήρ. -τηρία, πως αίνω ακτηρία. -τήριον, πως πίνω ποτήριον. -ανον, πως δρέπω δρέπανον. -άνη, πως σκάπτω σκαπάνη. - νη, πως γχω γχ νη. -ίς, πως γράφω γραφίς. -ε ς, πως σφάττω σφαγε ς. ε) Tον τ πο που γίνεται μια ενέργεια. Oι σχετικές παραγωγικές καταλήξεις είναι: -τήριον, πως ουλε ω ουλευτήριον. -τρα, πως ρχο μαι ρχήστρα. -τρον, πως θε μαι θέατρον. -θρον, πως αίνω άθρον. 42
AÛÎ ÛÂÈ * 2.24. Στον παρακάτω πίνακα να κατατάξετε τα παράγωγα ουσιαστικά που σας δίνονται στην κατηγορία στην οποία ανήκουν: Παράγωγα Yποκοριστικά Tοπικά Περιεκτικά Πατρωνυμικά ουσιαστικά Δανα δης Aσκληπιάδης πευκ ν παιδάριον ξιφίδιον μαγειρε ον πυργίδιον λογε ον μπ ριον παρθεν ν 2.25. Nα γράψετε στη στήλη B τα ουσιαστικά που παράγονται απ τα επίθετα της στήλης A, σ μφωνα με το παράδειγμα: Α Β α. σοφ ς σοφία. ε γεν ς... γ. αρ ς... δ. σώφρων... ε. δίκαιος... στ. κακ ς... ζ. γεννα ος... η. ε νους... 2.26. Nα αντιστοιχίσετε τα ρήματα της στήλης A με τα παράγωγα ουσιαστικά στη στήλη B σ μφωνα με το παράδειγμα: * Oι απαντήσεις στις Ασκήσεις ρίσκονται στο τέλος του ι λίου. 43
Α Β 1. γο μαι ñ ñ α. γεμ ν 2. πέμπω ñ ñ. πράκτωρ 3. καλ ñ ñ γ. γγελμα 4. πράττω ñ ñ δ. κλητ ρ 5. πα ω ñ ñ ε. ρμητήριον 6. γγέλλω ñ ñ στ. γχ νη 7. ρμ μαι ñ ñ ζ. πομπ ς 8. σημαίνω ñ ñ η. πα σις 9. γχω ñ ñ θ. τμ μα 10. τέμνω ñ ñ ι. σήμαντρον 2.27. Nα αντιστοιχίσετε τα παράγωγα ουσιαστικά της στήλης A με την κατηγορία στην οποία ανήκουν στη στήλη B: Α 1. άθρον ñ ñ α. πρ σωπο που ενεργεί 2. παλαίστρα ñ 3. α λητ ς ñ ñ. ενέργεια, κατάσταση 4. δρ σις ñ 5. μανία ñ ñ γ. αποτέλεσμα ενέργειας 6. ρυγμα ñ 7. πλ κτρον ñ ñ δ. ργανο ή μέσο 8. ποτήριον ñ ñ ε. τ πος Β. Ú ıâùèî ÂappleÈı ÙˆÓ Î È ÂappleÈÚÚËÌ ÙˆÓ Tρεις είναι οι αθμοί των επιθέτων και των επιρρημάτων: ο θετικ ς, ο συγκριτικ ς και ο υπερθετικ ς. Mε τον ρο παραθετικά των επιθέτων και των επιρρημάτων εννοο με το συγκριτικ και τον υπερθετικ αθμ : Παραθετικά Συγκριτικ ς αθμ ς Υπερθετικ ς αθμ ς Tο επίθετο είναι θετικο αθμο ή απλώς θετικ, ταν φανερώνει μια ιδι τητα ή ποι τητα εν ς ντος χωρίς σ γκριση προς άλλο: ψηλ ς Oλυμπος. Tο επίθετο είναι συγκριτικο αθμο ή απλώς συγκριτικ, ταν φανερώνει τι ένα ον έχει μια ιδι τητα ή ποι τητα σε αθμ ανώτερο συγκριτικά προς ένα άλλο ή 44
προς πολλά άλλα που λογαριάζονται σαν ένα: Oλυμπ ς στιν ψηλ τερος τ ς Oσσης. Tέλος, το επίθετο είναι υπερθετικο αθμο ή απλώς υπερθετικ, ταν φανερώνει τι ένα ον έχει μια ιδι τητα ή ποι τητα σε πολ μεγάλο αθμ ανώτερο απ λα τα άλλα του ίδιου είδους: Oλυμπ ς στι τ ψηλ τατον πάντων τ ν ρέων τ ς Eλλάδος. Tο υπερθετικ διακρίνεται σε απ λυτο και σε σχετικ : Yπερθετικ Aπ λυτο Σχετικ Tο υπερθετικ λέγεται απ λυτο, ταν φανερώνει τι ένα ον έχει μια ιδι τητα ή ποι τητα σε πολ μεγάλο αθμ, απ λυτα, χωρίς να γίνεται σ γκριση προς άλλα: ο τ ς στι δικαι τατος. Tο υπερθετικ λέγεται σχετικ, ταν φανερώνει τι ένα ον έχει μια ιδι τητα ή ποι τητα στον πιο μεγάλο αθμ συγκριτικά προς λα τα άλλα του ίδιου είδους μαζί: Aριστείδης ν δικαι τατος πάντων τ ν Aθηναίων. Tα παραθετικά σχηματίζονται ή με μία λέξη και λέγονται μονολεκτικά ή με δ ο λέξεις και λέγονται περιφραστικά. OÌ Ï apple Ú ıâùèî Στα δευτερ κλιτα επίθετα, τα παραθετικά σχηματίζονται με τις καταλήξεις - τερος, -οτέρα, - τερον (ή -ώτερος, -ωτέρα, -ώτερον) για το συγκριτικ και - τατος, -οτάτη, - τατον (ή -ώτατος, -ωτάτη, -ώτατον) για τον υπερθετικ. H επιλογή μεταξ του -ο- και του -ω- έχει άμεση σχέση με το αν η παραλήγουσα του επιθέτου στο θετικ αθμ είναι μακρ χρονη ή ραχ χρονη. Aν είναι φ σει ή θέσει μακρ χρονη, τ τε τα παραθετικά γράφονται με -ο-, πως ξηρ ς ξηρ τερος ξηρ τατος. Aν μως είναι ραχ χρονη η παραλήγουσα, τ τε στα παραθετικά χρησιμοποιείται το -ω-, πως νέος νεώτερος νεώτατος. Στα τριτ κλιτα επίθετα σε -ης, -ης, -ες και -ων, -ων, -ον οι καταλήξεις στο συγκριτικ αθμ είναι -έστερος, -εστέρα, -έστερον και στον υπερθετικ αθμ -έστατος, -εστάτη, -έστατον, πως (ε σε ς) ε σε έστερος, ε σε εστέρα, ε σε έστερον και ε σε έστατος, ε σε εστάτη, ε σε έστατον. Παρ μοια: (ε δαίμων) ε δαιμονέστερος, -α, -ον και ε δαιμονέστατος, -η, -ον. 45
AÓÒÌ Ï apple Ú ıâùèî (ÛÂ - ˆÓ, -ÈÛÙÔ ) Θετικ ς Συγκριτικ ς Yπερθετικ ς α σχρ ς, -ά, - ν, α σχίων, τ α σχιον α σχιστος, -η, -ον χθρ ς, -ά, - ν, χθίων, τ χθιον χθιστος, -η, -ον δ ς, -ε α, -, δίων, τ διον διστος, -η, -ον καλ ς, -ή, - ν, καλλίων, τ κάλλιον κάλλιστος, -η, -ον μέγας, μεγάλη, μέγα, μείζων, τ με ζον μέγιστος, -η, -ον άδιος, -α, -ον, άων, τ ον στος, -η, -ον ταχ ς, -ε α, -, θάττων, τ θ ττον τάχιστος, -η, -ον γαθ ς, -ή, - ν, μείνων, τ μεινον ριστος, -η, -ον, ελτίων, τ έλτιον έλτιστος, -η, -ον, κρείττων, τ κρε ττον κράτιστος, -η, -ον, λ ώων, τ λ ον λ στος, -η, -ον κακ ς, -ή, - ν, κακίων, τ κάκιον κάκιστος, -η, -ον, χείρων, τ χε ρον μακρ τατος, -η, -ον μακρ ς, -ά, - ν μακρ τερος, -α, -ον χείριστος, -η, -ον μήκιστος, -η, -ον μικρ ς, -ά, - ν μικρ τερος, -α, -ον μικρ τατος, -η, -ον, λάττων, τ λαττον λάχιστος, -η, -ον, ττων, τ ττον κιστα (επίρρ.) λίγος, -η, -ον, μείων, τ με ον λίγιστος, -η, -ον πολ ς, πολλή, πολ, πλείων, τ πλέον πλε στος, -η, -ον ÂÚÈÊÚ ÛÙÈÎ apple Ú ıâùèî Ú ıâùèî ÌÂÙÔ ÒÓ Tα περιφραστικά παραθετικά των επιθέτων σχηματίζονται με το θετικ του επιθέτου και το ποσοτικ επίρρημα μ λλον, μάλιστα εμπρ ς απ αυτ. λα τα επίθετα μπορο ν να σχηματίσουν περιφραστικά παραθετικά παράλληλα με τα μονολεκτικά. Οι μετοχές σχηματίζουν τα παραθετικά τους μ νο περιφραστικά. π.χ. πιμελ ς μ λλον πιμελ ς μάλιστα πιμελής. δυνάμενος μ λλον δυνάμενος μάλιστα δυνάμενος. Eapple ıâù appleô Â Û ËÌ Ù Ô Ó apple Ú ıâùèî Πολλά επίθετα δεν έχουν παραθετικά, γιατί δηλώνουν ποι τητα ή ιδι τητα που δεν μπορεί να παρουσιάσει διάφορους αθμο ς. Tέτοια επίθετα είναι αυτά που δηλώνουν: 1. λη, πως ξ λινος. 2. καταγωγή ή συγγένεια, πως πατρικ ς, μητρικ ς. 3. τ πο ή χρ νο, πως θαλάσσιος, νυκτεριν ς. 4. μέτρο, πως δίπηχυς. 46
5. πολλά σ νθετα με α συνθετικ το π ς ή το στερητικ -, πως πάγκαλος, θάνατος. Ú ıâùèî ÂappleÈÚÚËÌ ÙˆÓ H παραθετική κατάληξη για τα ομαλά παραθετικά είναι -τερον για το συγκριτικ και -τατον για το υπερθετικ, πως (δικαίως) δικαι τερον, δικαι τατα. Σημειώνουμε πιο κάτω τα πιο ε χρηστα παραθετικά επιρρημάτων: Θετικ ς Συγκριτικ ς Yπερθετικ ς ε μεινον, έλτιον, κρε ττον ριστα, έλτιστα, κράτιστα κακ ς χε ρον, κάκιον χείριστα, κάκιστα καλ ς κάλλιον κάλλιστα μάλα μ λλον μάλιστα λίγον με ον, λαττον, ττον λίγιστα, λάχιστα, κιστα πολ πλέον πλε στον, πλε στα AÛÎ ÛÂÈ * 2.28. Στον παρακάτω πίνακα να γράψετε τα παραθετικά των επιθέτων στην ονομαστική του ενικο και στα τρία γένη: Θετικ ς Συγκριτικ ς Yπερθετικ ς γι ς...... σοφ ς...... ντιμος...... σεμν ς...... νδοξος...... ε νους...... ε δαίμων...... πλο ς...... 2.29. Στον παρακάτω πίνακα να γράψετε τα παραθετικά των επιθέτων στην ονομαστική του ενικο και στα τρία γένη: * Oι απαντήσεις στις Ασκήσεις ρίσκονται στο τέλος του ι λίου. 47
Θετικ ς Συγκριτικ ς Yπερθετικ ς δ ς...... καλ ς...... άδιος...... ταχ ς...... πολ ς...... μέγας...... χθρ ς...... α σχρ ς...... Á. AʈÓfiÏËÎÙ ÙÚÈÙfiÎÏÈÙ Ô ÛÈ ÛÙÈÎ Tα αφων ληκτα τριτ κλιτα ουσιαστικά, ανάλογα με το χαρακτήρα τους, διακρίνονται σε ουρανικ ληκτα, χειλικ ληκτα και οδοντικ ληκτα: Aφων ληκτα Ουρανικ ληκτα Χειλικ ληκτα Οδοντικ ληκτα (με χαρακτήρα κ, γ, χ) (με χαρακτήρα π,, φ) (με χαρακτήρα τ, δ, θ). Παραδείγματα ουρανικ ληκτων ουσιαστικών: κ ραξ (κ ρακ-ος), νυξ ( νυχος), λώπηξ ( λώπεκ-ος), κλ μαξ (κλίμακ-ος), πτέρυξ (πτέρυγ-ος), σ ρξ (σαρκ- ς), θώραξ (θώρακ-ος), πλ ξ (πλακ- ς), φ λαξ (φ λακ-ος), θρ ξ (τριχ- ς), κ ρυξ (κήρυκ-ος), α ξ (α γ- ς), μάστιξ (μάστιγ-ος), σάλπιγξ (σάλπιγγ-ος), τέττιξ (τέτιγ-ος), φάραγξ (φάραγγ-ος), δι ρυξ (διώρυχ-ος) κ.ά. Παραδείγματα χειλικ ληκτων ουσιαστικών: Aραψ ( Aρα -ος), κώνωψ (κώνωπ-ος), γ ψ (γυπ- ς), φλ ψ (φλε - ς), A θίοψ (A θίοπ-ος), λα λαψ (λαίλαπ-ος), K κλωψ (K κλωπ-ος), Πέλοψ (Πέλοπ-ος), χάλυψ (χάλυ -ος) κ.ά. Παραδείγματα οδοντικ ληκτων ουσιαστικών: τάπης (τάπητ-ος), Eλλην ς ( Eλληνίδ-ος), ρνις ( ρνιθ-ος), λπ ς ( λπίδ-ος), τ σ μα (σώματ-ος), πα ς (παιδ- ς), τ φ ς (φωτ- ς), πατρ ς (πατρίδ-ος), πο ς (ποδ- ς), σεμν της (σεμν τητ-ος), ρω ς ( ρωίδ-ος), Eλλ ς ( Eλλάδ-ος), δρ ς ( δρ τ-ος), γέλως (γέλωτ-ος), τ θ μα (θ ματ-ος), τ κλ μα (κλίματ-ος), τ δρ μα (δράματ-ος), λαμπ ς (λαμπάδ-ος), πολ τις (πολίτιδ-ος), Πάρνης (Πάρνηθ-ος), Tίρυνς (Tίρυνθ-ος), λέ ης (λέ ητ-ος), ταχ της (ταχ τητ-ος), χάρις (χάριτ-ος), ρως ( ρωτ-ος), σπ ς ( σπίδ-ος), χλαμ ς (χλαμ δ-ος), κ ρυς (= περικεφαλαία) (κ ρυθ-ος), Πάρις (Πάριδ-ος), γίγας (γίγαντ-ος), Ξενοφ ν (Ξενοφ ντ-ος) κ.ά. 48
AÛÎ ÛÂÈ * 2.30. Στον παρακάτω πίνακα να γράψετε τα παραθετικά των επιρρημάτων που σας δίνονται: Θετικ ς Συγκριτικ ς Yπερθετικ ς μάλα...... σαφ ς...... δέως...... ε...... σχυρ ς...... ληθ ς...... καλ ς...... πολ...... σωφρ νως...... 2.31. Στον παρακάτω πίνακα να συμπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν: Eνικ ς αριθμ ς Oνομ. ελτίων μείνων τ μεινον Γεν.......... Δοτ....... τ μείνονι Aιτ.......... Kλητ. έλτιον...... Πληθυντικ ς αριθμ ς Oνομ. ο ελτίονες ή ελτίους... τ μείνονα ή μείνω Γεν.... τ ν μειν νων... Δοτ.......... Aιτ.......... Kλητ....... μείνονα ή μείνω 2.32. Στον παρακάτω πίνακα κλίσης αφων ληκτων τριτ κλιτων ουσιαστικών να συμπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν: * Oι απαντήσεις στις Ασκήσεις ρίσκονται στο τέλος του ι λίου. 49
Eνικ ς αριθμ ς Oνομ. φ λαξ φλ ξ λώπηξ κ ρυξ Γεν.... τ ς φλογ ς...... Δοτ....... τ λώπεκι... Aιτ.......... τ ν κήρυκα Kλητ.......... κ ρυξ Πληθυντικ ς αριθμ ς Oνομ. ο φ λακες α φλ γες α λώπεκες ο κήρυκες Γεν............. Δοτ............. Aιτ....... τ ς λώπεκας... Kλητ. φ λακες φλ γες λώπεκες κήρυκες 2.33. Στον παρακάτω πίνακα κλίσης αφων ληκτων τριτ κλιτων ουσιαστικών να συμπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν: Eνικ ς αριθμ ς Oνομ. σ ρξ A θίοψ τάπης Eλλην ς Γεν............. Δοτ............. Aιτ. τ ν σάρκα... τ ν τάπητα τ ν Eλληνίδα Kλητ.... A θίοψ...... Πληθυντικ ς αριθμ ς Oνομ. α σάρκες ο A θίοπες ο τάπητες α Eλληνίδες Γεν............. Δοτ.... το ς A θίοψι(ν)...... Aιτ............. Kλητ. σάρκες... τάπητες Eλληνίδες 2.34. Nα συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τον κατάλληλο τ πο των αφων ληκτων τριτ κλιτων ουσιαστικών που δίνονται στην παρένθεση: α. Γέρων... (γέρων) γλ τταν δίστην χει, πα ς... (πα ς).. H ψυχ... (μάθημα, πληθ.) τρέφεται. γ. Eψευσμαι τ ς... ( λπίς). δ. A γ πτιοι προσέπλευσαν σ ν... ( σπίς, πληθ.) ποδήρεσιν. ε. O δημαγωγο παρ το ς δήμοις ε σ ν σπερ ο... (κ λαξ) παρ το ς τυράννοις. 50
XÚÔÓÈÎ Î È ÂÁÎÏÈÙÈÎ ÓÙÈÎ Ù ÛÙ ÛÂÈ * 2.35. Στον παρακάτω πίνακα να γίνει χρονική αντικατάσταση των ρηματικών τ πων που δίνονται: Eνεστώτας Παρατατικ ς Mέλλοντας A ριστος Παρακείμενος Yπερσυντέλικος πιτάττει παρέχοντι λέγειν χοι π λυε διδάσκ ης ν 2.36. Στον παρακάτω πίνακα να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση των ρηματικών τ πων που δίνονται: κ άλλει γίγνεται συνέ η 2.37. Στον παρακάτω πίνακα να αντικατασταθο ν χρονικά οι ρηματικοί τ ποι που δίνονται: Eνεστώτας Παρατατικ ς Mέλλοντας A ριστος Παρακείμενος Yπερσυντέλικος ρ σι(ν) Oριστική Yποτακτική Eυκτική Προστακτική νικήσωσι(ν) νομίζηται σχον (γ πληθ.) πολέσαντες χρησάμενοι πεμπέτω * Oι απαντήσεις στις Xρονικές και εγκλιτικές αντικαταστάσεις ρίσκονται στο τέλος του ι λίου. 51
κο ει λέγειν φίκηται 2.38. Στον παρακάτω πίνακα να γίνει χρονική αντικατάσταση των ρηματικών τ πων που δίνονται: Eνεστώτας Παρατατικ ς Mέλλοντας A ριστος Παρακείμενος Yπερσυντέλικος ο δε(ν) δοκε τρεπομένην μεταδίδωσι(ν) ν γαγε(ν). À Δ. OÈ ÂappleÈÚÚËÌ ÙÈÎÔ appleúôû ÈÔÚÈÛÌÔ XÚ ÛÂÈ ÙˆÓ appleï ÁÈˆÓ appleùòûâˆó Oι πλάγιες πτώσεις (γενική, δοτική αιτιατική) χρησιμοποιο νται συχνά με επιρρηματική σημασία και δηλώνουν κυρίως τ πο, χρ νο, αιτία, αναφορά, ποσ ή τρ πο. Xαρακτηριστικά είναι τα λεγ μενα δοτικοφανή επιρρήματα που δηλώνουν τρ πο ή τ πο. Σημειώνουμε εδώ μερικά απ αυτά: 1. πεζ (= με τα π δια) 2. ε κ (= στην τ χη) 3. κραυγ (= κραυγάζοντας) 4. σχολ (= ραδέως) 5. τα τ η (= μ αυτ τον τρ πο) 6. λλ η (= αλλιώς) 7. κρυφ (= κρυφά) 8. δί α (= στην ιδιωτική ζωή) 9. δημοσί α (= στη δημ σια ζωή) 10. λ γ ω (= με την πρ φαση, στα λ για) 11. ργ ω (= με έργα, έμπρακτα) 12. ί α (= με τη ία) 52
13. φ σει (= εκ φ σεως) 14. σιγ (= σιωπηλά) 15. δρ μ ω (= τροχάδην) 16. κ κλ ω (= κυκλικά). AÛÎ ÛÂÈ * 2.39. Στον παρακάτω πίνακα να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις πλάγιες πτώσεις που υπογραμμίζονται και να δηλώσετε τι σημαίνουν: Προτάσεις Λειτουργεί Σημαίνει α. Tο τον τ ν τρ πον σ μμαχοι...... γένοντο.. A το (= εκεί) κοιμήθη....... γ. Διαφέρομεν λλήλων τ ν φ σιν....... δ. T στεραί α τ ς μάχης φίκοντο....... ε. Δημοσί α το θηρ ν πιμελο νται....... στ. Eκε μειναν μέρας τρε ς....... ζ. Zηλ σε το πλο του....... η. Eκείνης τ ς νυκτ ς ο δε ς...... κοιμήθη. 2.40. Στον παρακάτω πίνακα να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις πλάγιες πτώσεις που υπογραμμίζονται και να δηλώσετε τι σημαίνουν: Προτάσεις Λειτουργεί Σημαίνει α. O λαγ τ ς νυκτ ς νέμονται........ E δαιμονίζω σε το τρ που....... γ. Π σου διδάσκει E ηνος;...... δ. Iωμεν ώμ η κα θυμ π το ς...... πολεμίους. ε. Tρ παια στησαν Mαραθ νι....... στ. Λιμ πέθανον....... ζ. Oλίγ ω πρ τερον....... η. Aλκι ιάδης δυνάμει ο δ ν τ ν...... λλων διέφερε. * Oι απαντήσεις στις Ασκήσεις ρίσκονται στο τέλος του ι λίου. 53
2.41. Στον παρακάτω πίνακα να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις πλάγιες πτώσεις που υπογραμμίζονται και να δηλώσετε τι σημαίνουν: Προτάσεις Λειτουργεί Σημαίνει α. Eπε ίω δ ο τη κα ξι μ νας........ Tίνα τρ πον κ ψω τ ν θ ραν...... (= πώς να χτυπήσω...); γ. Aλγ τ ν π δα....... δ. Tί τηνικάδε φ ξαι, Kρίτων;...... ε. Πέμψομεν α τ ν Eλλάδα....... στ. Yπερέχομεν τ ν ναντίων το σδε....... ζ. Tέθνηκεν ο περ τα ς νέαις...... θν ήσκειν καλ ν. η. Δείλης κεν (= το δειλιν ήλθε)....... θ. Πορε εται τριάκοντα σταδίους........ AappleÚfiÛˆapple Ú Ì Ù Î È appleúfiûˆappleâ ÂÎÊÚ ÛÂÈ Tα απρ σωπα ρήματα δέχονται ως υποκείμενο απαρέμφατο ή ειδική πρ ταση. Δεν έχουν προσωπικ υποκείμενο και απαντο ν συνήθως στο τρίτο ενικ πρ σωπο. Γι αυτ λέγονται και τριτοπρ σωπα. Aναγράφουμε τα πιο γνωστά απρ σωπα ρήματα: δε (= πρέπει), χρ (= είναι ανάγκη), δοκε (= φαίνεται καλ ), προσήκει (= ταιριάζει), πρέπει, νεστι (= είναι δυνατ, επιτρέπεται), μέλλει (= πρ κειται), ξεστι (= είναι δυνατ, επιτρέπεται), γχωρε (= επιτρέπεται), πάρεστι (= είναι δυνατ ), οικε (= φαίνεται), νδέχεται (= είναι ενδεχ μενο), συμφέρει (= ωφελεί, αποτελεί συμφέρον), λέγεται, γγέλλεται, δεται (= υπάρχει η φήμη), μολογε ται, συμ αίνει, φιλε (= συνηθίζεται), στιν (= είναι δυνατ ) προστέτακται (= έχει δοθεί προσταγή) κ.ά. Oι απρ σωπες εκφράσεις δέχονται και αυτές ως υποκείμενο απαρέμφατο ή ειδική πρ ταση. Aποτελο νται απ ένα ουσιαστικ και το ρήμα στ ή απ το ουδέτερο επιθέτου ή μετοχής και το ρήμα στ ή απ κάποιο επίρρημα και το ρήμα χει. Σημειώνουμε πιο κάτω τις πιο ε χρηστες απρ σωπες εκφράσεις: νάγκη ( στ ) = είναι ανάγκη, ρα ( στ ) = είναι κατάλληλος χρ νος, δ λ ν ( στι) = είναι φανερ, μήχαν ν ( στι) = είναι αδ νατο, άδι ν ( στι) = είναι ε κολο), χαλεπ ν ( στι) = είναι δ σκολο, ργον ( στ ) = είναι δ σκολο), ν μος ( στ ) = ν μος ορίζει, υπάρχει ν μος, καιρ ς ( στι) = είναι κατάλληλη στιγμή, ε κ ς ( στι) = είναι φυσικ, καλ ν ( στι) = είναι καλ, λπίς ( στι) = υπάρχει ελπίδα, νειδ ς ( στι) = είναι ντροπή, κίνδυν ς ( στι) = υπάρχει κίνδυνος, ο ν τε ( στ ) = είναι δυνατ, θέμις ( στ ) = είναι δίκαιο, φανερ ν ( στι) = είναι φανερ, λοιπ ν ( στι) = υπολείπεται, α σχρ ν ( στι) = είναι ντροπή, ναγκαίως χει = είναι αναγκαίο, ε χει = καλώς χει, καλ ς χει = είναι καλ, αδίως χει = είναι ε κολο, ρθ ς χει = είναι ορθ, ρκο ντως χει = αρκεί. 54
Kοντά στα απρ σωπα ρήματα και στις απρ σωπες εκφράσεις υπάρχει συνήθως μια δοτική που δηλώνει το πρ σωπο στο οποίο αναφέρεται το ρήμα. H δοτική αυτή λέγεται δοτική προσωπική. H δοτική προσωπική συχνά λειτουργεί και ως υποκείμενο του απαρεμφάτου. Στην περίπτωση μως αυτή η δοτική πρέπει να εννοηθεί σε αιτιατική πτώση. AÛÎ ÛÂÈ * 2.42. Στις παρακάτω προτάσεις να ρείτε και να χαρακτηρίσετε συντακτικά τα υποκείμενα των ρημάτων. Επίσης, να κάνετε πλήρη συντακτική ανάλυση στο τελευταίο παράδειγμα. α. O τω χρ ποιε ν.. Oμολογε ται τ ν π λιν μ ν νδοξον ε ναι. γ. Eδοξεν α το ς προϊέναι (= τους φάνηκε καλ να προχωρήσουν). δ. Yμ ν ε δαίμοσιν ξεστιν γενέσθαι (= εσείς μπορείτε να γίνετε ευτυχισμένοι). ε. Προσήκει μ ν ε ναι γαθο ς. 2.43. Στις παρακάτω προτάσεις να ρείτε και να χαρακτηρίσετε συντακτικά τα υποκείμενα των ρημάτων ή των απρ σωπων εκφράσεων: α. O το το θέμις ε πε ν.. O κέτι κνε ν καιρ ς. γ. Ωρα πιέναι. δ. Δε τ ν ν μον ρχειν πάντων. ε. Mοχθε ν νάγκη το ς θέλοντας ε τυχε ν. στ. Φανερ ν ν τι ο δ ν δειν ν γεγ νει. ζ. Tα τα ο δυνατ ν νθρώποις ε ρε ν. η. Δε δέ σε χαίρειν κα λυπε σθαι. θ. Δειν ς χει με τα τα τολμ σαι. 2.44. Στις παρακάτω προτάσεις να ρείτε και να χαρακτηρίσετε συντακτικά τα υποκείμενα των ρημάτων ή των απρ σωπων εκφράσεων. Επίσης, να ρείτε και τα υποκείμενα των απαρεμφάτων: α. Eδοξε τ ουλ δέκα στρατηγο ς λέσθαι.. Tο ς ν μους δε τηρε ν το ς δικάζοντας. γ. Λέγεται τ ν Aρχίδαμον περ τ ς Aχαρν ς με ναι. δ. Eξ ν τ π λει Φίλιππον τιμωρήσασθαι. ε. Xαλεπ ν πατρ κα μητρ παίδων στερηθ ναι. * Oι απαντήσεις στις Ασκήσεις ρίσκονται στο τέλος του ι λίου. 55
E. π π ª π π. OÌfiÚÚÈ Â Ï ÍÂÈ ÙË Ó ÂÏÏËÓÈÎ applefi ÙÔ Ú. Ù ÙÙˆ απλές τάξη, τάγμα, τακτ ς, τακτικ ς, τάξιμο, τάμα σ νθετες σ νταξη, σ νταγμα, διάταξη, κατάταξη, μετάταξη, παράταξη, άτακτος, έκτακτος, ασ ντακτος, επιτακτικ ς, απ τακτος, καταστατικ ς, ανυπ τακτος, αρχισυντάκης, λιποτάκτης, ταξίαρχος, συνταγματάρχης, υποταγή, επιταγή, διαταγή, συνταγή, αταξία, προσταγή, ασυνταξία, ένταξη, κατατακτήριος, εντάσσω, παρατάσσω, συντάσσω κ.ά. AÛÎ ÛÂÈ * 2.45. Nα αντιστοιχίσετε τις λέξεις της ν.ε. που δίνονται στη στήλη A με αυτές της στήλης B και να σχηματίσετε αποδεκτές φράσεις: A 1. επιτακτική ñ ñ α. πρ ταση 2. ασ ντακτη ñ ñ. ιατρική 3. υποτακτική ñ ñ γ. εισφορά 4. συνταγή ñ ñ δ. έγκλιση 5. κατατακτήριες ñ ñ ε. ανάγκη 6. έκτακτη ñ ñ στ. εξετάσεις B 2.46. Nα ρείτε τη σημασία των λέξεων τακτ ς, μετάταξη, απ τακτος, λιποτάκτης και ανυπ τακτος. Nα γράψετε μία φράση για καθεμιά απ τις λέξεις αυτές. 2.47. Nα συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τον κατάλληλο τ πο των λέξεων που είναι ομ ρριζες με το αρχαίο ρ. τάττω. * Oι απαντήσεις στις Ασκήσεις ρίσκονται στο τέλος του ι λίου. 56
α. O Πα λος ανήκει στη δημοκρατική..... H έκθεσή του έχει χι μ νο ορθογραφικά λάθη αλλά και πολλές.... γ. Παρέ ης τη συγκεκριμένη... του ν μου. δ. O Kαραμανλής... την Eλλάδα στην Ευρωπαϊκή Κοιν τητα.. ËÌ Û ÊÚ ÛÂˆÓ ÙË Ú ÂÏÏËÓÈÎ AÛÎ ÛÂÈ * 2.48. Nα μεταφράσετε στη ν.ε. τις φράσεις της α.ε. που σας δίνονται: α.ε ν.ε. α. γω ορτ ν.... α ρ δίκην... γ. α τίαν χω... δ. ε κο ω π τινος... ε. λίσκομαι κλοπ ς... στ. φικνο μαι ε ς πάντα... 2.49. Nα μεταφράσετε στη ν.ε. τις φράσεις της α.ε. που σας δίνονται: α.ε. ν.ε. α. λά ην παρέχομαί τινι.... δι ραχέων... γ. μποδ ν γίγνομαι... δ. τα τ γιγνώσκω... ε. γράφω ν μον... στ. δίκην δίδωμί τινι... ζ. ε δρ τινα... η. τ π μ... * Oι απαντήσεις στις Ασκήσεις ρίσκονται στο τέλος του ι λίου. 57
Á. ÓÒÓ Ì Î È ÓÙÒÓ Ì Ï ÍÂˆÓ ÙË Ú ÂÏÏËÓÈÎ AÛÎ ÛÂÈ * 2.50. Nα γράψετε συνώνυμα και αντώνυμα στην α.ε. των λέξεων που δίνονται στην α στήλη: Λέξεις Συνώνυμα Aντώνυμα κ ν...... α σχρ ς...... έ αιος...... σώφρων...... καιν ς...... ππε ς...... 2.51. Στον παρακάτω πίνακα να γράψετε συνώνυμα στην α.ε. των ρημάτων που δίνονται στην α στήλη: Ρήματα Συνώνυμα γο μαι... γιγνώσκω... πράττω... χαίρω... ρ... * Oι απαντήσεις στις Ασκήσεις ρίσκονται στο τέλος του ι λίου. 58