ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Α1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας τα παρακάτω αποσπάσματα: Tu hominem investiga, quaeso, summaque diligentia vel Romam mitte vel Epheso rediens tecum deduc. Sic enim -laudem et honestatem solum expetendo, omnes cruciatus corporis et omnia pericula mortis parvi esse ducendo - me pro salute vestra in tot ac tantas dimicationes obicere potui. Μονάδες 40 Απάντηση Εσύ αναζήτησε τα ίχνη του ανθρώπου, σε παρακαλώ, και με την πιο μεγάλη φροντίδα ή στείλ τον στη Ρώμη ή φέρ τον μαζί σου επιστρέφοντας από την Έφεσο. Να μη σε απασχολήσει πόσο αξίζει ο άνθρωπος. Γιατί είναι μικρής αξίας, όποιος είναι τόσο τιποτένιος. Αλλά εξαιτίας της ελεεινής πράξης και του θράσους του δούλου τόσο πολύ οργίστηκε ο Αίσωπος, ώστε τίποτα πιο ευχάριστο δε θα μπορούσε να είναι γι αυτόν από την επανάκτηση του δραπέτη. Αυτές εγώ, που επιθυμώ την καλή διοίκηση και διαχείριση της πολιτείας, πάντοτε έβαζα μπροστά μου ως παράδειγμα. Με το να λατρεύω και να σκέφτομαι τους έξοχους άνδρες διαμόρφωνα την ψυχή και το πνεύμα μου. Γιατί έτσι δηλαδή με το να επιδιώκω μόνο τον έπαινο και την τιμή, με το να θεωρώ ότι όλα τα βάσανα του σώματος και όλοι οι κίνδυνοι του θανάτου είναι μικρής αξίαςμπόρεσα να ριχτώ σε τόσους πολλούς και τόσους μεγάλους αγώνες για τη σωτηρία σας. Παρατηρήσεις
Β1. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις και φράσεις:: summa : τον αντίστοιχο τύπο στον συγκριτικό βαθμό superiore parvi : το επίρρημα στον υπερθετικό βαθμό minime preti : την αιτιατική ενικού pretium scelus : την ονομαστική πληθυντικού scelera tanto dolore : την ονομαστική ενικού tantus dolor nihil : την αφαιρετική ενικού στο ίδιο γένος nulla re ei : τη γενική πληθυντικού στο θηλυκό γένος earum gratius : την αιτιατική πληθυντικού θηλυκού γένους στον ίδιο βαθμό gratiores quas : τη δοτική ενικού στο ίδιο γένος cui bene : την αιτιατική πληθυντικού του επιθέτου στο ουδέτερο γένος του συγκριτικού βαθμού meliora rem : την αφαιρετική ενικού re mentem : τη γενική πληθυντικού mentium omnes : την αφαιρετική ενικού στο ίδιο γένος omni cruciatus : την αφαιρετική ενικού. cruciatu Μονάδες 15 Β2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους: investiga : το γ πληθυντικό πρόσωπο του μέλλοντα στην ίδια έγκλιση και φωνή investiganto mitte : το β πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρακειμένου misistis rediens : τo γ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα redeunt deduc : το γ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του παρακειμένου deduxerit
noli : το β ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα non vis sit : το α πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του παρατατικού essemus adfectus est : το β ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα adficeris/ adficere possit: το απαρέμφατο του παρακειμένου potuisse gerendi:το γ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού στην παθητική φωνή gererentur administrandi: το β ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του υπερσυντελίκου administravisses colendo: την αφαιρετική του σουπίνου cultu proponebam: το γ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής υπερσυντελίκου proposuissent conformabam :το απαρέμφατο μέλλοντα στην παθητική φωνή. conformatum iri expetendo :το α ενικό πρόσωπο της οριστικής του συντελεσμένου μέλλοντα expetivero/ expetiero obicere :τη μετοχή του μέλλοντα στην ονομαστική ενικού του θηλυκού γένους. obiectura Μονάδες 15 Γ1α. «tu hominem investiga»: να επαναδιατυπώσετε την πρόταση, ώστε να εκφράζεται απαγόρευση και με τους δύο τρόπους. Noli hominem investigare Ne hominem investigaveris. Μονάδες 4 Γ1β. «rediens»: να μετατρέψετε τη μετοχή στην αντίστοιχη πρόταση, ώστε να εκφράζει το σύγχρονο σε σχέση με το ρήμα της πρότασης, στην οποία ανήκει.
Dum tu redis. Μονάδες 2 Γ1γ. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων: Epheso, tecum, nihili, dolore, cupidus, gerendi, tot, mortis, me. Aπάντηση: Epheso: απρόθετη αφαιρετική ως επιρρηματικός προσδιορισμός της απομάκρυνσης στο rediens tecum: εμπρόθετος προσδιορισμός της συνοδείας με αναστροφή πρόθεσης στο deduc nihili: γενική της αφηρημένης αξίας από το est dolore: αφαιρετική οργανική του μέσου από το est adfectus cupidus: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο ego gerendi: απρόθετη γενική γερουνδίου ως γενική αντικειμενική στο cupidus (επίθετο που δηλώνει επιθυμία) tot: επιθετικός προσδιορισμός στο dimicationes mortis: γενική επεξηγηματική στο pericula me: αντικείμενο στο απαρέμφατο obicere Μονάδες 9 Γ2α. «ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi»: να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης (μονάδα 1), να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής της (μονάδα 1), να δηλώσετε τη συντακτική της λειτουργία (μονάδα 1) και να δικαιολογήσετε την έγκλιση και τον χρόνο εκφοράς της (μονάδες 2). Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση. Εισάγεται
με τον συμπερασματικό σύνδεσμο ut nihil επειδή είναι αποφατική. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος στο ρήμα της κύριας (est adfectus) από την οποία εξαρτάται. Σύμφωνα με την ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα (possit) που δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν από ρήμα εξάρτησης αρκτικού χρόνου (est adfectus: παρακείμενος με σημασία ενεστώτα). Υπάρχει συγχρονισμός κύριας με δευτερεύουσα πρόταση. Το αποτέλεσμα δηλαδή είναι ιδωμένο τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του. Ο λόγος που έχουμε υποτακτική είναι επειδή το αποτέλεσμα στα λατινικά θεωρείται πάντοτε μια υποκειμενική κατάσταση. Μονάδες 6 Γ2β. Γ2β. «cogitando homines excellentes» : να γίνει η γερουνδιακή έλξη (μονάδες 3) και να αιτιολογηθεί αν είναι υποχρεωτική (μονάδες 2). Cogitandis hominibus excellentibus : Μη υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη γιατί έχουμε απρόθετο τύπο γερουνδίου σε αφαιρετική. Μονάδες 5 Γ2γ.. «Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση από τη φράση Cicero dicit eas se, cupidum bene gerendi et administrandi rem publicam, semper sibi proponere. Μονάδες 5