87 تهران بهادار اوراق بورس در پذیرفتهشده سرمایهگذاری شرکتهای سهام نقدشوندگی و سهام سبد نقدشوندگی بین رابطه بررسی 93 پاييز 56 شماره چهاردهم سال نقدشوندگی و سهام سبد نقدشوندگی بین رابطه بررسی پذیرفتهشده سرمایهگذاری شرکتهای سهام تهران بهادار اوراق بورس در * اصل قالیباف حسن ** دبیر حسنپور وحید چكيده انتظار م ورد بازده تعیین در دخی ل عوامل از یک ی میتوان را س هام نقدش وندگی ریس ک میزان تعیین به بتواند که شرکت خود خصوصیات براساس معیاری تعیین دانست. سرمایهگذاران این در شود. منتهی سرمایهگذاران مناسب تصمیمگیری به میتواند کند کمک سهام نقدشوندگی نمونهای در آنها پرتفوی نقدشوندگی و سرمایهگذاری شرکتهای نقدشوندگی میان رابطه تحقیق شد. بررسی ۱۳۹۰ تا ۱۳۸۶ سالهای طی تهران بهادار اوراق بورس در حاضر مالی شرکتهای از معامالتی نقدشوندگی شاخصهای عنوان به معامالت حجم گردش نسبت معیار از تحقیق این در شرکتهای سهام نقدش وندگی بین که میدهد نشان تحقیق نتایج اس ت. شده استفاده س هام کی افزایش با بهطوریکه دارد وجود معناداری رابطه آنها پرتفوی نقدشوندگی و س رمایهگذاری تعیین ضریب مییابد. افزایش شرکت سهام نقدشوندگی درصد ۴۵ پرتفوی در نقدشوندگی واحد درصد ۳۸ حدود در تابلویی دادهای روش از استفاده با شده برازش رگرسیون معادله تعدیلش ده نشان شده تعدیل تعیین ضریب این میباشند. معامالت حجم گردش نسبت معیار از اس تفاده با معیار برای خوبی دهنده توضیح میتواند تحقیق در ش ده اس تفاده مس تقل متغیر که میدهد باشد. سرمایهگذاری شرکتهای سهام نقدنشوندگی معامالت حجم گردش نس بت سرمایهگذاری شرکت س هام نقدش وندگی کلیدی: کلمات پرتفوی. الزهراء)س( دانشگاه اقتصاد و اجتماعي علوم دانشكده استادیار * v.h.dabir@gmail.com قم دانشگاه حسابداري ارشد کارشناس * *
93 پاييز 56 شماره چهاردهم سال 88 تهران بهادار اوراق بورس در پذیرفتهشده سرمایهگذاری شرکتهای سهام نقدشوندگی و سهام سبد نقدشوندگی بین رابطه بررسی مقدمه انتشار طریق از که میباشند س رمایه بازار در فعال مالی گروههای از 1 سرمایهگذاری ش رکتهای سرمایهگذاران بزرگ و کوچک سرمایههای جذب به اقدام میباشند خریداران مالکیت مبین که اوراقی مینمایند حرفهای کارشناس ان و مدیران از اس تفاده با و بزرگتر اهداف بر تمرکز منظور به خویش طریق از عملیات ای ن مجموعه نمایند. آنها س رمایهگذاری ریس ک کاهش به اقدام ترتیب بدین ت ا شرکتهای از )اعم مختلف شرکتهای سهام شامل میتواند که میشود انجام سرمایهگذاری سبدهای شامل موارد از برخی در و فیزیکی داراییهای ثابت درآمد با اوراق ثانویه( یا و اولیه بازارهای در فعال را ریسک است. ریسک از درجهای با توأم اقتصادی فعالیت هر گردید. خواهد محقق میباشد نیز ارز با نیست. آن مدیریت جز چیزی ریسک مس ئله به علمی نگرش بنابراین کرد حذف کامال نمیتوان شده برخوردار اقتصادی و مالی مطالعات در ویژهای اهمیت از ریسک مدیریت مالی خدمات گسترش معرض در که بزرگتر سرمایهگذاری ش رکتهای رو ازاین دارد هزینههایی ریسک مدیریت اس ت. یکی بپردازند. ریسک مدیریت بابت سنگینتری هزینههای حاضرند دارند قرار بیشتری ریس کهای تعیین منظور به میباشد. نقدشوندگی عدم ریسک سرمایهگذاران برای بااهمیت بسیار ریسکهای از با شرکتها سهام نقدش وندگی حوزه در زیادی تحقیقات دارد. وجود متفاوتی معیارهای ریس ک این معیارهای مهمترین از یکی پرتفوی در موجود س هام 2 نقدشوندگی اس ت. گرفته انجام عوامل س ایر پرتفوی در حاضر سهام تبدیل سرعت که چرا میباشد پرتفوی تشکیل در سرمایهگذاری شرکتهای باشد. فعال پرتفوی مدیریت عملکرد بهبود در موثر عوامل جمله از میتواند موضوع اهمیت انجام جداگانه ص ورت به س هام نقدش وندگی و داراییها نقدش وندگی مورد در زیادی مطالعات آنها پرتفوی نقدشوندگی و سرمایهگذاری ش رکتهای سهام نقدشوندگی حوزه در ولی اس ت. گرفته دو بین رابطه وج ود بررس ی به تحقیق این در اس ت. نش ده انجام مطالعهای ایران در خصوص ب ه رد میشود. پرداخته آنها سهام نقدشوندگی و سرمایهگذاری شرکتهای پرتفوی نقدش وندگی مفهوم با همچنین میگیرد. انجام رابطه این درک ب رای ایران در که اس ت نمونهای اولین تحقیق این واقع یکی این و میباشد شرکتها س هام نقدشوندگی س رمایهگذاران دغدغههای از یکی اینکه به توجه خاصی سهام در س رمایهگذاری به اقدام آن گرفتن نظر در با س رمایهگذاران که اس ت معیارهایی از میباشد شدن نقد برای بیشتری پتانسیل دارای شرکتها کدام سهام اینکه تعیین بنابراین میکنند وجود بازار در سرمایهگذاری شرکتهای از بسیاری حال عین در میباش د. مهم س رمایهگذاران برای امر این دلیل نمودهاند فعال غی ر پرتفوی مدیریت اس تراتژی اتخاذ به اقدام اجبار روی از که دارن د از پرتفوی از بخشی نقدش وندگی عدم باشد. ش رکت پرتفوی از بخش ی نقدش وندگی عدم میتواند این و میشود پرتفوی بهینه مدیریت در محدودیت به منجر و کاسته پرتفوی مدیریت انعطافپذیری
89 تهران بهادار اوراق بورس در پذیرفتهشده سرمایهگذاری شرکتهای سهام نقدشوندگی و سهام سبد نقدشوندگی بین رابطه بررسی 93 پاييز 56 شماره چهاردهم سال شرکت سهام نقدشوندگی نهایتا و س رمایه بازار در سهم این از س رمایهگذاران اس تقبال در میتواند باشد. موثر مساله بیان فروش و خرید س فارشهای روان جذب قابلیت میتوان را مالی بازارهای در س هام نقدش وندگی را کم قیمتی تأثیر و پایین هزین ه با بهادار اوراق از باالیی حجم س ریع معامله توانایی کرد. تعری ف این به کم قیمتی تاثیر گرفت. نظ ر در مالی بازارهای در نقدش وندگی تعریف عنوان به میتوان نی ز به تمایل 3 باشد. نداشته چندانی تغییر خرید تا سفارش میان فاصله در دارایی قیمت که است معنی دلیل به تهران بورس در سهام نقدشوندگی مسأله که گرفت نشأت واقعیت این از مسأله این بررس ی یکی میگیرد قرار جهان نقد غیر بورسهای ردیف در نقدشوندگی آورنده فراهم سازوکارهای فقدان 4 است. سرمایهگذاران اصلی دغدغههای از توانایی سهام. نقدشوندگی و داراییها نقدشوندگی دارد. وجود نقدشوندگی نوع دو مالی ادبیات در سهام نقدشوندگی میکنند. تعریف دارایی یک نقدشوندگی قدرت را دارایی یک نمودن نقد به تبدیل معامله توانایی کرد. تعریف فروش و خرید سفارشهای روان جذب قابلیت میتوان را مالی بازارهای در تعریف عنوان به میتوان نیز را کم قیمتی تأثیر و پایی ن هزینه با بهادار اوراق از باالیی حجم س ریع در دارایی قیمت که است معنی این به کم قیمتی تاثیر گرفت. نظر در مالی بازارهای در نقدشوندگی مطالعات در زو شن شو اساس همین بر 5 باشد. نداشته چندانی تغییر خرید تا س فارش میان فاصله نوع دو این بین تئوریک رابطه او نظر به کند. شناس ایی را رابطهای مفهوم دو این بین توانس ت خود رابط را اطالعاتی تقارن عدم خود پیشنهادی مدل در او نمیشود. مش خص اول نگاه در نقدش وندگی به منجر ش رکت داراییهای پایین نقدش وندگی که صورت این به میکند. معرفی مفهوم دو این بین تغییر قابلیت مشکل شدن کم میشود. مدیر توسط دیگر داراییهای به آنها تبدیل قابلیت ش دن کم باالی نقدش وندگی به مورد این که میش ود منتهی 6 اطالعاتی تقارن عدم کاهش به داراییها ش کل است مشکل دارند کمتری نقدشونده داراییهای که شرکتهایی مدیران برای میگردد. منجر س هم و ش ده کمتر داراییها جایگزینی مس ئله یعنی کنند تبدیل دیگر داراییهای به را داراییها این که از دسته آن کردن تبدیل پی در مدیران این اگر بنابراین میش ود. مواجه مش کل با س رمایهگذاری به تبدیل قابلیت با داراییهایی به دارند کمتری ش دن نقد به تبدیل قابلیت که ش رکت داراییهای کمتر سرمایهگذاران برای نمایندگی هزینههای که میشوند باعث داراییها این نباشند باال شدن نقد یا و تقسیمی سود نسبت بودن بیش تر معنی به س هامداران برای کمتر نمایندگی هزینههای ش ود. شناسایی برای و کنند خریداری بازار در را سهم باید سهامداران دیگر بیان به میباشد. سرمایه س ود طریق از باید کمتر نمایندگی هزینههای یعنی برسانند. فروش به بازار در را سهم باید سرمایهای سود سهامداران به سهم باالی نقدشوندگی گردد. منتقل س هامدار به سود و شود شناسایی س هم معامله
93 پاييز 56 شماره چهاردهم سال 90 تهران بهادار اوراق بورس در پذیرفتهشده سرمایهگذاری شرکتهای سهام نقدشوندگی و سهام سبد نقدشوندگی بین رابطه بررسی مسئله همچنین میکند. کمک نمایندگی هزینههای بودن پایین نتیجه در بیش تر س ود کس ب در هب میتواند پایین نمایندگی هزینههای ب ا همراه کمتر س رمایهگذاری آن طبع به و کمتر جایگزینی 7 باشد. بیرونی سرمایهگذاران و شرکت درونی افراد و مدیران بین کمتر اطالعاتی تقارن عدم معنی یک داراییهای نقدش وندگی بین را مثبتی رابطه 8 همکاران و گوپاالن دیگری تحقیقات در همچنین انتظارات به رابطه این که بود این آنها استدالل کردند. پیشبینی شرکت آن سهام نقدشوندگی و شرکت که بود این بر فرض آنها تحقیق در دارد. بس تگی شرکت نقدش ونده داراییهای آرایش خصوص در بازار داراییهای نقدشوندگی که مالی تامین و سرمایهگذاری مانند مدیریتی تصمیمات به سهام نقدش وندگی قیمت شکاف آمیهود معیار سهام نقدشوندگی برای آنها معیارهای است. مربوط میدهند تغییر را شرکت نیز داراییها نقدشوندگی برای بود. صفر بازده و موثر فروش و خرید قیمت شکاف میانگین فروش و خرید و شده محاسبه آنها وزنی امتیاز و شده داده یک تا صفر از امتیازی نقدشوندگی حسب بر داراییها ترکیب به در واحد یک افزایش که رسیدند نتیجه این به آنها است. شده استفاده داراییها نقدشوندگی معیار عنوان به به دیگری تحقیق در میشود. شرکت سهام نقدشوندگی درصدی ۱۴.۵ افزایش باعث داراییها نقدشوندگی شرکتها سهام نقدشوندگی و داراییها نقدشوندگی سرمایهگذاری تصمیمات بین ارتباط برای مدلی ارائه افزایش را آتی سرمایهگذاریهای داراییها باالی نقدش وندگی که رس یدند نتیجه این به آنها پرداختند. باعث داراییها نقدشوندگی در واحد یک افزایش که دادند نشان آنها است. مرتبط اطمینان عدم با و داده تاثیر داراییها نقدشوندگی که داد نشان آنها مدل میشود. شرکت سهام نقدشوندگی درصدی ۱۵ افزایش که دریافتند آنها همچنین دارد. کمتر رشد فرصتهای با شرکتهایی سهام نقدشوندگی بر بیشتری مثبت آنها معیارهای دارد. دالر یک از بیش ارزشی کم سهام نقدشوندگی با شرکتهایی برای نقد وجه دالر یک فروش و خرید قیمت شکاف میانگین فروش و خرید قیمت شکاف آمیهود معیار سهام نقدشوندگی برای از امتیازی نقدشوندگی حسب بر داراییها ترکیب به نیز داراییها نقدشوندگی برای بود. صفر بازده و موثر شده استفاده داراییها نقدشوندگی معیار عنوان به و شده محاسبه آنها وزنی امتیاز و شده داده یک تا صفر نقدشوندگی بین ارتباط حوزه در مطروحه موارد و سرمایهگذاری شرکتهای ویژگیهای به توجه با است. شرکتهای سهام نقدشوندگی بین رابطه بررسی به تحقیق این در سهام نقدشوندگی و شرکت داراییهای تحقیق این در شده ذکر موارد به توجه با میش ود. پرداخته آنها پرتفوی نقدش وندگی و س رمایهگذاری این تحقیق اصلی مسئله واقع در شود. بررس ی نقدشوندگی مفهوم دو این بین رابطه که میشود س عی پرتفوی نقدشوندگی بین رابطهای تهران بهادار اوراق بورس در شده پذیرفته شرکتهای در»آیا که است دارد «وجود آنها سهام نقدشوندگی و سرمایهگذاری شرکتهای تحقیق پیشینه بازده مازاد با مثبت رابطه دارای بازار انتظار مورد نقدشوندگی عدم که نمود اعالم )۲۰۰۲( آمیهود انتظار مورد بازده مازاد از بخشی که است نموده ادعا خود تحقیق در او است. س هام ش ده پیشبینی
91 تهران بهادار اوراق بورس در پذیرفتهشده سرمایهگذاری شرکتهای سهام نقدشوندگی و سهام سبد نقدشوندگی بین رابطه بررسی 93 پاييز 56 شماره چهاردهم سال نمود. بیان نقدشوندگی عدم صرف بوسیله میتوان را است. پرداخته سهام و داراییها نقدشوندگی مفهوم دو ارتباط به که بود کسی اولین )۲۰۰۳( شنزو نقدشوندگی برای او معیار داد. ربط یکدیگر به را مفهوم دو اطالعاتی تقارن عدم مفهوم از استفاده با او دفتری ارزش به بازار ارزش نسبت داراییها نقدشوندگی برای و 9 فروش و خرید قیمت شکاف س هام شرکتهایی که داد نشان او بود. داراییها کل به مشهود داراییهای نسبت و ثابت داراییهای نسبت است. باالیی نقدشوندگی دارای آنها سهام دارند کمتری نقدشونده داراییهای که یک داراییهای نقدش وندگی بین مثبتی رابطه تحقیقی در نی ز )۲۰۰۹( هم کاران و 10 گوپ االن به رابطه این که بود این آنها اس تدالل کردند. پیشبینی ش رکت آن سهام نقدش وندگی و ش رکت فرض آنها تحقیق در دارد. بس تگی ش رکت نقدش ونده داراییهای آرایش خصوص در بازار انتظارات که مالی تامین و س رمایهگذاری مانند مدیریت ی تصمیمات ب ه س هام نقدش وندگی که بود این بر افزایش که رسیدند نتیجه این به آنها است. مربوط میدهند تغییر را شرکت داراییهای نقدشوندگی میشود. شرکت سهام نقدشوندگی درصدی ۵ ۱۴. افزایش باعث داراییها نقدش وندگی در واحد یک نقدش وندگی س رمایهگذاری تصمیمات بین ارتباط برای مدلی ارائه به دیگری تحقیق در همچنین باالی نقدشوندگی که رسیدند نتیجه این به آنها پرداختند. ش رکتها سهام نقدش وندگی و داراییها دادند نش ان آنها اس ت. مرتبط اطمینان عدم با و داده افزایش را آتی س رمایهگذاریهای داراییها شرکت سهام نقدشوندگی درصدی ۱۵ افزایش باعث داراییها نقدش وندگی در واحد یک افزایش که سهام نقدشوندگی بر بیش تری مثبت تاثیر داراییها نقدش وندگی که داد نش ان آنها مدل میش ود. شرکتهایی برای نقد وجه دالر یک که دریافتند همچنین دارد. کمتر رشد فرصتهای با شرکتهایی دارد. دالر یک از بیش ارزشی کم سهام نقدشوندگی با بررسی شرکت سرمایه هزینه بر را واقعی داراییهای نقدش وندگی تاثیر )۲۰۰۹( فیلیپس و مولینا لک در و است ارزشمند شرکت برای داراییها نقدشوندگی که میکند پیشنهاد تحقیق نتایج کردهاند. میباشد. شرکت ریسک مهم منابع از یکی نقدینگی کمبود اثر در عملیاتی انعطاف عدم بهینه معامالتی تصمیمهای به را نقدینگی صرف تئوریک مقالههای که است معتقد )۲۰۱۰( آنجینر چگونگی س رمایهگذار نگهداری دروههای خصوص به زدهاند. پیون د معامالتی هزینههای مقاب ل در خود تحقیق در او میکنند. تعیین را دارایی قیمتگذاری در آن تاثی ر و معامالتی هزینههای تنزی ل رد او دارد. وجود معامالتی هزینههای و نگه داری دورههای بین معنیداری رابطه که کرد مش اهده وجود همبستگی داراییها نقدشوندگی برای س رمایهگذاران تقاضای بین کرد مش اهده خود تحقیق سرمایهگذارانی مییافت. افزایش بازار پایین نقدشوندگی دوره طول در نقدشوندگی برای تقاضا داشت. بازار نقدشوندگی بودن پایین هنگام در که میکردند سرمایهگذاری سهامی در باالتر ثروت و درآمد با باشند. کافی نقدشوندگی دارای میان در ویژه ب ه تهران بهادار اوراق ب ورس در که کرد مش اهده خود تحقی ق در )۱۳۸۱( اس تحریجی
سال چهاردهم شماره 56 پاييز 93 92 بررسی رابطه بین نقدشوندگی سبد سهام و نقدشوندگی سهام شرکتهای سرمایهگذاری پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران ش رکتهای فعال جذابیت و قابلیت نقدش وندگی سهام از میان ویژگیهای فردی سهام در درجه اول تا حد زیادی با حجم معامالت سهام و در درجه دوم با ارزش شرکت که در واقع نشان دهنده عمق بازار سهام شرکت است مرتبط میباشد. اس المی بیدگلی و تهرانی در پژوهش ی به بررس ی رابطه میان عملکرد شرکتهای سرمایهگذاری براس اس س ه شاخص ترینر جنسن و شارپ با اندازه )ارزش بازاری( و نقدشوندگی آنها به پرداختند. نتایج به دس ت امده از این تحقیق نش ان داد میانگین عملکرد ش رکتهای س رمایهگذاری کوچک براس اس سه شاخص ترینر شارپ و جنس ن با میانگین عملکرد شرکتهای س رمایهگذاری بزرگ براساس س ه شاخص ترینر شارپ و جنسن برابرند. بدین معنی که اندازه شرکتهای سرمایهگذاری هیچ تاثیری در عملکردش ان در س الهای مورد تحقیق نداشته اس ت. میانگین عملکرد شرکتهای سرمایهگذاری با رتبه نقدشوندگی باال براساس سه شاخص ترینر شارپ و جنسن با میانگین عملکرد ش رکتهای س رمایهگذاری با رتبه نقدشوندگی پایین براساس سه ش اخص ترینر شارپ و جنسن برابرند. بدین معنی که رتبه نقدش وندگی ش رکتهای س رمایهگذاری هیچ تاثیر در عملکردشان در سالهای مورد تحقیق نداشته است. باق ری مهماندوس ت )۱۳۸۶( در تحقیق ی ضمن تبیین مفهوم نقدش وندگی ارتب اط دو معیار نقدش وندگی سهام )نسبت گردش سهام و معیار آمیهود( با نس بت اهرمی با استفاده از تکنیکهای اقتصادسنجی بررسی کرد. نتایج نشان داد که عدم نقدشوندگی سهام باعث میشود که مدیران مالی به هنگام تامین مالی بیشتر سراغ بدهی رفته و از اهرم مالی استفاده کنند. اس المی بیدگلی و س ارنج )۱۳۸۷( در تحقیقی به بررس ی انتخاب پرتفوی با استفاده از سه معیار میانگین بازدهی انحراف معیار بازدهی و نقدش وندگی در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتایج تحقیق نشان داد که نقدشوندگی در سطوح باال بر روی تصمیمات سرمایهگذاران موثر بوده و بنابراین مرزهای کارا را تحت تاثیر قرار میدهد. کرمی و حسینی 11 در تحقیقی به بررسی ارتباط میان عملکرد و نقدشوندگی سهام شرکتهای پذیرفته ش ده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. در این تحقیق با توجه به تئوریهای نمایندگی و بازخورد ارتباط میان معیارهای عملکرد و نقدشوندگی سهام با استفاده از رگرسیون چند متغیره بررسی و با یکدیگر مقایسه گردیده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که میان معیارهای نقدشوندگی و عملکرد شرکت رابطه معنادار قوی وجود دارد. همچنین با مقایسه دو معیار عملکرد )بازده داراییها و شاخص Q توبین( مشاهده گردید که شاخص Q توبین به دلیل بهرهگیری از ارزشهای بازار معیار مناسبتری برای مطالعه ارتباط میان عملکرد و نقدشوندگی سهام شرکت هاست. تهران ی و آبی در پژوهش ی ب ا عنوان بررس ی ارتباط بین عملک رد و بازده پرتفلیو ش رکتهای س رمایهگذاری با رتبه نقدش وندگی نسبتهای سودآوری و سود تقس یمی پرداختند. نتایج تحقیق نش ان دهنده تاثیر رتبه نقدشوندگی بر عملکرد شرکتهای سرمایهگذاری براساس شاخص شارپ در
93 بررسی رابطه بین نقدشوندگی سبد سهام و نقدشوندگی سهام شرکتهای سرمایهگذاری پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران سال چهاردهم شماره 56 پاييز 93 کل دوره تحقیق اس ت و اینکه نسبتهای سودآوری و سود تقسیمی تاثیری در عملکرد شرکتهای سرمایهگذاری ندارند که در بررسی ارتباط خطی بین بازده پرتفلیو شرکتهای سرمایهگذاری با رتبه 12 نقدشوندگی و نسبتهای سودآوری و سود تقسیمی نیز به نتیجه فوقالذکر دست یافتند. عبدهتبریزی و ش ریفیان در مقالهای تحت عنوان بررسی اثر ریس ک نامطلوب در ارزیابی عملکرد ش رکتهای س رمایهگذاری پذیرفته ش ده در بورس اوراق بهادار تهران به ارزیابی نتایج حاصل از به کارگیری نس بت شارپ و نس بت پتانسیل مطلوب 13 در ارزیابی عملکرد ش رکتهای سرمایهگذاری پذیرفت ه ش ده در بورس اوراق به ادار تهران پرداختند. براس اس نتایج حاصل از ای ن تحقیق بین رتبهبندیهای صورت گرفته براس اس دو نس بت مذکور در باال ارتباط معنی داری وجود دارد و این ارتباط ناش ی از وجود چولگی منفی در توزیع بازدهیها میباش د به دلیل وجود چولگی در توزیع 14 بازدهی به کارگیری نسبت پتانسیل مطلوب در ارزیابی عملکرد ارجحیت دارد. فرضیهتحقیق فرضیه این تحقیق این اس ت که بین نقدش وندگی س بد سهام و نقدش وندگی سهام شرکتهای سرمایهگذاری پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد. روش تحقیق جامعه آماری جامعه آماری مطالعه حاضر کل ش رکتهای س رمایهگذاری حاضر در ب ورس اوراق بهادار تهران میباش ند که در طول س الهای ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۰ در بورس اوراق بهادار حاضر بودهاند. الزم به ذکر اس ت تعداد کل شرکتهای س رمایهگذاری طی این دوره ۳۸ شرکت میباش د که باتوجه به تعداد ش رکتهای موجود در جامعه و به منظور کاهش خطای نمونهگیری ۲۵ ش رکت درنظرگرفته ش د. تعداد مشاهدات ۵۰۰ شرکت- فصل میباشد. به عالوه شرط اساسی برای انتخاب به عنوان نمونه این است که شرکتها باید دادههای کاملی را در بازه زمانی مورد مطالعه داشته باشند. متغیرهای تحقیق متغیر وابسته ( (: در این مطالعه از معیار نس بت گردش حجم معامالت به عنوان معیار نقدش وندگی ش رکتهای سرمایهگذاری )به عنوان متغیر وابسته( استفاده شده است. نسبت گردش حجم معامالت شرکتهای سرمایهگذاری )سرعت گردش معامالت هم گفته میشود( به صورت زیر تعریف میگردد:
سال چهاردهم شماره 56 پاييز 93 94 بررسی رابطه بین نقدشوندگی سبد سهام و نقدشوندگی سهام شرکتهای سرمایهگذاری پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران 15 :TV حجم معامالت S: تعداد سهام منتشره :TOR_I نسبت گردش حجم معامالت شرکتهای سرمایهگذاری برای به دس ت آوردن نس بت گردش حجم معامالت حجم معامالت طی دوره سهام شرکتها به دس ت آمده و س پس با تقسیم حجم معامالت طی دوره بر تعداد سهام هر شرکت نرخ گردش حجم معامالت محاسبه میگردد. متغیر مستقل ( (: این متغیر به عنوان معیار نقدش وندگی پرتفوی ش رکتهای س رمایهگذاری با اس تفاده از نسبت گردش حجم معامالت در نظر گرفته ش ده است. بر همین اساس پرتفوی شرکتهای سرمایهگذاری نمونه تحقیق در پایان هر فصل جمعآوری ش ده و س پس با اس تفاده از معیار نقدش وندگی نسبت گردش حجم معامالت نقدشوندگی هر یک از شرکتهای موجود در پرتفوی شرکت محاسبه گردید. به منظور محاسبه معیار نقدشوندگی پرتفوی شرکت از میانگین موزون معیار نقدشوندگی شرکتهای موجود در پرتفوی براس اس درصد ارزش بازار آنها اس تفاده گردیده اس ت. الزم به ذکر اس ت رتبه نقدشوندگی شرکتهای غیربورسی براساس این روش صفر در نظر گرفته میشود. :TV حجم معامالت S: تعداد سهام منتشره :TOR_P نسبت گردش حجم معامالت شرکتهای موجود در پرتفوی یافتههای پژوهش در این تحقیق دو متغیر نقدشوندگی س هام شرکتهای سرمایهگذاری )TOR_I( و نقدشوندگی س بد س هام )TOR_P( مورد بررس ی قرار گرفتند. هر یک از این متغیرها دارای میانگین میانه بیش ینه کمینه و دیگر خصوصیات آماری مختص به خود میباش ند. در جدول ۱-۴ آمار توصیفی متغیرهای تحقیق به صورت خالصه آمده است.
93 پاييز 56 شماره چهاردهم سال Downloaded from danesh.dmk.ir at 11:14 +0330 on Tuesday October 2nd 2018 95 ميانگين ميانه پيشينه كمينه ميانه انحراف چولگي كشيدگي تحقیق متغیرهای توصیفی آمار )۱(. جدول تهران بهادار اوراق بورس در پذیرفتهشده سرمایهگذاری شرکتهای سهام نقدشوندگی و سهام سبد نقدشوندگی بین رابطه بررسی TOR-P 0.0295 0.019224 0.424673 0 0.039049 4.977392 40.71544 TOR-I 0.024975 0.008115 0.527104 0 0.50879 5.045242 36.57544 دادهها نرمالسازی که میدهد نش ان SPSS افزار نرم از اس تفاده با اس میرنوف-کولموگروف آزمون از حاصل نتایج اس ت ۰/۰۵=α از کمتر مقدار ای ن که آنجا از و میباش د ۰/۰۳ برابر آم اده دس ت به sig مق دار آماری آزمونهای از اس تفاده ش رط که آنجا از میش ود. رد دادهها توزیع بودن نرمال فرض بنابراین مرن با و جانسون روش از استفاده با دادهها نرمالس ازی بنابراین میباش د دادهها توزیع بودن نرمال نشان اس میرنوف-کولموگروف آزمون نتایج دادهها نرمالس ازی از پس ش د. انجام Minitab افزار ازα=۰/۰۵ مقدار این که آنجا از است. شده ۰/۵۶۹ معادل آمده بدست p_value مقدار که میدهد جای به تحقیق در بنابراین میشود. پذیرفته دادهها توزیع بودن نرمال فرض بنابراین میباشد بیشتر شده تبدیل نقدنشوندگی یعنی آن شده تبدیل مقادیر از TOR_I نقدنشوندگی مقادیر از اس تفاده است. شده استفاده TOR_ I شرکتهای سهام معامالت حجم گردش نسبت وابسته متغیر جانسون تبدیل نمودار ۱ - Minitab نرمافزار از استفاده با )TOR_I( سرمایهگذاری
93 پاييز 56 شماره چهاردهم سال Downloaded from danesh.dmk.ir at 11:14 +0330 on Tuesday October 2nd 2018 96 تهران بهادار اوراق بورس در پذیرفتهشده سرمایهگذاری شرکتهای سهام نقدشوندگی و سهام سبد نقدشوندگی بین رابطه بررسی مقدار که میدهد نشان SPSS افزار نرم از استفاده با اسمیرنوف-کولموگروف آزمون از حاصل نتایج فرض بنابراین است ازα=۰/۰۵ کمتر مقدار این که آنجا از و میباشد ۰/۰۳۴ برابر آماده دست به sig توزیع بودن نرمال آماری آزمونهای از استفاده شرط که آنجا از میشود. رد دادهها توزیع بودن نرمال ماجنا Minitab نرمافزار با و جانسون روش از استفاده با دادهها نرمالسازی بنابراین میباشد دادهها شد. p_value مقدار که میدهد نشان اسمیرنوف-کولموگروف آزمون نتایج دادهها نرمالسازی از پس فرض بنابراین میباشد بیشتر ۰/۰۵=α از مقدار این که آنجا از است. شده ۰/۴۶۷ معادل آمده بهدست نقدنشوندگی مقادیر از استفاده جای به تحقیق در بنابراین میشود. پذیرفته دادهها توزیع بودن نرمال است. شده استفاده TOR_ P شده تبدیل نقدنشوندگی یعنی آن شده تبدیل مقادیر از TOR_ P شرکتهای پرتفوی معامالت حجم گردش نسبت مستقل متغیر جانسون تبدیل ۲-۴. نمودار Minitab نرمافزار از استفاده با )TOR_P( سرمایهگذاری فرضیه آزمون و تحلیل و تجزیه روش و س رمایهگذاری ش رکتهای س هام نقدش وندگی بین معناداری رابطه وجود تحقی ق فرضی ه ش اخص عنوان به معامالت حجم گردش نس بت معیار مبنای بر آنها پرتفوی س هام نقدش وندگی میباشد. سهام نقدشوندگی
سال چهاردهم شماره 56 پاييز 93 Downloaded from danesh.dmk.ir at 11:14 +0330 on Tuesday October 2nd 2018 97 بررسی رابطه بین نقدشوندگی سبد سهام و نقدشوندگی سهام شرکتهای سرمایهگذاری پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران Correlation Probability TOR_I TOR_P TOR_I_J ۱.۰۰۰۰۰۰ - TOR_P_J ۰.۲۶۰۰۰۷ ۱.۰۰۰۰۰۰ P_value ۰.۰۰۰۰ - جدول ۲. ضریب همبستگی و احتمال آن برای متغیرهای تحقیق از آنج ا که ۰/۰۵=α> P_value میباش د بنابراین فرض صفر که ع دم وجود رابطه معنادار بین دو متغیر نقدش وندگی سهام شرکتهای سرمایهگذاری و نقدش وندگی پرتفوی آنهاست رد میشود. بنابراین رابطه بین دو متغیر مذکور تصادفی نبوده و معنادار است. به منظور بررسی بیشتر فرضیه تحقیق رگرسیون زیر باید برازش شود: TOR_ I it =α + β TOR_ P it + ε t بهمنظور تعمیم نتایج رگرس یون به جامعه باید توزیع پس ماندهای رگرس یون دارای توزیع نرمال باش د. برای باال بردن احتمال نرمال شدن توزیع پسماندها اقدام به نرمالسازی متغیرها شد. به این دلیل برای نرمالس ازی توزیع متغیرها یعنی نسبت گردش حجم معامالت شرکتهای سرمایهگذاری و ش رکتهای موج ود در پرتف وی آنها از تبدیل جانس ون اس تفاده گردید. تبدیل مناس ب برای ای ن دادهه ای این متغیر از نوع SB میباش د. بنابراین به جای اس تفاده از مقادیر نس بت گردش حجم معامالت ش رکتهای سرمایهگذاری) TOR_I ( و نس بت حجم معامالت پرتفوی شرکتهای سرمایهگذاری )TOR_P( از مقادیر تبدیل شده آن استفاده شده است. نتایج و خروجی نرمافزار Eviews برای رگرس یون برازش ش ده برای فرضی ه تحقیق در جدول ۳ آمده اس ت. معادله رگرس یون به صورت معناداری رد نمیش ود. ضریب تعیین معادله در حدود ۴۵ ۷ درصد اس ت. این بدان معنی اس ت که متغیر مس تقل میتواند ۴۵.۷ درصد متغیر وابس ته را توضیح دهد. ضریب تعیین تعدیلش ده معادله رگرس یون برازش ش ده با اس تفاده از روش دادهای تابلویی در حدود ۳۸ درصد با اس تفاده از معیار نس بت گردش حجم معامالت میباشند. تفاوت بین ضریب تعیین و ضریب تعیین تعدیل ش ده میتواند ناش ی از حجم نمونه و تعداد متغیرها باش د. در صورتی که نمونه کوچک باشد ضریب تعیین تعدیل شده برای تفسیر مناسبتر است با بزرگ شدن حجم نمونه این دو ضریب به هم نزدیک میشوند. آماره دوربین واتس ون معادله ۱.۵۴ میباش د که به صورت تقریبی عدم وجود خودهمبس تگی را نش ان میده د. با توجه به احتم ال آماره t متغیرهای TOR_ I و TOR_ P در س طح ۵ درصد معنیدار میباش ند. در نتیجه فرضیه تحقیق مبنی بر تحقیق وجود رابطه معناداری بین نقدشوندگی
93 پاييز 56 شماره چهاردهم سال معامالت حجم گردش نسبت معیار مبنای بر پرتفوی نقدشوندگی و سرمایهگذاری شرکتهای سهام نمیشود. رد سهام نقدشوندگی شاخص عنوان به 98 Downloaded from danesh.dmk.ir at 11:14 +0330 on Tuesday October 2nd 2018 Dependent Variable: TOR_I Method: Panel Least Squares Total panel (unbalanced) observations: ۵۰۰ Variable Coefficient Std. Error t-statistic Prob. TOR_P 0.169899 0.061055 2.782719 0.0057 C -0.002626 0.041200-0.063733 0.9492 Effects Specification Cross-section fixed (dummy variables) Period fixed (dummy variables) R-squared 0.457784 Mean dependent var -0.000907 Adjusted R-squared 0.386354 S.D. dependent var 1.023787 S.E. of regression 0.801989 Akaike info criterion 2.507628 Sum squared resid 214.8243 Schwarz criterion 2.975146 Log likelihood -430.1955 Hannan-Quinn 2.693160 criter. F-statistic 6.408875 Durbin-Watson stat 1.539386 Prob(F-statistic) 0.000000 E Views نرمافزار از استفاده با تحقیق فرضیه برای رگرسیون معادله نتایج ۳- جدول تهران بهادار اوراق بورس در پذیرفتهشده سرمایهگذاری شرکتهای سهام نقدشوندگی و سهام سبد نقدشوندگی بین رابطه بررسی در ف ردی تفاوتهای ی ا ناهمگن ی وج ود تعیی ن ب رای ابت دا در ک ه اس ت ذک ر ب ه الزم آزمون از 16 ترکیب ی ی ا تابلویی دادهه ای روش از اس تفاده ش دن مش خص منظ ور ب ه دادهه ا استفاده EViews ۷ نرمافزار در Redundant Fixed Effects Tests Likelihood Ratio و F آمارههای احتمال اینکه به توجه با میکنید. مش اهده )۴( جدول در را آزمون این نتیجه ش د. بهره تحقیق این در تابلوی ی دادههای روش از میتوان میباش د درصد ۵ از کمت ر Chi-square تابلویی دادههای روش در تصادفی اثرات یا ثابت اثرات از اس تفاده تعیین منظور به همچنین گرفت. جدول در آزمون این نتیجه ش د. اس تفاده EViews ۷ نرمافزار در )Hausman Test( آزمون از استفاده ثابت اثرات مدل از درصد ۵ از Chi-Sq آماره احتمال بودن کمتر به توجه با است. آمده )۵(
سال چهاردهم شماره 56 پاييز 93 Downloaded from danesh.dmk.ir at 11:14 +0330 on Tuesday October 2nd 2018 99 بررسی رابطه بین نقدشوندگی سبد سهام و نقدشوندگی سهام شرکتهای سرمایهگذاری پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران میش ود. درنهای ت به توجه به فرض م دل دادههای تابلویی که باید پس ماندها دارای توزیع نرمال باش ند آزمون نرمال بودن جمالت پسماند نیز انجام شد که نتایج را در شکل )۲( مشاهده میکنید. بهدلیل اینکه احتمال آماره جارک برا بیشتر از ۵ درصد میباشد بنابراین میتوان توزیع پسماندها را نرمال فرض کرد. Redundant Fixed Effects Tests Equation: Untitled Test cross-section and period fixed effects Effects Test Statistic d.f. Prob. Cross-section F 5.057293 (24,334) 0.0000 Cross-section Chi-square 117.482537 24 0.0000 Period F 5.702851 (19,334) 0.0000 Period Chi-square 106.487580 19 0.0000 Cross-Section/Period F 5.589475 (43,334) 0.0000 Cross-Section/Period Chi-square 205.453442 43 0.0000 جدول ۴- آزمون تعیین استفاده از روش دادههای تابلویی با ترکیبی Test Summary Cross-section Correlated Random Effects - Hausman Test Equation: Untitled Test cross-section random effects Chi-Sq. Chi-Sq. d.f. Prob. Statistic 1.634743 1 0.2010 random Cross-section random effects test comparisons: Variable Fixed Random Var(Diff.) Prob. TOR_P 0.374126 0.351297 0.000319 0.2010 جدول ۵. آزمون هاسمن جهت تعیین مدل با اثرات ثابت یا متغیر نتیجهگیری نقدش وندگی را میتوان یکی از مهمترین حوزههای علوم مالی و س رمایهگذاری دانس ت. تعیین
93 پاييز 56 شماره چهاردهم سال 100 تهران بهادار اوراق بورس در پذیرفتهشده سرمایهگذاری شرکتهای سهام نقدشوندگی و سهام سبد نقدشوندگی بین رابطه بررسی بازارهای کارای ی به میتواند باش د تاثیرگذار ش رکت س هام نقدش وندگی بر میتواند که عواملی اطالعات و شرکت سهام نقدش وندگی بین رابطه بررس ی به حاضر تحقیق کند. ش ایانی کمک مالی و بوده شرکت کنترل حیطه در معیاری که پرداخت سرمایهگذاری ش رکتهای پرتفوی صورتهای نشان تحقیق نتایج میباشد. دسترس در سرمایهگذاران برای شرکتها این پرتفوی وضعیت اطالعات آنها سهام نقدشوندگی و سرمایهگذاری شرکتهای پرتفوی نقدشوندگی بین معنیداری رابطه که داد وجود سهام نقدشوندگی شاخص عنوان به معامالت حجم گردش نسبت نقدشوندگی معیار مبنای بر که است معنی بدان این است. ۴۵ درصد حدود معادله تعیین ضریب که شد مشخص همچنین دارد. مییابد. افزایش شرکت س هام نقدش وندگی درصد ۴۵ پرتفوی در نقدش وندگی واحد یک افزایش با تفاوت دهد. توضیح را وابس ته متغیر درصد ۴۵ میتوان د مس تقل متغیر که اس ت معنی بدان این باشد. متغیرها تعداد و نمونه حجم از ناش ی میتواند ش ده تعدیل تعیین ضریب و تعیین ضریب بین حدود در تابلویی دادهای روش از استفاده با شده برازش رگرسیون معادله تعدیلش ده تعیین ضریب در شده استفاده مستقل متغیر که میدهد نشان شده تعدیل تعیین ضریب این میباش د. درصد ۳۸ باشد. سرمایهگذاری شرکتهای سهام نقدنشوندگی معیار برای خوبی توضیحدهنده میتواند تحقیق تحقیق ومحدودیتهای پیشنهادات معیار آمیوست معیار مانند سهام نقدشوندگی دیگر معیارهای از استفاده با میتوان را حاضر تحقیق موثر عوامل س ایر رابطه میتوان همچنین داد. گس ترش آمیهود و MEC معیار و Ps- Gamma حاکمیت بازار ریزساختارهای آزاد شناور س هام میزان نهادی مالکیت مانند سهام نقدش وندگی در شرکتها اندازه مختلف صنایع تفکیک به نقدشوندگی و سهام نقدشوندگی بین رابطه و... ش رکتی جمله از کرد. بررسی را اقتصادی مختلف دورههای در ش رکتها نقدشوندگی و ش رکت عمر چرخه سفارشات تعادل عدم ایجاد و قیمتی نوس ان محدوده وجود به میتوان حاضر تحقیق محدودیتهای محدوده به قیمتها رسیدن سرعت از که میشود باعث نوس ان محدوده وجود همچنین کرد. اش اره به نسبت عرضه مازاد وجود برعکس و عرضه به نسبت مازاد تقاضای وجود شود. کاسته بازار نظر مورد از جنبه این میشود. معامالت توقف گاهی و شدن کاسته باعث نوس ان محدوده وجود کنار در تقاضا اریب باعث میتواند که میشود مربوط بهادار اوراق بورس بازار ریزساختارهای به سهام نقدش وندگی شود. واقعی نتایج در مآخذ و منابع معیار سه از اس تفاده با پرتفوی انتخاب )۱۳۸۷(. علیرضا س ارنج غالمرضا. بیدگلی اس المی ۱. بررس یهای تهران. بهادار اوراق بورس در نقدش وندگی و بازدهی معیار انح راف بازدهی میانگی ن ۱۶-۳. صص ۵۳. شماره ۱۵. دوره حسابرسی. و حسابداری
سال چهاردهم شماره 56 پاييز 93 Downloaded from danesh.dmk.ir at 11:14 +0330 on Tuesday October 2nd 2018 101 بررسی رابطه بین نقدشوندگی سبد سهام و نقدشوندگی سهام شرکتهای سرمایهگذاری پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران ۲. باق ری مهماندوس تی بابک )۱۳۸۶(. بررس ی ارتباط بین نقدش وندگی س هام و تصمیمات مرتبط با س اختار سرمایه شرکتهای پذیرفته ش ده در بورس اوراق بهادار تهران. پایاننامه دانشگاه شهید بهشتی. ۳. زارع استحریجی مجید )۱۳۸۱(. بررسی عوامل نقدشوندگی سهام در بورس اوراق بهادار تهران. پایاننامه ارشد دفاع شده دانشگاه امام صادق)ع(. ۴. کاملنیا مجتبی )۱۳۸۷(. بررس ی اثرات بازارگردانی روی نقدش وندگی سهام و سودآوری آن برای بازارگردان در بورس اوراق بهادار تهران. پایاننامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی. ۵. یحییزادهف ر محم ود. خرمدی ن ج واد )۱۳۸۷(. نق ش عوام ل نقدش وندگی و ریس ک عدم نقدشوندگی بر مازاد بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران. بررسیهای حسابداری و حسابرسی. دوره ۱۵. شماره ۵۳. صص ۱۱۸-۱۰۱. 6.Amihud, Yako (2002). Iiquidity and stock returns: cross-section and timeseries effects. Journal of Financial Markets 5. pp 31 56. 7. Anginer, Deniz (2010). Liquidity Clienteles: Transaction Costs and Investment Decisions of Individual Investors. World Bank Research Group. 8. Baltagi, B. H. (2005). Econometric Analysis of Panel Data. Third Edition. New York: John Wiley and Sons. 9. Chordia, Tarun. Subrahmanyam, Avanidhar & Anshuman, V Ravi (2001). Trading activity and expected stock returns, Journal of Financial Economics. pp 32-59. 10. Gopalan, Radhakrishnan. Kadan, Ohad & Pevzner, Mikhail (2009). Asset Liquidity and Stock Liquidity. www.ssrn.com 11. Gopalan, Radhakrishnan.Kadan, Ohad & Pevzner, Mikhail (2009). Managerial Decisions, Asset Liquidity, and Stock Liquidity. www.ssrn.com 12. Gopalan, Radhakrishnan. Kadan, Ohad & Pevzner, Mikhail (2009). Investment Decisions, Asset Liquidity, and Stock Liquidity. www.ssrn.com. 13. Marcelo, Miralles & Miralles, Quiros (2006). The role of an illiquidity risk factor in asset pricing: empirical evidence from the Spanish stock market. The Quarterly Review of Economics and Finance 46. PP 254 267. 14. Molina, Hernán Ortiz & Phillips, Gordon (2009). Asset Liquidity and the Cost of Capital. 15. Xu-Shen Zhou (2003). Empirical Studies in Finance: Two Essays. University of Cincinnati.
93 پاييز 56 شماره چهاردهم سال Downloaded from danesh.dmk.ir at 11:14 +0330 on Tuesday October 2nd 2018 102 تهران بهادار اوراق بورس در پذیرفتهشده سرمایهگذاری شرکتهای سهام نقدشوندگی و سهام سبد نقدشوندگی بین رابطه بررسی نوشت: پي 1- Investment company 2- Liquidity میانگین معیار سه از اس تفاده با پرتفوی انتخاب علیرضا.» س ارنج و غالمرضا اس المیبیدگلی 3- تهران«. بهادار اوراق بورس در نقدشوندگی و بازدهی معیار انحراف بازدهی بهادار اوراق بورس در س هام نقدشوندگی عوامل»بررس ی )1381(. مجید اس تحریجی زارع 4- تهران«.. 1387 اسالمیبیدگلی -5 6- Information Asymmetry 7- Xu-Shen Zhou 2003 8- Gopalan, Radhakrishnan. Kadan, Ohad & Pevzner, Mikhail (2009). Asset Liquidity and Stock Liquidity 9- Bid-Ask Spread 10- Gopalan و ها شرکت عملکرد ارتباط شفیعپور»بررسی سیدمجتبی کرمی حسینی غالمرضا سیدعلی 11- سهام«. بازار نقدشوندگی ش ركتهاي پرتفليو بازده و عملكرد بي ن ارتباط بررس ي» آبی صحبتاهلل و تهران ی رض ا 12- تقسيمي«. سود و سودآوري نسبتهاي نقدشوندگي رتبه با سرمايهگذاري 13- utility potential ratio ش ركتهاي عملكرد ارزيابي در نامطلوب ريس ك اثر»بررس ي ش ريفيان و عبدهتبري زي 14- تهران«. بهادار اوراق بورس در شده پذيرفته سرمايهگذاري 15- Total volume 16- Pool