ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Νομική Υπηρεσία, Δ/νση ΚΑΦΕ & Γενικό Γραμματέα ΥΠΟΜΝΗΜΑ της ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗΣ ΦΙΛΟΖΩΪΚΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ Επί της διαδικασίας τροπολογιών του Ν. 4039/2012 καθώς και της έκδοσης διευκρινιστικών ΚΥΑ και σχετικών εγκυκλίων, επάγουμε τα εξής: Ο νόμος 4039/2012 αποτέλεσε καινοτόμα τομή στην ελληνική νομοθεσία για την προστασία των ζώων, αναφορικά κυρίως με το θέμα της αυστηροποίησης των ποινών και την κατάργηση της χρήσης των ζώων σε κάθε είδους θεάματα. Με τα άρθρα 16 και 20 αφενός εξειδικεύονται και κατονομάζονται ενδεικτικά κάποια ιδιαιτέρως ειδεχθή εγκλήματα σε βάρος των ζώων και αφετέρου οι μέχρι τότε ισχύουσες επί 10ετίες υποτυπώδεις ποινές των 6 μηνών κατ ανώτερο για κακοποίηση ζώων, ανήλθαν σε 1 χρόνο κατ ελάχιστο και έως 5 χρόνια κατ ανώτερο, κατατάσσοντας τά εγκλήματα σε βάρος των ζώων στην κατηγορία των βαρέων πλημμελημάτων. Ευελπιστούμε ότι στο άμεσο μέλλον κάποιες μορφές ιδιαίτερα βαριάς κακοποίησης των ζώων θα αναγορευθούν σε κακούργημα και ότι η ανάγκη προστασίας των ζώων καθώς και τα δικαιώματά τους στη ζωή, την ευζωία και την αυτοδιάθεση, θα αναγνωρισθούν και μέσα από το θεμελιώδη νόμο του Συντάγματος. Παρόλα αυτά, ο νέος νόμος καμία τομή δεν επέφερε στον περιορισμό του φαινομένου των αδέσποτων ζώων, το οποιο καθημερινά διογκώνεται σε βαθμό ανεξέλεγκτο με τις απεχθείς επακόλουθες συνέπειες. Εξ αρχής της δημοσιοποίησης του ως άνω νόμου, αλλά και από την 6μηνη και πλέον εφαρμογή του στην πράξη, διαφάνηκαν κάποιες ασάφειες και κενά, τα οποία θεωρούμε ότι
πρέπει να εξετάσετε με προσοχή και να προχωρήσετε σε ανάλογες τροποποιήσεις, ώστε ο νόμος να κινηθεί πράγματι προς τη σκοπούμενη κατεύθυνση της προστασίας των ζώων και ειδικότερα. Συγκεκριμένα, παρά την ομολογουμένως νομική αναβάθμιση της κακοποίησης των ζώων, πολλά περιστατικά διαφεύγουν από το χέρι της ποινικής δικαιοσύνης. ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ Θεωρούμε ότι είναι ιδιαίτερα κρίσιμο να διευκρινιστεί ότι στην έννοια της κακοποίησης του άρθρου 16 υπάγεται και η παθητική μορφή της κακομεταχείρισης, που περιλαμβάνει κυρίως την παραμέληση από μέρους των ιδιοκτητών, αφορά τις συνθήκες διαβίωσης των ζώων εν γένει και συνίσταται στη μη τήρηση και παράβαση των κανόνων ευζωίας, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 1 παρ. β και εξειδικεύεται στο άρθρο 5 παρ. 1γ. Η έννοια της ευζωίας του άρθρου 1 και οι έννοιες βασανισμός, κακοποίηση, κακή και βάναυση συμπεριφορά του άρθρου 16 ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΣΑΦΕΙΣ, όπως πολλοί αστυνομικοί προσχηματικά ισχυρίζονται, αλλά σαφέστατες και πρέπει να προσδιορίζονται και να κατανοούνται με βάση την ηθική, τη σύγκριση με την ανθρώπινη ευζωία, τη λογική και όχι με γραφειοκρατικές και ανούσιες δικαιολογίες. Η μη τήρηση των κανόνων ευζωίας αποτελεί την υπ αριθμό μια περίπτωση κακοποίησης των ζώων, μια κακοποίηση διαρκής και εξαιρετικά επώδυνη. Ο πυροβολισμός είναι μεν μια ειδεχθής μορφή ενεργητικής βίας, ωστόσο διαρκεί λίγα δευτερόλεπτα αν το ζώο πεθάνει ακαριαία, σε αντίθεση με τη μόνιμη αλυσόδεση, τα βερέλια και όλα τα ανωτέρω αναφερόμενα, που αποτελούν μια παθητική μορφή κακοποίησης μεγάλης διάρκειας και εξαιρετικά επώδυνης. Ειδικά από τις αστυνομικές, κυρίως περιφερειακές αρχές, αλλά ενίοτε και από εισαγγελικές αρχές, λόγω έλλειψης φιλοζωικής κουλτούρας, δεν γίνεται αντιληπτή η έννοια της κακοποίησης, με αποτέλεσμα να μην προχωρούν στις νόμιμες ενέργειες και σε σύνταξη κατηγορητηρίου, όταν έρχονται αντιμέτωπες με ανάλογα περιστατικά.
Έτσι, το μόνιμο δέσιμο ενός σκύλου, η μη καθημερινή άσκηση, η έλλειψη κατάλληλου καταλύματος που εκθέτει τα ζώα σε αντίξοες καιρικές συνθήκες, τα βαρέλια ως καταλύματα, η έλλειψη κατάλληλου νερού και τροφής, η μόνιμη διαβίωση σε ταράτσες, κλουβιά, μπαλκόνια, η έλλειψη ιατρικής περίθαλψης σε ασθένειες, ο μη εμβολιασμός, συνιστούν κακοποίηση και εμπίπτουν στην έννοια της κακής και βάναυσης μεταχείρισης του άρθρου 16, πλην όμως, η μη ρητή αναφορά στο εν λόγω άρθρο περί ποινικής ευθύνης αυτών που παραβιάζουν τους κανόνες ευζωίας, οδηγεί πρακτικά στην ατιμωρησία αυτών που αντιμετωπίζουν τα ζώα τους σαν αντικείμενα χωρίς ανάγκες, περιπτώσεις άλλωστε που αποτελούν την συντριπτική πλειοψηφία των κακοποιημένων ζώων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα σοβαρής παθητικής κακοποίησης αποτελούν οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης των ποιμενικών σκύλων των κτηνοτρόφων και των κυνηγετικών σκύλων των κυνηγών. Η εμπειρία των φιλοζωικών σωματείων της χώρας αλλά και οι πιο συνήθεις καταγγελίες εκ μέρους των τουριστών και άλλων ιδιωτών, αφορούν ακριβώς αυτές τις συνθήκες διαβίωσης των πάσης φύσεως ζώων. Καθίσταται λοιπόν για πολλούς λόγους αδήριτη ανάγκη η υπαγωγή της μη τήρησης των κανόνων ευζωίας του άρθρου 1, στο άρθρο 16 και η ποινικοποίησή τους. Επίσης, στην έννοια της κακοποίησης του άρθρου 16 πρέπει ρητά να συμπεριληφθεί και η εγκατάλειψη, που εκτός της βαρβαρότητας που ενέχει για ένα ζώο οδηγεί στη δημιουργία αδεσπότων, ο έλεγχος του πληθυσμού των οποίων πρέπει να είναι ο βασικός στόχος της πολιτείας. Στο ίδιο άρθρο προτείνουμε να διευκρινιστεί ότι η εγκατάλειψη του τραυματισμένου ζώου απο τροχαίο συνιστά ποινικό αδίκημα. Τέλος, η εκτεταμένη χρήση πνιχτών από τη συντριπτική πλειοψηφία των αυτοαποκαλούμενων «εκπαιδευτών» καθιστά απαραίτητη την ποινικοποίησή τους από τον οποιονδήποτε. ΓΕΩΤΕΕ
Δραστική, άμεση και σύμφωνα με το νόμο αντιμετώπιση της άρνησης του ΓΕΩΤΕΕ να εφαρμόσει την εθνική και ενωσιακή νομοθεσία. Επίσης, το άρθρο 9 παράγραφος 11: «για την πραγματοποίηση των στειρώσεων υπό την εποπτεία κτηνιατρου που έχει πιστοποιηθεί» να συμπληρωθεί σύμφωνα και με το αρχικό νομοσχέδιο με τη φράση «ή υπό την εποπτεία της αρμόδιας δημοτικής αρχής», διότι ακόμη και αν ξεπεραστεί ο σκόπελος του ΓΕΩΤΕΕ, θα έχουμε την καθολική άρνηση των Ελλήνων ιδωτών πιστοποιημένων κτηνιάτρων να συμπράξουν με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται εθνικά και ευρωπαικά. ΠΟΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΥΛΟΙ Η εξαίρεση των ποιμενικών σκύλων των κτηνοτρόφων από την υποχρέωση ηλεκτρονικής ταυτοποίησης, η οποία έγινε βάσει των τοπικών ψηφοθηρικών συμφερόντων, αποτελεί ολέθριο σφάλμα και κινείται παντελώς εκτός της φιλοσοφίας του νόμου. Δεν υπάρχει καμιά σοβαρή αιτιολογία και λογική στην προκλητική αυτή διάταξη, αντίθετα εάν κάποια σκυλιά έπρεπε κατά προτεραιότητα να ταυτοποιηθούν ηλεκτρονικά, αυτά επιβαλλόταν να είναι των κτηνοτρόφων και των κυνηγών, γιατί σε αυτές τις δύο κατηγορίες εμφανίζονται οι αγριότερες κακοποιήσεις και αποτελούν την υπ αριθμ. ένα πηγή δημιουργίας αδεσπότων, με όλα τα συνακόλουθα. Ζητάμε την άμεση κατάργηση αυτής της διάταξης και την επαναφορά της υποχρεωτικής ηλεκτρονικής ταυτοποίησης ΟΛΩΝ των σκύλων ανεξαιρέτως, όπως προέβλεπε ο Ν.3170/2003. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ Να προστεθεί στα όργανα παράβασης των διατάξεων περί ζώων η ΕΛ.ΑΣ, η οποία ούτως ή άλλως είναι το αρμόδιο όργανο επιβολής νόμου όπως προκύπτει από το ποινικό μας δίκαιο (βλ. συνημμένα η τελευταία εγκύκλιος της ΕΛ.ΑΣ που το επιβεβαιώνει).
ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ Υ.Α. 280262/2003 Είναι γνωστό ότι η μη πρόβλεψη κυρώσεων σε βάρος των Δήμων, όταν αδιαφορούν και δεν αναλαμβάνουν τις εκ του νόμου ευθύνες τους απέναντι στα αδέσποτα πρακτική που εντάθηκε ιδιαίτερα λόγω της οικονομικής κρίσης - έχει σαν αποτέλεσμα να επιφορτίζει τα μέλη των φιλοζωικών σωματείων και των φιλόζωων εθελοντών με το δυσβάσταχτο έργο της φροντίδας των αδέσποτων (εγκαταλειμμένα, κακοποιημένα, ασθενή κ.λπ). Στα πλαίσια αυτής της συνδρομής των φιλόζωων πολιτών στο έργο των Δήμων θεωρούμε ότι είναι εκ των ουκ άνευ αναγκαίο να διατηρηθεί η διάταξη του άρθου 2 παρ. 12 της Υ.Α. 280262/2003 (ΦΕΚ 1874/17.12.2003), η οποία επέτρεπε σε Δήμους ή σε ζωοφιλικά σωματεία που δεν διαθέτουν την ανάλογη υποδομή, να συμβάλονται με μέλη ζωοφιλικού σωματείου ή ομάδες ζωόφιλων που διαθέτουν μικρό χώρο για ολιγοήμερη παραμονή ζώων μέχρι αποθεραπείας και επανένταξης, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα προσωρινής περίθαλψης και σε κάποιο διαμέρισμα εθελοντή ακόμα και όταν ο κανονισμός πολυκατοικίας απαγορεύει τη διατήρηση άνω των 2 ζώων. ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ Κυρώσεις ποινικές στους Δήμους που δεν εφαρμόζουν τον νόμο. Αυτές δεν είναι απαραίτητο να είναι χρηματικές λόγω της οικονομικής ύφεσης που διάγει η χώρα. ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥ Π.Δ. 400/83 Κατάργηση του αναχρονιστικού και αντιεπιστημονικού άρθρου 9, παρ. 4 και 5 του Π.Δ. 400/83. Αναστολή της ισχύος του μέχρι εκδόσεως νέου Π.Δ ή ΚΥΑ που ως γνωστό είναι μια χρονοβόρα διαδικασία. Έτσι επιβάλλεται για λόγους ηθικής η αναστολή ώστε να σταματήσει άμεσα ο άδικος θάνατος εκατοντάδων ζώων στα δημοτικά κυνοκομεία.
ΕΚΤΡΟΦΕΙΣ Η συντριπτική πλειοψηφία των εκτροφέων είναι οι μικροί εκτροφείς, οι οποίοι σύμφωνα με τον Ν. 4039/2012 δεν χρειάζονται άδεια εκτροφής με αποτέλεσμα να είναι ανεξέλεγκτοι και βεβαίως γίνεται εκτεταμένη φοροδιαφυγή πολλών εκατομμυρίων ευρώ. Στο χώρο των μικρών εκτροφέων «στήνονται» οικογενειακές επιχειρήσεις και σε σημεία όπου ο οποιοσδήποτε έλεγχος καθίσταται εξαιρετικά δύσκολος, με βάση ακριβώς αυτό το «παράθυρο» του νόμου. Έτσι μια οικογένεια μπορεί να έχει πολλούς σκύλους αναπαραγωγής (ήτοι το κάθε μέλος μπορεί να έχει και από δύο σκύλους) και να διαφεύγει από την «τσιμπίδα» του νόμου και της φορολογίας. Προτείνουμε τα εξής: 1. Αυστηρές προδιαγραφές στη χορήγηση άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας των εκτροφείων. Επιπλέον, οι εκτροφείς πρέπει να είναι πιστοποιημένοι και καταγραμμένοι σε μητρώο κρατικού φορέα. 2. Να αλλαχθεί από το άρθρο 6, παρ.1 η φράση «όταν εκτρέφονται περισσότεροι των δύο θηλυκοί σκύλοι αναπαραγωγής» και να αντικατασταθεί από τη φράση «όταν εκτρέφεται έστω και ένας σκύλος θηλυκός να απαιτείται άδεια πιστοποιημένου εκτροφέα». 3. Παύση των εισαγωγών νέων ζώων από τις πρώην ανατολικές χώρες τουλάχιστον για τρία χρόνια. 4. Δραστικό περιορισμό στον αριθμό αναπαραγωγής νέων ζώων από τους εκτροφείς. 5. Συστηματικοί έλεγχοι (τουλάχιστον άπαξ ανά μήνα) των εκτροφείων από τις υπηρεσίες υγειονομικού, κτηνιατρικής και ΣΔΟΕ. ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΠΩΛΗΣΗΣ ΖΩΩΝ
Να καταργηθεί η πώληση και εμπορία ζώων από τα καταστήματα πώλησης ζώων (pet shops). Σαν αρχή προτείνουμε να καταργηθεί άμεσα η πώληση όλων των τετράποδων ζώων (π.χ. γάτες, σκύλοι, κουνέλια, κ.λπ), καθώς και εκείνων της άγριας πανίδας (π.χ. ερπετά, αμφίβια, σκίουροι, νυφίτσες, κ.λπ). Όσον αφορά τα λοιπά είδη (ψάρια, πουλιά, τρωκτικά, πουλερικά κ.λπ.) να δοθεί προθεσμία δύο ετών μέχρι την οριστική παύση της πώλησής τους ώστε να μπορέσουν οι έμποροι να διαθέσουν το εμπόρευμά τους. Σε αυτό το διάστημα των δύο ετών να ορισθούν αυστηρές προδιαγραφές της αιχμαλωσίας των ζώων όπως, για παράδειγμα, ευρύχωρα κλουβιά (συρμάτινα και γυάλινα), περιορισμένο αριθμό ζώων ανά κλουβί και συστηματικοί έλεγχοι από τη Δημοτική Αστυνομία, τη Θηροφυλακή, τη Διεύθυνση Ελέγχων της Γ.Γ.Ε, καθώς και τις υπηρεσίες υγειονομικού και κτηνιατρικής. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ, ΛΙΜΑΝΙΑ κ.λπ. Η ασάφεια του νόμου για τους αρχαιολογικούς χώρους έχει οδηγήσει στην απομάκρυνση χιλιάδων ζώων από τους Δήμους από κάθε αποκαλούμενο «αρχαιολογικό» χώρο. Δεδομένου ότι όλη η Ελλάδα είναι ένας αρχαιολογικός χώρος, είναι αναγκαίο να αποσαφηνιστεί η έννοια του αρχαιολογικού χώρου και των μνημείων εν γένει. Προτείνουμε ότι ως «αρχαιολογικός χώρος» να θεωρείται μόνον ο περιφραγμένος. Κατά την ίδια έννοια, η απαγόρευση της επανατοποθέτησης ζώων στα λιμάνια είναι ανέφικτη δεδομένου ότι η Ελλάδα είναι ένα λιμάνι. Εκτός αυτού, είναι αντιφιλοζωική διότι ενισχύει την απομόνωσή μας από τα ζώα αυτά που εμείς οι ίδιοι εκθρέψαμε ως οικόσιτα και κατοικίδια. Πώς τώρα εννοούμε να τα διώχνουμε από παντού; ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ Είναι ακρογωνιαίας σημασίας ο ρόλος του ΥΠΑΑΤ στα ζητήματα ενημέρωσης και παιδείας των πολιτών. Είναι γνωστό τοις πάσι ότι στην έλλειψη αυτών οφείλονται πολλές παθογένειες μιας κοινωνίας. Ως εκ τούτου καθίσταται απαραίτητη η συνεχής μέριμνα του
ΥΠΑΑΤ για την ενημέρωση των πολιτών μέσω των ΜΜΕ όσον αφορά τα ζώα και την καλή μεταχείρισή τους. ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ - ΑΙΤΟΥΜΕΘΑ Τις άμεσες ενέργειές σας ώστε να συμπεριληφθούν τα ως άνω προτεινόμενα στις τροπολογίες, ΚΥΑ και εγκυκλίους των σχετικών με το Ν. 4039/2012. Αθήνα, 3 Οκτωβρίου 2012 Για το Διοικητικό Συμβούλιο της Πανελλαδικής Φιλοζωικής και Περιβαλλοντικής Ομοσπονδίας Η Πρόεδρος Αναστασία Μπομπολάκη Η Αντιπρόεδρος Μάριζα Χριστοδούλου Η Γραμματέας Μαρία Χουστουλάκη Τηλ. επικοινωνίας 6976489349 Συνημμένα: - Εγκύκλιος ΕΛ.ΑΣ στις 30.3.2012